روزنامه دریایی سرآمد به بهانه سفر رئیس جمهور به چابهار و زابل بررسی می‌کند؛
ظرفیت‌های دریامحور سیستان و بلوچستان زیر ذره‌بین دولت
گروه توسعه دریامحور -سعید قلیچی - مسعود پزشکیان، رئیس جمهور قرار است امروز برای سفری دو روزه راهی استان سیستان و بلوچستان شود. طبق اعلام روابط عمومی دفتر ریاست جمهوری، این سفر طی روزهای پنجشنبه و جمعه و در راستای تکمیل نخستین سفر استانی رئیس دولت چهاردهم به این استان و همچنین تحقق وعده‌های مطرح شده خواهد بود. آنطور که رسانه‌ها اعلام کرده اند مقصد این دور سفرهای پزشکیان زابل و چابهار خواهد بود.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، پیش از این اعلام شده بود که موضوع توسعه و استفاده از ظرفیت‌های استان سیستان و بلوچستان یکی از مسائلی است که مورد توجه ویژه دولت چهاردهم قرار دارد. طی روزهای گذشته صحبت‌های متفاوتی از سوی معاون اول رئیس جمهور و همچنین سخنگوی دولت درباره اینکه سواحل مکران، یکی از نقاط اصلی مطرح شده برای انتخاب محل جانمایی پایتخت جدید کشور است. به این ترتیب می‌توان، حدس زد که تاکید بر ضرورت مطالعات سرزمینی و همچنین تهیه نقشه راه جامع برای توسعه سواحل مکران یکی از موضوعاتی باشد که در سفر دوم رئیس جمهور به استان سیستان و بلوچستان مورد توجه ویژه قرار گیرد.
نگاه ویژه دولت به سیستان و بلوچستان
نگاه ویژه دولت چهاردهم به منطقه جنوب شرق به عنوان یکی از مهمترین مناطق در چشم‌انداز توسعه کشور مورد توجه است. استان سیستان و بلوچستان به واسطه قرار گرفتن در مسیر پروژه بزرگ و بین‌المللی کریدور شمال -جنوب و هم‌جواری با منطقه راهبردی مکران از ظرفیت‌های بالایی در توسعه کشور برخوردار است. بر همین اساس مسایل و چالش‌های این استان با نگاهی ویژه و در ذیل کارگروهی تخصصی در دولت پیگیری می‌شود. پیش از این اعلام شده بود که یکی از راهکارهای مهم در حل مشکلات کشور را تمرکززدایی از تهران و هدایت منابع و جمعیت به سمت خلیج فارس با توجه به ظرفیت‌های عظیم جغرافیایی و اقتصادی این منطقه است. در نخستین سفر پزشکیان به سیستان و بلوچستان بود که رئیس جمهور اعلام کرد: یکی از ایده‌های دولت چهاردهم برای توسعه متوازن کشور توجه به اقتصاد دریامحور و توسعه سواحل مکران است.
اهمیت اقتصاد دریامحور برای توسعه
اقتصاد دریامحور یکی از عناصر قدرت سیاسی و ظرفیت‌های رشد اقتصادی ایران محسوب می‌شود که در واقع استفاده پایدار از منابع و گستره‌های آبی اعم از اقیانوس‌ها، دریاها، دریاچه‌ها سواحل و جزایر، برای رشد اقتصادی، بهبود وضعیت معیشت و ایجاد مشاغل است. گستره فعالیت‌های اقتصادی آبی فراتر فعالیت‌های سنتی مانند شیلات، گردشگری و حمل و نقل دریایی تعریف شده و مستلزم صنایع نوظهور از جمله انرژی‌های تجدید پذیر، آبزی پروری، فعالیت‌های استخراج در دریا، بیوتکنولوژی و زیست هواشناسی دریایی است. بررسی‌های کارشناسان نشان می‌دهد که سهم دریا از تولید ناخالص داخلی در کشورهای ساحلی پیشرفته مثل اتحادیه اروپا ۵۰ درصد است، اما این رقم در کشور ایران، باوجود قریب به ۶ هزار کیلومتر نوار ساحلی، فقط ۲ درصد است.
اهمیت بندر چابهار در توسعه سیستان و بلوچستان
نقش بنادر به عنوان یکی از شاخص‌ترین ارکان تحقق توسعه اقتصاد دریامحور، بسیار مورد توجه است. ایران به واسطه قرار گرفتن در منطقه‌ای ویژه و بهره‌مندی از بیشترین امتداد خطوط ساحلی و پهنه دریایی در منطقه و بنادر متعدد در شمال و جنوب، پتانسیل بالایی در این زمینه دارد. در ایران ۱۱ بندر با ظرفیت متفاوت و پسکرانه‌های مختلف فعالیت می‌کنند. بندر چابهار یکی از مهمترین بندرها در کشور است که در جنوب سیستان و بلوچستان و در کرانه دریای مکران واقع شده و تنها بندر اقیانوسی کشور است. ایران از طریق این بندر به خلیج عدن و دریای عرب به اقیانوس هند متصل می‌شود. عمق مناسب دریانوردی برای پهلوگیری کشتی‌های تجاری، کوتاه بودن مسافت دریایی، خارج بودن از منطقه بحرانی خلیج فارس، دسترسی مناسب به آب راه‌های آزاد و اهمیت سوق الجیشی و ژئوپلیتیک این بندر استثنایی از یک سو و ظرفیت‌های خالی و فرصت‌های سرمایه گذاری فراوانی که در آن برای سرمایه گذاران داخلی و خارجی به وجود آمده از سویی دیگر باعث شده تا نه تنها ایران، بلکه بسیاری از کشورهای دیگر از جمله افغانستان، هند، پاکستان، چین و حتی روسیه نیز برای تجارت و ترانزیت کالاهای خود به این بندر چشم بدوزند.
اهمیت قرار گرفتن در 2 مسیر کریدوری کشور
قرار گرفتن چابهار در مسیر ۲ کریدور بین المللی باعث شده تا این بندر بی همتا، پتانسیل تبدیل شدن به بازار هدف برای قریب به ۴۰ درصد جمعیت جهان را داشته باشد و بهترین و بهینه‌ترین بستر برای توسعه تجارت و حمل و نقل در آن فراهم شود. نقطه‌ای استراتژیک که هم به عنوان یکی از حساس‌ترین چهارراه‌های کریدور شمال-جنوب، راه ترانزیتی روسیه، CIS و دیگر کشورهای شمال اروپا به کشورهای حوزه اقیانوس هند را نسبت به بندرعباس، ۳۴۰ مایل نزدیک تر می‌کند و امکان ارتباط شأن با خلیج فارس و پهنه‌های جنوبی آسیا را هم فراهم می‌سازد و هم یکی از مهمترین راه‌های کریدور شرق- غرب و جنوبی ترین راه این کریدور به حساب می‌آید. بازار شرق آسیا با جمعیت ۲ میلیون نفر، بازار ۸۰۰ میلیون نفری در آسیای میانه، قفقاز و شرق اروپا و بازار جنوب آفریقا از جمله برجسته‌ترین ترین فرصت‌های اقتصادی هستند که سواحل مکران با آن روبروست و چابهار به عنوان اصلی ترین کانون فعالیت‌های تجاری در این منطقه می‌تواند با کم کردن هزینه و کوتاه کردن زمان جابجایی کالاها، بهترین مسیر ممکن را برای برقراری این قبیل تعاملات بین کشورهای مختلف جهان ایجاد کند.
اهمیت توسعه شیلات و آبزی‌پروری
بخش مهمی از اهداف و برنامه توسعه شیلات توسط بخش خصوصی اجرایی می‌شود که نیازمند تامین اعتبار برای تسهیلات و تامین زیرساخت‌های مشترک برای طرح‌های بخش خصوصی است. کمک به تکمیل و بازسازی زیرساخت‌های مزارع پرورش میگوی گواتر مصوب ستاد مدیریت بحران استان سیستان و بلوچستان که بر اثر سیل و طوفان سال ۱۴۰۲ تخریب شده نیازمند ۲ هزار و ۲۰۰ میلیارد ریال اعتبار است. همچنین تامین تسهیلات ارزان قیمت سرمایه در گردش مزارع پرورش میگوی گواتر برای زیرکشت بردن هزار و ۳۰۰ هکتار یک هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال پیش بینی شده است. تامین اعتبار برای تکمیل و لایروبی اسکله پشتیبان پرورش ماهی در قفس شامل برقرسانی، لایروبی، ساخت اسکله و تاسیسات پشتیبانی پنج هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد. ایجاد ۲ مرکز بازسازی و حفظ ذخایر ژنتیکی آبزیان و مولد سازی در شهرستان‌های کنارک و دشتیاری سه هزار میلیارد ریال اعتبار، پیشنهاد می‌شود. همچنین اجرای پروژه زیستگاه‌های مصنوعی در دریا با اعتبار پیشنهادی ۱۵۰ میلیارد ریال نیاز است.
ضرورت توجه به صید و صیادی
تامین تسهیلات شناورهای صیادی (تامین نهاده‌های صید، تور و طناب و بویه، تعمیرات و بازسازی نیازمند تخصیص ۱۷ هزار میلیارد ریال است. ظرفیت‌های شیلاتی (صیدو صیادی و آبزی پروری) بعنوان یکی از مهمترین مولفه‌های توسعه و اشتغال پایدار و دریامحور در نوار ساحلی استان سیستان وبلوچستان محسوب می‌شود. با توجه به وجود منابع آبی دریا بعنوان فاکتور بسیار مهم و اساسی با بهره برداری مناسب و استفاده بهینه از این منبع طبیعی خدادادی، می‌تواند نقش بسزایی در تولید، اشتغال و توسعه منطقه ایفا کند. توسعه آبزی پروری بیش از پیش اهمیت دارد و تولید انواع آبزیان در تولید پروتئین حیوانی مورد نیاز جوامع انسانی و هم در تامین اقتصاد خانوارهای بومی تاثیرگذار بوده و با انجام بازسازی ذخایر (رها سازی در دریا) نیز می‌تواند از کاهش ذخایر آبزیان حفاظت کند. با توجه به اهمیت موضوع و تاثیر آن در تثبیت اشتغال ۳۱ هزار ۸۶۷ صیاد قایق و لنج بصورت مستقیم و ۱۰۰ هزار نفر بصورت غیر مستقیم در بحث بازار و صنایع تبدیلی مرتبط، نیازمند توجه و تخصیص ویژه اعتبارات است. برای بهسازی و احداث اسکله پهلوگیری و تامین زیرساخت موج شکن‌های مردمی بیردف، گوردیم، جد و اسکله رودیک دشتیاری شامل بهسازی وضع موجود، احداث اسکله پهلوگیری و احداث تاسیسات پشتیبانی، جاده دسترسی، آب، برق و مخابرات برای هر موج شکن اعتبار مورد نیاز ۱۰ هزار میلیارد ریال است.
اقتصاد دریامحور، راهبردی توسعه‌ای و کنشگرا
توسعه دریامحور و اقتصاد دریا در حالی گامی مؤثر در اشتغال و توسعه هر منطقه به شمار می‌رود که بدون شک استفاده پایدار از ظرفیت منابع و گستره‌های آبی اعم از اقیانوس‌ها، دریاها، دریاچه‌ها و جزایر برای رشد اقتصادی، بهبود وضعیت معیشت و ایجاد اشتغال پایدار و در نهایت افزایش تولید ناخالص داخلی جوامع تعریف می‌شود. حوزه اقتصاد دریا فراتر از مواردی از قبیل شیلات و گردشگری دریایی بوده و براین اساس مستلزم ظهور و حمایت از صنایع مرتبط با آب و دریا و از جمله حمل و نقل دریایی، گردشگری دریایی، تا انرژی‌های تجدیدپذیر، آبزی‌پروری و شیلات، بیوتکنولوژی دریایی، زیست هواشناسی و معدنکاری دریایی است.
اقتصاد دریامحور، راهبردی اساسی، توسعه‌ای و کنشگرا و در نهایت تحول آفرین است چراکه در سطح بالایی نهادها و سازمان‌های زیادی را درگیر می‌کند و این روزها در اولویت کاری دولت چهاردهم نیز قرار گرفته است. اقتصاد دریامحور از ابتکارات اصلی برنامه هفتم توسعه بوده و در این بین توسعه مَکُران به عنوان یک ابرپروژه توسعه منطقه‌ای کشور و تبدیل آن به کانون جدید اقتصاد ملی با توسعه زیرساخت‌های بندری، ریلی، لجستیکی و ایجاد سکونتگاه‌ها و شهرهای جدید یکی از اصلی‌ترین راهکارهای پیشنهادی برای گذر از اقتصاد خشکی‌محور تاریخی کشور به اقتصاد دریامحور در آینده نزدیک است.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، پیش از این اعلام شده بود که موضوع توسعه و استفاده از ظرفیت‌های استان سیستان و بلوچستان یکی از مسائلی است که مورد توجه ویژه دولت چهاردهم قرار دارد. طی روزهای گذشته صحبت‌های متفاوتی از سوی معاون اول رئیس جمهور و همچنین سخنگوی دولت درباره اینکه سواحل مکران، یکی از نقاط اصلی مطرح شده برای انتخاب محل جانمایی پایتخت جدید کشور است. به این ترتیب می‌توان، حدس زد که تاکید بر ضرورت مطالعات سرزمینی و همچنین تهیه نقشه راه جامع برای توسعه سواحل مکران یکی از موضوعاتی باشد که در سفر دوم رئیس جمهور به استان سیستان و بلوچستان مورد توجه ویژه قرار گیرد.
نگاه ویژه دولت به سیستان و بلوچستان
نگاه ویژه دولت چهاردهم به منطقه جنوب شرق به عنوان یکی از مهمترین مناطق در چشم‌انداز توسعه کشور مورد توجه است. استان سیستان و بلوچستان به واسطه قرار گرفتن در مسیر پروژه بزرگ و بین‌المللی کریدور شمال -جنوب و هم‌جواری با منطقه راهبردی مکران از ظرفیت‌های بالایی در توسعه کشور برخوردار است. بر همین اساس مسایل و چالش‌های این استان با نگاهی ویژه و در ذیل کارگروهی تخصصی در دولت پیگیری می‌شود. پیش از این اعلام شده بود که یکی از راهکارهای مهم در حل مشکلات کشور را تمرکززدایی از تهران و هدایت منابع و جمعیت به سمت خلیج فارس با توجه به ظرفیت‌های عظیم جغرافیایی و اقتصادی این منطقه است. در نخستین سفر پزشکیان به سیستان و بلوچستان بود که رئیس جمهور اعلام کرد: یکی از ایده‌های دولت چهاردهم برای توسعه متوازن کشور توجه به اقتصاد دریامحور و توسعه سواحل مکران است.
اهمیت اقتصاد دریامحور برای توسعه
اقتصاد دریامحور یکی از عناصر قدرت سیاسی و ظرفیت‌های رشد اقتصادی ایران محسوب می‌شود که در واقع استفاده پایدار از منابع و گستره‌های آبی اعم از اقیانوس‌ها، دریاها، دریاچه‌ها سواحل و جزایر، برای رشد اقتصادی، بهبود وضعیت معیشت و ایجاد مشاغل است. گستره فعالیت‌های اقتصادی آبی فراتر فعالیت‌های سنتی مانند شیلات، گردشگری و حمل و نقل دریایی تعریف شده و مستلزم صنایع نوظهور از جمله انرژی‌های تجدید پذیر، آبزی پروری، فعالیت‌های استخراج در دریا، بیوتکنولوژی و زیست هواشناسی دریایی است. بررسی‌های کارشناسان نشان می‌دهد که سهم دریا از تولید ناخالص داخلی در کشورهای ساحلی پیشرفته مثل اتحادیه اروپا ۵۰ درصد است، اما این رقم در کشور ایران، باوجود قریب به ۶ هزار کیلومتر نوار ساحلی، فقط ۲ درصد است.
اهمیت بندر چابهار در توسعه سیستان و بلوچستان
نقش بنادر به عنوان یکی از شاخص‌ترین ارکان تحقق توسعه اقتصاد دریامحور، بسیار مورد توجه است. ایران به واسطه قرار گرفتن در منطقه‌ای ویژه و بهره‌مندی از بیشترین امتداد خطوط ساحلی و پهنه دریایی در منطقه و بنادر متعدد در شمال و جنوب، پتانسیل بالایی در این زمینه دارد. در ایران ۱۱ بندر با ظرفیت متفاوت و پسکرانه‌های مختلف فعالیت می‌کنند. بندر چابهار یکی از مهمترین بندرها در کشور است که در جنوب سیستان و بلوچستان و در کرانه دریای مکران واقع شده و تنها بندر اقیانوسی کشور است. ایران از طریق این بندر به خلیج عدن و دریای عرب به اقیانوس هند متصل می‌شود. عمق مناسب دریانوردی برای پهلوگیری کشتی‌های تجاری، کوتاه بودن مسافت دریایی، خارج بودن از منطقه بحرانی خلیج فارس، دسترسی مناسب به آب راه‌های آزاد و اهمیت سوق الجیشی و ژئوپلیتیک این بندر استثنایی از یک سو و ظرفیت‌های خالی و فرصت‌های سرمایه گذاری فراوانی که در آن برای سرمایه گذاران داخلی و خارجی به وجود آمده از سویی دیگر باعث شده تا نه تنها ایران، بلکه بسیاری از کشورهای دیگر از جمله افغانستان، هند، پاکستان، چین و حتی روسیه نیز برای تجارت و ترانزیت کالاهای خود به این بندر چشم بدوزند.
اهمیت قرار گرفتن در 2 مسیر کریدوری کشور
قرار گرفتن چابهار در مسیر ۲ کریدور بین المللی باعث شده تا این بندر بی همتا، پتانسیل تبدیل شدن به بازار هدف برای قریب به ۴۰ درصد جمعیت جهان را داشته باشد و بهترین و بهینه‌ترین بستر برای توسعه تجارت و حمل و نقل در آن فراهم شود. نقطه‌ای استراتژیک که هم به عنوان یکی از حساس‌ترین چهارراه‌های کریدور شمال-جنوب، راه ترانزیتی روسیه، CIS و دیگر کشورهای شمال اروپا به کشورهای حوزه اقیانوس هند را نسبت به بندرعباس، ۳۴۰ مایل نزدیک تر می‌کند و امکان ارتباط شأن با خلیج فارس و پهنه‌های جنوبی آسیا را هم فراهم می‌سازد و هم یکی از مهمترین راه‌های کریدور شرق- غرب و جنوبی ترین راه این کریدور به حساب می‌آید. بازار شرق آسیا با جمعیت ۲ میلیون نفر، بازار ۸۰۰ میلیون نفری در آسیای میانه، قفقاز و شرق اروپا و بازار جنوب آفریقا از جمله برجسته‌ترین ترین فرصت‌های اقتصادی هستند که سواحل مکران با آن روبروست و چابهار به عنوان اصلی ترین کانون فعالیت‌های تجاری در این منطقه می‌تواند با کم کردن هزینه و کوتاه کردن زمان جابجایی کالاها، بهترین مسیر ممکن را برای برقراری این قبیل تعاملات بین کشورهای مختلف جهان ایجاد کند.
اهمیت توسعه شیلات و آبزی‌پروری
بخش مهمی از اهداف و برنامه توسعه شیلات توسط بخش خصوصی اجرایی می‌شود که نیازمند تامین اعتبار برای تسهیلات و تامین زیرساخت‌های مشترک برای طرح‌های بخش خصوصی است. کمک به تکمیل و بازسازی زیرساخت‌های مزارع پرورش میگوی گواتر مصوب ستاد مدیریت بحران استان سیستان و بلوچستان که بر اثر سیل و طوفان سال ۱۴۰۲ تخریب شده نیازمند ۲ هزار و ۲۰۰ میلیارد ریال اعتبار است. همچنین تامین تسهیلات ارزان قیمت سرمایه در گردش مزارع پرورش میگوی گواتر برای زیرکشت بردن هزار و ۳۰۰ هکتار یک هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال پیش بینی شده است. تامین اعتبار برای تکمیل و لایروبی اسکله پشتیبان پرورش ماهی در قفس شامل برقرسانی، لایروبی، ساخت اسکله و تاسیسات پشتیبانی پنج هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد. ایجاد ۲ مرکز بازسازی و حفظ ذخایر ژنتیکی آبزیان و مولد سازی در شهرستان‌های کنارک و دشتیاری سه هزار میلیارد ریال اعتبار، پیشنهاد می‌شود. همچنین اجرای پروژه زیستگاه‌های مصنوعی در دریا با اعتبار پیشنهادی ۱۵۰ میلیارد ریال نیاز است.
ضرورت توجه به صید و صیادی
تامین تسهیلات شناورهای صیادی (تامین نهاده‌های صید، تور و طناب و بویه، تعمیرات و بازسازی نیازمند تخصیص ۱۷ هزار میلیارد ریال است. ظرفیت‌های شیلاتی (صیدو صیادی و آبزی پروری) بعنوان یکی از مهمترین مولفه‌های توسعه و اشتغال پایدار و دریامحور در نوار ساحلی استان سیستان وبلوچستان محسوب می‌شود. با توجه به وجود منابع آبی دریا بعنوان فاکتور بسیار مهم و اساسی با بهره برداری مناسب و استفاده بهینه از این منبع طبیعی خدادادی، می‌تواند نقش بسزایی در تولید، اشتغال و توسعه منطقه ایفا کند. توسعه آبزی پروری بیش از پیش اهمیت دارد و تولید انواع آبزیان در تولید پروتئین حیوانی مورد نیاز جوامع انسانی و هم در تامین اقتصاد خانوارهای بومی تاثیرگذار بوده و با انجام بازسازی ذخایر (رها سازی در دریا) نیز می‌تواند از کاهش ذخایر آبزیان حفاظت کند. با توجه به اهمیت موضوع و تاثیر آن در تثبیت اشتغال ۳۱ هزار ۸۶۷ صیاد قایق و لنج بصورت مستقیم و ۱۰۰ هزار نفر بصورت غیر مستقیم در بحث بازار و صنایع تبدیلی مرتبط، نیازمند توجه و تخصیص ویژه اعتبارات است. برای بهسازی و احداث اسکله پهلوگیری و تامین زیرساخت موج شکن‌های مردمی بیردف، گوردیم، جد و اسکله رودیک دشتیاری شامل بهسازی وضع موجود، احداث اسکله پهلوگیری و احداث تاسیسات پشتیبانی، جاده دسترسی، آب، برق و مخابرات برای هر موج شکن اعتبار مورد نیاز ۱۰ هزار میلیارد ریال است.
اقتصاد دریامحور، راهبردی توسعه‌ای و کنشگرا
توسعه دریامحور و اقتصاد دریا در حالی گامی مؤثر در اشتغال و توسعه هر منطقه به شمار می‌رود که بدون شک استفاده پایدار از ظرفیت منابع و گستره‌های آبی اعم از اقیانوس‌ها، دریاها، دریاچه‌ها و جزایر برای رشد اقتصادی، بهبود وضعیت معیشت و ایجاد اشتغال پایدار و در نهایت افزایش تولید ناخالص داخلی جوامع تعریف می‌شود. حوزه اقتصاد دریا فراتر از مواردی از قبیل شیلات و گردشگری دریایی بوده و براین اساس مستلزم ظهور و حمایت از صنایع مرتبط با آب و دریا و از جمله حمل و نقل دریایی، گردشگری دریایی، تا انرژی‌های تجدیدپذیر، آبزی‌پروری و شیلات، بیوتکنولوژی دریایی، زیست هواشناسی و معدنکاری دریایی است.
اقتصاد دریامحور، راهبردی اساسی، توسعه‌ای و کنشگرا و در نهایت تحول آفرین است چراکه در سطح بالایی نهادها و سازمان‌های زیادی را درگیر می‌کند و این روزها در اولویت کاری دولت چهاردهم نیز قرار گرفته است. اقتصاد دریامحور از ابتکارات اصلی برنامه هفتم توسعه بوده و در این بین توسعه مَکُران به عنوان یک ابرپروژه توسعه منطقه‌ای کشور و تبدیل آن به کانون جدید اقتصاد ملی با توسعه زیرساخت‌های بندری، ریلی، لجستیکی و ایجاد سکونتگاه‌ها و شهرهای جدید یکی از اصلی‌ترین راهکارهای پیشنهادی برای گذر از اقتصاد خشکی‌محور تاریخی کشور به اقتصاد دریامحور در آینده نزدیک است.