«روزنامه دریایی سرآمد» گزارش می‌دهد؛
توسعه صنایع شیلات در گرو دانش روز و تامین مالی
توسعه پایدار صنایع دریایی محور ارتقای صنعت شیلات
گروه شیلات - - صنعت شیلات از دیرباز نقش مهمی در تامین معاش خانواده‌ها و اقتصاد كشور داشته و برداشت از منابع آبی و آبزیان حوزه جغرافیای كشورمان یكی از منابع مهم درآمدی محسوب می‌شود. اگرچه از این ظرفیت و توان بالقوه آنگونه كه باید بهره گرفته نشده اما برنامه‌ها و چشم‌اندازهای طراحی شده نشان از آن دارد كه توجه جدی‌‌تر به این بخش می‌تواند آینده روشن‌تری پیش روی اقتصاد ملی ایران بر پایه توسعه اقتصاد دریامحور فراهم آورد.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، وجود ذخایر قابل توجه آبزیان در آب های شمال و جنوب کشور و همچنین توسعه صنعت پرورش ماهی در آب های داخلی و امکان بهره برداری از آبزیان آب های بین المللی و صنایع وابسته به آن، چشم انداز روشنی را برای تأمین هرچه بیشتر پروتئین دریایی مورد نیاز کشور فراهم کرده است و در ایران پیشرفت چشمگیر صنعت شیلات طی سال های اخیر به ویژه از دهه ۱۳۷۰ به بعد را تجربه کند.
همچنین قابلیت پرورش آبزیان در سراسر کشور و استعداد ماهی دار شدن دریاچه ها، مخازن پشت سدها، آبگیرها و رودخانه ها یا بازسازی ذخایر دریاها و آب های ساحلی کشور از طریق رهاسازی بچه ماهی در آنها و همچنین امکان استحصال حجم زیادی از ماهیان، هر یک به نوبه خود می تواند در تأمین بخش عمده ای از پروتئین کشور اثرگذار باشد.
شيلات به عنوان يكي از مهمترين منابع درآمدزايي و تأمين غذا در جهان شناخته مي‌شود. به‌طوري كه طبق آمار سازمان غذا و كشاورزي ملل متحد در سال ۲۰۱۹، حدود ۳۳۵ ميليون تن ماهي و محصولات دريايي در سطح جهاني توليد شد. اين صنعت نه تنها تأمين‌كننده غذاي ميليون‌ها نفر است، بلكه در بسياري از كشورها به عنوان يك منبع اصلي درآمد و شغل محسوب مي‌شود. برخی کارشناسان می‌گویند اقتصاد دريا محور به اين معناست كه كشورهاي ساحلي مي‌توانند از دريا به عنوان منبعي براي توسعه اقتصادي خود بهره‌برداري كنند. شيلات، گردشگري دريايي، حمل و نقل دريايي و استخراج منابع معدني از جمله فعاليت‌هايي هستند كه مي‌توانند به رونق اقتصادي كمك كنند. با وجود اهميت بالاي شيلات، اين صنعت با چالش‌هاي متعددي نيز مواجه است.
اهمیت اجتماعی توسعه صنایع شیلاتی
صنعت شیلات می‌تواند نقش بسیار مهمی در درآمدزایی، اشتغال و تامین نیازهای پروتئینی مردم داشته باشد. در کنار اثرات مستقیم فعالیت‌های شیلاتی، نباید لز سایر تأثیرات اجتماعی، فرهنگی و دیگر، ناشی از فعالیت این بخش از جمله در حوزه آبزی پروری، صیادی و صنایع شیلاتی را نیز نادیده گرفت. بسیاری از کارشناسان معتقدند که حمایت از این صنایع و فعالیت آنها می‌تواند زمینه‌ساز توسعه متوازن در استان‌های ساحلی و اقتصاد کشور را به دنبال داشته باشد. نقش شیلات در تامین قسمتی از پروتئین با ارزش جامعه و حصول منابع ارزی و درآمد ملی بر هیچ کس پوشیده نیست و صنعت شیلات می‌تواند نقش بسیار مهمی در درآمدزایی، اشتغال و تامین نیازهای پروتئینی مردم داشته باشد. جلوگيری از واردات و همچنين نقشی كه در اشتغال مستقيم و غيرمستقيم افراد به فعاليت ماهيگيری، ايجاد صنايع جنبی و ساخت وسايل و ابزارآلات صيد و ساير تأسيسات وابسته در حاشيه دريا ايجاد مي‌کند را می‌توان از اهمیت شیلات دانست. در كنار اثرات مستقيم اقتصادی نبايد ساير تأثيرات اجتماعی، فرهنگی و سياسی ناشی از فعاليت اين زيربخش را ناديده انگاشت. مواردي همچون جلوگيری از مهاجرت به‌وسيله جذب و اشتغال افراد، حفظ حدود مرزهای ملی، ممانعت از انحرافات اجتماعی مانند قاچاق از پيامدها و اثرات شيلات است.
دانش روز لازمه تکمیل زنجیره ارزش شیلات
بسیاری از فعالان حوزه آبزی‌پروری و صنایع شیلاتی کشور معتقدند که در حال حاضر در تمام بخش‌های شیلات نیاز به دانش روز جهان احساس می‌شود و بسیاری از مشکلات موجود در راه صنعت شیلات بدون ارتباط با شرکت‌های دانش بنیان و صاحب‌نظران داخلی و خارجی برطرف نخواهد شد. با چنین نگاهی است که باید با بهره‌گیری از ظرفیت شرکت‌های دانش بنیان و حضور سرمایه‌گذاران، تجار و بازرگانان در این عرصه، شاهد گسترش صنایع شیلاتی در کشور به عنوان یکی از زیرشاخه های اصلی صنایع دریایی در کشور باشیم. انتقال دانش روز و تکنولورژی های جدید یکی از اولویت هی توسعه و پیشرفت منطقه در حوزه تولیدات شیلات و آبزی پروری است. از طرف دیگر استفاده از ظرفیت های اقتصادی سواحل در سال‌های گذشته کمتر مورد توجه بوده، حالا مدتی است که تبدیل به یکی از موضوعاتی شده است که مورد توجه قرار دارد. همچنین در حوزه تجارت خارجی محصولات شیلاتی باید از روش های ابتدایی، سنتی و کم بهره فاصله گرفت و با استفاده از دانش روز به رقابت در عرصه های بین المللی پرداخت. تکمیل زنجیره ارزش تولیدات حوزه شیلات نیز از مهمترین حوزه‌هایی است که نیازمند دانش روز، تجاری‌سازی و کسب ثروت، فعالیت مجموعه‌های دانش بنیان است. تکمیل زنجیره ارزش محصولات شیلاتی و تولیدات آبزیان یکی از برنامه های اصلی در حوزه صنایع شیلاتی و آبزی‌پروری در کشور است که این امیدواری وجود دارد تا با ایجاد بستر مناسب برای انتقال دانش و تجربه در این حوزه، شاهد رشد و توسعه آن باشیم.
ضرورت تغییر مدل تامین مالی صنایع شیلات
سيدحسين حسيني، معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان شیلات کشور چندی پیش و در پنجمين جلسه كارگروه تخصصي شيلات و آبزيان ستاد هماهنگي امنيت غذايي، ضمن تاكيد بر ايجاد روش‌هايي خاص براي تامين مالي طرح‌هاي شيلاتي گفت: مدل‌هاي تامين مالي براي طرح‌هاي شيلاتي باید تغيير كرده و تمامي زيربخش‌ها همچون زنجيره تامين، توليد، توزيع و بازار را در بر گيرد. وی افزود: تضامين يكي از مواردي است كه توليدكنندگان و بهره‌برداران را براي وام‌هاي اعتباري دچار مشكل كرده است كه ضرورت دارد كارشناساني مدل‌هاي تامين اعتبار خاصي را براي اين بخش تعريف كنند. معاون وزیر جهاد کشاورزی با اعلام آنكه توليد قراردادي قدرت چانه زني را افزايش مي دهد گفت: لازم است توليدكنندگان نگران بازار نباشند و سرمايه گذاران نيز براي برگشت سرمايه خود بدون دغدغه به فعاليت بپردازند. حسيني با اعلام آنكه صنعت شيلات داراي اقتصاد بوده و مي تواند ساير بخش ها را نيز رشد دهد گفت: تبديل كشاورزي معيشتي به مدل اقتصادي الزاماتي دارد كه بايستي بانك ها آنها را مدنظر قرار دهند. رئيس سازمان شيلات پيشنهاد داد: بانك كشاورزي براساس برنامه توسعه اي و مدل مورد نياز حوزه شيلات تامين مالي كرده تا مشكلات بهره برداران اين بخش مرتفع شود. حسيني به بومي سازي روش هاي تامين مالي تاكيد كرد و گفت: شيلات صنعتي پايدار و تاب آور است و در آينده كه با مشكل آب روبه رو خواهيم بود اين حوزه مي تواند تامين پروتئين جامعه را تضمين كند و در اين راستا بايستي مشكلات بانكي و تضامين آن هر چه سريعتر با روشي خاص مرتفع شود.
نقش توسعه پایدار صنایع دریایی
در ارتقای شیلات
برخی از کارشناسان می‌گویند که توسعه پایدار صنایع دریایی نقش مهمی در بهبود و ارتقای صنعت شیلات دارد. از جمله موارد مهم و مؤثر در جهت ارتقای جایگاه شیلات در صنایع دریایی می‌توان به مواردی همچون توسعه راندمان صید و صیادی تجاری با استفاده از صنایع کشتیرانی ساحلی و فراساحل، گسترش سطح کشت آبزیان در محیط‌های محصور و نیمه‌محصور دریایی (پرورش در قفس و پن) با تجهیز سازه‌های شناور آبی، استفاده از سیستم‌های هوشمند پایش، تغذیه و نگهداری آبزیان در قفس، تجهیزات نگهداری تورها و قفس‌های شناور جهت افزایش زمان ماندگاری و عدم اتصال گونه‌های مزاحم به آنها، طراحی ادوات نوین صیادی با رعایت الگوهای مناسب صید پایدار آبزیان، استفاده از سواحل جهت ساخت استخرهای پرورش آبزیان متناسب با نوع بستر، شیب ساحل، امواج و سازه‌های فیزیکی، توسعه توریسم دریایی با تأکید بر ظرفیت‌های اکولوژیکی آبزیان نظیر ماهیگیری ورزشی و تفریحی و احداث کارخانه‌های فرآوری آبزیان با تکیه بر شرایط دریایی جهت بهبود عملکرد زنجیره ارزش غذایی آبزیان اشاره کرد.
گروه شیلات - - صنعت شیلات از دیرباز نقش مهمی در تامین معاش خانواده‌ها و اقتصاد كشور داشته و برداشت از منابع آبی و آبزیان حوزه جغرافیای كشورمان یكی از منابع مهم درآمدی محسوب می‌شود. اگرچه از این ظرفیت و توان بالقوه آنگونه كه باید بهره گرفته نشده اما برنامه‌ها و چشم‌اندازهای طراحی شده نشان از آن دارد كه توجه جدی‌‌تر به این بخش می‌تواند آینده روشن‌تری پیش روی اقتصاد ملی ایران بر پایه توسعه اقتصاد دریامحور فراهم آورد.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، وجود ذخایر قابل توجه آبزیان در آب های شمال و جنوب کشور و همچنین توسعه صنعت پرورش ماهی در آب های داخلی و امکان بهره برداری از آبزیان آب های بین المللی و صنایع وابسته به آن، چشم انداز روشنی را برای تأمین هرچه بیشتر پروتئین دریایی مورد نیاز کشور فراهم کرده است و در ایران پیشرفت چشمگیر صنعت شیلات طی سال های اخیر به ویژه از دهه ۱۳۷۰ به بعد را تجربه کند.
همچنین قابلیت پرورش آبزیان در سراسر کشور و استعداد ماهی دار شدن دریاچه ها، مخازن پشت سدها، آبگیرها و رودخانه ها یا بازسازی ذخایر دریاها و آب های ساحلی کشور از طریق رهاسازی بچه ماهی در آنها و همچنین امکان استحصال حجم زیادی از ماهیان، هر یک به نوبه خود می تواند در تأمین بخش عمده ای از پروتئین کشور اثرگذار باشد.
شيلات به عنوان يكي از مهمترين منابع درآمدزايي و تأمين غذا در جهان شناخته مي‌شود. به‌طوري كه طبق آمار سازمان غذا و كشاورزي ملل متحد در سال ۲۰۱۹، حدود ۳۳۵ ميليون تن ماهي و محصولات دريايي در سطح جهاني توليد شد. اين صنعت نه تنها تأمين‌كننده غذاي ميليون‌ها نفر است، بلكه در بسياري از كشورها به عنوان يك منبع اصلي درآمد و شغل محسوب مي‌شود. برخی کارشناسان می‌گویند اقتصاد دريا محور به اين معناست كه كشورهاي ساحلي مي‌توانند از دريا به عنوان منبعي براي توسعه اقتصادي خود بهره‌برداري كنند. شيلات، گردشگري دريايي، حمل و نقل دريايي و استخراج منابع معدني از جمله فعاليت‌هايي هستند كه مي‌توانند به رونق اقتصادي كمك كنند. با وجود اهميت بالاي شيلات، اين صنعت با چالش‌هاي متعددي نيز مواجه است.
اهمیت اجتماعی توسعه صنایع شیلاتی
صنعت شیلات می‌تواند نقش بسیار مهمی در درآمدزایی، اشتغال و تامین نیازهای پروتئینی مردم داشته باشد. در کنار اثرات مستقیم فعالیت‌های شیلاتی، نباید لز سایر تأثیرات اجتماعی، فرهنگی و دیگر، ناشی از فعالیت این بخش از جمله در حوزه آبزی پروری، صیادی و صنایع شیلاتی را نیز نادیده گرفت. بسیاری از کارشناسان معتقدند که حمایت از این صنایع و فعالیت آنها می‌تواند زمینه‌ساز توسعه متوازن در استان‌های ساحلی و اقتصاد کشور را به دنبال داشته باشد. نقش شیلات در تامین قسمتی از پروتئین با ارزش جامعه و حصول منابع ارزی و درآمد ملی بر هیچ کس پوشیده نیست و صنعت شیلات می‌تواند نقش بسیار مهمی در درآمدزایی، اشتغال و تامین نیازهای پروتئینی مردم داشته باشد. جلوگيری از واردات و همچنين نقشی كه در اشتغال مستقيم و غيرمستقيم افراد به فعاليت ماهيگيری، ايجاد صنايع جنبی و ساخت وسايل و ابزارآلات صيد و ساير تأسيسات وابسته در حاشيه دريا ايجاد مي‌کند را می‌توان از اهمیت شیلات دانست. در كنار اثرات مستقيم اقتصادی نبايد ساير تأثيرات اجتماعی، فرهنگی و سياسی ناشی از فعاليت اين زيربخش را ناديده انگاشت. مواردي همچون جلوگيری از مهاجرت به‌وسيله جذب و اشتغال افراد، حفظ حدود مرزهای ملی، ممانعت از انحرافات اجتماعی مانند قاچاق از پيامدها و اثرات شيلات است.
دانش روز لازمه تکمیل زنجیره ارزش شیلات
بسیاری از فعالان حوزه آبزی‌پروری و صنایع شیلاتی کشور معتقدند که در حال حاضر در تمام بخش‌های شیلات نیاز به دانش روز جهان احساس می‌شود و بسیاری از مشکلات موجود در راه صنعت شیلات بدون ارتباط با شرکت‌های دانش بنیان و صاحب‌نظران داخلی و خارجی برطرف نخواهد شد. با چنین نگاهی است که باید با بهره‌گیری از ظرفیت شرکت‌های دانش بنیان و حضور سرمایه‌گذاران، تجار و بازرگانان در این عرصه، شاهد گسترش صنایع شیلاتی در کشور به عنوان یکی از زیرشاخه های اصلی صنایع دریایی در کشور باشیم. انتقال دانش روز و تکنولورژی های جدید یکی از اولویت هی توسعه و پیشرفت منطقه در حوزه تولیدات شیلات و آبزی پروری است. از طرف دیگر استفاده از ظرفیت های اقتصادی سواحل در سال‌های گذشته کمتر مورد توجه بوده، حالا مدتی است که تبدیل به یکی از موضوعاتی شده است که مورد توجه قرار دارد. همچنین در حوزه تجارت خارجی محصولات شیلاتی باید از روش های ابتدایی، سنتی و کم بهره فاصله گرفت و با استفاده از دانش روز به رقابت در عرصه های بین المللی پرداخت. تکمیل زنجیره ارزش تولیدات حوزه شیلات نیز از مهمترین حوزه‌هایی است که نیازمند دانش روز، تجاری‌سازی و کسب ثروت، فعالیت مجموعه‌های دانش بنیان است. تکمیل زنجیره ارزش محصولات شیلاتی و تولیدات آبزیان یکی از برنامه های اصلی در حوزه صنایع شیلاتی و آبزی‌پروری در کشور است که این امیدواری وجود دارد تا با ایجاد بستر مناسب برای انتقال دانش و تجربه در این حوزه، شاهد رشد و توسعه آن باشیم.
ضرورت تغییر مدل تامین مالی صنایع شیلات
سيدحسين حسيني، معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان شیلات کشور چندی پیش و در پنجمين جلسه كارگروه تخصصي شيلات و آبزيان ستاد هماهنگي امنيت غذايي، ضمن تاكيد بر ايجاد روش‌هايي خاص براي تامين مالي طرح‌هاي شيلاتي گفت: مدل‌هاي تامين مالي براي طرح‌هاي شيلاتي باید تغيير كرده و تمامي زيربخش‌ها همچون زنجيره تامين، توليد، توزيع و بازار را در بر گيرد. وی افزود: تضامين يكي از مواردي است كه توليدكنندگان و بهره‌برداران را براي وام‌هاي اعتباري دچار مشكل كرده است كه ضرورت دارد كارشناساني مدل‌هاي تامين اعتبار خاصي را براي اين بخش تعريف كنند. معاون وزیر جهاد کشاورزی با اعلام آنكه توليد قراردادي قدرت چانه زني را افزايش مي دهد گفت: لازم است توليدكنندگان نگران بازار نباشند و سرمايه گذاران نيز براي برگشت سرمايه خود بدون دغدغه به فعاليت بپردازند. حسيني با اعلام آنكه صنعت شيلات داراي اقتصاد بوده و مي تواند ساير بخش ها را نيز رشد دهد گفت: تبديل كشاورزي معيشتي به مدل اقتصادي الزاماتي دارد كه بايستي بانك ها آنها را مدنظر قرار دهند. رئيس سازمان شيلات پيشنهاد داد: بانك كشاورزي براساس برنامه توسعه اي و مدل مورد نياز حوزه شيلات تامين مالي كرده تا مشكلات بهره برداران اين بخش مرتفع شود. حسيني به بومي سازي روش هاي تامين مالي تاكيد كرد و گفت: شيلات صنعتي پايدار و تاب آور است و در آينده كه با مشكل آب روبه رو خواهيم بود اين حوزه مي تواند تامين پروتئين جامعه را تضمين كند و در اين راستا بايستي مشكلات بانكي و تضامين آن هر چه سريعتر با روشي خاص مرتفع شود.
نقش توسعه پایدار صنایع دریایی
در ارتقای شیلات
برخی از کارشناسان می‌گویند که توسعه پایدار صنایع دریایی نقش مهمی در بهبود و ارتقای صنعت شیلات دارد. از جمله موارد مهم و مؤثر در جهت ارتقای جایگاه شیلات در صنایع دریایی می‌توان به مواردی همچون توسعه راندمان صید و صیادی تجاری با استفاده از صنایع کشتیرانی ساحلی و فراساحل، گسترش سطح کشت آبزیان در محیط‌های محصور و نیمه‌محصور دریایی (پرورش در قفس و پن) با تجهیز سازه‌های شناور آبی، استفاده از سیستم‌های هوشمند پایش، تغذیه و نگهداری آبزیان در قفس، تجهیزات نگهداری تورها و قفس‌های شناور جهت افزایش زمان ماندگاری و عدم اتصال گونه‌های مزاحم به آنها، طراحی ادوات نوین صیادی با رعایت الگوهای مناسب صید پایدار آبزیان، استفاده از سواحل جهت ساخت استخرهای پرورش آبزیان متناسب با نوع بستر، شیب ساحل، امواج و سازه‌های فیزیکی، توسعه توریسم دریایی با تأکید بر ظرفیت‌های اکولوژیکی آبزیان نظیر ماهیگیری ورزشی و تفریحی و احداث کارخانه‌های فرآوری آبزیان با تکیه بر شرایط دریایی جهت بهبود عملکرد زنجیره ارزش غذایی آبزیان اشاره کرد.