بررسی و تحلیل عملکرد نیروی دریایی ایران در جنگ جهانی دوم
رضا جهانفر
بخش سیزدهم
*سال 1311 هجري شمسي
- پس از بازگشت نخستين افسران آموزش‌ديده از ايتاليا به همراه تعدادي از کارکنان ايتاليايي و کشتي‌هاي خريداري‌شده از ايتاليا، نيروي دريايي جنوب در چهارده آبان 1311 به‌صورت رسمي افتتاح شد. فرماندهي و مسئوليت نيروي دريايي جنوب برعهده «ناخدا غلامعلي بايندر» بود. «غلامعلي بايندر» پيش‌ازاين از افسران نيروي زميني بود که براي طي دوره دريانوردي عازم ايتاليا شده بود. بعدها روز چهارده آبان به‌عنوان روز نيروي دريايي نوين ايران ثبت شد.
- در سال 1311 هجري شمسي، نيروي دريايي ايران به‌غيراز نيروهاي خود در شمال و جنوب، تشکيلات ديگري در پايتخت نداشت. سازمان و تجهيزات عمده نيروي دريايي ايران در جنوب (خرمشهر) به شرح زير عبارتند از:
ارکان دفتر فرماندهي، بهداري نيرو، آموزشگاه مهناوي، با استفاده از کشتي غنيمتي شيخ خزعل به نام هما، ناوچه خوزستان، ناو هما، ناوچه شاهين، ناوچة خزعليه، ناو کارون، ناوچه‌هاي 75 تني مازندران و گيلان و آذربايجان، کرجي چلچله، دو ناودسته شامل: دو فروند ناو 950 تني با نام‌هاي ببر و پلنگ، مجهز به توپ دريايي 102 ميلي‌متري و دو توپ ضد هوايي 76 ميلي‌متري و چهار فروند ناو 330 تني با نام‌هاي سيمرغ، شاهرخ، شهباز و کرکس.
ضمن اينکه با توجه به انحلال دايرة بحرية گمرک، تعداد هفت فروند کرجي موتوري و ساير شناورهاي آن تحويل نيروي دريايي شد.
در همان سال 1311 اولين سري ناوهاي ايران با نام‌هاي ببر، پلنگ، شهباز، سيمرغ، شاهرخ و کرکس تحت فرماندهي «ناخدا غلامعلي بايندر» از طريق کانال سوئز، درياي سرخ، اقيانوس هند و درياي عمان عازم خليج‌فارس شدند و در چهارده آبان 1311 در بوشهر لنگر انداختند. کمي بعد با افزوده شدن ناو 1000 تني هُما و ناوچه 171 تني شاهين، سازمان نيروي دريايي جنوب به شرح زير سازمان‌دهي شد:
دسته يکم: مرکب از ناوهاي ببر، شهباز و سيمرغ
دسته دوّم: مرکب از ناوهاي پلنگ، شاهرخ و کرکس
دسته سوّم: مرکب از ناو يدک‌بر چهارصد تني، ناوچه شاهين، دو کرجي مسلّح تدارکاتي به نام کارون و قايق موتوري سي تني چلچله، سه کرجي به نام‌هاي مازندران، گيلان و آذربايجان که هرکدام به يک توپ 37 م.م مجهّز بودند. (گروه مؤلفان دافوس آجا، 1391: 26 الي 28)
همچنين با خريد يک حوض شناور شش هزار تني براي تعميرات زيرآبي و ايجاد آموزشگاه درجه‌داري و پايگاه‌هاي دريايي؛ نيروي دريايي يگان‌هاي خود در درياي مازندران را توسعه داد.
درواقع شش ناو ساخت ايتاليا با نام‌هاي پلنگ، ببر، شهباز، کرکس، سيمرغ و شاهين که در چهارده آبان 1311 در سواحل خليج‌فارس لنگر انداختند، هسته اوليه نيروي دريايي نوين ايران را تشکيل دادند. افسراني که در اين شش کشتي حضور داشتند عبارتند از:
1- «جورجيو جورجيس» که فرماندهي کشتي‌ها از ايتاليا تا ايران برعهده داشت.
2- سرگرد «روزان» مکانيک و مأمور کارگاه تعميرات
3- ناوبان يکم «ريسو» راهنماي کشتي
4- سرگرد «بهرندسن» مکانيک آلماني‌تبار تبعه ايران
5- ناوسروان «ظلي» معاون کشتي
6- ناوبان يکم «ميلانيان» افسر توپخانه
7- ناوبان دوم «امان‌پور» افسر فرمانده
ادامه دارد...
بخش سیزدهم
*سال 1311 هجري شمسي
- پس از بازگشت نخستين افسران آموزش‌ديده از ايتاليا به همراه تعدادي از کارکنان ايتاليايي و کشتي‌هاي خريداري‌شده از ايتاليا، نيروي دريايي جنوب در چهارده آبان 1311 به‌صورت رسمي افتتاح شد. فرماندهي و مسئوليت نيروي دريايي جنوب برعهده «ناخدا غلامعلي بايندر» بود. «غلامعلي بايندر» پيش‌ازاين از افسران نيروي زميني بود که براي طي دوره دريانوردي عازم ايتاليا شده بود. بعدها روز چهارده آبان به‌عنوان روز نيروي دريايي نوين ايران ثبت شد.
- در سال 1311 هجري شمسي، نيروي دريايي ايران به‌غيراز نيروهاي خود در شمال و جنوب، تشکيلات ديگري در پايتخت نداشت. سازمان و تجهيزات عمده نيروي دريايي ايران در جنوب (خرمشهر) به شرح زير عبارتند از:
ارکان دفتر فرماندهي، بهداري نيرو، آموزشگاه مهناوي، با استفاده از کشتي غنيمتي شيخ خزعل به نام هما، ناوچه خوزستان، ناو هما، ناوچه شاهين، ناوچة خزعليه، ناو کارون، ناوچه‌هاي 75 تني مازندران و گيلان و آذربايجان، کرجي چلچله، دو ناودسته شامل: دو فروند ناو 950 تني با نام‌هاي ببر و پلنگ، مجهز به توپ دريايي 102 ميلي‌متري و دو توپ ضد هوايي 76 ميلي‌متري و چهار فروند ناو 330 تني با نام‌هاي سيمرغ، شاهرخ، شهباز و کرکس.
ضمن اينکه با توجه به انحلال دايرة بحرية گمرک، تعداد هفت فروند کرجي موتوري و ساير شناورهاي آن تحويل نيروي دريايي شد.
در همان سال 1311 اولين سري ناوهاي ايران با نام‌هاي ببر، پلنگ، شهباز، سيمرغ، شاهرخ و کرکس تحت فرماندهي «ناخدا غلامعلي بايندر» از طريق کانال سوئز، درياي سرخ، اقيانوس هند و درياي عمان عازم خليج‌فارس شدند و در چهارده آبان 1311 در بوشهر لنگر انداختند. کمي بعد با افزوده شدن ناو 1000 تني هُما و ناوچه 171 تني شاهين، سازمان نيروي دريايي جنوب به شرح زير سازمان‌دهي شد:
دسته يکم: مرکب از ناوهاي ببر، شهباز و سيمرغ
دسته دوّم: مرکب از ناوهاي پلنگ، شاهرخ و کرکس
دسته سوّم: مرکب از ناو يدک‌بر چهارصد تني، ناوچه شاهين، دو کرجي مسلّح تدارکاتي به نام کارون و قايق موتوري سي تني چلچله، سه کرجي به نام‌هاي مازندران، گيلان و آذربايجان که هرکدام به يک توپ 37 م.م مجهّز بودند. (گروه مؤلفان دافوس آجا، 1391: 26 الي 28)
همچنين با خريد يک حوض شناور شش هزار تني براي تعميرات زيرآبي و ايجاد آموزشگاه درجه‌داري و پايگاه‌هاي دريايي؛ نيروي دريايي يگان‌هاي خود در درياي مازندران را توسعه داد.
درواقع شش ناو ساخت ايتاليا با نام‌هاي پلنگ، ببر، شهباز، کرکس، سيمرغ و شاهين که در چهارده آبان 1311 در سواحل خليج‌فارس لنگر انداختند، هسته اوليه نيروي دريايي نوين ايران را تشکيل دادند. افسراني که در اين شش کشتي حضور داشتند عبارتند از:
1- «جورجيو جورجيس» که فرماندهي کشتي‌ها از ايتاليا تا ايران برعهده داشت.
2- سرگرد «روزان» مکانيک و مأمور کارگاه تعميرات
3- ناوبان يکم «ريسو» راهنماي کشتي
4- سرگرد «بهرندسن» مکانيک آلماني‌تبار تبعه ايران
5- ناوسروان «ظلي» معاون کشتي
6- ناوبان يکم «ميلانيان» افسر توپخانه
7- ناوبان دوم «امان‌پور» افسر فرمانده
ادامه دارد...