«روزنامه دریایی سرآمد» از امضای قرارداد فشارافزایی پارس‌جنوبی گزارش می‌دهد
گام های استوار برای فشارافزایی پارس جنوبی
یک کارشناس انرژی در گفت‌وگو با «اقتصاد سرآمد»: تامین مالی نخستین اولویت فشارافزایی پارس‌جنوبی است
گروه انرژی-امید عباسی- پارس‌جنوبی بزرگ‌ترین میدان گازی ایران و جهان است. این میدان گازی مشترک میان ایران و قطر براساس برخی گزارش‌ها حدود ۸درصد ذخایر گازی جهان را در خود قرار داده است. از مدت‌ها قبل موضوع از اُفت فشار در میدان گازی پارس‌جنوبی تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های حوزه نفت، گاز و انرژی ایران شده بود.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، بسیاری از کارشناسان درباره اهمیت فشارافزایی این میدان گازی برای عبور از ناترازی گازی در کشور صحبت می‌کردند. در میان صحبت‌های کارشناسان و مسئولان دولتی درباره وضعیت میدان گازی پارس‌جنوبی یک نقطه مشترک همیشه وجود داشته و آن این‌که باید سرمایه‌گذاری‌های لازم برای فشارافزایی بیشتر و تولید گاز صورت گیرد، در غیر این صورت ممکن است برای جبران دیر شود.
در همین حال روز گذشته با حضور مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور و محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت قرارداد فشارافزایی پارس‌جنوبی با حدود 17میلیارد دلار سرمایه‌گذاری به امضا رسید. بسیاری از کارشناسان امضا و اجرایی‌شدن این قرارداد را حیات دوباره بزرگ‌ترین میدان گازی ایران و جهان قلمداد می‌کنند.
ضرورت هم‌افزایی در رفتار و گفتار
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور در آیین امضای قراردادهای طرح فشارافزایی میدان گازی مشترک پارس‌جنوبی، مصرف بی‌رویه و نامناسب را یکی از مشکلات اصلی جامعه در حوزه انرژی عنوان کرد و افزود: باید با مدیریت و پرهیز از مصرف بی‌رویه، مشکلات ناشی از کمبود و ناترازی در حوزه انرژی را حل کنیم و با همکاری و مشارکت مردم حتما این کار را انجام خواهیم داد.
پزشکیان با عذرخواهی از مردم به‌خاطر مشکلات ناشی از ناترازی انرژی و قطعی‌های برق، گفت: زمستان سختی را گذراندیم درحالی که به هر علتی ذخایر نفت و گاز در مخازن برای پوشش نیروگاهی کم بود، البته عزیزان در وزارت نفت و نیرو با تلاش زیاد توانستند با افزایش تولید کمبودها را جبران و این دوره سخت را پوشش دهند و مردم در زمستان بدون گاز نماندند.
رئیس دولت چهاردهم با اشاره به تهدیدات آمریکا مبنی بر افزایش فشار به ایران و اعمال تحریم‌های جدید، افزود:آمریکایی‌ها، ترامپ یا هرکسی که ادعا می‌کند می‌تواند با به صفر رساندن فروش نفت، ایران را زمین‌گیر کند، امیدشان به اختلافات داخلی ماست و اگر ما دست‌به‌دست هم دهیم و اتحاد داشته باشیم و از دعوا و تفرقه پرهیز کنیم، به هدف خود نخواهند رسید.
رئیس‌جمهور تاکید کرد: معتقدم وقتی در کشور رهبری وجود دارد همه باید با نظرات و دیدگاه‌های اعلام‌شده از طرف رهبر هماهنگ و همراه باشند درغیر این‌صورت در جامعه هرج‌ومرج می‌شود و نمی‌توانیم به هدف‌مان برسیم. ما یاد نگرفته‌ایم در گفت‌وگو با یکدیگر هم‌افزایی داشته باشیم، هرکسی به دنبال این است که حرف و نظر خود را بیان و روی آن پافشاری کند و اگر با نظر او مخالفت شود، طرف مقابل خائن، جاسوس و بد و ضد قلمداد می‌شود.
پزشکیان افزود: باید بتوانیم در گفت‌وگو به یک هم‌افزایی برسیم و هرکسی از زاویه دید خود به موضوع نگاه نکند، برای حل مشکلات به یک نظر و دیدگاه مشترک برسیم و به یکدیگر کمک کنیم. در گفت‌وگو و رفتار هم‌افزا باشیم تا بتوانیم در مسیری که انتخاب کرده‌ایم با قدرت حرکت کنیم.
رئیس‌جمهور درمورد اجرایی و عملیاتی‌شدن قراردادهای امضا‌شده، گفت: تلاش می‌کنیم این چرخه را تا جایی که ممکن است کوتاه کنیم. امیدواریم تا قبل از عید اگر مشکلی در این زمینه هست حل شود و پیمانکاران کار را زودتر شروع کنند تا در زمان مشخص یا حتی زودتر به اهداف خود دست پیدا کنیم.
تولد دوباره بزرگ‌ترین میدان گازی ایران
محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت در آیین امضای قرارداد فشارافزایی پارس‌جنوبی که با حضور رئیس‌جمهور و مدیران صنعت نفت برگزار شد، افزود: امضای این قرارداد بعد از گذشت هفت‌ماه از آغاز به‌کار دولت چهاردهم، امروز اجرایی می‌شود. امضای این قرارداد گامی مهم برای تحقق یک آرزوی دیرینه و تولدی دیگر برای میدان گازی پارس‌جنوبی است و مطابق اهداف کمی تعیین‌شده در برنامه هفتم پیشرفت قرار است که در پایان برنامه، تولید گاز خام کشور به یک‌میلیارد و ۳۴۰میلیون مترمکعب برسد.
پاک‌نژاد گفت: از جمله الزام‌های تحقق این هدف، توسعه میادین گازی است و همزمان با افزایش تولید باید طرح‌های نگهداشت توان تولید هم اجرا شود تا از افت تولید جلوگیری شود. همچنین براساس برآوردهای کارشناسی، مجموعه طرح‌های توسعه و نگهداشت توان تولید به سرمایه‌گذاری حدود ۷۵میلیادر دلار نیاز دارد که حدود ۵۳میلیارد دلار آن به توسعه میادین گازی جدید و ۲۲میلیارد دلار آن مربوط به طرح‌های نگهداشت توان تولید از جمله طرح فشار افزایی پارس‌جنوبی است.
وزیر نفت افزود: برای رسیدن به هدف یک‌میلیارد و ۳۴۰میلیون مترمکعب در روز در طول چهارسال پیش‌رو به‌طور متوسط سالانه حدود ۱۹میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است و تامین این میزان سرمایه‌گذاری مستلزم برنامه‌ریزی دقیق و استفاده مناسب از تمامی ظرفیت‌های حوزه‌های مالی و پولی کشور است؛ در این خصوص وزارت نفت برنامه‌هایی را تدوین کرده تا از همه این ظرفیت‌ها به نحو مطلوب استفاده شود که می‌توان به استفاده از صندوق توسعه ملی و سرمایه‌گذاری صنایع انرژی‌بر و پتروشیمی‌ها مطابق بندی که در قانون برنامه هفتم پیشرفت درنظر گرفته شده است، اشاره کرد.وزیر نفت با بیان این‌که میدان گازی پارس‌جنوبی تولید ۷درصد گاز کشور را بر عهده دارد، اظهار داشت: میدان گاز پارس‌جنوبی یکی از بزرگ‌ترین میادین گازی جهان است که تولید حدود ۷۰درصد گاز کشور در بخش‌های مختلف خانگی، صنایع جزء، صنایع بزرگ و نیروگاهی مصرف می‌شود را برعهده دارد. با توجه به این‌که سه‌دهه است که ایران و قطر به‌طور مشترک از این میدان برداشت می‌کنند، طبیعی است که بعد از مدتی دچار افت فشار شود.این مقام مسئول اظهار داشت: برآورد شده است که از سال ۱۴۰۶ به میزان یک‌فاز پارس‌جنوبی کاهش تولید داشته باشیم و از سال ۱۴۰۸ در صورت عدم‌فشارافزایی یک‌و‌نیم‌فاز از تولید خارج می‌شود. از طرف دیگر ۴۰درصد بنزین کشور از پارس‌جنوبی تامین می‌شود و از آنجا که بخشی از میعانات گازی این منطقه تبدیل به بنزین می‌شود، عدم‌اجرای این طرح سبب تشدید ناترازی بنزین در کشور می‌شود.
وزیر نفت افزود: قراردادهای مرتبط با این طرح با ۴پیمانکار شامل اویک، مپنا، قرارگاه خاتم و پتروپارس به امضا می‌رسد؛ این ۴پیمانکار جنرال کنترکتور (مقاطعه کار) هستند و قراردادها را بعداً به بخش خصوصی واگذار می‌کنند؛ یعنی به‌عنوان پیمانکاران زیرمجموعه از ظرفیت‌های بخش خصوصی استفاده می‌کنند. این ۴پیمانکار تجارب ارزشمندی در فرآیند توسعه میدان گازی پارس‌جنوبی داشته‌اند و این تجربه در اجرای طرح به آنها کمک می‌کند.وی یادآور شد: در دولت سیزدهم ۴قرارداد مقدماتی با هدف آشنایی پیمانکاران با این حوزه با سقف ۴۰۰میلیون دلار که با رقم قرارداد دولت چهاردهم (۱۷میلیارد دلار) تفاوت فاحش دارد و قرارداد سال گذشته صرفا برای آشنایی ۴پیمانکار با فرآیند اجرای کار بود که با کمال تأسف یک‌سنت هم هزینه نشد. مدل تسویه مالی براساس قراردادهای «آی.پی.سی» خواهد بود و برای پیمان‌های «ای.پی.سی.آی» با صندوق توسعه ملی مذاکره کرده‌ایم که امیدواریم به سرانجام برسد.
تامین مالی اولین اولویت فشارافزایی
میثم پیله‌فروش، اقتصاددان و عضو مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز پیشتر در گفت‌وگویی با روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد،ْ با تاکید بر این‌که اُفت فشار میدان گازی پارس‌جنوبی طبیعی بوده و اتفاق غیرمترقبه‌ای به‌شمار نمی‌رود، اظهار کرد: میدان گازی پارس‌جنوبی نیازمند سرمایه‌گذاری برای حفظ فشار است و به‌لحاظ فنی مخازن نفتی و گازی این میدان دارای مخازن مهمی است و راهکار فنی دارد که باید کارشناسان فن در این‌باره نظر بدهند. این‌که چرا منابع لازم برای حفظ فشار در میادین گازی پارس‌جنوبی وجود ندارد، محل بحث است و سوال بسیار مهمی است و با پالایش گاز عمده آن در داخل کشور و در بخش خانگی و صنایع کوچک مصرف می‌شود.
این اقتصاددان عنوان کرد: مهم این است که منابع مورد نیاز از بخش صنایع کوچک و خانگی جمع‌آوری‌شده به سمت حفظ فشار پارس‌جنوبی سوق پیدا نمی‌کند؛ درحقیقت اقتصاد گاز به‌درستی به گردش در نمی‌آید و باید فکری به این موضوع شود. درباره این‌که می‌توان از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان در راستای فشارافزایی پارس‌جنوبی و تامین منابع انرژی استفاده کرد، باید گفت: در هر شرایطی حتما تامین مالی فشارافزایی انجام شود.
این کارشناس نفت و انرژی بیان کرد: فارغ از سرعت پایین اجرای این پروژه، مسائلی همچون تحریم، تجهیزات، فناوری و کمبود منابع مالی بر عدم‌اجرای کامل پروژه تاثیر می‌گذارد و باید برای رفع این موانع، راهبردی جدی توسط وزارت نفت اندیشیده‌شده و منابع مالی لازم تامین شود. هر روز تاخیر در اجرای پروژه فشارافزایی میدان گازی پارس‌جنوبی می‌تواند امنیت انرژی کشور را در سال‌های آینده تهدید کند. پیله‌فروش همچنین تصریح کرد: پروژه فشارافزایی میدان گازی پارس‌جنوبی در راستای امنیت ملی است و نباید تنها با تکیه به توان داخلی، سرعت اجرای پروژه را پایین آورد. به‌صورت کلی، فروش و صادرات نفت ایران تحریم‌پذیر و وابسته به کشورهای محدودی است.
گروه انرژی-امید عباسی- پارس‌جنوبی بزرگ‌ترین میدان گازی ایران و جهان است. این میدان گازی مشترک میان ایران و قطر براساس برخی گزارش‌ها حدود ۸درصد ذخایر گازی جهان را در خود قرار داده است. از مدت‌ها قبل موضوع از اُفت فشار در میدان گازی پارس‌جنوبی تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های حوزه نفت، گاز و انرژی ایران شده بود.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، بسیاری از کارشناسان درباره اهمیت فشارافزایی این میدان گازی برای عبور از ناترازی گازی در کشور صحبت می‌کردند. در میان صحبت‌های کارشناسان و مسئولان دولتی درباره وضعیت میدان گازی پارس‌جنوبی یک نقطه مشترک همیشه وجود داشته و آن این‌که باید سرمایه‌گذاری‌های لازم برای فشارافزایی بیشتر و تولید گاز صورت گیرد، در غیر این صورت ممکن است برای جبران دیر شود.
در همین حال روز گذشته با حضور مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور و محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت قرارداد فشارافزایی پارس‌جنوبی با حدود 17میلیارد دلار سرمایه‌گذاری به امضا رسید. بسیاری از کارشناسان امضا و اجرایی‌شدن این قرارداد را حیات دوباره بزرگ‌ترین میدان گازی ایران و جهان قلمداد می‌کنند.
ضرورت هم‌افزایی در رفتار و گفتار
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور در آیین امضای قراردادهای طرح فشارافزایی میدان گازی مشترک پارس‌جنوبی، مصرف بی‌رویه و نامناسب را یکی از مشکلات اصلی جامعه در حوزه انرژی عنوان کرد و افزود: باید با مدیریت و پرهیز از مصرف بی‌رویه، مشکلات ناشی از کمبود و ناترازی در حوزه انرژی را حل کنیم و با همکاری و مشارکت مردم حتما این کار را انجام خواهیم داد.
پزشکیان با عذرخواهی از مردم به‌خاطر مشکلات ناشی از ناترازی انرژی و قطعی‌های برق، گفت: زمستان سختی را گذراندیم درحالی که به هر علتی ذخایر نفت و گاز در مخازن برای پوشش نیروگاهی کم بود، البته عزیزان در وزارت نفت و نیرو با تلاش زیاد توانستند با افزایش تولید کمبودها را جبران و این دوره سخت را پوشش دهند و مردم در زمستان بدون گاز نماندند.
رئیس دولت چهاردهم با اشاره به تهدیدات آمریکا مبنی بر افزایش فشار به ایران و اعمال تحریم‌های جدید، افزود:آمریکایی‌ها، ترامپ یا هرکسی که ادعا می‌کند می‌تواند با به صفر رساندن فروش نفت، ایران را زمین‌گیر کند، امیدشان به اختلافات داخلی ماست و اگر ما دست‌به‌دست هم دهیم و اتحاد داشته باشیم و از دعوا و تفرقه پرهیز کنیم، به هدف خود نخواهند رسید.
رئیس‌جمهور تاکید کرد: معتقدم وقتی در کشور رهبری وجود دارد همه باید با نظرات و دیدگاه‌های اعلام‌شده از طرف رهبر هماهنگ و همراه باشند درغیر این‌صورت در جامعه هرج‌ومرج می‌شود و نمی‌توانیم به هدف‌مان برسیم. ما یاد نگرفته‌ایم در گفت‌وگو با یکدیگر هم‌افزایی داشته باشیم، هرکسی به دنبال این است که حرف و نظر خود را بیان و روی آن پافشاری کند و اگر با نظر او مخالفت شود، طرف مقابل خائن، جاسوس و بد و ضد قلمداد می‌شود.
پزشکیان افزود: باید بتوانیم در گفت‌وگو به یک هم‌افزایی برسیم و هرکسی از زاویه دید خود به موضوع نگاه نکند، برای حل مشکلات به یک نظر و دیدگاه مشترک برسیم و به یکدیگر کمک کنیم. در گفت‌وگو و رفتار هم‌افزا باشیم تا بتوانیم در مسیری که انتخاب کرده‌ایم با قدرت حرکت کنیم.
رئیس‌جمهور درمورد اجرایی و عملیاتی‌شدن قراردادهای امضا‌شده، گفت: تلاش می‌کنیم این چرخه را تا جایی که ممکن است کوتاه کنیم. امیدواریم تا قبل از عید اگر مشکلی در این زمینه هست حل شود و پیمانکاران کار را زودتر شروع کنند تا در زمان مشخص یا حتی زودتر به اهداف خود دست پیدا کنیم.
تولد دوباره بزرگ‌ترین میدان گازی ایران
محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت در آیین امضای قرارداد فشارافزایی پارس‌جنوبی که با حضور رئیس‌جمهور و مدیران صنعت نفت برگزار شد، افزود: امضای این قرارداد بعد از گذشت هفت‌ماه از آغاز به‌کار دولت چهاردهم، امروز اجرایی می‌شود. امضای این قرارداد گامی مهم برای تحقق یک آرزوی دیرینه و تولدی دیگر برای میدان گازی پارس‌جنوبی است و مطابق اهداف کمی تعیین‌شده در برنامه هفتم پیشرفت قرار است که در پایان برنامه، تولید گاز خام کشور به یک‌میلیارد و ۳۴۰میلیون مترمکعب برسد.
پاک‌نژاد گفت: از جمله الزام‌های تحقق این هدف، توسعه میادین گازی است و همزمان با افزایش تولید باید طرح‌های نگهداشت توان تولید هم اجرا شود تا از افت تولید جلوگیری شود. همچنین براساس برآوردهای کارشناسی، مجموعه طرح‌های توسعه و نگهداشت توان تولید به سرمایه‌گذاری حدود ۷۵میلیادر دلار نیاز دارد که حدود ۵۳میلیارد دلار آن به توسعه میادین گازی جدید و ۲۲میلیارد دلار آن مربوط به طرح‌های نگهداشت توان تولید از جمله طرح فشار افزایی پارس‌جنوبی است.
وزیر نفت افزود: برای رسیدن به هدف یک‌میلیارد و ۳۴۰میلیون مترمکعب در روز در طول چهارسال پیش‌رو به‌طور متوسط سالانه حدود ۱۹میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است و تامین این میزان سرمایه‌گذاری مستلزم برنامه‌ریزی دقیق و استفاده مناسب از تمامی ظرفیت‌های حوزه‌های مالی و پولی کشور است؛ در این خصوص وزارت نفت برنامه‌هایی را تدوین کرده تا از همه این ظرفیت‌ها به نحو مطلوب استفاده شود که می‌توان به استفاده از صندوق توسعه ملی و سرمایه‌گذاری صنایع انرژی‌بر و پتروشیمی‌ها مطابق بندی که در قانون برنامه هفتم پیشرفت درنظر گرفته شده است، اشاره کرد.وزیر نفت با بیان این‌که میدان گازی پارس‌جنوبی تولید ۷درصد گاز کشور را بر عهده دارد، اظهار داشت: میدان گاز پارس‌جنوبی یکی از بزرگ‌ترین میادین گازی جهان است که تولید حدود ۷۰درصد گاز کشور در بخش‌های مختلف خانگی، صنایع جزء، صنایع بزرگ و نیروگاهی مصرف می‌شود را برعهده دارد. با توجه به این‌که سه‌دهه است که ایران و قطر به‌طور مشترک از این میدان برداشت می‌کنند، طبیعی است که بعد از مدتی دچار افت فشار شود.این مقام مسئول اظهار داشت: برآورد شده است که از سال ۱۴۰۶ به میزان یک‌فاز پارس‌جنوبی کاهش تولید داشته باشیم و از سال ۱۴۰۸ در صورت عدم‌فشارافزایی یک‌و‌نیم‌فاز از تولید خارج می‌شود. از طرف دیگر ۴۰درصد بنزین کشور از پارس‌جنوبی تامین می‌شود و از آنجا که بخشی از میعانات گازی این منطقه تبدیل به بنزین می‌شود، عدم‌اجرای این طرح سبب تشدید ناترازی بنزین در کشور می‌شود.
وزیر نفت افزود: قراردادهای مرتبط با این طرح با ۴پیمانکار شامل اویک، مپنا، قرارگاه خاتم و پتروپارس به امضا می‌رسد؛ این ۴پیمانکار جنرال کنترکتور (مقاطعه کار) هستند و قراردادها را بعداً به بخش خصوصی واگذار می‌کنند؛ یعنی به‌عنوان پیمانکاران زیرمجموعه از ظرفیت‌های بخش خصوصی استفاده می‌کنند. این ۴پیمانکار تجارب ارزشمندی در فرآیند توسعه میدان گازی پارس‌جنوبی داشته‌اند و این تجربه در اجرای طرح به آنها کمک می‌کند.وی یادآور شد: در دولت سیزدهم ۴قرارداد مقدماتی با هدف آشنایی پیمانکاران با این حوزه با سقف ۴۰۰میلیون دلار که با رقم قرارداد دولت چهاردهم (۱۷میلیارد دلار) تفاوت فاحش دارد و قرارداد سال گذشته صرفا برای آشنایی ۴پیمانکار با فرآیند اجرای کار بود که با کمال تأسف یک‌سنت هم هزینه نشد. مدل تسویه مالی براساس قراردادهای «آی.پی.سی» خواهد بود و برای پیمان‌های «ای.پی.سی.آی» با صندوق توسعه ملی مذاکره کرده‌ایم که امیدواریم به سرانجام برسد.
تامین مالی اولین اولویت فشارافزایی
میثم پیله‌فروش، اقتصاددان و عضو مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز پیشتر در گفت‌وگویی با روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد،ْ با تاکید بر این‌که اُفت فشار میدان گازی پارس‌جنوبی طبیعی بوده و اتفاق غیرمترقبه‌ای به‌شمار نمی‌رود، اظهار کرد: میدان گازی پارس‌جنوبی نیازمند سرمایه‌گذاری برای حفظ فشار است و به‌لحاظ فنی مخازن نفتی و گازی این میدان دارای مخازن مهمی است و راهکار فنی دارد که باید کارشناسان فن در این‌باره نظر بدهند. این‌که چرا منابع لازم برای حفظ فشار در میادین گازی پارس‌جنوبی وجود ندارد، محل بحث است و سوال بسیار مهمی است و با پالایش گاز عمده آن در داخل کشور و در بخش خانگی و صنایع کوچک مصرف می‌شود.
این اقتصاددان عنوان کرد: مهم این است که منابع مورد نیاز از بخش صنایع کوچک و خانگی جمع‌آوری‌شده به سمت حفظ فشار پارس‌جنوبی سوق پیدا نمی‌کند؛ درحقیقت اقتصاد گاز به‌درستی به گردش در نمی‌آید و باید فکری به این موضوع شود. درباره این‌که می‌توان از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان در راستای فشارافزایی پارس‌جنوبی و تامین منابع انرژی استفاده کرد، باید گفت: در هر شرایطی حتما تامین مالی فشارافزایی انجام شود.
این کارشناس نفت و انرژی بیان کرد: فارغ از سرعت پایین اجرای این پروژه، مسائلی همچون تحریم، تجهیزات، فناوری و کمبود منابع مالی بر عدم‌اجرای کامل پروژه تاثیر می‌گذارد و باید برای رفع این موانع، راهبردی جدی توسط وزارت نفت اندیشیده‌شده و منابع مالی لازم تامین شود. هر روز تاخیر در اجرای پروژه فشارافزایی میدان گازی پارس‌جنوبی می‌تواند امنیت انرژی کشور را در سال‌های آینده تهدید کند. پیله‌فروش همچنین تصریح کرد: پروژه فشارافزایی میدان گازی پارس‌جنوبی در راستای امنیت ملی است و نباید تنها با تکیه به توان داخلی، سرعت اجرای پروژه را پایین آورد. به‌صورت کلی، فروش و صادرات نفت ایران تحریم‌پذیر و وابسته به کشورهای محدودی است.