نظام تصمیم‌گیری نیازمند خانه تکانی
غلامرضا مصدق - بسیاری از مشکلات اساسی کشور رها شده و به عبارتی دچار بلیه بی تصمیمی هستند. مثلاً مشکل فرو نشست زمین که ناشی از برداشت بی رویه از سفره های آب زیرزمینی است پهنه وسیعی از سرزمین ایران را با خطر جدي مواجه کرده، با این حال این مسئله حیاتی کاملاً رها شده و دچار بی تصمیمی شده است. عدم اتخاذ یک استراتژی توسعه اقتصادی، فقدان تصمیگیری برای مقابله با آلودگی هوا، فرار سرمایه و مغزها و غیره مشت نمونه خروار از روند بی تصمیمی هاست.
بی تصمیمی، دیر تصمیمی و بد تصمیمی بدترين آفات هر نظام تصمیم‌گیری هستند. متاسفانه نظام تصیم‌گیری ما کم و بیش به این سه آفت مبتلا است.
تجميع تبعات سه آفت مذكور طي چند دهه گذشته يکی از دلایل انباشت مشکلات فعلی کشور است.
قعطنامه ۵۹۸ را در اوج اقتدار نپذیرفتیم اما دیر هنگام بعد از سوختن برگ‌های برنده ما، که با خون بهترین جوانان کشور به‌دست آمده بود، در بدترین حالت ممکن پذیرای آن شدیم. قانون منع استفاده از ماهواره را تصویب و با شدت و حدت به اجرا گذاشته شد، اگرچه شکست آن پیشاپیش کاملاً قابل پیش بینی بود اما تنها بعد از گذشت چند ماه از اجرای قانون، بیهوده بودن آن حتی برای تصمیم‌گیران و مدافعان آن به یقین تبدیل شد، با این حال چند سال طول کشید تا آن قانون بی سر و صدا کنار گذاشته شود. دستاوردهای آن تصميم بد، خستگی و استهلاک نیروی انتظامی، نارضایتی شدید مردم و رضایت کامل نصابان ماهواره بود. با اینکه نهايتا پذیرفتن FATF صد در صد جتناب ناپذیر خواهد بود و دیر یا زود ایران به آن ملحق مي شود، اما فعلاً ده سال است در مورد پیوستن یا نپیوستن به آن بحث و گفتگو می شود و احتمالاً سالهای سال همچنان گفتگو در مورد آن بدون نتیجه گیری ادامه خواهد داشت. نمونه هائی عینی از رویه دیرتصمیمی هستند.
لیست، بد تصمیمی ها كه مثنوی هفتاد من کاغذ می‌شود. با اینکه از قبل کاملا معلوم بود، با وجود دسترسی آسان به فیلتر شکن، فیلترینگ عملاً غیر ممکن است، با این‌حال همچنان بر اجرای این تصمیم بد بدون هیچ‌گونه دستاوردی اما با هزینه های سنگین برای مردم و نظام اصرار می‌شود. دولت با مداخله گسترده و مستمر در قیمت گذاری کالاها و خدمات، فساد و ناکارآمدی را دامن می‌زند و هرگز از نتایج زیان‌بار این تصمیمات بد درس نمی‌گیرد. قانون جوان‌سازی جمعیت علی رغم اینکه متخصصان و دلسوزان به استناد اعداد و ارقام بد بودن این تصمیم را گوشزد کردند، با اين‌حال با وجود صرف دهها هزار میلیارد برای اجرای آن، جمعیت نه تنها جوان نشد، بماند که پیرتر هم شد.
بی تصمیمی‌ها کشور را در آینده با خطرات و چالش‌های بزرگ مواجه، دیر تصمیمی ها فرصت‌ها را منهدم و بعضاً آن‌ها را به تهدید تبدیل می‌کنند، به قول علی (ع) «قدر فرصت‌ها را بدانید که چون ابرها مي‌گذرند» بد تصمیمی منابع را هدر، ناکارآمدی و نارضایتی مردم را افزایش می‌دهد. اگرچه فعلاً در افق هیچ چشم اندازی برای تغییر دست فرمان در اين عرصه دیده نمی‌شود اما تردیدی نیست که نظام تصمیم‌گیری نیازمند خانه تکانی اساسی است.