«فقر» خواست خدا نیست!
غلامرضا مصدق - هميشه بعضی از صاحبان تریبون و قلم، بدون ارائه دلایلی عقل‌پسند به تقدیس فقر پرداخته و با فضیلت‌تراشی برای آن، عموماً فقر را نشأت‌گرفته از اراده الهی برای امتحان و تزکیه بندگان می‌دانند! جملاتی نظير «دنيا محل عيش‌ونوش نيست»، «فقر امتحان الهي است»، «فقرا نزد خدا بر اغنيا شرافت دارند» و امثالهم سخنان آشنایی در تئوریزه‌کردن هیولای فقر هستند.
نکبت بودن فقر چنان عیان است که نیازی به بحث و استدلال ندارد تا آنجا كه حتی تحقیقات علمی نشان می‌دهد، بسیاری از حیوانات به هنگام خشکسالی و قحطی زاد و ولد خود را کاهش می‌دهند. با این حال تحقیقات علمی زیادی در مورد اثرات زیانبار فقر بر انسان‌ها انجام شده است که با دقت زوایای مخرب، حقارت‌بار و کرامت‌سوز فقر را نشان می‌دهد.
در یک تحقیق گسترده، از کشاورزان هندی در زمان فروش محصولات تست هوش گرفته می‌شود، بار دوم در آخر سال که پول‌ها خرج شده و دوران بی‌پولی و بدهکاری آن‌هاست، همان تست هوش گرفته می‌شود. تفاوت نتیجه شگفت‌انگیز دومرحله ۱۰واحد است. برای درک عمیق فاجعه خوب است بدانیم در آزمون تست هوش ۱۰واحد فاصله هوش متوسط تا تیزهوش است؛ به عبارتی ضریب هوشی یک فرد در زمانی که غم نان دارد ۱۰واحد از کسی که از این غم فارغ بوده، کمتر است.
به قول کوزینسکی، کارتونیست شهير لهستانی «انسان گرسنه در درجه نخست هدفی جز سیر کردن شکم ندارد، غم نان اجازه نمی‌دهد انسان به تماشای جهان بنشیند، کتاب بخواند، آگاهی‌اش را بالا ببرد و به جهان اطراف خود بنگرد. آدمی در زندگی فقیرانه از جهل فراتر نمی‌رود.»
«فقر»، اخلاق، خلاقيت، تفكر، تدبير، كرامت و آزادگی را در وجود انسان می‌کُشد. انسان فقیر ناخواسته برده بی‌چون‌وچرای پول می‌شود. تا نیاز خوراک، پوشاک و امنیت انسان برآورده نشود، کمتر کسی دنبال ارضای نیازهای مراتب بالاتر مثل احترام و کمال‌جویی خواهد رفت. اگر فقر خواست خدا براي امتحان بندگان است، چرا خداوند هیچ‌وقت بندگان خود در کشورهای ثروتمند مثل سوئد، دانمارك، سنگاپور، كويت و... را با فقر آزمايش نمی‌کند؟
یعنی بندگان خدا در کشورهای ثروتمند به چنان مرتبه‌ای از تذهیب‌نفس رسیده‌اند که دیگر نیازی به امتحان الهی ندارند؟ چرا خداوند لاینقطع در حال امتحان‌کردن بندگانی به‌وسیله فقر است که فقیر متولد می‌شوند، فقير زندگي مي‌كنند و فقیر از دنیا می‌روند؟ اغنيا از امتحان الهي معاف، اما فقرا دائم‌الامتحان هستند؟ این باور غلط چه نسبتی با عدالت و رحمانیت خداوند دارد؟ کسانی که به این باور غلط ایمان دارند، نظرشان نسبت‌به این فرمایش امام علی(ع) چیست که فرمودند: «فقر از هر دري كه وارد شود، ايمان از در ديگر خارج مي‌شود». راستي چه رازي در اين داستان تاريخی تقديس فقر وجود دارد كه اكثر فضیلت‌تراشان برای فقر، خود فقير نيستند؟!