«روزنامه سرآمد» بررسی می‌کند
دوشرط موفقیت خطوط کشتیرانی ایران به آفریقا
توسعه روابط تجاری با کشورهای آفریقایی نیازمند چه زیرساخت‌هایی است؟
گروه کشتیرانی-یعقوب شیدایی گماسایی- برنامه توسعه خطوط کشتیرانی ایران به نقاط مختلف جهان به‌ویژه بخش‌های مختلف قاره آفریقا، با توجه به بازارهای موجود در آن منطقه، مدتی است که به‌صورت ویژه در دستور کار مسئولان دستگاه‌های مختلف قرار گرفته است. هرچند کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران هنوز هم مانند بسیاری از سال‌های گذشته درگیر تحریم‌های غیرقانونی است، اما شاهد گسترش خطوط کشتیرانی کشور در سال۱۴۰۳ بودیم.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، توسعه روابط اقتصادی و تجاری با کشورهای قاره آفریقا یکی از برنامه‌هایی است که به‌صورت جدی در دستور کار دولت‌های مختلف ایران قرار گرفته است. در راستای اجرایی‌شدن این سیاست نیز شاهد گسترش و توسعه خطوط کشتیرانی کشور به بخش‌های مختلف قاره آفریقا هستیم.اردیبهشت‌ماه سال گذشته بود که مسئولان گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران اعلام کردند که خطوط منظم کشتیرانی به شرق و شمال آفریقا در حال فعالیت مستمر هستند و ناوگان ملی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران نیز همسو با سیاست‌های کلی کشور برای توسعه تجارت با کشورهای آفریقایی، آماده توسعه خطوط و ناوگان حمل بار صادراتی به مقصد کشورهای آفریقایی است.در شرق قاره آفریقا به‌ویژه کشورهای کنیا، تانزانیا و زنگبار خطوط مستقیم هم‌اکنون در حال خدمات‌رسانی به بازرگانان هستند؛ ضمن اینکه در شمال نیز به بنادر کشورهای لیبی، مراکش و الجزایر خطوط مستقیم فعال هستند. در غرب آفریقا به سبب حجم کمتر بار از فیدرهای بین‌المللی برای رساندن بار استفاده می‌کردند. با گذشت چندماه، مسئولان سازمان توسعه تجارت اعلام کرده‌اند، شاهد توسعه خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران به کشورهای غرب و جنوب‌غرب آفریقا نیز هستیم.
حمل‌ونقل دریایی نقشی بسیار مهم در تسهیل تجارت بین‌المللی و سیستم‌های اقتصادی جهانی ایفا می‌کند. یکی از بخش‌های اقتصادی که تأثیر زیادی از اعمال تحریم‌ها پذیرفت، حمل‌ونقل دریایی بود که به‌واسطه پشتیبانی حداکثری از تجارت خارجی شامل صادرات و واردات روی سایر بخش‌ها نیز تأثیر می‌گذارد. تحریم‌ها موجب شد خطوط کشتیرانی بزرگ خارجی به جای ورود به بنادر ایران به بنادر کشورهای دیگر حاشیه خلیج فارس بروند و کالاهای متعلق به ایران را در این بنادر تخلیه کنند که این موضوع هزینه‌های زیادی به ایران تحمیل کرده است.
کشتیرانی برای حمل‌ونقل به ادوات خاصی نیاز دارد که عموماً بین‌المللی است. یکی از این ادوات بیمه‌ها هستند؛ بیمه‌ها یکی از عوامل اصلی و مهم تجارت دریایی است و به‌خاطر تحریم کشتیرانی از طرف بیمه‌های بزرگ کشتی‌های ما عملاً به ۹۰درصد دنیا نمی‌توانستند رفت‌وآمد کنند. کشتیرانی جمهوری اسلامی پیش از تحریم‌ها سهم مناسبی از بازارهای بین‌المللی داشت و سهم قابل‌توجهی از خط کانتینری را داشتیم که به‌دلیل تحریم‌ها از بین رفت.
اهمیت قیمت و امنیت برای کشتیرانی به آفریقا
دبیرکل کنفدراسیون صادرات ایران گفت: توسعه روابط تجاری با آفریقا نیازمند پیش‌بینی زیرساخت‌های لازم است. جمشید نفر، دبیرکل کنفدراسیون صادرات ایران در گفت‌وگویی با «مانا» بیان کرد: توسعه روابط تجاری با آفریقا یک حرکت بسیار خوب است. اقتصاد آفریقا و ایران می‌تواند مکمل همدیگر باشند. وی افزود: البته برای روابط اقتصادی با هر کشور و هر نقطه‌ای از دنیا احتیاج به زیرساخت‌هایی داریم که متأسفانه هیچ موقع به این موضوع توجه نداشته‌ایم.
دبیرکل کنفدراسیون صادرات ایران گفت: اکنون اگر بهترین تعرفه‌ها را با آفریقا داشته باشیم و بخواهیم از اقتصاد مکمل‌مان نهایت استفاده را ببریم، به این معنی که هرچه آن‌ها نیاز دارند برایشان تأمین کنیم و هرچه خودمان نیاز داریم، از آن‌ها بگیریم؛ نیاز به یکسری الزامات اولیه و زیرساخت داریم. وی تأکید کرد: توسعه روابط با آفریقا در صورت عدم‌وجود این زیرساخت‌ها امکان‌پذیر نیست. این زیرساخت‌ها شامل روابط سیاسی و مسائل ناشی از تحریم‌ها می‌شود. در صورت عدم تأمین زیرساخت‌ها ارتباط با آفریقا نمی‌تواند نتیجه فوق‌العاده‌ای داشته باشد، ممکن است تلاش ما ۱۰۰ باشد ولی نتیجه این تلاش حتی ۱۰ هم نشود.
«نفر» ادامه داد: فکر می‌کنم مسئولان سیاسی و اقتصادی کشور باید به این مسئله توجه داشته باشند که سیاست از اقتصاد جدا نیست و اقتصاد هم از سیاست جدا نیست. اگر نتوانیم در دیپلماسی اقتصادی یکسری مسائل را لحاظ کنیم، قطعاً نتیجه درستی نمی‌گیریم. وی یادآور شد: کشور ما حتی از زمان پیش از انقلاب این مشکل را داشته است. ایران کشوری است که نیازهایش با بیرون کشیدن نفت از زیرِ زمین تأمین شده است، اما ارز دریافتی به مسیر‌های درست هدایت نشده است. درآمد‌هایی که از فروش نفت داشتیم در مسیر غلط مدیریت شده است و امروز ما نیاز به سرمایه‌های بسیار کلان در ارتباط با ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز کشور هستیم.
دبیرکل کنفدراسیون صادرات ایران درباره مزایای راه‌اندازی خطوط کشتیرانی به سمت آفریقا توضیح داد: همه قضیه تجارت با آفریقا این نیست که ما کالایی را از ایران به آفریقا بفرستیم و بعد در برگشت از آفریقا کالاهای مورد نیاز خود را بیاوریم. وی اضافه کرد: بقیه قضیه این است که شما کالایی را داشته باشید که رقابت‌پذیر باشد و کالایی که از آن طرف برای ایران می‌آورید هم باید رقابت‌پذیر باشد. اگر کالا‌هایی که ردوبدل می‌شود، نیاز به کانتینر یخچالی دارد، حتماً باید قبل از توسعه روابط مهیا شده باشد. اینها همان زیرساخت‌هایی است که من در صحبت‌هایم به آن اشاره کردم.
وی گفت: اکنون ما صرفاً آخر خط را می‌بینیم و می‌گوییم بین ایران و آفریقا خط کشتیرانی درست شد. در حالی که این خط باید از نظر قیمت و خدمات به‌صرفه باشد. باید دید در دوسوی این جریان از قبل چه هماهنگی‌هایی وجود داشته که این مسیر را درست کرده‌اند؟ با توجه به تحریم‌هایی که می‌شویم، این خط چقدر امن است؟ اینها مسائلی است که باید به آن توجه داشته باشیم. وی در پایان بیان کرد: اگر از من بپرسید که مقدورات ایران برای توسعه روابط با آفریقا چقدر است، می‌گویم بی‌نهایت است و بی‌نهایت هم می‌توانیم رشد کنیم ولی احتیاج به مدیران اهل علم، عمل و برنامه‌ریزی داریم.
آفریقا؛ قطب جدید کشتیرانی جهان
انحراف کشتی‌ها از دریای سرخ به سمت قاره آفریقا عاملی بود که کشورهای غرب آفریقا به استعداد‌های بالقوه و بالفعل بنادر خود پی برده و خطوط کشتیرانی هم با ویژگی‌های این کشور‌ها بیشتر آشنا شدند. در این راستا کشورهای این قاره با جمعیت ۱.۵میلیارد نفری در حال تبدیل‌شدن به قطب کشتیرانی جهانی هستند. کشف استعداد‌های جدید و امکان پهلوگیری کشتی‌های بزرگ باعث شد تا خط کشتیرانی MSC کشتی‌های ۲۳۰۰۰TEU کانتینر را در سرویس خود به سمت آفریقا رزرو کند. براساس ارزیابی کارشناسان، برخی کشورهای آفریقایی در مدت یک‌سال توانسته‌اند تجهیزات بندری و میزان آبخور کشتی‌ها را به سرعت ارتقا دهند. از سوی دیگر، با راهی‌شدن کشتی‌ها به سمت‌و‌سوی کشورهای آفریقایی در پی بحران دریای سرخ خطوط کشتیرانی بین‌المللی به بازارهای جدیدی دست یافته‌اند که قصد ندارند با حل بحران دریای سرخ، آن‌ها را از دست بدهند.
جمعیت آفریقا در سال۲۰۲۴ میلادی به ۱.۵میلیارد نفر رسید. پیش‌بینی می‌شود تا سال۲۰۵۰ میلادی به ۲.۵میلیارد نفر افزایش یابد. این نسبت جمعیت آفریقا را به ۲۸درصد در کل جهان می‌رساند. در حال حاضر، غرب آفریقا ۳۰درصد از جمعیت ۱.۵میلیاردی این قاره را تشکیل می‌دهد. علاوه‌بر این، در طول ۱۸ماه گذشته، ۵۶درصد از بنادر غرب آفریقا اتصال به خطوط کشتیرانی بزرگ را تجربه کرده‌اند. از نظر اقتصادی، رشد سال‌به‌سال در غرب آفریقا از اقتصاد‌های جهانی و پیشرفته پیشی می‌گیرد. ماه گذشته، گزارش جدیدی اقدامات کلیدی برای مهار انتشار گاز‌های گلخانه‌ای از کشتیرانی در آفریقا و کارائیب را
برجسته کرد.
گروه کشتیرانی-یعقوب شیدایی گماسایی- برنامه توسعه خطوط کشتیرانی ایران به نقاط مختلف جهان به‌ویژه بخش‌های مختلف قاره آفریقا، با توجه به بازارهای موجود در آن منطقه، مدتی است که به‌صورت ویژه در دستور کار مسئولان دستگاه‌های مختلف قرار گرفته است. هرچند کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران هنوز هم مانند بسیاری از سال‌های گذشته درگیر تحریم‌های غیرقانونی است، اما شاهد گسترش خطوط کشتیرانی کشور در سال۱۴۰۳ بودیم.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، توسعه روابط اقتصادی و تجاری با کشورهای قاره آفریقا یکی از برنامه‌هایی است که به‌صورت جدی در دستور کار دولت‌های مختلف ایران قرار گرفته است. در راستای اجرایی‌شدن این سیاست نیز شاهد گسترش و توسعه خطوط کشتیرانی کشور به بخش‌های مختلف قاره آفریقا هستیم.اردیبهشت‌ماه سال گذشته بود که مسئولان گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران اعلام کردند که خطوط منظم کشتیرانی به شرق و شمال آفریقا در حال فعالیت مستمر هستند و ناوگان ملی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران نیز همسو با سیاست‌های کلی کشور برای توسعه تجارت با کشورهای آفریقایی، آماده توسعه خطوط و ناوگان حمل بار صادراتی به مقصد کشورهای آفریقایی است.در شرق قاره آفریقا به‌ویژه کشورهای کنیا، تانزانیا و زنگبار خطوط مستقیم هم‌اکنون در حال خدمات‌رسانی به بازرگانان هستند؛ ضمن اینکه در شمال نیز به بنادر کشورهای لیبی، مراکش و الجزایر خطوط مستقیم فعال هستند. در غرب آفریقا به سبب حجم کمتر بار از فیدرهای بین‌المللی برای رساندن بار استفاده می‌کردند. با گذشت چندماه، مسئولان سازمان توسعه تجارت اعلام کرده‌اند، شاهد توسعه خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران به کشورهای غرب و جنوب‌غرب آفریقا نیز هستیم.
حمل‌ونقل دریایی نقشی بسیار مهم در تسهیل تجارت بین‌المللی و سیستم‌های اقتصادی جهانی ایفا می‌کند. یکی از بخش‌های اقتصادی که تأثیر زیادی از اعمال تحریم‌ها پذیرفت، حمل‌ونقل دریایی بود که به‌واسطه پشتیبانی حداکثری از تجارت خارجی شامل صادرات و واردات روی سایر بخش‌ها نیز تأثیر می‌گذارد. تحریم‌ها موجب شد خطوط کشتیرانی بزرگ خارجی به جای ورود به بنادر ایران به بنادر کشورهای دیگر حاشیه خلیج فارس بروند و کالاهای متعلق به ایران را در این بنادر تخلیه کنند که این موضوع هزینه‌های زیادی به ایران تحمیل کرده است.
کشتیرانی برای حمل‌ونقل به ادوات خاصی نیاز دارد که عموماً بین‌المللی است. یکی از این ادوات بیمه‌ها هستند؛ بیمه‌ها یکی از عوامل اصلی و مهم تجارت دریایی است و به‌خاطر تحریم کشتیرانی از طرف بیمه‌های بزرگ کشتی‌های ما عملاً به ۹۰درصد دنیا نمی‌توانستند رفت‌وآمد کنند. کشتیرانی جمهوری اسلامی پیش از تحریم‌ها سهم مناسبی از بازارهای بین‌المللی داشت و سهم قابل‌توجهی از خط کانتینری را داشتیم که به‌دلیل تحریم‌ها از بین رفت.
اهمیت قیمت و امنیت برای کشتیرانی به آفریقا
دبیرکل کنفدراسیون صادرات ایران گفت: توسعه روابط تجاری با آفریقا نیازمند پیش‌بینی زیرساخت‌های لازم است. جمشید نفر، دبیرکل کنفدراسیون صادرات ایران در گفت‌وگویی با «مانا» بیان کرد: توسعه روابط تجاری با آفریقا یک حرکت بسیار خوب است. اقتصاد آفریقا و ایران می‌تواند مکمل همدیگر باشند. وی افزود: البته برای روابط اقتصادی با هر کشور و هر نقطه‌ای از دنیا احتیاج به زیرساخت‌هایی داریم که متأسفانه هیچ موقع به این موضوع توجه نداشته‌ایم.
دبیرکل کنفدراسیون صادرات ایران گفت: اکنون اگر بهترین تعرفه‌ها را با آفریقا داشته باشیم و بخواهیم از اقتصاد مکمل‌مان نهایت استفاده را ببریم، به این معنی که هرچه آن‌ها نیاز دارند برایشان تأمین کنیم و هرچه خودمان نیاز داریم، از آن‌ها بگیریم؛ نیاز به یکسری الزامات اولیه و زیرساخت داریم. وی تأکید کرد: توسعه روابط با آفریقا در صورت عدم‌وجود این زیرساخت‌ها امکان‌پذیر نیست. این زیرساخت‌ها شامل روابط سیاسی و مسائل ناشی از تحریم‌ها می‌شود. در صورت عدم تأمین زیرساخت‌ها ارتباط با آفریقا نمی‌تواند نتیجه فوق‌العاده‌ای داشته باشد، ممکن است تلاش ما ۱۰۰ باشد ولی نتیجه این تلاش حتی ۱۰ هم نشود.
«نفر» ادامه داد: فکر می‌کنم مسئولان سیاسی و اقتصادی کشور باید به این مسئله توجه داشته باشند که سیاست از اقتصاد جدا نیست و اقتصاد هم از سیاست جدا نیست. اگر نتوانیم در دیپلماسی اقتصادی یکسری مسائل را لحاظ کنیم، قطعاً نتیجه درستی نمی‌گیریم. وی یادآور شد: کشور ما حتی از زمان پیش از انقلاب این مشکل را داشته است. ایران کشوری است که نیازهایش با بیرون کشیدن نفت از زیرِ زمین تأمین شده است، اما ارز دریافتی به مسیر‌های درست هدایت نشده است. درآمد‌هایی که از فروش نفت داشتیم در مسیر غلط مدیریت شده است و امروز ما نیاز به سرمایه‌های بسیار کلان در ارتباط با ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز کشور هستیم.
دبیرکل کنفدراسیون صادرات ایران درباره مزایای راه‌اندازی خطوط کشتیرانی به سمت آفریقا توضیح داد: همه قضیه تجارت با آفریقا این نیست که ما کالایی را از ایران به آفریقا بفرستیم و بعد در برگشت از آفریقا کالاهای مورد نیاز خود را بیاوریم. وی اضافه کرد: بقیه قضیه این است که شما کالایی را داشته باشید که رقابت‌پذیر باشد و کالایی که از آن طرف برای ایران می‌آورید هم باید رقابت‌پذیر باشد. اگر کالا‌هایی که ردوبدل می‌شود، نیاز به کانتینر یخچالی دارد، حتماً باید قبل از توسعه روابط مهیا شده باشد. اینها همان زیرساخت‌هایی است که من در صحبت‌هایم به آن اشاره کردم.
وی گفت: اکنون ما صرفاً آخر خط را می‌بینیم و می‌گوییم بین ایران و آفریقا خط کشتیرانی درست شد. در حالی که این خط باید از نظر قیمت و خدمات به‌صرفه باشد. باید دید در دوسوی این جریان از قبل چه هماهنگی‌هایی وجود داشته که این مسیر را درست کرده‌اند؟ با توجه به تحریم‌هایی که می‌شویم، این خط چقدر امن است؟ اینها مسائلی است که باید به آن توجه داشته باشیم. وی در پایان بیان کرد: اگر از من بپرسید که مقدورات ایران برای توسعه روابط با آفریقا چقدر است، می‌گویم بی‌نهایت است و بی‌نهایت هم می‌توانیم رشد کنیم ولی احتیاج به مدیران اهل علم، عمل و برنامه‌ریزی داریم.
آفریقا؛ قطب جدید کشتیرانی جهان
انحراف کشتی‌ها از دریای سرخ به سمت قاره آفریقا عاملی بود که کشورهای غرب آفریقا به استعداد‌های بالقوه و بالفعل بنادر خود پی برده و خطوط کشتیرانی هم با ویژگی‌های این کشور‌ها بیشتر آشنا شدند. در این راستا کشورهای این قاره با جمعیت ۱.۵میلیارد نفری در حال تبدیل‌شدن به قطب کشتیرانی جهانی هستند. کشف استعداد‌های جدید و امکان پهلوگیری کشتی‌های بزرگ باعث شد تا خط کشتیرانی MSC کشتی‌های ۲۳۰۰۰TEU کانتینر را در سرویس خود به سمت آفریقا رزرو کند. براساس ارزیابی کارشناسان، برخی کشورهای آفریقایی در مدت یک‌سال توانسته‌اند تجهیزات بندری و میزان آبخور کشتی‌ها را به سرعت ارتقا دهند. از سوی دیگر، با راهی‌شدن کشتی‌ها به سمت‌و‌سوی کشورهای آفریقایی در پی بحران دریای سرخ خطوط کشتیرانی بین‌المللی به بازارهای جدیدی دست یافته‌اند که قصد ندارند با حل بحران دریای سرخ، آن‌ها را از دست بدهند.
جمعیت آفریقا در سال۲۰۲۴ میلادی به ۱.۵میلیارد نفر رسید. پیش‌بینی می‌شود تا سال۲۰۵۰ میلادی به ۲.۵میلیارد نفر افزایش یابد. این نسبت جمعیت آفریقا را به ۲۸درصد در کل جهان می‌رساند. در حال حاضر، غرب آفریقا ۳۰درصد از جمعیت ۱.۵میلیاردی این قاره را تشکیل می‌دهد. علاوه‌بر این، در طول ۱۸ماه گذشته، ۵۶درصد از بنادر غرب آفریقا اتصال به خطوط کشتیرانی بزرگ را تجربه کرده‌اند. از نظر اقتصادی، رشد سال‌به‌سال در غرب آفریقا از اقتصاد‌های جهانی و پیشرفته پیشی می‌گیرد. ماه گذشته، گزارش جدیدی اقدامات کلیدی برای مهار انتشار گاز‌های گلخانه‌ای از کشتیرانی در آفریقا و کارائیب را
برجسته کرد.