« روزنامه سرآمد» گزارش می‌دهد
اقتصاد دریا با تحقق زیرساخت‌های انرژی توسعه می یابد
گروه انرژی-سهیل مرتضوی- اقتصاد دریامحور نیازمند توسعه زیرساخت‌هاست. این مولفه‌ای است که تمامی کارشناسان اقتصادی و مسئولان اجرایی کشور بر آن تاکید دارند. توسعه دریامحور به‌عنوان یک رویکرد استراتژیک برای بهره‌برداری از منابع دریایی و ارتقای اقتصاد کشورها، نیازمند زیرساخت‌های مناسب و کارآمد است. زیرساخت‌ها در توسعه دریامحور نقش اساسی و حیاتی دارند و به‌عنوان یکی از ارکان اصلی رشد اقتصادی، ایجاد اشتغال، ارتقای کیفیت زندگی و حفظ محیط‌زیست شناخته می‌شوند.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، یکی از موضوعات اصلی موردنیاز برای توسعه اقتصاد دریامحور در ایران، ایجاد زیرساخت‌های موردنیاز در طول استان‌های ساحلی است. وجود سواحل طولانی ایران در حاشیه خلیج‌فارس و دریای عمان در جنوب کشور و همچنین دریاچه خزر در شمال کشور، یکی از مهمترین نقاط‌قوت برای توسعه اقتصاد دریامحور است. بااین‌حال، باید برای تامین زیرساخت‌های انرژی در این مناطق نیز برنامه‌ریزی صورت گیرد. تعریف اقتصاد دریامحور که در ادبیات جهانی با عنوان اقتصاد آبی از آن یاد می‌شود، استفاده پایدار از ظرفیت منابع و گستره‌های آبی اعم از اقیانوس‌ها، دریاها، دریاچه‌ها و جزایر برای رشد اقتصادی، بهبود وضعیت معیشت و ایجاد اشتغال و در نهایت افزایش تولید ناخالص داخلی است. بنابراین، حوزه اقتصاد دریا فراتر از مواردی از قبیل شیلات و گردشگری دریایی است و مستلزم ظهور و حمایت از صنایع مرتبط با آب و دریا و از جمله حملونقل دریایی، گردشگری دریایی، انرژی‌های تجدیدپذیر، آبزی‌پروری و شیلات، بیوتکنولوژی دریایی، زیست هواشناسی و معدنکاری دریایی است.
در برنامه هفتم توسعه رشد 8درصدی اقتصادی هدف‌گذاری شده است. بدون شک دستیابی به رشد برنامه‌ریزی‌شده برای کشور حیاتی به‌نظر می‌رسد، اما باید تاکید کرد؛ با توجه به واقعیت‌های اقتصادی کنونی و چالش‌هایی که اقتصاد ما را تهدید می‌کند، تحقق این رشد ساده نیست و با اتکا به پیشران‌های رشد، محقق خواهد شد که اقتصاد دریامحور یکی از پیشران‌های رشد اقتصادی و حرکت در مسیر اهداف این برنامه است.
اهمیت زیرساخت انرژی برای اقتصاد دریامحور
رمضانعلی سنگدوینی، نایب‌رئیس کمیسیون انرژی مجلس در گفت‌وگویی با «مانا» با اشاره به شرایط نامناسب انرژی در کشور، بیان کرد: توسعه دریامحور نیازمند زیرساخت است. اگر در حاشیه خلیج‌فارس و دریای عمان یا حاشیه دریای خزر زیرساخت نداشته باشید، عملاً توسعه امکان‌پذیر نیست. وی ادامه داد: حتی اگر بخواهیم از سواحل با اهداف گردشگری استفاده کنیم، نیاز به زیرساخت انرژی وجود دارد. جزایری مثل کیش و قشم اگر بخواهد توسعه یابد، نیاز به زیرساخت انرژی دارد. در کیش خودرو‌ها یا وسایل حملونقل سبک مثل موتورسیکلت‌های تفریحی برقی است و این به مفهوم نیاز به تامین برق کافی برای تداوم فعالیت در این جزیره است.
به گفته سنگدوینی، برای تأمین انرژی موردنیاز مناطق ساحلی حتی می‌توان از انرژی تجدیدپذیر هم بهره گرفت. وی اضافه کرد: در مناطق ساحلی می‌توانیم از پنل‌های خورشیدی به‌خصوص در ساختمان‌ها و مهمانسرا‌ها استفاده کنیم. امکان استقرار پنل خورشیدی در سواحل دریای خزر، سواحل مکران یا خلیج‌فارس وجود دارد. نایب‌رئیس کمیسیون انرژی مجلس گفت: حتی برای شیرین‌سازی آب دریا و تأمین نیاز آب‌شرب مناطق ساحلی هم می‌توان از این پتانسیل استفاده کرد. وی با اشاره به نقش تامین زیرساخت‌ها برای جذب سرمایه‌گذار توضیح داد: اگر زیرساخت‌های لازم وجود نداشته باشد، عملاً امکان توسعه وجود نخواهد داشت. حتی اگر مردم بخواهند در سرمایه‌گذاری مشارکت کنند باید زیرساخت انرژی برای آن‌ها تأمین شود. معتقدم تأمین زیرساخت انرژی مهمترین موضوع در همه بخش‌های اقتصادی است.
سنگدوینی گفت: تاکنون نتوانسته‌ایم از پتانسیل‌های موجود در سواحل خود به خوبی استفاده کنیم، در حالی که کشورهای حاشیه خلیج‌فارس از سواحل خود خیلی خوب استفاده کرده‌اند. ما از فرصت‌های سواحل خلیج‌فارس یا دریای عمان چقدر برای سرمایه‌گذاری استفاده کرده‌ایم؟ وی افزود: حتی از پتانسیل‌های حاشیه دریای خزر هم برای سرمایه‌گذاری استفاده نشده است. در مسیر گرگان یا بندر ترکمن به سمت گیلان سواحل زیادی وجود دارد، اما حتی در حوزه گردشگری هم از آن استفاده نکرده‌ایم. سنگدوینی گفت: به نظرم اگر در توسعه دریامحور به زیرساخت انرژی خوب توجه شود و در ارتباط با آن تدبیر کنیم، آینده خوبی خواهیم داشت.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که سواحل خلیج‌فارس تأمین‌کننده عمده گاز طبیعی ایران است و عسلویه ۷۵درصد گاز کشور را تأمین می‌کند. از سوی دیگر، ایران در حاشیه دریای خزر در بخش‌های شمالی نیز دارای منابع نفت و گاز است. به جز این موارد، پالایشگاه و پتروشیمی در نواحی ساحلی وجود دارد که تولید فرآورده‌های نفتی را برعهده دارند و بخش زیادی از پتروشیمی‌های کشور در مناطق ساحلی مستقر هستند. ذخایر نفت و گاز در دریا به‌خصوص میادین مشترک برای ما بسیار حائزاهمیت است.
کارشناسان معتقدند که اگر میادین نفتی را توسعه دهیم، می‌توان برای استقرار جمعیت در مناطق ساحلی هم برنامه‌ریزی و جمعیت را از مرکز خارج کرد. برای استقرار جمعیت در سواحل هم هرچه بیشتر زیرساخت فراهم شود، جمعیت بیشتری به سمت این مناطق خواهد رفت. در برنامه هفتم شرایط خوبی برای توسعه دریامحور درنظر گرفته شده و ظرفیت خوبی ایجاد شده است، احکامی هم برای استفاده از دریا داریم که می‌تواند به تحقق اهداف کمک کند.
زیرساخت‌های انرژی و صنایع فراساحلی
کارشناسان اقتصادی معتقدند که زیرساخت‌های انرژی و صنایع فراساحلی در توسعه دریامحور یکی از عوامل کلیدی در بهره‌برداری پایدار از منابع دریایی هستند و نقش مهمی در رشد اقتصادی، تأمین انرژی و ایجاد فرصت‌های شغلی دارند. این زیرساخت‌ها می‌توانند شامل صنایع نفت و گاز، انرژی‌های تجدیدپذیر دریایی (مانند انرژی بادی و امواج) و فعالیت‌های دیگر در حوزه صنایع فراساحلی باشند.
یکی از مهمترین زیرساخت‌های انرژی دریایی، نیروگاه‌های بادی فراساحلی هستند. این نیروگاه‌ها به‌ویژه در مناطق دریایی با بادهای قوی و پایدار نصب می‌شوند. توربین‌های بادی در این نیروگاه‌ها می‌توانند انرژی بادی را به برق تبدیل کرده و به شبکه‌های برق شهری یا صنعتی متصل شوند. نصب این نیروگاه‌ها، نیاز به دکل‌های ثابت یا شناور در دریا دارد و باید به‌طور دقیق طراحی شوند تا با شرایط دریایی سازگار باشند.
علاوه‌بر استفاده از انرژی تولیدی از امواج دریا، از جزرومد نیز می‌توان به‌عنوان یکی از منابع تجدیدپذیر و یکی از راه‌های مؤثر برای تأمین انرژی در مناطق ساحلی یاد کرد. این تکنولوژی‌ها به تبدیل حرکت امواج و جریان‌های جزرومد به انرژی الکتریکی، کمک می‌کنند. ساخت و نصب توربین‌های جزرومد و تجهیزات دیگر برای بهره‌برداری از این منابع نیازمند زیرساخت‌های تخصصی در دریاست.در فناوری تبدیل انرژی حرارتی دریا نیز می‌توان با استفاده از تفاوت دما بین سطح آب گرم و اعماق سرد، به تولید انرژی الکتریکی پرداخت. این موضوع، نیاز به ساخت سیستم‌های ویژه برای تبادل حرارت در عمق دریا و نصب تجهیزات در دریا دارد که برای استفاده از این فناوری، ضروری است.
در این راستا، به‌ویژه برای کشورهای با دسترسی به منابع انرژی دریایی مانند نفت، گاز و انرژی‌های تجدیدپذیر دریایی، ایجاد و توسعه زیرساخت‌های انرژی و صنایع فراساحلی ضروری است. صنایع فراساحلی مانند اکتشاف و استخراج نفت و گاز در دریا نیز نیازمند زیرساخت‌های پیشرفته هستند. ایران در این حوزه با چالش‌هایی مانند بالا بودن ریسک سرمایه‌گذاری و کمبود نیروی متخصص مواجه است.
بنابراین، زیرساخت‌های انرژی و صنایع فراساحلی را می‌توان از مهمترین ارکان توسعه دریامحور دانست. این زیرساخت‌ها نه‌تنها برای تأمین انرژی و منابع طبیعی ضروری هستند، بلکه به‌طور مستقیم بر رشد اقتصادی، اشتغالزایی و حفاظت از محیط‌زیست نیز تأثیرگذارند. در نتیجه، توسعه و مدیریت صحیح این زیرساخت‌ها با توجه به پایداری محیطی و اجتماعی، می‌تواند به‌عنوان یکی از ارکان‌های کلیدی در استراتژی‌های توسعه پایدار کشورهای ساحلی محسوب شود.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، یکی از موضوعات اصلی موردنیاز برای توسعه اقتصاد دریامحور در ایران، ایجاد زیرساخت‌های موردنیاز در طول استان‌های ساحلی است. وجود سواحل طولانی ایران در حاشیه خلیج‌فارس و دریای عمان در جنوب کشور و همچنین دریاچه خزر در شمال کشور، یکی از مهمترین نقاط‌قوت برای توسعه اقتصاد دریامحور است. بااین‌حال، باید برای تامین زیرساخت‌های انرژی در این مناطق نیز برنامه‌ریزی صورت گیرد. تعریف اقتصاد دریامحور که در ادبیات جهانی با عنوان اقتصاد آبی از آن یاد می‌شود، استفاده پایدار از ظرفیت منابع و گستره‌های آبی اعم از اقیانوس‌ها، دریاها، دریاچه‌ها و جزایر برای رشد اقتصادی، بهبود وضعیت معیشت و ایجاد اشتغال و در نهایت افزایش تولید ناخالص داخلی است. بنابراین، حوزه اقتصاد دریا فراتر از مواردی از قبیل شیلات و گردشگری دریایی است و مستلزم ظهور و حمایت از صنایع مرتبط با آب و دریا و از جمله حملونقل دریایی، گردشگری دریایی، انرژی‌های تجدیدپذیر، آبزی‌پروری و شیلات، بیوتکنولوژی دریایی، زیست هواشناسی و معدنکاری دریایی است.
در برنامه هفتم توسعه رشد 8درصدی اقتصادی هدف‌گذاری شده است. بدون شک دستیابی به رشد برنامه‌ریزی‌شده برای کشور حیاتی به‌نظر می‌رسد، اما باید تاکید کرد؛ با توجه به واقعیت‌های اقتصادی کنونی و چالش‌هایی که اقتصاد ما را تهدید می‌کند، تحقق این رشد ساده نیست و با اتکا به پیشران‌های رشد، محقق خواهد شد که اقتصاد دریامحور یکی از پیشران‌های رشد اقتصادی و حرکت در مسیر اهداف این برنامه است.
اهمیت زیرساخت انرژی برای اقتصاد دریامحور
رمضانعلی سنگدوینی، نایب‌رئیس کمیسیون انرژی مجلس در گفت‌وگویی با «مانا» با اشاره به شرایط نامناسب انرژی در کشور، بیان کرد: توسعه دریامحور نیازمند زیرساخت است. اگر در حاشیه خلیج‌فارس و دریای عمان یا حاشیه دریای خزر زیرساخت نداشته باشید، عملاً توسعه امکان‌پذیر نیست. وی ادامه داد: حتی اگر بخواهیم از سواحل با اهداف گردشگری استفاده کنیم، نیاز به زیرساخت انرژی وجود دارد. جزایری مثل کیش و قشم اگر بخواهد توسعه یابد، نیاز به زیرساخت انرژی دارد. در کیش خودرو‌ها یا وسایل حملونقل سبک مثل موتورسیکلت‌های تفریحی برقی است و این به مفهوم نیاز به تامین برق کافی برای تداوم فعالیت در این جزیره است.
به گفته سنگدوینی، برای تأمین انرژی موردنیاز مناطق ساحلی حتی می‌توان از انرژی تجدیدپذیر هم بهره گرفت. وی اضافه کرد: در مناطق ساحلی می‌توانیم از پنل‌های خورشیدی به‌خصوص در ساختمان‌ها و مهمانسرا‌ها استفاده کنیم. امکان استقرار پنل خورشیدی در سواحل دریای خزر، سواحل مکران یا خلیج‌فارس وجود دارد. نایب‌رئیس کمیسیون انرژی مجلس گفت: حتی برای شیرین‌سازی آب دریا و تأمین نیاز آب‌شرب مناطق ساحلی هم می‌توان از این پتانسیل استفاده کرد. وی با اشاره به نقش تامین زیرساخت‌ها برای جذب سرمایه‌گذار توضیح داد: اگر زیرساخت‌های لازم وجود نداشته باشد، عملاً امکان توسعه وجود نخواهد داشت. حتی اگر مردم بخواهند در سرمایه‌گذاری مشارکت کنند باید زیرساخت انرژی برای آن‌ها تأمین شود. معتقدم تأمین زیرساخت انرژی مهمترین موضوع در همه بخش‌های اقتصادی است.
سنگدوینی گفت: تاکنون نتوانسته‌ایم از پتانسیل‌های موجود در سواحل خود به خوبی استفاده کنیم، در حالی که کشورهای حاشیه خلیج‌فارس از سواحل خود خیلی خوب استفاده کرده‌اند. ما از فرصت‌های سواحل خلیج‌فارس یا دریای عمان چقدر برای سرمایه‌گذاری استفاده کرده‌ایم؟ وی افزود: حتی از پتانسیل‌های حاشیه دریای خزر هم برای سرمایه‌گذاری استفاده نشده است. در مسیر گرگان یا بندر ترکمن به سمت گیلان سواحل زیادی وجود دارد، اما حتی در حوزه گردشگری هم از آن استفاده نکرده‌ایم. سنگدوینی گفت: به نظرم اگر در توسعه دریامحور به زیرساخت انرژی خوب توجه شود و در ارتباط با آن تدبیر کنیم، آینده خوبی خواهیم داشت.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که سواحل خلیج‌فارس تأمین‌کننده عمده گاز طبیعی ایران است و عسلویه ۷۵درصد گاز کشور را تأمین می‌کند. از سوی دیگر، ایران در حاشیه دریای خزر در بخش‌های شمالی نیز دارای منابع نفت و گاز است. به جز این موارد، پالایشگاه و پتروشیمی در نواحی ساحلی وجود دارد که تولید فرآورده‌های نفتی را برعهده دارند و بخش زیادی از پتروشیمی‌های کشور در مناطق ساحلی مستقر هستند. ذخایر نفت و گاز در دریا به‌خصوص میادین مشترک برای ما بسیار حائزاهمیت است.
کارشناسان معتقدند که اگر میادین نفتی را توسعه دهیم، می‌توان برای استقرار جمعیت در مناطق ساحلی هم برنامه‌ریزی و جمعیت را از مرکز خارج کرد. برای استقرار جمعیت در سواحل هم هرچه بیشتر زیرساخت فراهم شود، جمعیت بیشتری به سمت این مناطق خواهد رفت. در برنامه هفتم شرایط خوبی برای توسعه دریامحور درنظر گرفته شده و ظرفیت خوبی ایجاد شده است، احکامی هم برای استفاده از دریا داریم که می‌تواند به تحقق اهداف کمک کند.
زیرساخت‌های انرژی و صنایع فراساحلی
کارشناسان اقتصادی معتقدند که زیرساخت‌های انرژی و صنایع فراساحلی در توسعه دریامحور یکی از عوامل کلیدی در بهره‌برداری پایدار از منابع دریایی هستند و نقش مهمی در رشد اقتصادی، تأمین انرژی و ایجاد فرصت‌های شغلی دارند. این زیرساخت‌ها می‌توانند شامل صنایع نفت و گاز، انرژی‌های تجدیدپذیر دریایی (مانند انرژی بادی و امواج) و فعالیت‌های دیگر در حوزه صنایع فراساحلی باشند.
یکی از مهمترین زیرساخت‌های انرژی دریایی، نیروگاه‌های بادی فراساحلی هستند. این نیروگاه‌ها به‌ویژه در مناطق دریایی با بادهای قوی و پایدار نصب می‌شوند. توربین‌های بادی در این نیروگاه‌ها می‌توانند انرژی بادی را به برق تبدیل کرده و به شبکه‌های برق شهری یا صنعتی متصل شوند. نصب این نیروگاه‌ها، نیاز به دکل‌های ثابت یا شناور در دریا دارد و باید به‌طور دقیق طراحی شوند تا با شرایط دریایی سازگار باشند.
علاوه‌بر استفاده از انرژی تولیدی از امواج دریا، از جزرومد نیز می‌توان به‌عنوان یکی از منابع تجدیدپذیر و یکی از راه‌های مؤثر برای تأمین انرژی در مناطق ساحلی یاد کرد. این تکنولوژی‌ها به تبدیل حرکت امواج و جریان‌های جزرومد به انرژی الکتریکی، کمک می‌کنند. ساخت و نصب توربین‌های جزرومد و تجهیزات دیگر برای بهره‌برداری از این منابع نیازمند زیرساخت‌های تخصصی در دریاست.در فناوری تبدیل انرژی حرارتی دریا نیز می‌توان با استفاده از تفاوت دما بین سطح آب گرم و اعماق سرد، به تولید انرژی الکتریکی پرداخت. این موضوع، نیاز به ساخت سیستم‌های ویژه برای تبادل حرارت در عمق دریا و نصب تجهیزات در دریا دارد که برای استفاده از این فناوری، ضروری است.
در این راستا، به‌ویژه برای کشورهای با دسترسی به منابع انرژی دریایی مانند نفت، گاز و انرژی‌های تجدیدپذیر دریایی، ایجاد و توسعه زیرساخت‌های انرژی و صنایع فراساحلی ضروری است. صنایع فراساحلی مانند اکتشاف و استخراج نفت و گاز در دریا نیز نیازمند زیرساخت‌های پیشرفته هستند. ایران در این حوزه با چالش‌هایی مانند بالا بودن ریسک سرمایه‌گذاری و کمبود نیروی متخصص مواجه است.
بنابراین، زیرساخت‌های انرژی و صنایع فراساحلی را می‌توان از مهمترین ارکان توسعه دریامحور دانست. این زیرساخت‌ها نه‌تنها برای تأمین انرژی و منابع طبیعی ضروری هستند، بلکه به‌طور مستقیم بر رشد اقتصادی، اشتغالزایی و حفاظت از محیط‌زیست نیز تأثیرگذارند. در نتیجه، توسعه و مدیریت صحیح این زیرساخت‌ها با توجه به پایداری محیطی و اجتماعی، می‌تواند به‌عنوان یکی از ارکان‌های کلیدی در استراتژی‌های توسعه پایدار کشورهای ساحلی محسوب شود.