«روزنامه سرآمد» از اهمیت شفاف‌سازی و معرفی عامل فاجعه بندر شهیدرجایی گزارش می‌دهد؛
مقصر شنبه سیاه بندر کیست؟
رهبر انقلاب: هرگونه سهل‌انگاری یا تعمّد حادثه را بررسی و طبق مقررات پیگیری نمایید
گروه بنادر- سعید قلیچی - «آتش‌سوزی در بندر شهیدرجایی، بزرگ‌ترین حادثه حریق در کشور بوده است». این بخشی از صحبت‌های روز گذشته قدرت‌الله محمدی، مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی درباره اطفای‌حریق ناشی از حادثه انفجار روز شنبه (6اردیبهشت) در بندر شهیدرجایی بندرعباس است. او البته گفته که نیروهای آتش‌نشانی توانسته‌اند اصل حریق را کنترل کرده و در حال لکه‌گیری، خنک‌سازی محیط و پایان ماموریت هستند. تا لحظه تهیه این خبر، خوشبختانه حتی یک نفر از نیروهای امدادی مصدوم نشده‌اند. مدیرعامل سازمان آتش‌شناسی همچنین ابراز امیدواری کرده است که عملیات اطفای‌حریق در بندر شهیدرجایی تا پایان شب روز دوشنبه به اتمام برسد. احتمالا حالا که شما این گزارش را می‌خوانید پس از حدود 3شبانه‌روز عملیات اطفای‌حریق بزرگ‌ترین بندر تجاری کشور به پایان رسیده است.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، انفجار و آتش‌سوزی مهیب روز شنبه در بندر شهیدرجایی، مناطق مختلفی از جنوب ایران را به لرزه درآورد. شدت موج این انفجار به حدی بود که بسیاری از ساکنان بندرعباس، روستاهای اطراف و حتی ساکنان بخش‌هایی از جزیره قشم آن را شبیه زلزله‌ای مهیب تصور کردند. پس از انفجار این دامنه آتش‌سوزی بود که به کانتینرهای دیگر و بخش‌هایی از بندر شهیدرجایی گسترش یافت. در 3شبانه‌روز گذشته نیروهای امدادی با تلاشی مضاعف در حال انجام ماموریت اطفای‌حریق بودند. کادر درمان نیز در بندرعباس و برخی دیگر از شهرهای کشور مشغول ارائه خدمات درمانی به آسیب‌دیدگان این حادثه شدند. تصاویر و ویدئوهایی که از محل وقوع انفجار و حوالی آن در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های رسمی منتشر شد، حاوی صحنه‌هایی بهت‌آور و فاجعه‌آمیز از آسیب‌های جانی و مالی بود.
موضوع شناسایی، شفاف‌سازی و معرفی علت، عامل و مقصران احتمالی انفجار در بندر شهیدرجایی بندرعباس از همان ساعات ابتدایی که این موضوع تبدیل به سرخط اخبار رسانه‌ها شد، موردتوجه قرار گرفت. طی سه‌شبانه‌روز گذشته از وقوع این فاجعه علاوه‌بر رهبر معظم انقلاب اسلامی و رئیس‌جمهور، بسیاری دیگر از مسئولان نیز بررسی دقیق، شناسایی، شفاف‌سازی و معرفی علل و قصور مربوط به این حادثه تلخ که موجب از دست رفتن جان‌های عزیز بیش از 46هموطن و مصدوم‌شدن بیش از 1200 نفر شد، را مورد تاکید قرار دادند.
بررسی کامل، کشف و پیگیری طبق مقررات
آنطور که یکشنبه‌شب پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری اعلام کرده است، درپی حادثه دردناک آتش‌سوزی در بندر شهیدرجایی بندرعباس، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در پیامی ضمن تسلیت به خانواده‌های مصیبت‌زده، مسئولان امنیتی و قضایی را موظف کردند که هرگونه سهل‌انگاری یا تعمّد در این حادثه را به‌طور کامل بررسی و کشف کرده و بر طبق مقررات پیگیری نمایند. در بخشی از پیام رهبر انقلاب درباره این حادثه به صراحت ذکر شده است که: «مسئولان امنیتی و قضایی موظفند با بررسی کامل، هرگونه سهل‌انگاری یا تعمّد را کشف و بر طبق مقررات پیگیری کنند».
وضعیت غیرقابل‌قبول در مدیریت بنادر
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور نیز که بعدازظهر روز یکشنبه در سفری سرزده عازم بندرعباس شده و در بازدیدهایی در جریان اتفاقات و اقدامات در حال اجرای بندر شهیدرجایی قرار گرفته بود، در بخشی از صحبت‌های خود در جلسه ویژه ستاد مدیریت بحران، اظهار کرد: در گفت‌وگو با استاندار مطرح شد که نگهداری بلندمدت ۱۲۰هزار تا ۱۴۰هزار کانتینر در این بندر قابل‌قبول نیست. نباید کالاهایی که وارد می‌شوند ماه‌ها در بندر باقی بمانند؛ باید فرآیند ترخیص تسریع شود. پزشکیان با دستور به تیم‌های تخصصی استان و وزارتخانه‌های مرتبط تصریح کرد: ضروری است یک مطالعه تطبیقی درباره مدیریت بنادر در کشورهای پیشرفته انجام و راهکارهای اصلاحی با کمک دانشگاهیان، کارشناسان و مدیران باتجربه، تدوین شود.
رئیس‌جمهور افزود: مطالعات تطبیقی باید ظرف یکی،دو هفته جمع‌بندی تا در جلسه آتی با حضور مسئولان استان، تصمیمات نهایی در این زمینه اتخاذ شود. پزشکیان با تأکید بر اینکه استمرار وضعیت فعلی در مدیریت بنادر کشور پذیرفتنی نیست، یادآور شد: نباید اجازه داد حتی یک‌دهم این حجم کانتینر بدون ساماندهی در بنادر باقی بماند. برای این کار نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و اتخاذ تدابیر علمی و عملی هستیم و دولت آمادگی هرگونه همکاری در این زمینه را دارد.
دستور ویژه رئیس دستگاه قضا برای پیگیری
درهمین حال روز گذشته حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای، رئیس قوه قضائیه، طی سخنانی در نشست شورای‌عالی قوه قضائیه، گفت: قامات قضائی ذیربط از جمله دادستان کل کشور با همکاری دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی، مقصران احتمالی و تعلل‌کنندگان و عناصری که قصور و کوتاهی آنها سبب بروز حادثه بندر شهید رجایی شد را سریعاً شناسایی کنند و وفق قانون و به حسب و تناسب موازین و مراتب مربوطه، برخوردهای مقتضی را با آنها انجام دهند. دادستان کل کشور در صورت لزوم برای این منظور نیروی ویژه بگمارد. در این راستا، علاوه بر دقت، سرعت عمل نیز بسیار مهم است. همچنین کمیته‌های تشکیل شده در خصوص پیگیری ابعاد حادثه بندر، با جدیت کار را دنبال کنند و گذشت زمان سبب نشود که از جدیت کار آنها کاسته شود. رئیس عدلیه بیان داشت: نکته مهم دیگر آن است که همه مسئولان امر در بخش‌ها و دستگاه‌های ذیصلاح، در خصوص ابعاد حادثه بندر شهید رجایی، اطلاعات شفاف و صحیح را به افکار عمومی ارائه دهند تا از روایج شایعات و اکاذیبی که ایجاد می‌شود، جلوگیری به عمل آید. همچنین با عناصری که قصد سوء‌استفاده از این فضا و تهدید امنیت روانی مردم را نیز دارند، برخورد مقتضی به عمل آید.
احضار برخی مقصران حادثه انفجار
از طرف دیگر اسکندر مومنی، وزیر کشور روز گذشته در گزارشی درباره آخرین وضعیت اسکله بندر شهید رجایی، گفت: روز دوشنبه یک جلسه مشترک بین ستاد بحران و شورای تأمین استان برگزار و تمهیداتی اتخاذ شد. یکی از آنها کمیته‌ای بود که برای بررسی علل تشکیل شده بود، چندمین جلسه خود را تشکیل داد و مقصرانی که مشخص شده بودند، احضار شدند و پیگیری‌ها در حال ادامه است. وی با بیان اینکه قصورهایی درباره نحوه این اتفاق وجود داشت از جمله رعایت نکات ایمنی و همچنین پدافند غیرعامل، افزود: خیلی ساده می‌گویم پدافند غیرعامل یعنی همه تخم‌مرغ‌ها را در یک سبد نگذاریم و اصل پراکندگی را رعایت کنیم، اگر اتفاقی افتاد همه مجموعه از بین نرود و به هر حال به گونه‌ای باشد که نیروهای امدادی اگر اتفاقی افتاد بتوانند کمک کنند که متأسفانه این اتفاق نیفتاده بود و سایر آسیب‌شناسی‌هایی که باید صورت گیرد. وزیر کشور با بیان اینکه اکنون می‌توانیم دقیقاً اعلام کنیم که آتش کنترل و مشغول لکه گیری هستند، ادامه داد: برخی از مواد کندسوز مثل ایزوبام‌ها ممکن است تا چند روز به صورت کند بسوزند و دود داشته باشند و لکه‌گیری‌ها در حال انجام است.
برخورد بدون اغماض با مقصران احتمالی
وزیر کشور همچنین شامگاه یکشنبه (۷اردیبهشت) در دومین شب حادثه در بندر شهیدرجایی بندرعباس با بیان اینکه حادثه در بندر شهیدرجایی همچنان در دست بررسی و کمیته‌ای برای بررسی دقیق آن تشکیل و مستندات اولیه جمع‌آوری شده است، گفت: مردم مطمئن باشند که با مقصران احتمالی در هر سطحی برخورد خواهد شد.
محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور نیز عصر یکشنبه در هفتادوسومین جلسه هیات دولت چهاردهم ضمن ابراز تأسف از وقوع حادثه بندر شهیدرجایی، تسلیت به خانواده‌های داغدیده و ابراز همدردی با مجروحان این سانحه، گفت: علل و چگونگی وقوع این سانحه با جدیت در حال بررسی بوده و جزئیات آن به محض مشخص‌شدن به اطلاع مردم شریف ایران اسلامی خواهد رسید.
پیش از این و در نخستین روز وقوع حادثه انفجار در بندر شهیدرجایی نیز طی تماس‌های تلفنی جداگانه با استاندار هرمزگان و رئیس جمعیت هلال‌احمر آخرین وضعیت شهر بندرعباس را جویا شده و دستورات لازم صادر شد. عارف با اشاره به اهمیت موضوع، دستور داد تا بررسی‌های فوری و جامعی برای تعیین علت دقیق حادثه و میزان خسارات انجام شود.
روز یکشنبه همچنین خبرگزاری‌های رسمی اعلام کردند که وزیر کشور به منظور بررسی حادثه بندر شهیدرجایی، از روز شنبه در بندرعباس حضور دارد و دستور داده کمیته‌ای ویژه برای رسیدگی به خسارات تشکیل شود. به گزارش مرکز اطلاع‌رسانی وزارت کشور، به‌دنبال وقوع حادثه انفجار در بندر شهیدرجایی در بندرعباس، به دستور اسکندر مؤمنی کمیته‌ای ویژه برای رسیدگی به خسارات تشکیل شد.
اراده نمایندگان مجلس برای معرفی مقصر فاجعه
ابوالقاسم جراره، نماینده مردم تهران در مجلس نیز در تذکری در جلسه روز یکشنبه مجلس شورای اسلامی گفت: متاسفانه سازمان بنادر که مسئول ارشد آن یک روز سابقه مسئولیت مرتبط ندارد، هیات‌عامل آن ناقص است و ۲نفر از ۵نفر عضو هیات‌عامل حضور دارند، وزیر راه‌وشهرسازی باید پاسخ دهد که آیا با این روش می‌توان سازمان بنادر را مدیریت کرد.
فاطمه جراره، نماینده مردم بندرعباس در مجلس نیز روز یکشنبه در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی گفت: اگر حادثه تلخ انفجار در بندر شهیدرجایی ناشی از قصور است، یک‌بار برای همیشه باید با مقصران بدون مماشات و تبعیض و به‌صورت کاملا صادقانه و شفاف برخورد شود و آنان به سزای بی‌تعهدی خود برسند و در برابر دیدگان مردم مجازات شوند تا درس‌عبرتی برای دیگران شود.
به‌دنبال مقصر در سازمان بنادر و دریانوردی
برخی رسانه‌ها درباره نقش سازمان بنادر و دریانوردی و عدم‌دقت و نظارت کافی این مجموعه در وقوع فاجعه بندر شهیدرجایی بندرعباس گمانه‌هایی را مطرح کردند. به عنوان نمونه خبرگزاری تابناک با انتشار مطلبی نوشته است: «در این میان فرزانه صادق، وزیر راه‌و شهرسازی نیز با انتصاب افرادی غیرمتخصص در مناصب کلیدی در جایگاه‌های مهم مزید بر علت شد تا این بندر قدم به قدم به نابودی پیش رود؛ به‌طوری که با گماردن سعید رسولی به‌عنوان معاون حمل‌ونقل این وزارتخانه که با حفظ سمت، سازمان بنادر و دریانوردی را هم سرپرستی می‌کند، بر این ادعا‌ها مهر تایید زد.
برای مثال سعید رسولی با صرف داشتن مدرک کشاورزی که کمترین ارتباطی به تخصص کاری او ندارد، توانست در برهه کوتاهی در معاونت برنامه‌ریزی و اقتصاد حمل‌ونقل راه‌آهن و عضو هیات‌مدیره راه‌آهن ورود کند و پس از آن مدیرعاملی شرکت راه‌آهن را بگیرد و مدتی هم در سازمان برنامه و بودجه معاون محمدرضا عارف بود تا اینکه با حکم فرزانه صادق همزمان هم معاون حمل‌ونقل وزارت راه‌وشهرسازی می‌شود و هم در جایگاه سرپرست سازمان بنادر و دریانوردی قرار می‌گیرد.
جای سوال است که اداره سازمانی به اهمیت بنادر و دریانوردی نیازمند تخصص و تجربه کافی در زمینه‌های مرتبط مانند حمل‌ونقل دریایی، لجستیک بندری، اقتصاد دریایی، حقوق بین‌الملل دریایی و مهندسی بنادر است و صرف داشتن مدرک کشاورزی و سابقه فعالیت در حوزه راه‌آهن ارتباط مستقیمی با این زمینه‌ها ندارد و ممکن است منجر به تصمیم‌گیری‌های غیرکارشناسانه و آسیب به این بخش حیاتی بنادر کشور شود.
آنچه واضح است این است که مقصر انفجار بندر شهیدرجایی تنها سازمان بنادر هرمزگان نیست، بلکه ضعف نظارتی وزارت راه‌وشهرسازی نسبت به عملکرد سازمان‌های زیرمجموعه خود بیش از پیش زیر ذره‌بین است. البته انتقاداتی به رئیس‌جمهور که روز گذشته برای بازدید از بندر شهیدرجایی به هرمزگان رسید نیز وارد است؛ به‌طوری که لازم بود خیلی زودتر از این زمان به مشکلات این بندر رسیدگی می‌شد، چراکه ظرفیت زیادی از صادرات کشور و درآمد‌های ارزی وابسته به این بندرمهم تجاری وابسته است».
دستورات ویژه دادستان کل و رئیس
سازمان بازرسی
دادستان کل کشور به دادستان مرکز استان هرمزگان دستور داد تا ضمن بررسی دقیق حادثه انفجار در بندر شهیدرجایی، برخورد قاطع با عامل یا عاملان احتمالی در اولویت قرار گیرد. روز شنبه بود که مرکز رسانه قوه‌قضاییه اعلام کرد؛ در پی حادثه انفجار در بندر شهیدرجایی (شنبه ۶اردیبهشت) حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمد موحدی، دادستان کل کشور به دادستان مرکز استان هرمزگان دستور داد تا این حادثه به فوریت و دقت رسیدگی شود. در دستور دادستان کل کشور به دادستان مرکز استان هرمزگان تاکید شده است که بررسی دقیق و رسیدگی ویژه به پرونده و برخورد قاطع و اثرگذار با عامل یا عاملان احتمالی و کسانی که در این حادثه قصور و تقصیر و سهل‌انگاری داشته‌اند، در اولویت قرار گیرد.
در پی وقوع انفجار در محدوده اسکله شهیدرجایی بندرعباس نیز خدائیان، رئیس سازمان بازرسی کل کشور ضمن تسلیت به خانواده جان‌باختگان و آرزوی سلامتی برای مصدومان، با صدور دستوری به محمد اسمی، بازرس کل استان هرمزگان به وی ماموریت داد با حضور در صحنه و نظارت بر نحوه امدادرسانی و رسیدگی به وضعیت مصدومان، ابعاد مختلف حادثه را بررسی و نسبت به معرفی متخلفان و ترک‌فعل‌های احتمالی به مراجع قضایی و اداری اقدامات لازم را انجام دهد.
وقوع قصور در انفجار بندر شهیدرجایی
محرز شد
سیدمرتضی محمودی، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی و عضو هیات اعزامی رئیس مجلس برای بررسی حادثه انفجار بندر شهیدرجایی در گفت‌وگویی با «ایسنا» با اشاره به ابعاد حادثه انفجار در بندر شهیدرجایی عنوان کرد: تیم اعزامی مجلس به بندرعباس، اهمال و قصور جدی را به‌عنوان دلیل اصلی انفجار در بندر شهیدرجایی تشخیص داده است. نبود ساختار درست و عدم‌کنترل و نظارت بر کالاهای ورودی و خروجی یکی از دلایل مهم در ایجاد این حادثه بوده است. البته این اهمال و نبود نظارت در بنادر دیگر نیز وجود دارد، اما در بندر شهیدرجایی به میزان قابل‌توجهی وجود داشته است. وی ادامه داد: احتمال تعمد و کارخرابی در این حادثه بسیار کم است. شواهد و تصاویر فیلم‌های مداربسته و گزارش‌هایی که از مصدومان نزدیک به حادثه دریافت شده است، نشان می‌دهد بی‌کفایتی و سهل‌انگاری بسیاری در روند بارگیری و دیگر موضوعات بندر شهیدرجایی وجود داشته است. تخلفات در روند حمل بار به بندر شهیدرجایی، دروغ اظهاری و اعلام نکردن محتوای واقعی کانتینرها به عینه در این بندر از سوی مسئولان مربوطه وجود داشته است.
عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس یادآور شد: گزارش تیم اعزامی رئیس مجلس به هرمزگان کامل می‌شود و روز سه‌شنبه به آقای قالیباف ارائه خواهد شد. البته اگر زوایای پنهانی این موضوع داشته باشد، مجدد به گزارش اضافه خواهد شد. اینکه این گزارش در صحن مجلس قرائت می‌شود یا نه، به عهده رئیس مجلس خواهد بود، اما قطعا قبلا از ارائه در صحن، رئیس مجلس درباره ابعاد حادثه بندر شهیدرجایی با نمایندگان به تبادل‌نظر خواهد پرداخت. محمودی عنوان کرد: دستگاه‌های امنیتی و انتظامی در حال بررسی هستند تا اگر حتی یک‌درصد احتمال خرابکاری وجود داشته است، مسببان آن دستگیر و به سزای اعمال خود برسند. رهبر انقلاب نیز در پیامی که برای حادثه بندر شهیدرجایی صادر کردند به برخورد جدی با مسببان این حادثه اشاره داشتند. بنابراین حتی اگر پای دستگاه‌های دولتی و حاکمیتی نیز وجود داشته باشد، نباید عقب‌نشینی کنیم و به شدت با مسببان حادثه بندرعباس باید برخورد کنیم. چراکه این حادثه اصلا کوچک نبود و هنوز هم مفقودینی وجود دارند که پیدا نشده‌اند. خسارات مادی این انفجار نیز حائز اهمیت است. درحال پیگیری هستیم تا دستور رئیس‌جمهور برای جبران خسارات وارد شده جانی و مادی حتما به سرانجام برسد و به رویه اداری تبدیل نشود.
خبرهایی که از خروجی خبرگزاری‌ها پاک شد
روز یکشنبه خبرگزاری ایلنا با انتشار خبری از قول سعید جعفری، مدیرعامل شرکت توسعه خدمات دریایی و بندری سینا، درباره حادثه انفجار روز ششم اردیبهشت در بندر شهید رجایی نوشت: ین سانحه بر اثر اظهار خلاف واقع محموله‌های وارداتی رخ داده و محموله‌های بسیار خطرناک بدون اعلام صحیح به عنوان کالای معمولی وارد و انبار شده بودند. او ادامه داد: متاسفانه بررسی‌های اولیه و کارشناسی نشان می‌دهد که حادثه اخیر نتیجه تکرار اشتباه خطرناک در عدم اظهار صحیح کالای خطرناک بوده است. کالاهای تحویلی فاقد برچسب و اسناد لازم برای شناسایی به عنوان کالای خطرناک بوده‌اند.
از طرف دیگر روز گذشته خبرگزاری ایسنا نیز با انتشار مطلبی مدعی شد که بنابر آنچه که گمرک به این خبرگزاری اعلام کرده است محموله وارداتی که شنبه در بندر شهید رجایی دچار انفجار و حریق شد، هیچ‌گونه شماره کوتاژ و اظهارنامه مبنی بر اینکه به گمرک اظهار شده باشد را ندارد و این کشتی و محموله آن در اختیار گمرک نبوده است. براساس خبر این خبرگزاری درباره اینکه این محموله از کجا و کی به بندر شهید رجایی رسیده و محموله حاوی چه موادی بوده و کدام کشتی حامل آن بوده، اطلاعاتی منتشر نشده است.در همین زمینه یک عضو هیئت اعزامی از مجلس نیز در گفتگویی از «دروغ‌اظهاری» در مورد محموله منفجر شده سخن گفته بود. با این حال بعد از ظهر روز گذشته و در زمان تهیه این گزارش، هر دو خبرگزاری رسمی ایلنا و ایسنا اخبار مورد اشاره را از خروجی خود حذف کرده‌اند.
گروه بنادر- سعید قلیچی - «آتش‌سوزی در بندر شهیدرجایی، بزرگ‌ترین حادثه حریق در کشور بوده است». این بخشی از صحبت‌های روز گذشته قدرت‌الله محمدی، مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی درباره اطفای‌حریق ناشی از حادثه انفجار روز شنبه (6اردیبهشت) در بندر شهیدرجایی بندرعباس است. او البته گفته که نیروهای آتش‌نشانی توانسته‌اند اصل حریق را کنترل کرده و در حال لکه‌گیری، خنک‌سازی محیط و پایان ماموریت هستند. تا لحظه تهیه این خبر، خوشبختانه حتی یک نفر از نیروهای امدادی مصدوم نشده‌اند. مدیرعامل سازمان آتش‌شناسی همچنین ابراز امیدواری کرده است که عملیات اطفای‌حریق در بندر شهیدرجایی تا پایان شب روز دوشنبه به اتمام برسد. احتمالا حالا که شما این گزارش را می‌خوانید پس از حدود 3شبانه‌روز عملیات اطفای‌حریق بزرگ‌ترین بندر تجاری کشور به پایان رسیده است.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، انفجار و آتش‌سوزی مهیب روز شنبه در بندر شهیدرجایی، مناطق مختلفی از جنوب ایران را به لرزه درآورد. شدت موج این انفجار به حدی بود که بسیاری از ساکنان بندرعباس، روستاهای اطراف و حتی ساکنان بخش‌هایی از جزیره قشم آن را شبیه زلزله‌ای مهیب تصور کردند. پس از انفجار این دامنه آتش‌سوزی بود که به کانتینرهای دیگر و بخش‌هایی از بندر شهیدرجایی گسترش یافت. در 3شبانه‌روز گذشته نیروهای امدادی با تلاشی مضاعف در حال انجام ماموریت اطفای‌حریق بودند. کادر درمان نیز در بندرعباس و برخی دیگر از شهرهای کشور مشغول ارائه خدمات درمانی به آسیب‌دیدگان این حادثه شدند. تصاویر و ویدئوهایی که از محل وقوع انفجار و حوالی آن در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های رسمی منتشر شد، حاوی صحنه‌هایی بهت‌آور و فاجعه‌آمیز از آسیب‌های جانی و مالی بود.
موضوع شناسایی، شفاف‌سازی و معرفی علت، عامل و مقصران احتمالی انفجار در بندر شهیدرجایی بندرعباس از همان ساعات ابتدایی که این موضوع تبدیل به سرخط اخبار رسانه‌ها شد، موردتوجه قرار گرفت. طی سه‌شبانه‌روز گذشته از وقوع این فاجعه علاوه‌بر رهبر معظم انقلاب اسلامی و رئیس‌جمهور، بسیاری دیگر از مسئولان نیز بررسی دقیق، شناسایی، شفاف‌سازی و معرفی علل و قصور مربوط به این حادثه تلخ که موجب از دست رفتن جان‌های عزیز بیش از 46هموطن و مصدوم‌شدن بیش از 1200 نفر شد، را مورد تاکید قرار دادند.
بررسی کامل، کشف و پیگیری طبق مقررات
آنطور که یکشنبه‌شب پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری اعلام کرده است، درپی حادثه دردناک آتش‌سوزی در بندر شهیدرجایی بندرعباس، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در پیامی ضمن تسلیت به خانواده‌های مصیبت‌زده، مسئولان امنیتی و قضایی را موظف کردند که هرگونه سهل‌انگاری یا تعمّد در این حادثه را به‌طور کامل بررسی و کشف کرده و بر طبق مقررات پیگیری نمایند. در بخشی از پیام رهبر انقلاب درباره این حادثه به صراحت ذکر شده است که: «مسئولان امنیتی و قضایی موظفند با بررسی کامل، هرگونه سهل‌انگاری یا تعمّد را کشف و بر طبق مقررات پیگیری کنند».
وضعیت غیرقابل‌قبول در مدیریت بنادر
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور نیز که بعدازظهر روز یکشنبه در سفری سرزده عازم بندرعباس شده و در بازدیدهایی در جریان اتفاقات و اقدامات در حال اجرای بندر شهیدرجایی قرار گرفته بود، در بخشی از صحبت‌های خود در جلسه ویژه ستاد مدیریت بحران، اظهار کرد: در گفت‌وگو با استاندار مطرح شد که نگهداری بلندمدت ۱۲۰هزار تا ۱۴۰هزار کانتینر در این بندر قابل‌قبول نیست. نباید کالاهایی که وارد می‌شوند ماه‌ها در بندر باقی بمانند؛ باید فرآیند ترخیص تسریع شود. پزشکیان با دستور به تیم‌های تخصصی استان و وزارتخانه‌های مرتبط تصریح کرد: ضروری است یک مطالعه تطبیقی درباره مدیریت بنادر در کشورهای پیشرفته انجام و راهکارهای اصلاحی با کمک دانشگاهیان، کارشناسان و مدیران باتجربه، تدوین شود.
رئیس‌جمهور افزود: مطالعات تطبیقی باید ظرف یکی،دو هفته جمع‌بندی تا در جلسه آتی با حضور مسئولان استان، تصمیمات نهایی در این زمینه اتخاذ شود. پزشکیان با تأکید بر اینکه استمرار وضعیت فعلی در مدیریت بنادر کشور پذیرفتنی نیست، یادآور شد: نباید اجازه داد حتی یک‌دهم این حجم کانتینر بدون ساماندهی در بنادر باقی بماند. برای این کار نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و اتخاذ تدابیر علمی و عملی هستیم و دولت آمادگی هرگونه همکاری در این زمینه را دارد.
دستور ویژه رئیس دستگاه قضا برای پیگیری
درهمین حال روز گذشته حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای، رئیس قوه قضائیه، طی سخنانی در نشست شورای‌عالی قوه قضائیه، گفت: قامات قضائی ذیربط از جمله دادستان کل کشور با همکاری دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی، مقصران احتمالی و تعلل‌کنندگان و عناصری که قصور و کوتاهی آنها سبب بروز حادثه بندر شهید رجایی شد را سریعاً شناسایی کنند و وفق قانون و به حسب و تناسب موازین و مراتب مربوطه، برخوردهای مقتضی را با آنها انجام دهند. دادستان کل کشور در صورت لزوم برای این منظور نیروی ویژه بگمارد. در این راستا، علاوه بر دقت، سرعت عمل نیز بسیار مهم است. همچنین کمیته‌های تشکیل شده در خصوص پیگیری ابعاد حادثه بندر، با جدیت کار را دنبال کنند و گذشت زمان سبب نشود که از جدیت کار آنها کاسته شود. رئیس عدلیه بیان داشت: نکته مهم دیگر آن است که همه مسئولان امر در بخش‌ها و دستگاه‌های ذیصلاح، در خصوص ابعاد حادثه بندر شهید رجایی، اطلاعات شفاف و صحیح را به افکار عمومی ارائه دهند تا از روایج شایعات و اکاذیبی که ایجاد می‌شود، جلوگیری به عمل آید. همچنین با عناصری که قصد سوء‌استفاده از این فضا و تهدید امنیت روانی مردم را نیز دارند، برخورد مقتضی به عمل آید.
احضار برخی مقصران حادثه انفجار
از طرف دیگر اسکندر مومنی، وزیر کشور روز گذشته در گزارشی درباره آخرین وضعیت اسکله بندر شهید رجایی، گفت: روز دوشنبه یک جلسه مشترک بین ستاد بحران و شورای تأمین استان برگزار و تمهیداتی اتخاذ شد. یکی از آنها کمیته‌ای بود که برای بررسی علل تشکیل شده بود، چندمین جلسه خود را تشکیل داد و مقصرانی که مشخص شده بودند، احضار شدند و پیگیری‌ها در حال ادامه است. وی با بیان اینکه قصورهایی درباره نحوه این اتفاق وجود داشت از جمله رعایت نکات ایمنی و همچنین پدافند غیرعامل، افزود: خیلی ساده می‌گویم پدافند غیرعامل یعنی همه تخم‌مرغ‌ها را در یک سبد نگذاریم و اصل پراکندگی را رعایت کنیم، اگر اتفاقی افتاد همه مجموعه از بین نرود و به هر حال به گونه‌ای باشد که نیروهای امدادی اگر اتفاقی افتاد بتوانند کمک کنند که متأسفانه این اتفاق نیفتاده بود و سایر آسیب‌شناسی‌هایی که باید صورت گیرد. وزیر کشور با بیان اینکه اکنون می‌توانیم دقیقاً اعلام کنیم که آتش کنترل و مشغول لکه گیری هستند، ادامه داد: برخی از مواد کندسوز مثل ایزوبام‌ها ممکن است تا چند روز به صورت کند بسوزند و دود داشته باشند و لکه‌گیری‌ها در حال انجام است.
برخورد بدون اغماض با مقصران احتمالی
وزیر کشور همچنین شامگاه یکشنبه (۷اردیبهشت) در دومین شب حادثه در بندر شهیدرجایی بندرعباس با بیان اینکه حادثه در بندر شهیدرجایی همچنان در دست بررسی و کمیته‌ای برای بررسی دقیق آن تشکیل و مستندات اولیه جمع‌آوری شده است، گفت: مردم مطمئن باشند که با مقصران احتمالی در هر سطحی برخورد خواهد شد.
محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور نیز عصر یکشنبه در هفتادوسومین جلسه هیات دولت چهاردهم ضمن ابراز تأسف از وقوع حادثه بندر شهیدرجایی، تسلیت به خانواده‌های داغدیده و ابراز همدردی با مجروحان این سانحه، گفت: علل و چگونگی وقوع این سانحه با جدیت در حال بررسی بوده و جزئیات آن به محض مشخص‌شدن به اطلاع مردم شریف ایران اسلامی خواهد رسید.
پیش از این و در نخستین روز وقوع حادثه انفجار در بندر شهیدرجایی نیز طی تماس‌های تلفنی جداگانه با استاندار هرمزگان و رئیس جمعیت هلال‌احمر آخرین وضعیت شهر بندرعباس را جویا شده و دستورات لازم صادر شد. عارف با اشاره به اهمیت موضوع، دستور داد تا بررسی‌های فوری و جامعی برای تعیین علت دقیق حادثه و میزان خسارات انجام شود.
روز یکشنبه همچنین خبرگزاری‌های رسمی اعلام کردند که وزیر کشور به منظور بررسی حادثه بندر شهیدرجایی، از روز شنبه در بندرعباس حضور دارد و دستور داده کمیته‌ای ویژه برای رسیدگی به خسارات تشکیل شود. به گزارش مرکز اطلاع‌رسانی وزارت کشور، به‌دنبال وقوع حادثه انفجار در بندر شهیدرجایی در بندرعباس، به دستور اسکندر مؤمنی کمیته‌ای ویژه برای رسیدگی به خسارات تشکیل شد.
اراده نمایندگان مجلس برای معرفی مقصر فاجعه
ابوالقاسم جراره، نماینده مردم تهران در مجلس نیز در تذکری در جلسه روز یکشنبه مجلس شورای اسلامی گفت: متاسفانه سازمان بنادر که مسئول ارشد آن یک روز سابقه مسئولیت مرتبط ندارد، هیات‌عامل آن ناقص است و ۲نفر از ۵نفر عضو هیات‌عامل حضور دارند، وزیر راه‌وشهرسازی باید پاسخ دهد که آیا با این روش می‌توان سازمان بنادر را مدیریت کرد.
فاطمه جراره، نماینده مردم بندرعباس در مجلس نیز روز یکشنبه در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی گفت: اگر حادثه تلخ انفجار در بندر شهیدرجایی ناشی از قصور است، یک‌بار برای همیشه باید با مقصران بدون مماشات و تبعیض و به‌صورت کاملا صادقانه و شفاف برخورد شود و آنان به سزای بی‌تعهدی خود برسند و در برابر دیدگان مردم مجازات شوند تا درس‌عبرتی برای دیگران شود.
به‌دنبال مقصر در سازمان بنادر و دریانوردی
برخی رسانه‌ها درباره نقش سازمان بنادر و دریانوردی و عدم‌دقت و نظارت کافی این مجموعه در وقوع فاجعه بندر شهیدرجایی بندرعباس گمانه‌هایی را مطرح کردند. به عنوان نمونه خبرگزاری تابناک با انتشار مطلبی نوشته است: «در این میان فرزانه صادق، وزیر راه‌و شهرسازی نیز با انتصاب افرادی غیرمتخصص در مناصب کلیدی در جایگاه‌های مهم مزید بر علت شد تا این بندر قدم به قدم به نابودی پیش رود؛ به‌طوری که با گماردن سعید رسولی به‌عنوان معاون حمل‌ونقل این وزارتخانه که با حفظ سمت، سازمان بنادر و دریانوردی را هم سرپرستی می‌کند، بر این ادعا‌ها مهر تایید زد.
برای مثال سعید رسولی با صرف داشتن مدرک کشاورزی که کمترین ارتباطی به تخصص کاری او ندارد، توانست در برهه کوتاهی در معاونت برنامه‌ریزی و اقتصاد حمل‌ونقل راه‌آهن و عضو هیات‌مدیره راه‌آهن ورود کند و پس از آن مدیرعاملی شرکت راه‌آهن را بگیرد و مدتی هم در سازمان برنامه و بودجه معاون محمدرضا عارف بود تا اینکه با حکم فرزانه صادق همزمان هم معاون حمل‌ونقل وزارت راه‌وشهرسازی می‌شود و هم در جایگاه سرپرست سازمان بنادر و دریانوردی قرار می‌گیرد.
جای سوال است که اداره سازمانی به اهمیت بنادر و دریانوردی نیازمند تخصص و تجربه کافی در زمینه‌های مرتبط مانند حمل‌ونقل دریایی، لجستیک بندری، اقتصاد دریایی، حقوق بین‌الملل دریایی و مهندسی بنادر است و صرف داشتن مدرک کشاورزی و سابقه فعالیت در حوزه راه‌آهن ارتباط مستقیمی با این زمینه‌ها ندارد و ممکن است منجر به تصمیم‌گیری‌های غیرکارشناسانه و آسیب به این بخش حیاتی بنادر کشور شود.
آنچه واضح است این است که مقصر انفجار بندر شهیدرجایی تنها سازمان بنادر هرمزگان نیست، بلکه ضعف نظارتی وزارت راه‌وشهرسازی نسبت به عملکرد سازمان‌های زیرمجموعه خود بیش از پیش زیر ذره‌بین است. البته انتقاداتی به رئیس‌جمهور که روز گذشته برای بازدید از بندر شهیدرجایی به هرمزگان رسید نیز وارد است؛ به‌طوری که لازم بود خیلی زودتر از این زمان به مشکلات این بندر رسیدگی می‌شد، چراکه ظرفیت زیادی از صادرات کشور و درآمد‌های ارزی وابسته به این بندرمهم تجاری وابسته است».
دستورات ویژه دادستان کل و رئیس
سازمان بازرسی
دادستان کل کشور به دادستان مرکز استان هرمزگان دستور داد تا ضمن بررسی دقیق حادثه انفجار در بندر شهیدرجایی، برخورد قاطع با عامل یا عاملان احتمالی در اولویت قرار گیرد. روز شنبه بود که مرکز رسانه قوه‌قضاییه اعلام کرد؛ در پی حادثه انفجار در بندر شهیدرجایی (شنبه ۶اردیبهشت) حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمد موحدی، دادستان کل کشور به دادستان مرکز استان هرمزگان دستور داد تا این حادثه به فوریت و دقت رسیدگی شود. در دستور دادستان کل کشور به دادستان مرکز استان هرمزگان تاکید شده است که بررسی دقیق و رسیدگی ویژه به پرونده و برخورد قاطع و اثرگذار با عامل یا عاملان احتمالی و کسانی که در این حادثه قصور و تقصیر و سهل‌انگاری داشته‌اند، در اولویت قرار گیرد.
در پی وقوع انفجار در محدوده اسکله شهیدرجایی بندرعباس نیز خدائیان، رئیس سازمان بازرسی کل کشور ضمن تسلیت به خانواده جان‌باختگان و آرزوی سلامتی برای مصدومان، با صدور دستوری به محمد اسمی، بازرس کل استان هرمزگان به وی ماموریت داد با حضور در صحنه و نظارت بر نحوه امدادرسانی و رسیدگی به وضعیت مصدومان، ابعاد مختلف حادثه را بررسی و نسبت به معرفی متخلفان و ترک‌فعل‌های احتمالی به مراجع قضایی و اداری اقدامات لازم را انجام دهد.
وقوع قصور در انفجار بندر شهیدرجایی
محرز شد
سیدمرتضی محمودی، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی و عضو هیات اعزامی رئیس مجلس برای بررسی حادثه انفجار بندر شهیدرجایی در گفت‌وگویی با «ایسنا» با اشاره به ابعاد حادثه انفجار در بندر شهیدرجایی عنوان کرد: تیم اعزامی مجلس به بندرعباس، اهمال و قصور جدی را به‌عنوان دلیل اصلی انفجار در بندر شهیدرجایی تشخیص داده است. نبود ساختار درست و عدم‌کنترل و نظارت بر کالاهای ورودی و خروجی یکی از دلایل مهم در ایجاد این حادثه بوده است. البته این اهمال و نبود نظارت در بنادر دیگر نیز وجود دارد، اما در بندر شهیدرجایی به میزان قابل‌توجهی وجود داشته است. وی ادامه داد: احتمال تعمد و کارخرابی در این حادثه بسیار کم است. شواهد و تصاویر فیلم‌های مداربسته و گزارش‌هایی که از مصدومان نزدیک به حادثه دریافت شده است، نشان می‌دهد بی‌کفایتی و سهل‌انگاری بسیاری در روند بارگیری و دیگر موضوعات بندر شهیدرجایی وجود داشته است. تخلفات در روند حمل بار به بندر شهیدرجایی، دروغ اظهاری و اعلام نکردن محتوای واقعی کانتینرها به عینه در این بندر از سوی مسئولان مربوطه وجود داشته است.
عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس یادآور شد: گزارش تیم اعزامی رئیس مجلس به هرمزگان کامل می‌شود و روز سه‌شنبه به آقای قالیباف ارائه خواهد شد. البته اگر زوایای پنهانی این موضوع داشته باشد، مجدد به گزارش اضافه خواهد شد. اینکه این گزارش در صحن مجلس قرائت می‌شود یا نه، به عهده رئیس مجلس خواهد بود، اما قطعا قبلا از ارائه در صحن، رئیس مجلس درباره ابعاد حادثه بندر شهیدرجایی با نمایندگان به تبادل‌نظر خواهد پرداخت. محمودی عنوان کرد: دستگاه‌های امنیتی و انتظامی در حال بررسی هستند تا اگر حتی یک‌درصد احتمال خرابکاری وجود داشته است، مسببان آن دستگیر و به سزای اعمال خود برسند. رهبر انقلاب نیز در پیامی که برای حادثه بندر شهیدرجایی صادر کردند به برخورد جدی با مسببان این حادثه اشاره داشتند. بنابراین حتی اگر پای دستگاه‌های دولتی و حاکمیتی نیز وجود داشته باشد، نباید عقب‌نشینی کنیم و به شدت با مسببان حادثه بندرعباس باید برخورد کنیم. چراکه این حادثه اصلا کوچک نبود و هنوز هم مفقودینی وجود دارند که پیدا نشده‌اند. خسارات مادی این انفجار نیز حائز اهمیت است. درحال پیگیری هستیم تا دستور رئیس‌جمهور برای جبران خسارات وارد شده جانی و مادی حتما به سرانجام برسد و به رویه اداری تبدیل نشود.
خبرهایی که از خروجی خبرگزاری‌ها پاک شد
روز یکشنبه خبرگزاری ایلنا با انتشار خبری از قول سعید جعفری، مدیرعامل شرکت توسعه خدمات دریایی و بندری سینا، درباره حادثه انفجار روز ششم اردیبهشت در بندر شهید رجایی نوشت: ین سانحه بر اثر اظهار خلاف واقع محموله‌های وارداتی رخ داده و محموله‌های بسیار خطرناک بدون اعلام صحیح به عنوان کالای معمولی وارد و انبار شده بودند. او ادامه داد: متاسفانه بررسی‌های اولیه و کارشناسی نشان می‌دهد که حادثه اخیر نتیجه تکرار اشتباه خطرناک در عدم اظهار صحیح کالای خطرناک بوده است. کالاهای تحویلی فاقد برچسب و اسناد لازم برای شناسایی به عنوان کالای خطرناک بوده‌اند.
از طرف دیگر روز گذشته خبرگزاری ایسنا نیز با انتشار مطلبی مدعی شد که بنابر آنچه که گمرک به این خبرگزاری اعلام کرده است محموله وارداتی که شنبه در بندر شهید رجایی دچار انفجار و حریق شد، هیچ‌گونه شماره کوتاژ و اظهارنامه مبنی بر اینکه به گمرک اظهار شده باشد را ندارد و این کشتی و محموله آن در اختیار گمرک نبوده است. براساس خبر این خبرگزاری درباره اینکه این محموله از کجا و کی به بندر شهید رجایی رسیده و محموله حاوی چه موادی بوده و کدام کشتی حامل آن بوده، اطلاعاتی منتشر نشده است.در همین زمینه یک عضو هیئت اعزامی از مجلس نیز در گفتگویی از «دروغ‌اظهاری» در مورد محموله منفجر شده سخن گفته بود. با این حال بعد از ظهر روز گذشته و در زمان تهیه این گزارش، هر دو خبرگزاری رسمی ایلنا و ایسنا اخبار مورد اشاره را از خروجی خود حذف کرده‌اند.