«روزنامه سرآمد» گزارش می‌دهد
«دیپلماسی توسعه حملونقل» شتاب می گیرد
«حملونقل» محور اصلی گسترش همکاری‌های ایران و آذربایجان
گروه حملونقل- امید اسماعیلی- ایران و جمهوری آذربایجان با بهره‌مندی از مرزهای مشترک، زیرساخت‌های ترانزیتی و اشتراکات فرهنگی و زبانی، از ظرفیت‌های اقتصادی چشمگیری برخوردارند که می‌تواند به افزایش مبادلات تجاری و سرمایه‌گذاری‌های مشترک منجر شود. قرارگیری دو کشور در مسیر کریدورهای مهم بین‌المللی، از جمله راهگذر شمال-جنوب، فرصت‌های بی‌نظیری برای توسعه تجارت منطقه‌ای و جهانی فراهم کرده است.
به گزارش اقتصاد سرآمد، ایران و جمهوری آذربایجان در جریان سفر دو روز گذشته مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران به باکو توافق کردند که به منظور دسترسی استان اردبیل و کشور به بازار کشورهای اوراسیا و قفقاز، بارانداز لجستیک ریلی در شهرستان پارس‌آباد مغان احداث کنند. در راستای این توافق مقرر شد که نشست‌های فنی بعدی با هماهنگی وزارت راه و شهرسازی و استانداری اردبیل با شاهین مصطفی‌یف، معاون نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان درخصوص احداث بارانداز ریلی در پارس‌آباد برگزار شود.
توسعه امکانات برای تسهیل تردد کامیون‌ها از گمرک بیله‌سوار در مرز ایران و جمهوری آذربایجان نیز یکی از بحث‌های مهم انجام‌شده در جریان این سفر بود. بر این اساس، زمینه صادرات انواع محصولات کشاورزی و صنعتی استان اردبیل به جمهوری آذربایجان از گمرک بیله‌سوار و آستارا فراهم شده است. در این حوزه مقرر شد نقش استان اردبیل به‌عنوان محل ترانزیت این محصولات پررنگ‌تر شده و در کنار آن تبادل دانش فنی و مهندسی با جمهوری آذربایجان موردتوجه قرار گیرد.
تسریع اتصال ریلی ایران و آذربایجان
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران دو روز پیش از این و در جریان گفت‌وگو با تلویزیون دولتی جمهوری آذربایجان، به تشریح سیاست‌های کشورمان درخصوص کریدورهای شمال–جنوب، زنگزور و همکاری‌های دو کشور در پروژه آستارا–آستارا پرداخت. پزشکیان در بخشی از سخنان خود درخصوص کریدور زنگزور و نگاه جمهوری اسلامی ایران به این کریدور گفت: باید به تمامیت ارضی یکدیگر احترام بگذاریم و چشمداشتی به سرزمین هم نداشته باشیم. این اولین و اصلی‌ترین قانون است. رئیس‌جمهور همچنین در ادامه سخنان خود افزود: مسائل مرزی و سرزمینی بین آذربایجان و ارمنستان زمانی می‌تواند رفع شود که روابط سیاسی و تجاری بین این دو کشور با در نظر گرفتن حقوق هر دوطرف حل‌وفصل شود. آن چیزی که ما اکنون برای کمک به حل مشکل در حال انجام آن هستیم این است که داریم مسیر ایران را برای برادران و خواهران عزیزمان از آذربایجان آماده می‌کنیم تا از طریق ایران وارد قسمت نخجوان شوند. فعالیت‌های راه‌سازی و مسیرهای ریلی در آنجا به سرعت در حال انجام است. وی همچنین در خصوص پروژه آستارا–آستارا و انتظارات ایران از آینده کریدور شمال–جنوب گفت: مسیرها، شاهراه‌های حیات اجتماعی‌اند. راه‌ها همانند قلب و عروق انسان هستند که در حقیقت دلیل بر زنده بودن انسان است. راه‌ها چه قطار باشد، چه اتوبان، چه هر مسیری که وجود دارد، همه این‌ها مسیر رشد و تعالی است. ما در این رابطه نگاه ویژه‌ای برای اتصال آستارا به آستارا و همچنین آستارا به رشت داریم و اجرای مسیر ریلی آنجا را هم در دستور کار داریم.
توسعه همکاری‌های حمل‌ونقلی
روز دوشنبه همچنین تفاهم‌نامه همکاری میان ایران و جمهوری آذربایجان در حوزه حملونقل میان وزیر راه و شهرسازی کشورمان و طرف آذربایجانی در حضور روسای‌جمهور دو کشور به امضا رسید. فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی کشورمان که همراه با رئیس‌جمهور پزشکیان به باکو سفر کرده است، با طرف آذربایجانی تفاهم‌نامه همکاری در حوزه حملونقل را امضا کرد. گفتنی است در جریان این سفر، علاوه‌بر بیانیه مشترک سفر که به امضای روسای‌جمهور رسید، مقامات دو کشور هفت تفاهم‌نامه همکاری در بخش‌های مختلف اجرایی از جمله عرصه‌های رایزنی سیاسی، حملونقل، مبادلات فرهنگی، همکاری‌های بهداشتی، رسانه‌ای و سرمایه‌گذاری به امضای مقامات مرتبط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان امضا کردند.
راهبرد حُسن همجواری برای توسعه حملونقل
سفر رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به کشور جمهوری آذربایجان با همراهی مقام‌عالی وزارت راه و شهرسازی نشان‌دهنده ظهور دوره جدیدی در روابط دوجانبه و تلاش برای بازتعریف نقش‌های منطقه‌ای است. اصلی‌ترین دستاورد این رویداد را می‌توان امضای تفاهم‌نامه همکاری در حوزه حملونقل دانست که باید آن را فراتر از یک توافق و همکاری بین‌المللی تحلیل کرد. حضور رئیس‌جمهور ایران و وزیر راه و شهرسازی به همراه جمعی از مقام‌های عالی‌رتبه کشورمان در باکو پیامی از دیپلماسی تعاملی را منتقل می‌کند که در این زمینه، گفت‌وگوی مستقیم و تعمیق همکاری‌های دوجانبه اولویت می‌یابد.
همان‌گونه که مسعود پزشکیان در نشست با تجار و بازرگانان ایران و آذربایجان اظهار کرد که اگر تجارت و سرمایه‌گذاری میان همسایگان شکل بگیرد و ارتباطات صمیمی و عمیقی در حوزه‌های دانشگاهی، صنعتی، علمی و فرهنگی برقرار شود، می‌توانیم منطقه‌ای مملو از اعتماد و امنیت بسازیم، این بستر شکل‌گرفته به‌طور قطع از دل حملونقل ایمن و پایدار تحقق خواهد یافت. با وجود اینکه ارتباطات گسترده اقتصادی و فرهنگی میان کشورهای ایران و آذربایجان پیشینه تاریخی دارد، اما بسترهای گسترش همکاری‌های مشترک کمتر تقویت شده است. در این میان، صنعت حملونقل به عنوان محور دیپلماسی اقتصادی این قابلیت را دارد که مدیریت رقابت‌های ژئوپلیتیک و جذب سرمایه‌گذاری خارجی را محقق سازد.
بنابراین، امضای تفاهم‌نامه حملونقل ایران و آذربایجان در جریان سفر ریاست‌جمهوری که مقدمه آن در سفر فرزانه صادق، مقام عالی وزارت راه و شهرسازی به باکو در فروردین ماه امسال پایه‌ریزی شد، نشان می‌دهد که مسئولان آذربایجانی صنعت حملونقل را به عنوان یک بخش پرمنفعت برای همکاری با ایران انتخاب کرده‌اند. به نظر می‌رسد، این انتخاب هوشمندانه است، چراکه حملونقل کمتر از مسائل امنیتی و انرژی تحت‌تأثیر رقابت‌های بین‌المللی قرار دارد. از سوی دیگر، توسعه کریدورهای ریلی و جاده‌ای به‌ویژه تکمیل راه‌آهن رشت-آستارا به عنوان حلقه وصل ایران به آذربایجان، پیش‌نیاز همکاری‌های دوطرف به شمار می‌رود. ارتقای پایانه‌های مرزی، تکمیل و احداث جاده‌های اتصالی به شرکای تجاری تنوع می‌بخشد. در شرایط امروز، دولت وفاق ملی با امضای چنین توافق‌نامه‌هایی نشان می‌دهد فاصله از نمادگرایی تا عملگرایی را کوتاه‌تر کرده و برای بازتعریف روابط ایران و کشورهای همسایه با برنامه‌ریزی مسنجم و مدون تلاش می‌کند.
به نظر می‌رسد با تحقق این همکاری حمل‌ونقلی شاهد تغییر در پویایی منطقه‌ای خواهیم بود. بهره‌گیری موثر از ظرفیت‌های اجرایی، هماهنگی سیاسی، مدیریت رقابت‌های خارجی و تشکیل کارگروه‌های مشترک فنی جهت چاره‌اندیشی برای تفاوت‌های زیرساختی و قوانین حملونقل بین‌المللی بسیار تعیین‌کننده است. پیش‌بینی می‌شود وزارت راه و شهرسازی در جایگاه بازوی اجرایی همکاری مشترک با جمهوری آذربایجان این قابلیت را دارد که توزیع جغرافیایی قدرت در منطقه را تغییر داده و وابستگی آذربایجان به مسیرهای جایگزین ترانزیت را کاهش دهد.
گروه حملونقل- امید اسماعیلی- ایران و جمهوری آذربایجان با بهره‌مندی از مرزهای مشترک، زیرساخت‌های ترانزیتی و اشتراکات فرهنگی و زبانی، از ظرفیت‌های اقتصادی چشمگیری برخوردارند که می‌تواند به افزایش مبادلات تجاری و سرمایه‌گذاری‌های مشترک منجر شود. قرارگیری دو کشور در مسیر کریدورهای مهم بین‌المللی، از جمله راهگذر شمال-جنوب، فرصت‌های بی‌نظیری برای توسعه تجارت منطقه‌ای و جهانی فراهم کرده است.
به گزارش اقتصاد سرآمد، ایران و جمهوری آذربایجان در جریان سفر دو روز گذشته مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران به باکو توافق کردند که به منظور دسترسی استان اردبیل و کشور به بازار کشورهای اوراسیا و قفقاز، بارانداز لجستیک ریلی در شهرستان پارس‌آباد مغان احداث کنند. در راستای این توافق مقرر شد که نشست‌های فنی بعدی با هماهنگی وزارت راه و شهرسازی و استانداری اردبیل با شاهین مصطفی‌یف، معاون نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان درخصوص احداث بارانداز ریلی در پارس‌آباد برگزار شود.
توسعه امکانات برای تسهیل تردد کامیون‌ها از گمرک بیله‌سوار در مرز ایران و جمهوری آذربایجان نیز یکی از بحث‌های مهم انجام‌شده در جریان این سفر بود. بر این اساس، زمینه صادرات انواع محصولات کشاورزی و صنعتی استان اردبیل به جمهوری آذربایجان از گمرک بیله‌سوار و آستارا فراهم شده است. در این حوزه مقرر شد نقش استان اردبیل به‌عنوان محل ترانزیت این محصولات پررنگ‌تر شده و در کنار آن تبادل دانش فنی و مهندسی با جمهوری آذربایجان موردتوجه قرار گیرد.
تسریع اتصال ریلی ایران و آذربایجان
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران دو روز پیش از این و در جریان گفت‌وگو با تلویزیون دولتی جمهوری آذربایجان، به تشریح سیاست‌های کشورمان درخصوص کریدورهای شمال–جنوب، زنگزور و همکاری‌های دو کشور در پروژه آستارا–آستارا پرداخت. پزشکیان در بخشی از سخنان خود درخصوص کریدور زنگزور و نگاه جمهوری اسلامی ایران به این کریدور گفت: باید به تمامیت ارضی یکدیگر احترام بگذاریم و چشمداشتی به سرزمین هم نداشته باشیم. این اولین و اصلی‌ترین قانون است. رئیس‌جمهور همچنین در ادامه سخنان خود افزود: مسائل مرزی و سرزمینی بین آذربایجان و ارمنستان زمانی می‌تواند رفع شود که روابط سیاسی و تجاری بین این دو کشور با در نظر گرفتن حقوق هر دوطرف حل‌وفصل شود. آن چیزی که ما اکنون برای کمک به حل مشکل در حال انجام آن هستیم این است که داریم مسیر ایران را برای برادران و خواهران عزیزمان از آذربایجان آماده می‌کنیم تا از طریق ایران وارد قسمت نخجوان شوند. فعالیت‌های راه‌سازی و مسیرهای ریلی در آنجا به سرعت در حال انجام است. وی همچنین در خصوص پروژه آستارا–آستارا و انتظارات ایران از آینده کریدور شمال–جنوب گفت: مسیرها، شاهراه‌های حیات اجتماعی‌اند. راه‌ها همانند قلب و عروق انسان هستند که در حقیقت دلیل بر زنده بودن انسان است. راه‌ها چه قطار باشد، چه اتوبان، چه هر مسیری که وجود دارد، همه این‌ها مسیر رشد و تعالی است. ما در این رابطه نگاه ویژه‌ای برای اتصال آستارا به آستارا و همچنین آستارا به رشت داریم و اجرای مسیر ریلی آنجا را هم در دستور کار داریم.
توسعه همکاری‌های حمل‌ونقلی
روز دوشنبه همچنین تفاهم‌نامه همکاری میان ایران و جمهوری آذربایجان در حوزه حملونقل میان وزیر راه و شهرسازی کشورمان و طرف آذربایجانی در حضور روسای‌جمهور دو کشور به امضا رسید. فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی کشورمان که همراه با رئیس‌جمهور پزشکیان به باکو سفر کرده است، با طرف آذربایجانی تفاهم‌نامه همکاری در حوزه حملونقل را امضا کرد. گفتنی است در جریان این سفر، علاوه‌بر بیانیه مشترک سفر که به امضای روسای‌جمهور رسید، مقامات دو کشور هفت تفاهم‌نامه همکاری در بخش‌های مختلف اجرایی از جمله عرصه‌های رایزنی سیاسی، حملونقل، مبادلات فرهنگی، همکاری‌های بهداشتی، رسانه‌ای و سرمایه‌گذاری به امضای مقامات مرتبط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان امضا کردند.
راهبرد حُسن همجواری برای توسعه حملونقل
سفر رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به کشور جمهوری آذربایجان با همراهی مقام‌عالی وزارت راه و شهرسازی نشان‌دهنده ظهور دوره جدیدی در روابط دوجانبه و تلاش برای بازتعریف نقش‌های منطقه‌ای است. اصلی‌ترین دستاورد این رویداد را می‌توان امضای تفاهم‌نامه همکاری در حوزه حملونقل دانست که باید آن را فراتر از یک توافق و همکاری بین‌المللی تحلیل کرد. حضور رئیس‌جمهور ایران و وزیر راه و شهرسازی به همراه جمعی از مقام‌های عالی‌رتبه کشورمان در باکو پیامی از دیپلماسی تعاملی را منتقل می‌کند که در این زمینه، گفت‌وگوی مستقیم و تعمیق همکاری‌های دوجانبه اولویت می‌یابد.
همان‌گونه که مسعود پزشکیان در نشست با تجار و بازرگانان ایران و آذربایجان اظهار کرد که اگر تجارت و سرمایه‌گذاری میان همسایگان شکل بگیرد و ارتباطات صمیمی و عمیقی در حوزه‌های دانشگاهی، صنعتی، علمی و فرهنگی برقرار شود، می‌توانیم منطقه‌ای مملو از اعتماد و امنیت بسازیم، این بستر شکل‌گرفته به‌طور قطع از دل حملونقل ایمن و پایدار تحقق خواهد یافت. با وجود اینکه ارتباطات گسترده اقتصادی و فرهنگی میان کشورهای ایران و آذربایجان پیشینه تاریخی دارد، اما بسترهای گسترش همکاری‌های مشترک کمتر تقویت شده است. در این میان، صنعت حملونقل به عنوان محور دیپلماسی اقتصادی این قابلیت را دارد که مدیریت رقابت‌های ژئوپلیتیک و جذب سرمایه‌گذاری خارجی را محقق سازد.
بنابراین، امضای تفاهم‌نامه حملونقل ایران و آذربایجان در جریان سفر ریاست‌جمهوری که مقدمه آن در سفر فرزانه صادق، مقام عالی وزارت راه و شهرسازی به باکو در فروردین ماه امسال پایه‌ریزی شد، نشان می‌دهد که مسئولان آذربایجانی صنعت حملونقل را به عنوان یک بخش پرمنفعت برای همکاری با ایران انتخاب کرده‌اند. به نظر می‌رسد، این انتخاب هوشمندانه است، چراکه حملونقل کمتر از مسائل امنیتی و انرژی تحت‌تأثیر رقابت‌های بین‌المللی قرار دارد. از سوی دیگر، توسعه کریدورهای ریلی و جاده‌ای به‌ویژه تکمیل راه‌آهن رشت-آستارا به عنوان حلقه وصل ایران به آذربایجان، پیش‌نیاز همکاری‌های دوطرف به شمار می‌رود. ارتقای پایانه‌های مرزی، تکمیل و احداث جاده‌های اتصالی به شرکای تجاری تنوع می‌بخشد. در شرایط امروز، دولت وفاق ملی با امضای چنین توافق‌نامه‌هایی نشان می‌دهد فاصله از نمادگرایی تا عملگرایی را کوتاه‌تر کرده و برای بازتعریف روابط ایران و کشورهای همسایه با برنامه‌ریزی مسنجم و مدون تلاش می‌کند.
به نظر می‌رسد با تحقق این همکاری حمل‌ونقلی شاهد تغییر در پویایی منطقه‌ای خواهیم بود. بهره‌گیری موثر از ظرفیت‌های اجرایی، هماهنگی سیاسی، مدیریت رقابت‌های خارجی و تشکیل کارگروه‌های مشترک فنی جهت چاره‌اندیشی برای تفاوت‌های زیرساختی و قوانین حملونقل بین‌المللی بسیار تعیین‌کننده است. پیش‌بینی می‌شود وزارت راه و شهرسازی در جایگاه بازوی اجرایی همکاری مشترک با جمهوری آذربایجان این قابلیت را دارد که توزیع جغرافیایی قدرت در منطقه را تغییر داده و وابستگی آذربایجان به مسیرهای جایگزین ترانزیت را کاهش دهد.