«روزنامه سرآمد» گزارش می‌دهد
بازگشت سکوهای اکتشاف نفت به مدار دریای خزر
پس از توقف طولانی، عملیات حفاری در سکوی امیرکبیر و میدان نفتی رودسر آغازشد
گروه انرژی- سعید قلیچی- حوالی ظهر جمعه 19اردیبهشت‌ماه1404 بود که محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت دولت چهاردهم فرمان استقرار دکل حفاری برای آغاز دوباره حفاری اکتشافی نفت در بخش کم‌عمق دریای خزر را صادر کرد. او این فرمان را در بیست‌ونهمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی صادر کرد. حدود ۲۸سال است که فعالیت اکتشاف نفت در حوزه آب‌های کم‌عمق دریای خزر، به‌ویژه بخش جنوبی آن، شده بود و حالا با فرمان وزیر نفت این عملیات از سرگرفته شده است.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، آخرین چاه بخش کم‌عمق دریای خزر در سال۱۳۷۶ حفر شد. حفاری در بخش عمیق دریای خزر نیز از سال۱۳۹۳ متوقف بود که آغاز دوباره فعالیت در این بخش نیز پس از تعمیرات سکوی نیمه‌شناور ایران- امیرکبیر در برنامه وزارت نفت قرار دارد. دریای خزر به‌عنوان بزرگ‌ترین دریاچه جهان با دارا بودن نزدیک به ۴۰درصد مجموع مساحت دریاچه‌های دنیا از حیث ذخایر نفت و گاز جزو مناطق به نسبت بکر جهان به‌شمار می‌آید.
دریای خزر پس از منطقه خلیج‌فارس و سیبری، سومین منبع انرژی جهان است که براساس اعلام سازمان انرژی جهانی مجموع ذخایر تاییدشده نفت‌خام و گاز طبیعی دریای خزر بالغ بر ۱۰۰میلیارد بشکه نفت و ۱۲تریلیون مترمکعب گاز تخمین زده شده؛ ارقامی که به وضوح نشان می‌دهد دریای خزر افزون بر موقعیت ژئوپلیتیک، به لحاظ ذخایر نفت و گاز اهمیت زیادی برای کشورهای حاشیه دریای خزر دارد.
با وجود اینکه در سال‌های دور هیچ‌گونه چشم‌انداز و افق روشنی برای وجود منابع هیدروکربوری در دریای خزر وجود نداشت، پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در دوران شکوفایی و بومی‌سازی علم و فناوری با توجه به اعمال تحریم‌های ظالمانه کشورهای غربی، فرزندان ایران‌زمین به این باور رسیدند که منابع خدادادی نفت و گاز صرفا در گوشه شمالی و غربی دریاچه خزر و برای بعضی از همسایگان خزر نیست و اثبات وجود ذخایر مطمئن و قابل‌توجه نفت و گاز در خزر جنوبی به مدد تلاش و کوشش فراوان متخصصان شرکت نفت خزر به‌عنوان پیشقراول و پرچم‌دار این حرکت عظیم محقق شد.
در واقع پس از سال‌ها تلاش، مطالعات علمی، تحقیقاتی و زمین‌شناسی، کشفیات به‌دست‌آمده در خزر جنوبی به‌رغم وجود هرگونه سابقه و تجربه ایران در ساخت سازه‌های عظیم دریایی و عدم در دست داشتن تکنولوژی‌ها و فناوری‌های پیچیده مختص حفاری در آب‌های عمیق رقم خورده است و امروز با افتخار و سربلندی اعلام می‌کنیم متخصصان و فرزندان ایران‌زمین در حوزه حفاری آب‌های عمیق دریای خزر و کشف طلای سیاه از دل خزر فعل «خواستن توانستن است» را صرف کرده‌اند.
آغاز دوباره حفاری اکتشافی بعد از 28سال
محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت همزمان با صدور فرمان آغاز دوباره حفاری اکتشافی نفت در دریای خزر درباره آغاز عملیات حفاری این منطقه گفت: حدود ۲۸سال است در حوزه آب‌های کم‌عمق دریای خزر، به‌ویژه بخش جنوبی آن، فعالیت اکتشافی متوقف شده بود. اکنون در ساختار هیدروکربنی «رودسر»، در فاصله ۱۵کیلومتری ساحل و در عمق ۷۰ تا ۷۵متری، عملیات حفاری آغاز می‌شود. هدف، حفاری تا عمق ۵کیلومتری از بستر دریاست. وی تصریح کرد: با انجام این حفاری اکتشافی، مشخص خواهد شد که این ساختار ساختار هیدروکربنی، مخزن یا میدان نفتی محسوب می‌شود یا نه. برآوردهای اولیه، براساس مطالعات «زمین‌شناسی» و «لرزه‌نگاری» دوبعدی، از وجود بیش‌از ۶۰۰میلیون بشکه نفت‌خام درجا و حدود دوتریلیون فوت مکعب TCF) ) گاز حکایت دارد. البته این اعداد تقریبی بوده و نیازمند تطبیق با مطالعات تکمیلی است. این عملیات حدود یک‌سال طول می‌کشد..
ایران در میان غول‌های اکتشاف از آب‌های عمیق
کشف نفت در دریای کاسپین ایران عملاً تبدیل به یکی از غول‌های نفتی دنیا در حوزه اکتشافات آب‌های عمیق شده که متأسفانه با گذشت چندسال از زمان اکتشاف، مسئولان ارشد گذشته تنها نظاره‌گر چنین دستاوردی بودند و تمام ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل آن را به کمای مدیریتی بردند. اخیرا در اقدامی هماهنگ برای عبور از محاصره تحریم‌های غرب و بازطراحی معادلات انرژی اوراسیا، ایران و روسیه با امضای قراردادی تاریخی ۲۰ساله، توسعه میادین کشور از جمله میدان گازی چالوس در دریای کاسپین را در دستور کار قرار دادند، ولی در این قرارداد توجهی به سایت نفتی امیرکبیر در منطقه رودسر و چمخاله نشده است.
حال از سوی محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت عملیات اجرایی آغاز دوباره حفاری اکتشافی در بخش کم‌عمق دریای خزر، با استقرار دکل حفاری شرکت حفاری شمال در ساختار رودسر در بلوک۱۸ خزر و عمق ۷۰متری آب، صادر شد. این حفاری اکتشافی تا عمق نهایی ۵۰۷۷متر و با هدف ارزیابی مخزنی ساختار رودسر انجام می‌شود. آخرین چاه بخش کم‌عمق دریای خزر در سال ۱۳۷۶ حفر شد. حفاری در بخش عمیق دریای خزر نیز از سال ۱۳۹۳ متوقف بود که آغاز دوباره فعالیت در این بخش نیز پس از تعمیرات سکوی نیمه‌شناور ایران ـ امیرکبیر در برنامه وزارت نفت قرار دارد.
ویژگی سایت نفتی خزر و سکوی امیرکبیر
سایت نفتی خزر و سکوی نفتی امیرکبیر یکی از مهم‌ترین پروژه‌های نفتی ایران در دریای کاسپین است که در منطقه گیلان قرار دارد. این سکو به‌عنوان بخشی از پروژه‌های اکتشاف و استخراج نفت در بلوک‌های دریایی کاسپین فعالیت می‌کند و زیر نظر شرکت ملی نفت ایران و شرکت نفت خزر اداره می‌شود. این دکل که به‌عنوان بزرگ‌ترین و پیشرفته‌ترین دکل حفاری ایران در خاورمیانه شناخته می‌شود، توسط مسئولان وقت، «امیرکبیر» نام گرفت و نهایتاا در سال۱۳۸۸ پس از اتمام ساخت به موقعیت حفاری در ساختار ۶ در ۲۵۰کیلومتری ساحل ایران در خزر منتقل شد و در سال۱۳۹۱ با نخستین حفاری در عمق ۷۰۰متر از بستر دریا برای نخستین‌بار در دریای کاسپین موفق به کشف نفت فوق‌سبک نایل شد که نخستین اکتشاف نفتی تاریخ کشور در بخش عمیق حوزه کاسپین‌جنوبی به دست متخصصان توانمند ایرانی بود که آن کشف به نام میدان «سردار جنگل» شناخته می‌شود.
میدان گازی سردار جنگل در دریای کاسپین و انتهای بخش مرزی ایران و در شهرستان رودسر قرار دارد که این میدان دارای ۲۴کیلومتر طول و ۱۶کیلومتر عرض و لایه‌های مختلف است. در سال‌های اخیر، حفاری‌های اکتشافی در این منطقه انجام شده و برخی چاه‌ها نشان‌دهنده وجود ذخایر نفت و گاز بوده‌اند، ولی بااین‌حال، هنوز به مرحله تولید انبوه نرسیده است و عمدتاً در فاز مطالعاتی و اکتشافی قرار دارد. در گذشته، شرکت‌های خارجی مانند لوک اویل روسیه و سینوپک چین برای مشارکت در این پروژه ابراز تمایل کردند، اما به دلیل تحریم‌ها و چالش‌های فنی، پیشرفت کند بوده است. بسیاری از مدیران کشور و صنعت نفت به صراحت می‌گویند که پرچم صنعت نفت در دریای کاسپین که توسط دکل امیرکبیر پابرجاست برای ما در حکم یک ناو جنگی است و فعالیت‌های صنعت نفت در خزر توسط دکل امیرکبیر، حیثیت ملی کشور است.
گروه انرژی- سعید قلیچی- حوالی ظهر جمعه 19اردیبهشت‌ماه1404 بود که محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت دولت چهاردهم فرمان استقرار دکل حفاری برای آغاز دوباره حفاری اکتشافی نفت در بخش کم‌عمق دریای خزر را صادر کرد. او این فرمان را در بیست‌ونهمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی صادر کرد. حدود ۲۸سال است که فعالیت اکتشاف نفت در حوزه آب‌های کم‌عمق دریای خزر، به‌ویژه بخش جنوبی آن، شده بود و حالا با فرمان وزیر نفت این عملیات از سرگرفته شده است.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، آخرین چاه بخش کم‌عمق دریای خزر در سال۱۳۷۶ حفر شد. حفاری در بخش عمیق دریای خزر نیز از سال۱۳۹۳ متوقف بود که آغاز دوباره فعالیت در این بخش نیز پس از تعمیرات سکوی نیمه‌شناور ایران- امیرکبیر در برنامه وزارت نفت قرار دارد. دریای خزر به‌عنوان بزرگ‌ترین دریاچه جهان با دارا بودن نزدیک به ۴۰درصد مجموع مساحت دریاچه‌های دنیا از حیث ذخایر نفت و گاز جزو مناطق به نسبت بکر جهان به‌شمار می‌آید.
دریای خزر پس از منطقه خلیج‌فارس و سیبری، سومین منبع انرژی جهان است که براساس اعلام سازمان انرژی جهانی مجموع ذخایر تاییدشده نفت‌خام و گاز طبیعی دریای خزر بالغ بر ۱۰۰میلیارد بشکه نفت و ۱۲تریلیون مترمکعب گاز تخمین زده شده؛ ارقامی که به وضوح نشان می‌دهد دریای خزر افزون بر موقعیت ژئوپلیتیک، به لحاظ ذخایر نفت و گاز اهمیت زیادی برای کشورهای حاشیه دریای خزر دارد.
با وجود اینکه در سال‌های دور هیچ‌گونه چشم‌انداز و افق روشنی برای وجود منابع هیدروکربوری در دریای خزر وجود نداشت، پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در دوران شکوفایی و بومی‌سازی علم و فناوری با توجه به اعمال تحریم‌های ظالمانه کشورهای غربی، فرزندان ایران‌زمین به این باور رسیدند که منابع خدادادی نفت و گاز صرفا در گوشه شمالی و غربی دریاچه خزر و برای بعضی از همسایگان خزر نیست و اثبات وجود ذخایر مطمئن و قابل‌توجه نفت و گاز در خزر جنوبی به مدد تلاش و کوشش فراوان متخصصان شرکت نفت خزر به‌عنوان پیشقراول و پرچم‌دار این حرکت عظیم محقق شد.
در واقع پس از سال‌ها تلاش، مطالعات علمی، تحقیقاتی و زمین‌شناسی، کشفیات به‌دست‌آمده در خزر جنوبی به‌رغم وجود هرگونه سابقه و تجربه ایران در ساخت سازه‌های عظیم دریایی و عدم در دست داشتن تکنولوژی‌ها و فناوری‌های پیچیده مختص حفاری در آب‌های عمیق رقم خورده است و امروز با افتخار و سربلندی اعلام می‌کنیم متخصصان و فرزندان ایران‌زمین در حوزه حفاری آب‌های عمیق دریای خزر و کشف طلای سیاه از دل خزر فعل «خواستن توانستن است» را صرف کرده‌اند.
آغاز دوباره حفاری اکتشافی بعد از 28سال
محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت همزمان با صدور فرمان آغاز دوباره حفاری اکتشافی نفت در دریای خزر درباره آغاز عملیات حفاری این منطقه گفت: حدود ۲۸سال است در حوزه آب‌های کم‌عمق دریای خزر، به‌ویژه بخش جنوبی آن، فعالیت اکتشافی متوقف شده بود. اکنون در ساختار هیدروکربنی «رودسر»، در فاصله ۱۵کیلومتری ساحل و در عمق ۷۰ تا ۷۵متری، عملیات حفاری آغاز می‌شود. هدف، حفاری تا عمق ۵کیلومتری از بستر دریاست. وی تصریح کرد: با انجام این حفاری اکتشافی، مشخص خواهد شد که این ساختار ساختار هیدروکربنی، مخزن یا میدان نفتی محسوب می‌شود یا نه. برآوردهای اولیه، براساس مطالعات «زمین‌شناسی» و «لرزه‌نگاری» دوبعدی، از وجود بیش‌از ۶۰۰میلیون بشکه نفت‌خام درجا و حدود دوتریلیون فوت مکعب TCF) ) گاز حکایت دارد. البته این اعداد تقریبی بوده و نیازمند تطبیق با مطالعات تکمیلی است. این عملیات حدود یک‌سال طول می‌کشد..
ایران در میان غول‌های اکتشاف از آب‌های عمیق
کشف نفت در دریای کاسپین ایران عملاً تبدیل به یکی از غول‌های نفتی دنیا در حوزه اکتشافات آب‌های عمیق شده که متأسفانه با گذشت چندسال از زمان اکتشاف، مسئولان ارشد گذشته تنها نظاره‌گر چنین دستاوردی بودند و تمام ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل آن را به کمای مدیریتی بردند. اخیرا در اقدامی هماهنگ برای عبور از محاصره تحریم‌های غرب و بازطراحی معادلات انرژی اوراسیا، ایران و روسیه با امضای قراردادی تاریخی ۲۰ساله، توسعه میادین کشور از جمله میدان گازی چالوس در دریای کاسپین را در دستور کار قرار دادند، ولی در این قرارداد توجهی به سایت نفتی امیرکبیر در منطقه رودسر و چمخاله نشده است.
حال از سوی محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت عملیات اجرایی آغاز دوباره حفاری اکتشافی در بخش کم‌عمق دریای خزر، با استقرار دکل حفاری شرکت حفاری شمال در ساختار رودسر در بلوک۱۸ خزر و عمق ۷۰متری آب، صادر شد. این حفاری اکتشافی تا عمق نهایی ۵۰۷۷متر و با هدف ارزیابی مخزنی ساختار رودسر انجام می‌شود. آخرین چاه بخش کم‌عمق دریای خزر در سال ۱۳۷۶ حفر شد. حفاری در بخش عمیق دریای خزر نیز از سال ۱۳۹۳ متوقف بود که آغاز دوباره فعالیت در این بخش نیز پس از تعمیرات سکوی نیمه‌شناور ایران ـ امیرکبیر در برنامه وزارت نفت قرار دارد.
ویژگی سایت نفتی خزر و سکوی امیرکبیر
سایت نفتی خزر و سکوی نفتی امیرکبیر یکی از مهم‌ترین پروژه‌های نفتی ایران در دریای کاسپین است که در منطقه گیلان قرار دارد. این سکو به‌عنوان بخشی از پروژه‌های اکتشاف و استخراج نفت در بلوک‌های دریایی کاسپین فعالیت می‌کند و زیر نظر شرکت ملی نفت ایران و شرکت نفت خزر اداره می‌شود. این دکل که به‌عنوان بزرگ‌ترین و پیشرفته‌ترین دکل حفاری ایران در خاورمیانه شناخته می‌شود، توسط مسئولان وقت، «امیرکبیر» نام گرفت و نهایتاا در سال۱۳۸۸ پس از اتمام ساخت به موقعیت حفاری در ساختار ۶ در ۲۵۰کیلومتری ساحل ایران در خزر منتقل شد و در سال۱۳۹۱ با نخستین حفاری در عمق ۷۰۰متر از بستر دریا برای نخستین‌بار در دریای کاسپین موفق به کشف نفت فوق‌سبک نایل شد که نخستین اکتشاف نفتی تاریخ کشور در بخش عمیق حوزه کاسپین‌جنوبی به دست متخصصان توانمند ایرانی بود که آن کشف به نام میدان «سردار جنگل» شناخته می‌شود.
میدان گازی سردار جنگل در دریای کاسپین و انتهای بخش مرزی ایران و در شهرستان رودسر قرار دارد که این میدان دارای ۲۴کیلومتر طول و ۱۶کیلومتر عرض و لایه‌های مختلف است. در سال‌های اخیر، حفاری‌های اکتشافی در این منطقه انجام شده و برخی چاه‌ها نشان‌دهنده وجود ذخایر نفت و گاز بوده‌اند، ولی بااین‌حال، هنوز به مرحله تولید انبوه نرسیده است و عمدتاً در فاز مطالعاتی و اکتشافی قرار دارد. در گذشته، شرکت‌های خارجی مانند لوک اویل روسیه و سینوپک چین برای مشارکت در این پروژه ابراز تمایل کردند، اما به دلیل تحریم‌ها و چالش‌های فنی، پیشرفت کند بوده است. بسیاری از مدیران کشور و صنعت نفت به صراحت می‌گویند که پرچم صنعت نفت در دریای کاسپین که توسط دکل امیرکبیر پابرجاست برای ما در حکم یک ناو جنگی است و فعالیت‌های صنعت نفت در خزر توسط دکل امیرکبیر، حیثیت ملی کشور است.