«روزنامه سرآمد» گزارش می‌دهد
مدیترانه شرقی میدان جدید رقابت غول‌های انرژی
گروه انرژی- توحید ورستان- مدیترانه شرقی از نظر تاریخی محل تلاقی تمدن‌های مختلف بوده و دائماً کانون مبارزات ژئوپلیتیکی بین‌المللی است. این منطقه که از نظر جغرافیایی در محل تلاقی غرب‌آسیا، شمال‌آفریقا و جنوب‌اروپا قرار دارد، نه‌تنها از نظر اقتصادی و تجاری، بلکه از نظر نظامی و استراتژیک نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
به گزارش روزنامه سرآمد، ارزش راهبردی این منطقه به‌ویژه از قرن بیستم، افزایش یافته و این اهمیت با کشف منابع انرژی در منطقه، آشکارتر نیز شده است. براساس گزارش مرکز پژوهش‌های سیاسی و بحران ترکیه، مدیترانه شرقی به‌عنوان یک مسیر ترانزیتی مهم برای تجارت دریایی، بخش قابل‌توجهی از ذخایر انرژی جهان را نیز در خود جای داده است. کشف ذخایر گاز طبیعی و نفت در این منطقه در سال‌های اخیر، بازارهای جهانی انرژی و پویایی امنیت منطقه‌ای را تغییرشکل داده است.
مدیترانه شرقی نه‌تنها از نظر منابع انرژی، بلکه به‌عنوان یک منطقه جغرافیایی حیاتی با مسیرهای دریایی راهبردی و پایگاه‌های نظامی، به کانون رقابت بین‌المللی تبدیل شده است. کشف ذخایر گاز طبیعی و نفت زیر دریا در شرق مدیترانه در اوایل دهه۲۰۰۰، این منطقه را به یک قطب مهم برای بازارهای جهانی انرژی تبدیل کرد. اکتشافات بزرگی مانند میدان‌های گازی لویاتان و تامار اسرائیل و میدان زهر مصر، نقشه انرژی منطقه را تغییر شکل داده‌اند. بااین‌حال، اعلام منطقه اقتصادی انحصاری (EEZ) توسط دولت قبرس و توافقات آن با سایر کشورها، این اکتشافات را به افزایش رقابت و تنش‌های ژئوپلیتیکی سوق داده است.
رقابت انرژی در منطقه به پویایی تبدیل شده است که نه‌تنها بازیگران منطقه‌ای، بلکه قدرت‌های جهانی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. قدرت‌های بزرگی مانند اتحادیه اروپا، ایالات متحده، روسیه و چین استراتژی‌های مختلفی را برای کسب نفوذ بر منابع انرژی در مدیترانه شرقی تدوین کرده‌اند. این وضعیت خطرات امنیتی را در منطقه افزایش می‌دهد و منجر به تغییرات قابل‌توجهی در استراتژی‌های سیاست خارجی قدرت‌های منطقه‌ای می‌شود.
کشف و توسعه منابع انرژی در منطقه
منابع انرژی در شرق مدیترانه از اوایل دهه۲۰۰۰ توجه بیشتری را به خود جلب کرده‌اند. اولین کشف بزرگ در این منطقه در سال۲۰۰۹ با کشف گاز طبیعی در میدان گازی لویاتان اسرائیل رخ داد. لویاتان یکی از بزرگ‌ترین میدان‌های گاز طبیعی در شرق مدیترانه محسوب می‌شود و با ۶۲۰میلیارد مترمکعب ذخایر گاز طبیعی، جایگاه مهمی در نقشه انرژی منطقه دارد. همچنین میدان گازی تامار نقش مهمی در تضمین استقلال انرژی اسرائیل ایفا می‌کند. مصر نیز در حال کاوش منابع انرژی در شرق مدیترانه است. در سال۲۰۱۵، میدان گازی زهر مصر به عنوان یکی از بزرگ‌ترین اکتشافات گاز طبیعی زیر دریا در جهان شناخته شد.
ذخایر گاز طبیعی یافت‌شده در میدان زهر تقریباً ۸۵۰میلیارد مترمکعب است که نه‌تنها امنیت انرژی مصر را تأمین می‌کند، بلکه زنجیره تأمین انرژی در منطقه را نیز تغییر می‌دهد. این میادین پتانسیل عظیم انرژی شرق مدیترانه را آشکار می‌کنند. ترکیه نیز به‌عنوان یک بازیگر مهم در این رقابت انرژی خودنمایی می‌کند. در سال۲۰۱۹، ترکیه عملیات حفاری خود را در منطقه انحصاری اقتصادی خود در مدیترانه شرقی آغاز و برای کشف ذخایر گاز طبیعی در این منطقه اقدام کرد. این کار ترکیه منجر به تنش‌هایی با سایر بازیگران منطقه، به ویژه یونان و شورای همکاری خلیج‌فارس شده است.
امنیت انرژی و رقابت جهانی
کشف منابع انرژی در شرق مدیترانه برای امنیت انرژی جهانی از اهمیت بالایی برخوردار است. ذخایر گاز طبیعی و نفت در این منطقه پتانسیل تبدیل‌شدن به یک منبع حیاتی از نظر تنوع در تأمین انرژی برای قدرت‌های جهانی مانند اتحادیه اروپا، ایالات متحده و روسیه را دارند. به‌ویژه از آنجایی که اروپا قصد دارد وابستگی خود را به گاز طبیعی روسیه کاهش دهد، منابع انرژی در شرق مدیترانه فرصت بزرگی را برای ایجاد خطوط تأمین انرژی جایگزین ارائه می‌دهد.
این یک هدف استراتژیک با هدف تحکیم امنیت انرژی اروپا و در عین حال محدود کردن حوزه نفوذ روسیه است. منابع انرژی مدیترانه شرقی فرصت اقتصادی بزرگی را برای کشورهای منطقه فراهم می‌کند. کشورهایی مانند قبرس، مصر و اسرائیل قصد دارند با درآمد حاصل از این ذخایر انرژی، توسعه اقتصادی خود را تسریع کنند و در عین حال گامی بزرگ به سوی تبدیل‌شدن به صادرکنندگان انرژی بردارند. کشف منابع انرژی در مدیترانه شرقی، رقابت ژئوپلیتیکی را در منطقه عمیق‌تر کرده است.
اختلافات بین ذی‌نفعان در اکتشاف و شناسایی انرژی، مسائل مرزی در منطقه را پیچیده‌تر کرده است. اعلام منطقه انحصاری اقتصادی توسط قبرس و اعطای مجوزهای اکتشاف انرژی به شرکت‌های خارجی، واکنش شدیدی از سوی ترکیه برانگیخته است. ترکیه این اقدام را نقض قوانین بین‌المللی می‌داند و معتقد است که نباید حقوق آن در تقسیم منابع طبیعی در منطقه نادیده گرفته شود. این رقابت در منطقه از جمله عوامل اصلی شکل‌دهنده سیاست‌های انرژی و استراتژی‌های سیاست خارجی است.
روابط بین‌الملل و مداخلات خارجی
ایالات متحده قصد دارد به‌عنوان یک بازیگر مهم در انتقال گاز طبیعی از شرق مدیترانه به اروپا ایفای نقش کند تا وابستگی انرژی خود را به اتحادیه اروپا کاهش دهد. از سوی دیگر، روسیه از نظر تاریخی تلاش کرده تا نفوذ خود را در شرق مدیترانه تثبیت کند و به همین منظور، دولت مسکو به‌دنبال حفظ حضور خود در سوریه است. روسیه که با کشورهایی مانند مصر و لبنان توافق‌نامه‌های انرژی امضا کرده است، قصد دارد جایگاهی در بازار انرژی منطقه به دست آورد. از سوی دیگر، اتحادیه اروپا به‌عنوان یک بازیگر مهم در اکتشافات انرژی در شرق مدیترانه و انتقال آنها به اروپا شناخته می‌شود.
اروپا منابع انرژی شرق مدیترانه را به‌عنوان یک مسیر تأمین جایگزین برای کاهش وابستگی خود به منابع انرژی، به‌ویژه از روسیه می‌بیند. چین که برای تضمین امنیت انرژی در پروژه‌های گاز طبیعی و نفت در منطقه سرمایه‌گذاری می‌کند، از شرق مدیترانه به‌عنوان یک منطقه ترانزیت برای تقویت زنجیره‌های تأمین انرژی خود به خاورمیانه و آفریقا استفاده می‌کند. در مجموع، با کشف منابع انرژی، مدیترانه شرقی به منطقه‌ای استراتژیک تبدیل شده است که در آن منافع بازیگران جهانی و منطقه‌ای با هم در تضاد هستند.
ذخایر گاز طبیعی و نفت در این منطقه نه‌تنها مزایای اقتصادی را فراهم ، بلکه نقش مهمی در امنیت و مبارزات قدرت نیز ایفا می‌کند. درحالی‌که حقوق بین‌الملل ابزاری مهم برای تعیین مرزهای دریایی و مناطق انحصاری اقتصادی است، اختلافات در این حوزه تنش‌ها را در منطقه تشدید می‌کند. منافع بازیگران جهانی مانند ایالات متحده، روسیه، اتحادیه اروپا و چین در منطقه، بر تهدیدات امنیتی و فرصت‌های همکاری منطقه‌ای تأثیر منفی می‌گذارد. به نظر می‌رسد رقابت انرژی در مدیترانه شرقی همچنان تأثیر عمیقی بر امنیت منطقه‌ای و روابط بین‌الملل خواهد
داشت.
به گزارش روزنامه سرآمد، ارزش راهبردی این منطقه به‌ویژه از قرن بیستم، افزایش یافته و این اهمیت با کشف منابع انرژی در منطقه، آشکارتر نیز شده است. براساس گزارش مرکز پژوهش‌های سیاسی و بحران ترکیه، مدیترانه شرقی به‌عنوان یک مسیر ترانزیتی مهم برای تجارت دریایی، بخش قابل‌توجهی از ذخایر انرژی جهان را نیز در خود جای داده است. کشف ذخایر گاز طبیعی و نفت در این منطقه در سال‌های اخیر، بازارهای جهانی انرژی و پویایی امنیت منطقه‌ای را تغییرشکل داده است.
مدیترانه شرقی نه‌تنها از نظر منابع انرژی، بلکه به‌عنوان یک منطقه جغرافیایی حیاتی با مسیرهای دریایی راهبردی و پایگاه‌های نظامی، به کانون رقابت بین‌المللی تبدیل شده است. کشف ذخایر گاز طبیعی و نفت زیر دریا در شرق مدیترانه در اوایل دهه۲۰۰۰، این منطقه را به یک قطب مهم برای بازارهای جهانی انرژی تبدیل کرد. اکتشافات بزرگی مانند میدان‌های گازی لویاتان و تامار اسرائیل و میدان زهر مصر، نقشه انرژی منطقه را تغییر شکل داده‌اند. بااین‌حال، اعلام منطقه اقتصادی انحصاری (EEZ) توسط دولت قبرس و توافقات آن با سایر کشورها، این اکتشافات را به افزایش رقابت و تنش‌های ژئوپلیتیکی سوق داده است.
رقابت انرژی در منطقه به پویایی تبدیل شده است که نه‌تنها بازیگران منطقه‌ای، بلکه قدرت‌های جهانی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. قدرت‌های بزرگی مانند اتحادیه اروپا، ایالات متحده، روسیه و چین استراتژی‌های مختلفی را برای کسب نفوذ بر منابع انرژی در مدیترانه شرقی تدوین کرده‌اند. این وضعیت خطرات امنیتی را در منطقه افزایش می‌دهد و منجر به تغییرات قابل‌توجهی در استراتژی‌های سیاست خارجی قدرت‌های منطقه‌ای می‌شود.
کشف و توسعه منابع انرژی در منطقه
منابع انرژی در شرق مدیترانه از اوایل دهه۲۰۰۰ توجه بیشتری را به خود جلب کرده‌اند. اولین کشف بزرگ در این منطقه در سال۲۰۰۹ با کشف گاز طبیعی در میدان گازی لویاتان اسرائیل رخ داد. لویاتان یکی از بزرگ‌ترین میدان‌های گاز طبیعی در شرق مدیترانه محسوب می‌شود و با ۶۲۰میلیارد مترمکعب ذخایر گاز طبیعی، جایگاه مهمی در نقشه انرژی منطقه دارد. همچنین میدان گازی تامار نقش مهمی در تضمین استقلال انرژی اسرائیل ایفا می‌کند. مصر نیز در حال کاوش منابع انرژی در شرق مدیترانه است. در سال۲۰۱۵، میدان گازی زهر مصر به عنوان یکی از بزرگ‌ترین اکتشافات گاز طبیعی زیر دریا در جهان شناخته شد.
ذخایر گاز طبیعی یافت‌شده در میدان زهر تقریباً ۸۵۰میلیارد مترمکعب است که نه‌تنها امنیت انرژی مصر را تأمین می‌کند، بلکه زنجیره تأمین انرژی در منطقه را نیز تغییر می‌دهد. این میادین پتانسیل عظیم انرژی شرق مدیترانه را آشکار می‌کنند. ترکیه نیز به‌عنوان یک بازیگر مهم در این رقابت انرژی خودنمایی می‌کند. در سال۲۰۱۹، ترکیه عملیات حفاری خود را در منطقه انحصاری اقتصادی خود در مدیترانه شرقی آغاز و برای کشف ذخایر گاز طبیعی در این منطقه اقدام کرد. این کار ترکیه منجر به تنش‌هایی با سایر بازیگران منطقه، به ویژه یونان و شورای همکاری خلیج‌فارس شده است.
امنیت انرژی و رقابت جهانی
کشف منابع انرژی در شرق مدیترانه برای امنیت انرژی جهانی از اهمیت بالایی برخوردار است. ذخایر گاز طبیعی و نفت در این منطقه پتانسیل تبدیل‌شدن به یک منبع حیاتی از نظر تنوع در تأمین انرژی برای قدرت‌های جهانی مانند اتحادیه اروپا، ایالات متحده و روسیه را دارند. به‌ویژه از آنجایی که اروپا قصد دارد وابستگی خود را به گاز طبیعی روسیه کاهش دهد، منابع انرژی در شرق مدیترانه فرصت بزرگی را برای ایجاد خطوط تأمین انرژی جایگزین ارائه می‌دهد.
این یک هدف استراتژیک با هدف تحکیم امنیت انرژی اروپا و در عین حال محدود کردن حوزه نفوذ روسیه است. منابع انرژی مدیترانه شرقی فرصت اقتصادی بزرگی را برای کشورهای منطقه فراهم می‌کند. کشورهایی مانند قبرس، مصر و اسرائیل قصد دارند با درآمد حاصل از این ذخایر انرژی، توسعه اقتصادی خود را تسریع کنند و در عین حال گامی بزرگ به سوی تبدیل‌شدن به صادرکنندگان انرژی بردارند. کشف منابع انرژی در مدیترانه شرقی، رقابت ژئوپلیتیکی را در منطقه عمیق‌تر کرده است.
اختلافات بین ذی‌نفعان در اکتشاف و شناسایی انرژی، مسائل مرزی در منطقه را پیچیده‌تر کرده است. اعلام منطقه انحصاری اقتصادی توسط قبرس و اعطای مجوزهای اکتشاف انرژی به شرکت‌های خارجی، واکنش شدیدی از سوی ترکیه برانگیخته است. ترکیه این اقدام را نقض قوانین بین‌المللی می‌داند و معتقد است که نباید حقوق آن در تقسیم منابع طبیعی در منطقه نادیده گرفته شود. این رقابت در منطقه از جمله عوامل اصلی شکل‌دهنده سیاست‌های انرژی و استراتژی‌های سیاست خارجی است.
روابط بین‌الملل و مداخلات خارجی
ایالات متحده قصد دارد به‌عنوان یک بازیگر مهم در انتقال گاز طبیعی از شرق مدیترانه به اروپا ایفای نقش کند تا وابستگی انرژی خود را به اتحادیه اروپا کاهش دهد. از سوی دیگر، روسیه از نظر تاریخی تلاش کرده تا نفوذ خود را در شرق مدیترانه تثبیت کند و به همین منظور، دولت مسکو به‌دنبال حفظ حضور خود در سوریه است. روسیه که با کشورهایی مانند مصر و لبنان توافق‌نامه‌های انرژی امضا کرده است، قصد دارد جایگاهی در بازار انرژی منطقه به دست آورد. از سوی دیگر، اتحادیه اروپا به‌عنوان یک بازیگر مهم در اکتشافات انرژی در شرق مدیترانه و انتقال آنها به اروپا شناخته می‌شود.
اروپا منابع انرژی شرق مدیترانه را به‌عنوان یک مسیر تأمین جایگزین برای کاهش وابستگی خود به منابع انرژی، به‌ویژه از روسیه می‌بیند. چین که برای تضمین امنیت انرژی در پروژه‌های گاز طبیعی و نفت در منطقه سرمایه‌گذاری می‌کند، از شرق مدیترانه به‌عنوان یک منطقه ترانزیت برای تقویت زنجیره‌های تأمین انرژی خود به خاورمیانه و آفریقا استفاده می‌کند. در مجموع، با کشف منابع انرژی، مدیترانه شرقی به منطقه‌ای استراتژیک تبدیل شده است که در آن منافع بازیگران جهانی و منطقه‌ای با هم در تضاد هستند.
ذخایر گاز طبیعی و نفت در این منطقه نه‌تنها مزایای اقتصادی را فراهم ، بلکه نقش مهمی در امنیت و مبارزات قدرت نیز ایفا می‌کند. درحالی‌که حقوق بین‌الملل ابزاری مهم برای تعیین مرزهای دریایی و مناطق انحصاری اقتصادی است، اختلافات در این حوزه تنش‌ها را در منطقه تشدید می‌کند. منافع بازیگران جهانی مانند ایالات متحده، روسیه، اتحادیه اروپا و چین در منطقه، بر تهدیدات امنیتی و فرصت‌های همکاری منطقه‌ای تأثیر منفی می‌گذارد. به نظر می‌رسد رقابت انرژی در مدیترانه شرقی همچنان تأثیر عمیقی بر امنیت منطقه‌ای و روابط بین‌الملل خواهد
داشت.