چشم انداز پیاده‌سازی نسل ششم حمل و نقل
گروه حمل و نقل - بسیاری از کارشناسان معتقدند که هرچند عقب‌ماندگی‌هایی در حوزه حمل و نقل و لجستیک در کشور هستیم و فاصله معناداری تا دستیابی به نقطه مطلوب وجود دارد، اما با پیشرفت‌های صورت گرفته طی سال‌های گذشته می‌توان به جبران این عقب‌ماندگی‌ها امیدوار بود. همچنین باید برای رسیدن به نقاط مشخص هدف‌گذاری شده در برنامه‌ها و سیاست‌گذاری‌های کلان، الزامات توسعه، کسب فناوری‌های جدید را فراهم کرد.یکی از این الزامات که باید در آینده هرچه نزدیک‌تر شاهد راه‌اندازی و پیاده‌سازی آن باشیم دستیابی به فناوری‌ها و سامانه‌های مرتبط به نسل ششم حمل و نقل است. توسعه و تسهیل دسترسی به هوش مصنوعی و همچنین هوشمندسازی فرآیندها از مهمترین الزامات دستیابی و پیاده‌سازی نسل ششم حمل و نقل در کشور است. در حالی که طی روزهای گذشته خبر تصویب طرح سازمان هوش مصنوعی منتشر شده است، می‌توان امیدوار بود که چنین سازمانی با توجه به هدف‌گذاری کلان صورت گرفته در آن می‌تواند به بهبود وضعیت هوشمندسازی در تمامی عرصه‌ها کمک کننده باشد.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد - شهرام آدم‌نژاد، معاون سابق حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی در مقاله‌ای به پرتال حمل و نقل به بررسی ویژگی‌های نسل ششم حمل و نقل و الزامات آن پرداخته است که روزنامه اقتصادسرآمد برای هم افزایی رسانه‌ای و در راستای رسالت خود در آگاهی بخشی به مخاطبان اقتصادحمل و نقل خود آن را بازنشر می‌کند. این مطلب را در ادامه می‌خوانید:
در پی استقرار تدریجی زیرساخت‌های مرتبط با حمل‌ونقل نسل پنجم و تسریع روند تحول دیجیتال در بسترهای شهری و برون‌شهری، لزوم نگاه آینده‌محور به نسل آتی حمل‌ونقل، یعنی نسل ششم حمل‌ونقل، به‌عنوان ضرورتی راهبردی در سیاست‌گذاری‌های کلان حمل‌ونقلی کشور مطرح است. این گزارش با هدف تبیین مختصر ابعاد مفهومی، فناوری‌محور و ساختاری حمل‌ونقل نسل ششم، به بررسی مقدماتی ظرفیت‌ها، پیامدها و الزامات توسعه آن پرداخته است.
تعریف نسل ششم حمل‌ونقل
نسل ششم حمل‌ونقل به مجموعه‌ای از فناوری‌ها و سامانه‌های تعاملی اطلاق می‌گردد که با بهره‌گیری از هوش مصنوعی پیشرفته، ارتباطات کوانتومی، زیست‌فناوری، مواد هوشمند و زیرساخت‌های فراواقعی، الگوی جدیدی از جابجایی انسان و کالا را رقم می‌زند. این نسل مبتنی بر تحرک فرامتصل، خودآگاه و فرازمینی بوده و مرزهای فیزیکی، زمانی و عملکردی را در حوزه حمل‌ونقل بازتعریف می‌نماید.
مشخصه‌های کلیدی نسل ششم حمل‌ونقل
۱. تحرک شناختی: وسایل نقلیه با قابلیت درک محیط، تحلیل سیستمی و اتخاذ تصمیم‌های مستقل مبتنی بر شرایط بلادرنگ و اهداف فردی کاربر.
۲. همگرایی فیزیکی و دیجیتال: بهره‌گیری از فناوری‌های واقعیت ترکیبی، تعامل کاربر با محیط مجازی و امکان جابجایی مجازی در بسیاری از کارکردهای شهری و بین‌شهری.
۳. حمل‌ونقل چندساحتی: استفاده توأمان از لایه‌های زیرزمینی، سطحی، هوایی و مدارات مداری برای انتقال سریع و ایمن انسان و کالا.
۴ . فناوری‌های زیستی و کوانتومی: ادغام هوش مصنوعی عمومی، ارتباطات کوانتومی و نانوفناوری در طراحی سامانه‌های هدایت‌پذیر، پویا و انعطاف‌پذیر ناوگان.
۵ . تحرک بین‌سیاره‌ای: طراحی سازوکارهای حمل‌ونقل فرامرزی و فضایی به منظور پشتیبانی از فعالیت‌های زیستی و لجستیکی در مدار ماه، مریخ و فضاهای مجازی - فیزیکی آینده.
روندهای پشتیبان تحقق نسل ششم
بلوغ فناوری‌های AI، AGI و رابط‌های مغز ـ ماشین BCI
سرمایه‌گذاری فزاینده شرکت‌های بین‌المللی در حمل‌ونقل زیستی و فضایی
همگرایی علوم داده، علوم اعصاب، مواد هوشمند و فضاپیماهای قابل بازیابی
عبور از مدل‌های مالکیت‌محور به سامانه‌های اشتراکی و تطبیق‌پذیر با نیازهای فردی
پیامدهای کلان اجتماعی، اقتصادی و زیرساختی
در حوزه حوزه اثرات کلان موارد زیر می‌تواند از پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و زیرساختی پیاده‌سازی نسل ششم حمل و نقل در کشور باشد:
اجتماعی افزایش عدالت دسترسی، تحول در سبک زندگی، کاهش نیاز به جابجایی فیزیکی سنتی
اقتصادی خلق بازارهای نو، بهره‌وری زمانی، ارتقاء رقابت‌پذیری اقتصادهای نوظهور
زیست‌محیطی کاهش آلایندگی، افزایش بهره‌وری انرژی، به‌کارگیری منابع انرژی نو و پایدار
حکمرانی ضرورت تدوین مقررات فراگیر اخلاقی، حقوقی و فناورانه برای مدیریت حمل‌ونقل فراهوشمند
جمع‌بندی و پیشنهادات سیاستی
با در نظر گرفتن چشم‌انداز شکل‌گیری نسل ششم حمل‌ونقل تا افق ۲۰۴۰ میلادی، پیشنهاد می‌گردد:
۱. ایجاد کارگروه ملی آینده‌پژوهی حمل‌ونقل هوشمند با مشارکت نهادهای ذی‌ربط
۲. طراحی نقشه‌راه فناورانه برای ورود تدریجی به نسل ششم در افق ۱۵ ساله
۳. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های آزمایشگاهی، آموزشی و شبیه‌سازی دیجیتال
۴. برنامه‌ریزی برای همکاری بین‌المللی در حوزه حمل‌ونقل فرازمینی و واقعیت ترکیبی
نتیجه‌گیری
نسل ششم حمل‌ونقل، نماد ظهور تحرکی ادراکی، چندساحتی و هم‌افزا میان انسان، ماشین و محیط است. نگاه آینده‌پژوهانه به این نسل، ضرورت انکارناپذیر برای کشورهایی است که در پی جایگاه‌سازی فناورانه در نظام حمل‌ونقل جهانی آینده هستند.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد - شهرام آدم‌نژاد، معاون سابق حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی در مقاله‌ای به پرتال حمل و نقل به بررسی ویژگی‌های نسل ششم حمل و نقل و الزامات آن پرداخته است که روزنامه اقتصادسرآمد برای هم افزایی رسانه‌ای و در راستای رسالت خود در آگاهی بخشی به مخاطبان اقتصادحمل و نقل خود آن را بازنشر می‌کند. این مطلب را در ادامه می‌خوانید:
در پی استقرار تدریجی زیرساخت‌های مرتبط با حمل‌ونقل نسل پنجم و تسریع روند تحول دیجیتال در بسترهای شهری و برون‌شهری، لزوم نگاه آینده‌محور به نسل آتی حمل‌ونقل، یعنی نسل ششم حمل‌ونقل، به‌عنوان ضرورتی راهبردی در سیاست‌گذاری‌های کلان حمل‌ونقلی کشور مطرح است. این گزارش با هدف تبیین مختصر ابعاد مفهومی، فناوری‌محور و ساختاری حمل‌ونقل نسل ششم، به بررسی مقدماتی ظرفیت‌ها، پیامدها و الزامات توسعه آن پرداخته است.
تعریف نسل ششم حمل‌ونقل
نسل ششم حمل‌ونقل به مجموعه‌ای از فناوری‌ها و سامانه‌های تعاملی اطلاق می‌گردد که با بهره‌گیری از هوش مصنوعی پیشرفته، ارتباطات کوانتومی، زیست‌فناوری، مواد هوشمند و زیرساخت‌های فراواقعی، الگوی جدیدی از جابجایی انسان و کالا را رقم می‌زند. این نسل مبتنی بر تحرک فرامتصل، خودآگاه و فرازمینی بوده و مرزهای فیزیکی، زمانی و عملکردی را در حوزه حمل‌ونقل بازتعریف می‌نماید.
مشخصه‌های کلیدی نسل ششم حمل‌ونقل
۱. تحرک شناختی: وسایل نقلیه با قابلیت درک محیط، تحلیل سیستمی و اتخاذ تصمیم‌های مستقل مبتنی بر شرایط بلادرنگ و اهداف فردی کاربر.
۲. همگرایی فیزیکی و دیجیتال: بهره‌گیری از فناوری‌های واقعیت ترکیبی، تعامل کاربر با محیط مجازی و امکان جابجایی مجازی در بسیاری از کارکردهای شهری و بین‌شهری.
۳. حمل‌ونقل چندساحتی: استفاده توأمان از لایه‌های زیرزمینی، سطحی، هوایی و مدارات مداری برای انتقال سریع و ایمن انسان و کالا.
۴ . فناوری‌های زیستی و کوانتومی: ادغام هوش مصنوعی عمومی، ارتباطات کوانتومی و نانوفناوری در طراحی سامانه‌های هدایت‌پذیر، پویا و انعطاف‌پذیر ناوگان.
۵ . تحرک بین‌سیاره‌ای: طراحی سازوکارهای حمل‌ونقل فرامرزی و فضایی به منظور پشتیبانی از فعالیت‌های زیستی و لجستیکی در مدار ماه، مریخ و فضاهای مجازی - فیزیکی آینده.
روندهای پشتیبان تحقق نسل ششم
بلوغ فناوری‌های AI، AGI و رابط‌های مغز ـ ماشین BCI
سرمایه‌گذاری فزاینده شرکت‌های بین‌المللی در حمل‌ونقل زیستی و فضایی
همگرایی علوم داده، علوم اعصاب، مواد هوشمند و فضاپیماهای قابل بازیابی
عبور از مدل‌های مالکیت‌محور به سامانه‌های اشتراکی و تطبیق‌پذیر با نیازهای فردی
پیامدهای کلان اجتماعی، اقتصادی و زیرساختی
در حوزه حوزه اثرات کلان موارد زیر می‌تواند از پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و زیرساختی پیاده‌سازی نسل ششم حمل و نقل در کشور باشد:
اجتماعی افزایش عدالت دسترسی، تحول در سبک زندگی، کاهش نیاز به جابجایی فیزیکی سنتی
اقتصادی خلق بازارهای نو، بهره‌وری زمانی، ارتقاء رقابت‌پذیری اقتصادهای نوظهور
زیست‌محیطی کاهش آلایندگی، افزایش بهره‌وری انرژی، به‌کارگیری منابع انرژی نو و پایدار
حکمرانی ضرورت تدوین مقررات فراگیر اخلاقی، حقوقی و فناورانه برای مدیریت حمل‌ونقل فراهوشمند
جمع‌بندی و پیشنهادات سیاستی
با در نظر گرفتن چشم‌انداز شکل‌گیری نسل ششم حمل‌ونقل تا افق ۲۰۴۰ میلادی، پیشنهاد می‌گردد:
۱. ایجاد کارگروه ملی آینده‌پژوهی حمل‌ونقل هوشمند با مشارکت نهادهای ذی‌ربط
۲. طراحی نقشه‌راه فناورانه برای ورود تدریجی به نسل ششم در افق ۱۵ ساله
۳. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های آزمایشگاهی، آموزشی و شبیه‌سازی دیجیتال
۴. برنامه‌ریزی برای همکاری بین‌المللی در حوزه حمل‌ونقل فرازمینی و واقعیت ترکیبی
نتیجه‌گیری
نسل ششم حمل‌ونقل، نماد ظهور تحرکی ادراکی، چندساحتی و هم‌افزا میان انسان، ماشین و محیط است. نگاه آینده‌پژوهانه به این نسل، ضرورت انکارناپذیر برای کشورهایی است که در پی جایگاه‌سازی فناورانه در نظام حمل‌ونقل جهانی آینده هستند.