گذری برتجربه‌های موفق جهانی
رامین جهان پور- بندر درمفهوم خود محدوده‌ای مشخص در کرانه رودخانه و یا دریاست که کشتی‌ها درآن پهلو می‌گیرند تا درآنجا بارگیری کنند و یا بارخود را تخلیه نمایند. این گونه محدوده‌ها همواره در طول تاریخ به دلیل‌آنکه معمولا با تاسیسات و زیرساخت‌های مستحکمی استوار می گردند، محدوده‌های امنی را در حوزه‌های پیرامونی برای سکونت و توسعه فعالیت‌های تجاری، بازرگانی، صنعتی و خدماتی به نام شهرهای بندری پدید آورده‌اند. در واقع شهرهای بندری از دو عنصر شهر و بندر تشکیل شده اند. اما رشد فعالیت‌های تجاری در نیم قرن گذشته و پیشی‌گرفتن رشد تجارت برتولید در میان کشورها و به تبع آن تغییر کارکرد بنادر از بنادر محلی به منطقه ای و بین‌المللی باعث شده بندرها در پاسخ به رشد سریع تجارت جهانی، زیرساخت‌های تسهیلات بندری را به شدت ارتقا داده و در بسیاری از موارد موجب رشد نامتوازن بندر و شهر نسبت به یکدیگر شده‌اند. علاوه برموضوع یاد شده دولتمردان هم با درک اهمیت رشد تجارت بردرآمدهای دولتی با وضع قوانین و مقررات سختگیرانه و در برخی موارد با وضع تعرفه‌های ترجیحی میان کشورها بنادر را به عنوان دروازه ورودی و خروجی کشور محصورکرده و بدون توجه به کارکرد شهرهای بندری به عنوان نقطه تماس تجاری، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و حتی مذهبی برافزایش عایدات دولتی تمرکز پیدا کرده اند. در چنین وضعیتی بنادر به تدریج همانند قلعه‌هایی محصور در آب، سواحل را از بندر جداکرده و مانع از پیوند ارگانیک شهر با دریا شده‌اند. به طوری که شهروندان را از حق طبیعی دسترسی به دریا محروم ساخته و شهرهای بندری درطول زمان با رشد یکجانبه بندر به مخاطره افتاده است. از جمله این مخاطرات می توان به تفکیک فضای بندر از شهر، تحدید محیط ، پیامدهای منفی زیست محیطی بندر برساکنان شهری و حذف فضای آرامبخش دریایی و شور و اشتیاق در زندگی ساحل‌نشینان اشاره کرد که عمدتا کاربری و اشتغال را به نفع محیط صنعتی بندر و به ضرر زندگی شهری تغییر داده است. یونس غربالی‌مقدم در ترجمه کتاب « تعامل شهر با بندر» در چهار فصل مشخص با عناوین: سازمان فضایی، چالش‌های محیطی، راهبردهای توسعه اقتصادی و شیوه اداره و مدیریت پروژه به صورت کاربردی به تشریح مبحث تعامل شهرها با بنادر در سراسر جهان پرداخته است که می تواند نمونه و الگوی قابل توجه‌ای برای متخصصین و افراد اهل فن که در این حیطه فعالیت دارند باشد. این کتاب در سال 2015توسط متخصصین حاضر در «انجمن جهانی شهرهای بندری» به زبان انگلیسی نوشته و منتشر شده است که یونس غربالی‌مقدم با مقدمه‌ای از خود آن را به فارسی برگردانده و توسط انتشارات سازمان بنادر ودریانوردی منتشر ساخته است. مترجم در مقدمه کتاب می نویسد: «باید اذعان کرد برنامه‌ریزان شهری و معماران، پیشگامان اصلی حل مشکلات یادشده دردهه‌های اخیر محسوب می‌شوند. نمونه بارز این گروه، متخصصان انجمن بین‌المللی شهرهای بندری است. این گروه بیش از سه دهه است که با بهره‌گیری از متخصصان سراسر دنیا به موضوعات و چالش‌های شهرهای بندری از جنبه‌های مختلف مهندسی معماری، اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی تمرکز داشته و راه حل‌های متعددی از تعاملات شهر با بندر ارایه داده و به کاربسته اند. گرد آوری و ترجمه خلاصه‌ای از تجربه‌های ارزشمند جهانی مذکور از طراحی و بازآفرینی 55 بندرنمونه و موفق موضوعی است که درکتاب حاضر دنبال می شود و هدف اصلی از تدوین این کتاب ارایه راهنمایی برای رفع مشکلات شهرهای بندری ایران به ویژه بنادر انزلی، نوشهر، آبادان، خرمشهر، بوشهر، لنگه، باهنر، چابهار و توسعه پایدار شهرهای بندری است. مترجم براین باور است که بسیاری از راه حل‌های ارایه شده دراین کتاب قابل تعمیم به بنادر ایران است و کاربست راه حل‌های مذکور، تحولی در نظام برنامه‌ریزی شهری، مهندسی و معماری شهرهای بندری ایران خواهدداشت. این کتاب به تمامی دانشجویان، کارشناسان، اساتید، معماران، و برنامه‌ریزان شهری، مهندسین مشاور، سیاستگذاران، مدیران بنادر و علاقه‌مندان به این حوزه تخصصی تقدیم می شود. از نکات جالب توجه و قابل تامل در این کتاب، درکنار نوشته‌ها استفاده از عکس‌ها ، نقشه‌ها و نمودارها و تصاویر با کیفیت و رنگی از بنادر موفق و نمونه جهان است که به ارتباط مخاطب با متن بیشترکمک می کند. همچنین فهرست کامل شهرهای بندری اروپا که در آخر کتاب به چشم می خورد به کیفیت این اثرافزوده است.