ترافیک دریایی

رامین جهان پور- جابجایی کالاها ازطریق دریا، مزایای تجاری و اقتصادی بسیاری دارد. باافزایش تقاضا برای تردد ایمن و کارآمد با کشتی، لزوم ایجاد و بکارگیری علائم کمک‌ناوبری که به جریان سریع و روبه‌رشد تجارت و حمل و نقل دریایی کمک می کند، بیشتر احساس می شود. اولین علائم کمک ناوبری که در ساحل نصب شد، فانوس‌های دریایی، نشان فرستها و بویه‌ها بودند. در طول سالها این تجهیزات از نظر دید، برد و محدوده تحت پوششش پیشرفت کردند. چیزی از جنگ جهانی دوم نگذشته بود که مشخص شدعلائم کمک ناوبری موجود برای پوشش، کنترل، و بهره برداری از تمام ظرفیت بنادر در همه شرایط کافی نیستند. همچنین، وضعیت نامناسب هوا و ازدحام ناشی از تاخیر در جابجایی و حرکت کشتی‌ها، باعث ازدحام در سایربخش‌های حمل و نقل بنادر می شد. در آن سالها، یک باور عمومی درمیان کارشناسان دریایی به وجودآمده بود که با استفاده از یک رادار ساحلی و تلفیق آن با چند وسیله ارتباطی دیگر، می توان ایمنی و روانی تردد بنادر و آبراهه‌ها را بالابرد. بنابراین، اولین تجهیزات کنترل دریایی برپایه رادارساحلی در سال 1948 در جزیره داگلاس راه اندازی شد.در همان سال،  بندرلیورپول انگلستان نیز به رادار ساحلی مجهز شد و پس ازآن روتردام هم به این بنادر پیوست. در دهه‌های 60 19و 1970 میلادی فاجعه‌های دریایی بزرگی  توجه عموم را به این نکته جلب کرد که حوادث دریایی می‌تواند چه خسارت‌های جبران‌ناپذیری به محیط زیست و (اقتصادکشور) وارد کنند. درنتیجه فشارافکارعمومی دولت‌ها را وادارکرد که سطح ایمنی دریانوردی را بالا ببرند. با توجه به اینکه بسیاری از این حوادث بزرگ ممکن است درنزدیکی دهانه بنادر رخ دهند، استفاده از تجهیزات راداری به طرز چشمگیری در بنادرجهان افزایش یافت. در روزهای نخست استفاده از رادار در مدیریت حمل ونقل دریایی، چگونگی ارتقای این سامانه بین مسئولان بنادر، راهنماها و صاحبان کشتی مورد مناقشه بسیار بود وکنترل کشتیرانی ازساحل یک چالش جدیدبه حساب می‌آمد. پس از گذشت مدتی لزوم جهانی‌سازی خدمات حمل و نقل دریایی احساس شدو به تدریج، این اقدامات منجر به روی کارآمدن سامانه تردد گردید. امروزه با پیشرفت چشمگیر صنعت رایانه و آی تی و با توجه به فوایدی که از پیشرفت سامانه تردد به اثبات رسیده است، بیش از 500 مرکز مجهز به سامانه تردد در بنادر جهان راه اندازی شده است. با توجه به اینکه بنادر ایران نیز در این رقابت تنگاتنگ برای کسب سهم بیشتر از تجارت دریایی، می خواهند ازدیگررقبا عقب نمانند، ازحدود 15 سال پیش اقدام به خرید و نصب تجهیزات سامانه تردد شناورها از یک شرکت فرانسوی کرده اند. اولین بندری که این تجهیزات در آنجا نصب شد، بندرانزلی بود، پس از آن بندر امام خمینی و بندر شهیدرجایی که «سامانه تردد خلیج فارس » نام دارد و از جایگاه ویژه‌ای برخورداراست. درسال 1385 سامانه تردد بندرشهیدرجایی رسما افتتاح شد. با وجود اینکه از آغاز کار این سامانه دردنیا  نزدیک 30 سال می گذرد در سامانه تردد بنادرایران حدود 200 نفر نیروی انسانی اعم از کار ور، ناظر،کارکنان فنی و عملیاتی و مدیریتی مشغول به کارهستند. با این همه به این نتیجه می رسیم که در طول دهه‌های گذشته حمل و نقل دریایی توانسته است به خوبی نقش خودرا در تجارت بین‌المللی به ثبت برساند. اکنون برهیچکس پوشیده نیست که بنادر چه سهم بزرگی در حمل و نقل بار و مسافر به خود اختصاص داده اند. با افزایش حجم عملیات بنادر  و به تبع آن افزایش تردد کشتی‌ها لزوم بهره گیری از یک سامانه کنترل کارآمدتر برای حمل و نقل دریایی احساس می شد. کشتی‌ها از نظر تنوع کاربری ظرفیت و اندازه درحال تغییر هستند. بنادر نیز برای اینکه سهم بیشتری از این بازار روبه رشد داشته باشند، تجهیزات و سامانه‌های خودرا ارتقا می بخشند. یکی از این تجهیزات و سامانه‌های جدید شیوه مدیریت حمل ونقل دریایی با استفاده از به روزترین تجهیزات کمک ناوبری و پردازش آنها توسط نرم‌افزارهای دریایی و سامانه خدمات حمل و نقل دریایی یا سامانه تردد شناورها است. مرتضی سالاری  با ترجمه کتاب« مروری بر خدمات ترافیک دریایی» که توسط انتشارات سازمان بنادرو دریانوردی در 124 صفحه منتشرشده است، حمل و نقل دریایی و مقوله ترافیک دریایی در صنعت کشتیرانی و دریانوردی جهان را مورد بررسی و ارزیابی قرارداده است.