«سرآمد» منتشر می‌کند؛
سایه جنگ بر سر اقتصاد کشور‌های عربی
حمله رژیم صهیونیستی به ایران چه تبعات اقتصادی در منطقه خلیج فارس داشته است؟
گروه اقتصاد- سعید قلیچی- تجاوز اخیر رژیم صهیونیستی علیه ایران پیامد‌های اقتصادی منفی در کشور‌های عربی داشته است که از جمله آن می‌توان به تأثیرات فوری بر بخش‌های انرژی، گردشگری و سرمایه‌گذاری و نیز نگرانی‌های استراتژیک در مورد امنیت منابع و ثبات بازار‌های مالی اشاره کرد.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، در ۱۳ژوئن، رژیم صهیونیستی با حمایت ایالات متحده تجاوزی ۱۲روزه علیه ایران را آغاز کرد و سایت‌های نظامی و هسته‌ای، تأسیسات غیرنظامی و ترور رهبران نظامی و دانشمندان هسته‌ای را هدف قرار داد. ایران نیز با هدف قراردادن مقر‌های نظامی و اطلاعاتی رژیم صهیونیستی با موشک‌های بالستیک و پهپاد‌ها پاسخ داد. سپس واشنگتن در ۲۴ژوئن آتش‌بس بین تل‌آویو و تهران را اعلام کرد.
ممدوح سلامه، کارشناس بین‌المللی نفت و انرژی، در مصاحبه‌ای با خبرگزاری آناتول گفت که کشور‌های خلیج‌فارس به‌طور موقت از افزایش قیمت نفت بیش از ۱۰دلار در طول جنگ بهره‌مند شدند و خاطرنشان کرد که این دستاورد‌ها با اعلام آتش‌بس شروع به محوشدن کردند. سلامه افزود: بودجه اکثر کشور‌های خلیج‌فارس به قیمت مرجع نفت‌خام برنت بین ۸۵ تا ۹۵دلار در هر بشکه بستگی دارد. وی تأکید کرد: قیمت‌های فعلی بسیار پایین‌تر از این سطح است که برای این کشورها، به‌ویژه عربستان سعودی، در تأمین هزینه‌های‌شان چالش‌هایی ایجاد می‌کند.
سلامه همچنین توضیح داد که چین نقش محوری در تعیین درآمد‌های نفتی کشور‌های خلیج‌فارس ایفا می‌کند، زیرا بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان و منبع اصلی تقاضا برای نفت‌خام خلیج‌فارس است. وی در مورد گزینه‌های کشور‌های خلیج‌فارس برای فرار از ایده یک خروجی واحد، تأکید کرد که تنگه‌هرمز پس از تنگه‌مالاکا (بین اندونزی، مالزی و تایلند)، دومین آبراه مهم جهان برای صادرات نفت باقی خواهد ماند. وی معتقد بود که وابستگی کشور‌های خلیج‌فارس به این تنگه اگر نگوییم برای همیشه، برای دهه‌های آینده ادامه خواهد یافت.
او اظهار داشت: عربستان سعودی در حال حاضر خط لوله‌ای دارد که نفت را از میادین شرقی به بندر ینبع در دریای سرخ منتقل می‌کند، با ظرفیتی بین ۲ تا ۴میلیون بشکه در روز که این پادشاهی را قادر می‌سازد حتی در صورت بسته بودن تنگه‌هرمز، حدود نیمی از تولید نفت خود را صادر کند. در مورد امارات متحده عربی، سلامه خاطرنشان کرد: به خط لوله‌ای که از ابوظبی تا بندر فجیره امتداد دارد، با ظرفیتی تا ۱.۸میلیون بشکه در روز، متکی است. او معتقد بود که این جایگزین‌ها ممکن است امکان کاهش مقادیر عبوری از تنگه‌هرمز را از ۲۰میلیون بشکه به ۱۴.۵میلیون بشکه در روز فراهم کنند، اما وابستگی کامل به آن را از بین نمی‌برند.
اتکا به تنگه هرمز
نایل الجوابره، اقتصاددان و استراتژیست ارشد بازار در VT Markets، گفت: جنگ رژیم صهیونیستی و ایران تأثیر مستقیمی بر اقتصاد کشور‌های خلیج فارس، به‌ویژه در بازار‌های مالی داشته است. الجوابره به خبرگزاری آناتول توضیح داد که تبادل حملات هوایی بین ایران و رژیم صهیونیستی منجربه فروش قابل‌توجه سهام در بازار‌های خلیج‌فارس شد که ناشی از نگرانی‌های جهانی بود. او همچنین خاطرنشان کرد: ادامه جریان نفت از طریق تنگه‌هرمز و ادامه حیات آن، با توجه به شریان حیاتی آن برای تعدادی از کشور‌های تولیدکننده نفت در منطقه، نقش مهمی در کاهش نگرانی‌ها داشته است. شاخص‌های جهانی مانند MSCI و FTSE که از سود جمعی در سهام پیشرو حمایت کرده و چشم‌انداز خوش‌بینانه‌ای را برای عملکرد بازار در نیمه دوم سال تقویت کرده‌اند، نیز بیانگر این مسئله هستند.
وی افزود: کشور‌هایی مانند ایران، کویت، عراق و قطر تقریباً به‌طور کامل برای صادرات نفت خود به تنگه‌هرمز متکی هستند، به این معنی که اگر عرضه نفت مختل شود، بیشترین آسیب را خواهند دید. در جریان تجاوز رژیم صهیونیستی علیه تهران، ایران تهدید کرد که تنگه‌هرمز را که بین ایران در شمال و امارات متحده عربی و سلطان‌نشین عمان در جنوب قرار دارد، خواهد بست. این تنگه، خلیج‌فارس را در شمال و خلیج عمان و دریای عرب را در جنوب متصل می‌کند. تقریباً ۴۰درصد از نفت دریایی جهان، ۲۰درصد از گاز طبیعی مایع و ۲۲درصد از کالا‌های اساسی از آن عبور می‌کنند.
وضعیت اقتصاد اردن
حسام عایش، کارشناس اقتصادی در اردن گفت: تجاوز رژیم صهیونیستی پس از توقف عرضه گاز این رژیم که اردن برای تولید برق به آن متکی است، بر اقتصاد اردن، به‌ویژه در بخش انرژی، سایه افکنده است. عایش به خبرگزاری آناتولی گفت که این توقف، پادشاهی اردن را مجبور به روی آوردن به استفاده از سوخت سنگین و گازوئیل کرده است که گزینه‌های گران‌تری هستند. او توضیح داد که آنچه در چند روز آخر جنگ اتفاق افتاد، اردن را ملزم می‌کند که استراتژی امنیت انرژی خود را مورد بازنگری قرار دهد و به دنبال منابع دیگر و پایدارتر گاز، چه به صورت محلی و چه از طریق توافق‌نامه‌ها، باشد.
این کارشناس اردنی معتقد است که افزایش ذخایر استراتژیک نفت و گاز از حدود یک‌ماه‌ونیم به سه یا چهارماه ضروری است و بر اهمیت تلاش برای دستیابی به سطح معقولی از خودکفایی در مواد غذایی اساسی تأکید می‌کند. اردن طبق توافقی که بین دوطرف در سال۲۰۱۶ منعقد شد، از رژیم صهیونیستی گاز وارد می‌کند. این قرارداد از سال۲۰۲۰ به مدت ۱۵سال آغاز شد، پیش از آنکه تل‌آویو در جریان تجاوز اخیر خود علیه ایران آن را متوقف کند.
در مورد بخش گردشگری، عایش اظهار داشت که این بخش متحمل خسارات قابل‌توجهی شده است، به‌طوری که لغو رزرو‌ها تقریباً به ۹۵درصد رسیده است. وی توضیح داد که با توجه به پیش‌بینی گردشگران و سرمایه‌گذاران برای ثبات و برقراری آتش‌بس، بازگشت بخش گردشگری به حالت عادی به زمان نیاز دارد.
پنج ماه اول امسال شاهد عملکرد قوی گردشگری بودیم، به‌طوری که درآمد‌ها در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۱۵.۷درصد افزایش یافت و به ۳.۱میلیارد دلار رسید، در حالی‌که تعداد گردشگران در همین مدت ۲۰.۶درصد رشد داشته است. وی با اشاره به اینکه تجاوز رژیم صهیونیستی علیه ایران عملکرد اقتصادی را کند کرده است، خاطرنشان کرد: بازگشت آرامش، همراه با اقدامات محرک اقتصادی دولت، اقتصاد را قادر می‌سازد تا بر اثرات منفی محدود غلبه کند.
سرنوشت اقتصاد مصر
در مصر، خبرگزاری آناتول اولین پیامد‌ها را از طریق افزایش قیمت‌ها مشاهده کرد که به گفته عبدالنبی عبدالمطلب، کارشناس اقتصادی باعث سردرگمی خزانه عمومی شد. عبدالمطلب خاطرنشان کرد که قیمت تعداد کمی از کالا‌ها در مصر بین ۲ تا ۱۰درصد افزایش یافته است. وی افزود: قطع تأمین گاز از رژیم صهیونیستی (که از سال۲۰۲۰ به مدت ۱۵سال برقرار بوده است) صحبت‌ها در مورد احتمال بازگشت دولت به کاهش بار برق را دوباره زنده کرده است؛ سیاستی که ضرر آن سه‌سال پیش بیش از ۴میلیارد دلار سالانه تخمین زده می‌شد. در حالی‌که هزینه گاز موردنیاز برای تولید برق در آن زمان بین ۱ تا ۱.۵میلیارد دلار تخمین زده می‌شد.
عبدالمطلب به کاهش نرخ برابری پوند مصر به ۵۱پوند در برابر دلار اشاره کرد. او توضیح داد که بانک مرکزی از طریق اقدامات کنترلی، از جمله محدودیت‌هایی در پرداخت حواله‌های خارجی، موفق به ایجاد مازاد موقت ارز خارجی شده است که اگر آرامش در منطقه ادامه یابد، نرخ برابری به زیر ۵۰پوند مصر در برابر دلار بازگردد. او در مورد بازار‌های مالی گفت که بورس اوراق بهادار مصر در طول تجاوز رژیم صهیونیستی علیه ایران، علی‌رغم فشار‌های منطقه‌ای بر بازار‌های نوظهور، انعطاف‌پذیری قابل‌توجهی نشان داد. او افزود: حجم سرمایه خارجی که از بازار سهام خارج می‌شود «محدود» است. او این را به ثبات نسبی در منطقه و همچنین عدم‌وجود عملیات فروش انبوه در مقیاس بزرگ، مانند آنچه در سایر بورس‌های اوراق بهادار رخ داده است، نسبت داد.
گروه اقتصاد- سعید قلیچی- تجاوز اخیر رژیم صهیونیستی علیه ایران پیامد‌های اقتصادی منفی در کشور‌های عربی داشته است که از جمله آن می‌توان به تأثیرات فوری بر بخش‌های انرژی، گردشگری و سرمایه‌گذاری و نیز نگرانی‌های استراتژیک در مورد امنیت منابع و ثبات بازار‌های مالی اشاره کرد.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، در ۱۳ژوئن، رژیم صهیونیستی با حمایت ایالات متحده تجاوزی ۱۲روزه علیه ایران را آغاز کرد و سایت‌های نظامی و هسته‌ای، تأسیسات غیرنظامی و ترور رهبران نظامی و دانشمندان هسته‌ای را هدف قرار داد. ایران نیز با هدف قراردادن مقر‌های نظامی و اطلاعاتی رژیم صهیونیستی با موشک‌های بالستیک و پهپاد‌ها پاسخ داد. سپس واشنگتن در ۲۴ژوئن آتش‌بس بین تل‌آویو و تهران را اعلام کرد.
ممدوح سلامه، کارشناس بین‌المللی نفت و انرژی، در مصاحبه‌ای با خبرگزاری آناتول گفت که کشور‌های خلیج‌فارس به‌طور موقت از افزایش قیمت نفت بیش از ۱۰دلار در طول جنگ بهره‌مند شدند و خاطرنشان کرد که این دستاورد‌ها با اعلام آتش‌بس شروع به محوشدن کردند. سلامه افزود: بودجه اکثر کشور‌های خلیج‌فارس به قیمت مرجع نفت‌خام برنت بین ۸۵ تا ۹۵دلار در هر بشکه بستگی دارد. وی تأکید کرد: قیمت‌های فعلی بسیار پایین‌تر از این سطح است که برای این کشورها، به‌ویژه عربستان سعودی، در تأمین هزینه‌های‌شان چالش‌هایی ایجاد می‌کند.
سلامه همچنین توضیح داد که چین نقش محوری در تعیین درآمد‌های نفتی کشور‌های خلیج‌فارس ایفا می‌کند، زیرا بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان و منبع اصلی تقاضا برای نفت‌خام خلیج‌فارس است. وی در مورد گزینه‌های کشور‌های خلیج‌فارس برای فرار از ایده یک خروجی واحد، تأکید کرد که تنگه‌هرمز پس از تنگه‌مالاکا (بین اندونزی، مالزی و تایلند)، دومین آبراه مهم جهان برای صادرات نفت باقی خواهد ماند. وی معتقد بود که وابستگی کشور‌های خلیج‌فارس به این تنگه اگر نگوییم برای همیشه، برای دهه‌های آینده ادامه خواهد یافت.
او اظهار داشت: عربستان سعودی در حال حاضر خط لوله‌ای دارد که نفت را از میادین شرقی به بندر ینبع در دریای سرخ منتقل می‌کند، با ظرفیتی بین ۲ تا ۴میلیون بشکه در روز که این پادشاهی را قادر می‌سازد حتی در صورت بسته بودن تنگه‌هرمز، حدود نیمی از تولید نفت خود را صادر کند. در مورد امارات متحده عربی، سلامه خاطرنشان کرد: به خط لوله‌ای که از ابوظبی تا بندر فجیره امتداد دارد، با ظرفیتی تا ۱.۸میلیون بشکه در روز، متکی است. او معتقد بود که این جایگزین‌ها ممکن است امکان کاهش مقادیر عبوری از تنگه‌هرمز را از ۲۰میلیون بشکه به ۱۴.۵میلیون بشکه در روز فراهم کنند، اما وابستگی کامل به آن را از بین نمی‌برند.
اتکا به تنگه هرمز
نایل الجوابره، اقتصاددان و استراتژیست ارشد بازار در VT Markets، گفت: جنگ رژیم صهیونیستی و ایران تأثیر مستقیمی بر اقتصاد کشور‌های خلیج فارس، به‌ویژه در بازار‌های مالی داشته است. الجوابره به خبرگزاری آناتول توضیح داد که تبادل حملات هوایی بین ایران و رژیم صهیونیستی منجربه فروش قابل‌توجه سهام در بازار‌های خلیج‌فارس شد که ناشی از نگرانی‌های جهانی بود. او همچنین خاطرنشان کرد: ادامه جریان نفت از طریق تنگه‌هرمز و ادامه حیات آن، با توجه به شریان حیاتی آن برای تعدادی از کشور‌های تولیدکننده نفت در منطقه، نقش مهمی در کاهش نگرانی‌ها داشته است. شاخص‌های جهانی مانند MSCI و FTSE که از سود جمعی در سهام پیشرو حمایت کرده و چشم‌انداز خوش‌بینانه‌ای را برای عملکرد بازار در نیمه دوم سال تقویت کرده‌اند، نیز بیانگر این مسئله هستند.
وی افزود: کشور‌هایی مانند ایران، کویت، عراق و قطر تقریباً به‌طور کامل برای صادرات نفت خود به تنگه‌هرمز متکی هستند، به این معنی که اگر عرضه نفت مختل شود، بیشترین آسیب را خواهند دید. در جریان تجاوز رژیم صهیونیستی علیه تهران، ایران تهدید کرد که تنگه‌هرمز را که بین ایران در شمال و امارات متحده عربی و سلطان‌نشین عمان در جنوب قرار دارد، خواهد بست. این تنگه، خلیج‌فارس را در شمال و خلیج عمان و دریای عرب را در جنوب متصل می‌کند. تقریباً ۴۰درصد از نفت دریایی جهان، ۲۰درصد از گاز طبیعی مایع و ۲۲درصد از کالا‌های اساسی از آن عبور می‌کنند.
وضعیت اقتصاد اردن
حسام عایش، کارشناس اقتصادی در اردن گفت: تجاوز رژیم صهیونیستی پس از توقف عرضه گاز این رژیم که اردن برای تولید برق به آن متکی است، بر اقتصاد اردن، به‌ویژه در بخش انرژی، سایه افکنده است. عایش به خبرگزاری آناتولی گفت که این توقف، پادشاهی اردن را مجبور به روی آوردن به استفاده از سوخت سنگین و گازوئیل کرده است که گزینه‌های گران‌تری هستند. او توضیح داد که آنچه در چند روز آخر جنگ اتفاق افتاد، اردن را ملزم می‌کند که استراتژی امنیت انرژی خود را مورد بازنگری قرار دهد و به دنبال منابع دیگر و پایدارتر گاز، چه به صورت محلی و چه از طریق توافق‌نامه‌ها، باشد.
این کارشناس اردنی معتقد است که افزایش ذخایر استراتژیک نفت و گاز از حدود یک‌ماه‌ونیم به سه یا چهارماه ضروری است و بر اهمیت تلاش برای دستیابی به سطح معقولی از خودکفایی در مواد غذایی اساسی تأکید می‌کند. اردن طبق توافقی که بین دوطرف در سال۲۰۱۶ منعقد شد، از رژیم صهیونیستی گاز وارد می‌کند. این قرارداد از سال۲۰۲۰ به مدت ۱۵سال آغاز شد، پیش از آنکه تل‌آویو در جریان تجاوز اخیر خود علیه ایران آن را متوقف کند.
در مورد بخش گردشگری، عایش اظهار داشت که این بخش متحمل خسارات قابل‌توجهی شده است، به‌طوری که لغو رزرو‌ها تقریباً به ۹۵درصد رسیده است. وی توضیح داد که با توجه به پیش‌بینی گردشگران و سرمایه‌گذاران برای ثبات و برقراری آتش‌بس، بازگشت بخش گردشگری به حالت عادی به زمان نیاز دارد.
پنج ماه اول امسال شاهد عملکرد قوی گردشگری بودیم، به‌طوری که درآمد‌ها در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۱۵.۷درصد افزایش یافت و به ۳.۱میلیارد دلار رسید، در حالی‌که تعداد گردشگران در همین مدت ۲۰.۶درصد رشد داشته است. وی با اشاره به اینکه تجاوز رژیم صهیونیستی علیه ایران عملکرد اقتصادی را کند کرده است، خاطرنشان کرد: بازگشت آرامش، همراه با اقدامات محرک اقتصادی دولت، اقتصاد را قادر می‌سازد تا بر اثرات منفی محدود غلبه کند.
سرنوشت اقتصاد مصر
در مصر، خبرگزاری آناتول اولین پیامد‌ها را از طریق افزایش قیمت‌ها مشاهده کرد که به گفته عبدالنبی عبدالمطلب، کارشناس اقتصادی باعث سردرگمی خزانه عمومی شد. عبدالمطلب خاطرنشان کرد که قیمت تعداد کمی از کالا‌ها در مصر بین ۲ تا ۱۰درصد افزایش یافته است. وی افزود: قطع تأمین گاز از رژیم صهیونیستی (که از سال۲۰۲۰ به مدت ۱۵سال برقرار بوده است) صحبت‌ها در مورد احتمال بازگشت دولت به کاهش بار برق را دوباره زنده کرده است؛ سیاستی که ضرر آن سه‌سال پیش بیش از ۴میلیارد دلار سالانه تخمین زده می‌شد. در حالی‌که هزینه گاز موردنیاز برای تولید برق در آن زمان بین ۱ تا ۱.۵میلیارد دلار تخمین زده می‌شد.
عبدالمطلب به کاهش نرخ برابری پوند مصر به ۵۱پوند در برابر دلار اشاره کرد. او توضیح داد که بانک مرکزی از طریق اقدامات کنترلی، از جمله محدودیت‌هایی در پرداخت حواله‌های خارجی، موفق به ایجاد مازاد موقت ارز خارجی شده است که اگر آرامش در منطقه ادامه یابد، نرخ برابری به زیر ۵۰پوند مصر در برابر دلار بازگردد. او در مورد بازار‌های مالی گفت که بورس اوراق بهادار مصر در طول تجاوز رژیم صهیونیستی علیه ایران، علی‌رغم فشار‌های منطقه‌ای بر بازار‌های نوظهور، انعطاف‌پذیری قابل‌توجهی نشان داد. او افزود: حجم سرمایه خارجی که از بازار سهام خارج می‌شود «محدود» است. او این را به ثبات نسبی در منطقه و همچنین عدم‌وجود عملیات فروش انبوه در مقیاس بزرگ، مانند آنچه در سایر بورس‌های اوراق بهادار رخ داده است، نسبت داد.