«سرآمد»گزارش می‌دهد؛
احیای کشتی‌سازی به سبک سامورایی‌ها
«ژاپن» با برنامه ریزی در حال بازپس‌گیری موقعیت کشتی‌سازی است
گروه اقتصاد دریا-امید متین- صنعت کشتی‌سازی، به عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد دریایی، نه‌تنها موتور محرکه تجارت، بلکه کلید خودکفایی و توسعه صنعتی کشورها به‌شمار می‌رود. ژاپن، کشوری که روزگاری جایگاه خود را در بازار جهانی کشتی‌سازی به رقبای آسیایی مانند چین و کره جنوبی واگذار کرده بود، اکنون با یک برنامه جامع و آینده‌نگرانه در حال بازپس‌گیری این عرصه است. این برنامه که ترکیبی از ادغام‌های استراتژیک، سرمایه‌گذاری‌های کلان، نوآوری‌های فناورانه و همکاری‌های بین‌المللی بوده، درس‌های ارزشمندی نیز برای سایر کشورها از جمله ایران داشته است.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، ژاپن به منظور جبران فرصت‌های از دست رفته در بخش کشتی‌سازی، برخی کارخانه‌ها را در اقدامی استراتژیک با هدف تقویت صنعت کشتی‌سازی‌اش با کارخانه کشتی‌سازی «ایماباری» که ۱۰کارخانه را مدیریت می‌کند، ادغام خواهد کرد تا به یک کشتی‌ساز برتر جهان تبدیل شود. از سوی دیگر، قرار است با سرمایه‌گذاری ۷میلیارد دلاری برای نوسازی کارخانجات کشتی‌سازی به منظور تقویت این بخش از همکاری مشترک با آمریکا نیز برخوردار شود. به این ترتیب می‌توان گفت که ژاپن با یک برنامه جامع و چندوجهی، صنعت کشتی‌سازی خود را از رکود به سوی جایگاه برتر جهانی هدایت می‌کند.
ژاپن با سرمایه‌گذاری عظیم ۷میلیارد دلاری، کارخانجات کشتی‌سازی خود را نوسازی کرده و به فناوری‌های پیشرفته مجهز کرده است. این سرمایه‌گذاری که بخشی از آن از طریق همکاری با شرکت‌های آمریکایی تأمین شده، نه‌تنها زیرساخت‌های فیزیکی مانند جرثقیل‌ها و حوضچه‌های خشک را ارتقا داده، بلکه فرایندهای تولید را به سمت اتوماسیون و دیجیتال‌سازی سوق داده است. این تحول، هزینه‌های تولید را کاهش داده و ژاپن را به یکی از پیشروترین کشورها در ساخت کشتی‌های باکیفیت و کم‌مصرف تبدیل کرده است.
مزیت‌های ژاپن برای توسعه صنعت کشتی‌سازی
ژاپن با بهره‌گیری از کشتی‌سازی دیجیتال، هوش مصنوعی، طراحی سه‌بعدی و اتوماسیون جوشکاری، توانسته بهره‌وری نیروی کار خود را تا سال۲۰۲۵ به میزان ۵۰درصد نسبت به سال۲۰۱۴ افزایش دهد. این تحولات، به‌ویژه در زمینه فناوری‌های سبز و کشتی‌های کم‌مصرف، ژاپن را به پیشتاز بازارهای جهانی تبدیل کرده است. برای مثال، استفاده از نرم‌افزارهای پیشرفته طراحی سه‌بعدی، زمان و هزینه طراحی کشتی‌ها را کاهش داده و دقت تولید را افزایش داده است. همچنین اتوماسیون فرایندهای جوشکاری و مونتاژ، کمبود نیروی کار ناشی از پیری جمعیت ژاپن را جبران کرده است.
ژاپن با تقویت همکاری‌های بین‌المللی، به‌ویژه با شرکت‌های آمریکایی، توانسته فناوری‌های پیشرفته و سرمایه لازم برای نوسازی صنعت خود را جذب کند. این همکاری‌ها، از انتقال دانش طراحی کشتی‌های پیشرفته گرفته تا تأمین قطعات باکیفیت، ژاپن را در مسیر رقابت جهانی یاری کرده است. از طرف دیگر، یکی از عوامل موفقیت ژاپن، حمایت‌های قانونی و سیاست‌گذاری‌های منسجم دولتی است. دولت ژاپن با وضع قوانین الزام‌آور و ارائه مشوق‌های مالی، از سفارش‌های داخلی و خارجی برای کارخانجات خود حمایت می‌کند.
برنامه جامع ژاپن برای احیای صنعت کشتی‌سازی، ترکیبی هوشمندانه از ادغام استراتژیک، سرمایه‌گذاری کلان، نوآوری‌های فناورانه، همکاری‌های بین‌المللی و سیاست‌گذاری منسجم است که این کشور را بار دیگر به یکی از پیشتازان این صنعت تبدیل کرده است. ادغام کارخانجات پراکنده، نوسازی زیرساخت‌ها با سرمایه‌گذاری هدفمند، توسعه فناوری‌های بومی، تقویت همکاری‌های بین‌المللی و اجرای سیاست‌های حمایتی، گام‌هایی هستند که می‌تواند این کشور را به یک قطب قدرتمند کشتی‌سازی در منطقه تبدیل کند.
تاسیس صندوق احیای کشتی‌سازی
توسط ژاپن و آمریکا
مدتی قبل بود که رسانه‌های جهان گزارش دادند که دولت ژاپن به‌زودی دستورالعمل جدید و مهمی در حوزه کشتی‌سازی صادر خواهد کرد. هدف از این دستورالعمل، احیای صنعتی است که زمانی در جهان پیشتاز بود. این کشور در نظر دارد از ظرفیت یاردهای کشتی‌سازی به عنوان یک برگ برنده در مذاکرات تجاری با دولت دونالد ترامپ استفاده کند. براساس این گزارش، توکیو با بهره‌گیری از قانون «ارتقای امنیت اقتصادی» مصوب سال۲۰۲۰ میلادی، قصد دارد اسکله‌ها و یاردهای کشتی‌سازی و تعمیراتی غیرفعال را احیا کرده و از ساخت تأسیسات جدید کشتی‌سازی در داخل و خارج از کشور حمایت کند.
ژاپن و ایالات متحده در آستانه تأسیس یک «صندوق مشترک احیای کشتی‌سازی» هستند. براساس طرح این صندوق، یاردهای کشتی‌سازی ژاپن اقدام به ساخت کشتی‌های حمل خودرو و حامل‌های گاز طبیعی مایع کرده و در عین حال، در یاردهای کشتی‌سازی ایالات متحده نیز سرمایه‌گذاری خواهند کرد. این دوکشور همچنین در حال مذاکره درباره ساخت کشتی‌های اقیانوس‌پیما، یخ‌شکن‌ها و ایجاد یک زنجیره تأمین دریایی مشترک بین خودشان هستند؛ زنجیره‌ای که وابسته به چین نباشد.
چین در حال حاضر حدود ۷۰درصد از ظرفیت کشتی‌سازی جهان و نزدیک به ۹۰درصد از ظرفیت تعمیر کشتی‌ها را در اختیار دارد. این در حالی است که سهم ژاپن از صنعت کشتی‌سازی که در اوایل دهه۱۹۹۰ میلادی حدود ۵۰درصد بود، اکنون به حدود ۱۰درصد کاهش یافته است. ژاپن و کره جنوبی طی ماه‌های اخیر نشست‌های متعددی با مقامات آمریکایی برگزار کرده‌اند تا از سلطه دریایی چین فاصله بگیرند. گفتنی است در ماه اکتبر۲۰۲۵ میلادی، دولت ترامپ قصد دارد افزایش هزینه‌های بندری برای بارگیری کشتی‌هایی که مرتبط با چین هستند را تصویب کند؛ اقدامی که بخشی از مجموعه سیاست‌های آمریکا برای مهار قدرت دریایی فزاینده چین به‌شمار می‌رود.
چشم‌انداز رونق کشتی‌سازی و تعرفه‌های ترامپ
آنطور که خبرگزاری‌ها گزارش داده‌اند، به گزارش مؤسسه تحقیقاتی دریایی Drewry، صنعت کشتیرانی جهان در سال۲۰۲۵ با افت قابل‌توجهی در سفارش ساخت کشتی‌های جدید مواجه شده است. این رکود که از ماه‌های ابتدایی سال آغاز شده، ناشی از تردید مالکان کشتی برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت در شرایطی ناپایدار است. این وضعیت ناشی از عواملی نظیر تنش‌های ژئوپلیتیکی، جنگ‌های تعرفه‌ای، نگرانی نسبت به وضعیت کشتی‌سازی در چین و ابهام‌های ناشی از مقررات بین‌المللی محیط‌زیستی است. طبق پیش‌بینی Drewry، این روند حداقل تا اکتبر۲۰۲۵ ادامه خواهد داشت و به تدریج پس از آن بهبود می‌یابد؛ هرچند بازگشت واقعی به سطح سفارشات قبلی احتمالاً تا سال۲۰۲۸ محقق نخواهد شد.
جنگ تعرفه‌ای ایالات متحده و تنش‌های سیاسی جهان، جریان تجارت را دچار اختلال کرده و موجب تقاضای غیرقابل پیش‌بینی برای حمل‌ونقل شده‌اند. همین موضوع مالکان کشتی را از ثبت‌سفارش‌های جدید بازمی‌دارد. در کنار آن، تهدید اعمال تحریم بر کشتی‌هایی که از یاردهای چینی سفارش داده می‌شوند نیز عامل مهمی در کاهش سرمایه‌گذاری‌ها بوده است. در حالی‌که در سال۲۰۲۴ بیش از ۷۵درصد سفارش‌های کشتی‌های فله بر خشک از سوی یاردهای چینی دریافت شده بود، این سهم در سال۲۰۲۵ به حدود ۴۰درصد کاهش یافته است. این کاهش، نشانه‌ای از نگرانی مالکان نسبت به پیامدهای احتمالی تحریم‌های آمریکاست؛ حتی با وجود تعلیق موقت برخی جریمه‌ها از سوی واشنگتن. عامل مهم دیگر در کاهش سفارش‌ها، قیمت بالای ساخت کشتی است. قیمت‌ها همچنان در سطوح بالا قرار دارند و یاردهای ژاپنی به‌طور متوسط حدود ۵درصد گران‌تر از یاردهای چینی عمل می‌کنند. این موضوع نیز باعث شده بسیاری از مالکان در انتظار کاهش قیمت‌ها، از ثبت‌سفارش جدید خودداری کنند.
گروه اقتصاد دریا-امید متین- صنعت کشتی‌سازی، به عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد دریایی، نه‌تنها موتور محرکه تجارت، بلکه کلید خودکفایی و توسعه صنعتی کشورها به‌شمار می‌رود. ژاپن، کشوری که روزگاری جایگاه خود را در بازار جهانی کشتی‌سازی به رقبای آسیایی مانند چین و کره جنوبی واگذار کرده بود، اکنون با یک برنامه جامع و آینده‌نگرانه در حال بازپس‌گیری این عرصه است. این برنامه که ترکیبی از ادغام‌های استراتژیک، سرمایه‌گذاری‌های کلان، نوآوری‌های فناورانه و همکاری‌های بین‌المللی بوده، درس‌های ارزشمندی نیز برای سایر کشورها از جمله ایران داشته است.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، ژاپن به منظور جبران فرصت‌های از دست رفته در بخش کشتی‌سازی، برخی کارخانه‌ها را در اقدامی استراتژیک با هدف تقویت صنعت کشتی‌سازی‌اش با کارخانه کشتی‌سازی «ایماباری» که ۱۰کارخانه را مدیریت می‌کند، ادغام خواهد کرد تا به یک کشتی‌ساز برتر جهان تبدیل شود. از سوی دیگر، قرار است با سرمایه‌گذاری ۷میلیارد دلاری برای نوسازی کارخانجات کشتی‌سازی به منظور تقویت این بخش از همکاری مشترک با آمریکا نیز برخوردار شود. به این ترتیب می‌توان گفت که ژاپن با یک برنامه جامع و چندوجهی، صنعت کشتی‌سازی خود را از رکود به سوی جایگاه برتر جهانی هدایت می‌کند.
ژاپن با سرمایه‌گذاری عظیم ۷میلیارد دلاری، کارخانجات کشتی‌سازی خود را نوسازی کرده و به فناوری‌های پیشرفته مجهز کرده است. این سرمایه‌گذاری که بخشی از آن از طریق همکاری با شرکت‌های آمریکایی تأمین شده، نه‌تنها زیرساخت‌های فیزیکی مانند جرثقیل‌ها و حوضچه‌های خشک را ارتقا داده، بلکه فرایندهای تولید را به سمت اتوماسیون و دیجیتال‌سازی سوق داده است. این تحول، هزینه‌های تولید را کاهش داده و ژاپن را به یکی از پیشروترین کشورها در ساخت کشتی‌های باکیفیت و کم‌مصرف تبدیل کرده است.
مزیت‌های ژاپن برای توسعه صنعت کشتی‌سازی
ژاپن با بهره‌گیری از کشتی‌سازی دیجیتال، هوش مصنوعی، طراحی سه‌بعدی و اتوماسیون جوشکاری، توانسته بهره‌وری نیروی کار خود را تا سال۲۰۲۵ به میزان ۵۰درصد نسبت به سال۲۰۱۴ افزایش دهد. این تحولات، به‌ویژه در زمینه فناوری‌های سبز و کشتی‌های کم‌مصرف، ژاپن را به پیشتاز بازارهای جهانی تبدیل کرده است. برای مثال، استفاده از نرم‌افزارهای پیشرفته طراحی سه‌بعدی، زمان و هزینه طراحی کشتی‌ها را کاهش داده و دقت تولید را افزایش داده است. همچنین اتوماسیون فرایندهای جوشکاری و مونتاژ، کمبود نیروی کار ناشی از پیری جمعیت ژاپن را جبران کرده است.
ژاپن با تقویت همکاری‌های بین‌المللی، به‌ویژه با شرکت‌های آمریکایی، توانسته فناوری‌های پیشرفته و سرمایه لازم برای نوسازی صنعت خود را جذب کند. این همکاری‌ها، از انتقال دانش طراحی کشتی‌های پیشرفته گرفته تا تأمین قطعات باکیفیت، ژاپن را در مسیر رقابت جهانی یاری کرده است. از طرف دیگر، یکی از عوامل موفقیت ژاپن، حمایت‌های قانونی و سیاست‌گذاری‌های منسجم دولتی است. دولت ژاپن با وضع قوانین الزام‌آور و ارائه مشوق‌های مالی، از سفارش‌های داخلی و خارجی برای کارخانجات خود حمایت می‌کند.
برنامه جامع ژاپن برای احیای صنعت کشتی‌سازی، ترکیبی هوشمندانه از ادغام استراتژیک، سرمایه‌گذاری کلان، نوآوری‌های فناورانه، همکاری‌های بین‌المللی و سیاست‌گذاری منسجم است که این کشور را بار دیگر به یکی از پیشتازان این صنعت تبدیل کرده است. ادغام کارخانجات پراکنده، نوسازی زیرساخت‌ها با سرمایه‌گذاری هدفمند، توسعه فناوری‌های بومی، تقویت همکاری‌های بین‌المللی و اجرای سیاست‌های حمایتی، گام‌هایی هستند که می‌تواند این کشور را به یک قطب قدرتمند کشتی‌سازی در منطقه تبدیل کند.
تاسیس صندوق احیای کشتی‌سازی
توسط ژاپن و آمریکا
مدتی قبل بود که رسانه‌های جهان گزارش دادند که دولت ژاپن به‌زودی دستورالعمل جدید و مهمی در حوزه کشتی‌سازی صادر خواهد کرد. هدف از این دستورالعمل، احیای صنعتی است که زمانی در جهان پیشتاز بود. این کشور در نظر دارد از ظرفیت یاردهای کشتی‌سازی به عنوان یک برگ برنده در مذاکرات تجاری با دولت دونالد ترامپ استفاده کند. براساس این گزارش، توکیو با بهره‌گیری از قانون «ارتقای امنیت اقتصادی» مصوب سال۲۰۲۰ میلادی، قصد دارد اسکله‌ها و یاردهای کشتی‌سازی و تعمیراتی غیرفعال را احیا کرده و از ساخت تأسیسات جدید کشتی‌سازی در داخل و خارج از کشور حمایت کند.
ژاپن و ایالات متحده در آستانه تأسیس یک «صندوق مشترک احیای کشتی‌سازی» هستند. براساس طرح این صندوق، یاردهای کشتی‌سازی ژاپن اقدام به ساخت کشتی‌های حمل خودرو و حامل‌های گاز طبیعی مایع کرده و در عین حال، در یاردهای کشتی‌سازی ایالات متحده نیز سرمایه‌گذاری خواهند کرد. این دوکشور همچنین در حال مذاکره درباره ساخت کشتی‌های اقیانوس‌پیما، یخ‌شکن‌ها و ایجاد یک زنجیره تأمین دریایی مشترک بین خودشان هستند؛ زنجیره‌ای که وابسته به چین نباشد.
چین در حال حاضر حدود ۷۰درصد از ظرفیت کشتی‌سازی جهان و نزدیک به ۹۰درصد از ظرفیت تعمیر کشتی‌ها را در اختیار دارد. این در حالی است که سهم ژاپن از صنعت کشتی‌سازی که در اوایل دهه۱۹۹۰ میلادی حدود ۵۰درصد بود، اکنون به حدود ۱۰درصد کاهش یافته است. ژاپن و کره جنوبی طی ماه‌های اخیر نشست‌های متعددی با مقامات آمریکایی برگزار کرده‌اند تا از سلطه دریایی چین فاصله بگیرند. گفتنی است در ماه اکتبر۲۰۲۵ میلادی، دولت ترامپ قصد دارد افزایش هزینه‌های بندری برای بارگیری کشتی‌هایی که مرتبط با چین هستند را تصویب کند؛ اقدامی که بخشی از مجموعه سیاست‌های آمریکا برای مهار قدرت دریایی فزاینده چین به‌شمار می‌رود.
چشم‌انداز رونق کشتی‌سازی و تعرفه‌های ترامپ
آنطور که خبرگزاری‌ها گزارش داده‌اند، به گزارش مؤسسه تحقیقاتی دریایی Drewry، صنعت کشتیرانی جهان در سال۲۰۲۵ با افت قابل‌توجهی در سفارش ساخت کشتی‌های جدید مواجه شده است. این رکود که از ماه‌های ابتدایی سال آغاز شده، ناشی از تردید مالکان کشتی برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت در شرایطی ناپایدار است. این وضعیت ناشی از عواملی نظیر تنش‌های ژئوپلیتیکی، جنگ‌های تعرفه‌ای، نگرانی نسبت به وضعیت کشتی‌سازی در چین و ابهام‌های ناشی از مقررات بین‌المللی محیط‌زیستی است. طبق پیش‌بینی Drewry، این روند حداقل تا اکتبر۲۰۲۵ ادامه خواهد داشت و به تدریج پس از آن بهبود می‌یابد؛ هرچند بازگشت واقعی به سطح سفارشات قبلی احتمالاً تا سال۲۰۲۸ محقق نخواهد شد.
جنگ تعرفه‌ای ایالات متحده و تنش‌های سیاسی جهان، جریان تجارت را دچار اختلال کرده و موجب تقاضای غیرقابل پیش‌بینی برای حمل‌ونقل شده‌اند. همین موضوع مالکان کشتی را از ثبت‌سفارش‌های جدید بازمی‌دارد. در کنار آن، تهدید اعمال تحریم بر کشتی‌هایی که از یاردهای چینی سفارش داده می‌شوند نیز عامل مهمی در کاهش سرمایه‌گذاری‌ها بوده است. در حالی‌که در سال۲۰۲۴ بیش از ۷۵درصد سفارش‌های کشتی‌های فله بر خشک از سوی یاردهای چینی دریافت شده بود، این سهم در سال۲۰۲۵ به حدود ۴۰درصد کاهش یافته است. این کاهش، نشانه‌ای از نگرانی مالکان نسبت به پیامدهای احتمالی تحریم‌های آمریکاست؛ حتی با وجود تعلیق موقت برخی جریمه‌ها از سوی واشنگتن. عامل مهم دیگر در کاهش سفارش‌ها، قیمت بالای ساخت کشتی است. قیمت‌ها همچنان در سطوح بالا قرار دارند و یاردهای ژاپنی به‌طور متوسط حدود ۵درصد گران‌تر از یاردهای چینی عمل می‌کنند. این موضوع نیز باعث شده بسیاری از مالکان در انتظار کاهش قیمت‌ها، از ثبت‌سفارش جدید خودداری کنند.