« سرآمد»گزارش می‌دهد؛
خیز بلند عراق برای شیرین‌سازی آب دریا
نیروگاه آب‌شیرین‌کن شهر بصره در خط ساحلی خلیج‌فارس
گروه اقتصاد دریا-سعید قلیچی- دولت عراق به منظور مقابله با بحران فزاینده آب در کشور، به‌ویژه استان بصره، در حال حرکت به سمت افزایش منابع آب غیرمتعارف، از جمله شیرین‌سازی آب دریاست. بالا گرفتن بحران تامین آب در منطقه خاورمیانه موجب شده تا کشورهای مختلف برای تهیه منابع جدید آبی با یکدیگر به رقابت بپردازند. سال‌ها پیش از این بود که مسئولان دولتی عراق اعلام کردند شیرین‌سازی آب دریا در وزارت شهرداری‌ها برای تأمین آب آشامیدنی در دستور کار قرار گرفته و استان بصره نیز در حال بررسی این مسئله است. بااین‌حال، امیدواریم بتوانیم در مذاکرات با شرکت‌های چینی به توافق برسیم. حالا اما خبر رسیده که توافق نهایی با یک شرکت چینی برای ساخت یک نیروگاه بزرگ آب‌شیرین‌کن در شهر بصره (جنوب عراق) صورت گرفته است. شرکت «پاور چاینا» برنده قراردادی 4میلیارد دلاری شده و در اجرای این پروژه قرار است با یک شرکت محلی عراقی همکاری کند.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، آنطور که خبرگزاری رویترز در گزارش خود نوشته است: محمد شیاع‌السودانی، نخست‌وزیر عراق، سنگ بنای این پروژه را گذاشت که ظرفیت تولید روزانه آن یک‌میلیون مترمکعب خواهد بود و انتظار می‌رود بهره‌برداری تجاری آن در ژوئن2028 آغاز شود. این نیروگاه بخشی از تلاش‌های دولت برای رفع کمبود شدید آب در منطقه جنوبی است. مقامات عراقی- براساس سندی مربوط به این پروژه که رویترز به آن دسترسی پیدا کرده است- اعلام کردند که این پروژه شامل ساخت یک نیروگاه برق به ظرفیت 300مگاوات برای تامین برق نیروگاه آب‌شیرین‌کن است.
معاون وزیر نفت عراق پنجشنبه گذشته به خبرنگاران گفت که عراق قصد دارد دامنه پروژه‌های انرژی خورشیدی را گسترش دهد برای آنکه تا سال2030 به ظرفیت تولیدی 12هزار مگاوات در چارچوب تلاش‌ها برای تنوع بخشیدن به ترکیب انرژی و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی دست یابد. این هفته، عون ذیاب عبدالله، وزیر منابع آب عراق، تاکید کرد که کشورش به دلیل کمبود بارندگی و کمبود ورودی آب از کشورهای بالادست، سخت‌ترین سال آبی را در چنددهه اخیر تجربه می‌کند.
این وزارتخانه در بیانیه‌ای که در آن زمان خبرگزاری عراق آن را منتشر کرد، اعلام کرد که وزیر با آنیل بورا اینان، سفیر ترکیه در عراق، دیدار کرد تا در مورد چالش‌های آبی مهمی که عراق با آن مواجه است و سازوکارهای فعال‌سازی همکاری دوجانبه برای تامین نیازهای خود از آب رودخانه‌های دجله و فرات گفت‌وگو کند. وزیر منابع آب عراق افزود: این وزارتخانه اقداماتی را برای سازگاری با وضعیت خشکسالی از طریق اجرای یک کمپین بزرگ برای حذف تجاوزات به اشکال مختلف، ممنوعیت کشت تابستانی و اکتفا به تامین آب آبیاری برای اهداف باغبانی و کشت برخی محصولات و تامین آب خام برای ایستگاه‌های تصفیه آب انجام داده است. وی بر ضرورت حفظ حداقل جریان زیست‌محیطی رودخانه، حفاظت از آن در برابر آلودگی و حفاظت از محیط‌زیست شط‌العرب از طریق کاهش نسبت غلظت‌های نمکی، علاوه‌بر احیای هورها و حفاظت از میراث زیست‌محیطی و اکولوژیکی آن‌ها تاکید کرد.
گام‌های عملی برای استفاده از آب دریا
دولت عراق نخستین گام عملی برای پیشبرد پروژه شیرین‌سازی آب دریا در استان بصره را به عنوان یکی از راهکارهای نجات این کشور از بحران آب سال گذشته برداشته بود. خبرگزاری الفرات تابستان سال گذشته گزارش داد که حسن ظاهر النجار، معاون استاندار بصره در سخنانی گفته است: نخست‌وزیر عراق دستور داده تا پروژه شیرین‌سازی آب دریا از وزارت مسکن و عمران به دولت محلی بصره (استانداری) واگذار شود؛ استانی که از سال۱۹۸۳ میلادی به دلیل افزایش شوری آب و غلظت املاح با بحران آب دست به گریبان است. النجار گفت: در سایه افزایش مستمر جمعیت بصره که اکنون به ۵میلیون نفر رسیده است، نیازمند بیش از یک‌میلیون و ۵۰۰مترمکعب آب در روز هستیم. وی اظهار داشت: استانداری بصره سریعا پروژه شیرین‌سازی آب را آغاز خواهد کرد و پس از دریافت اعتبارات مالی، این پروژه را طی یک مدت بی‌سابقه به ثمر خواهد نشاند و عملا دعوت از شرکت‌ها انجام شده و منتظر طرح آن‌ها هستیم.
محسن الشمری، وزیر سابق منابع آب عراق اظهار داشت: بحران آب در جنوب عراق یک بحران «ترکیبی» است و هم به کمیت آب (کاهش) و هم کیفیت آب (آلودگی) مربوط می‌شود. الشمری گفت: حل مشکلات آب با شیرین‌سازی آن تنها بخشی از راهکار این مشکل است و در سایه نیازهای کشاورزی یک راه‌حل ریشه‌ای به شمار نمی‌رود، آلودگی آب‌ها در بصره و مشکل آب شرط حداکثر ۱۰درصد این مشکل را تشکیل می‌دهد. وی تصریح کرد: آبی که وارد بصره می‌شود، از بالادست رودخانه دجله و فرات از سوریه، ایران و ترکیه است که دارای میزان آلودگی بالایی است. علاوه‌بر این، باید به آلودگی‌هایی که شهرهای عراق به این آب اضافه می‌کنند، اشاره کنیم. وزیر سابق منابع آب عراق همچنین گفت: بنابراین باید بگوییم شیرین‌سازی آب تنها بخشی از راه‌حل است به خصوص که آلودگی آب موجب تولید محصولات کشاورزی و دامی آلوده و واردشدن آسیب به محیط‌زیست می‌شود.
شیرین‌سازی آب دریا در خط ساحلی خلیج‌فارس
بررسی‌ها نشان می‌دهد که خط ساحلی خلیج‌فارس بین پنج‌کشور مشترک است که بسیاری از آن‌ها در ۳۰سال گذشته توسعه اقتصادی سریعی را با رشد چشمگیر جمعیت و شهرنشینی تجربه کرده‌اند. در بین این کشورها هم تنها ایران و عراق می‌توانند برای نیازهای آب شیرین خود به آبراهه‌های طبیعی(رودخانه‌ها و کوه‌ها) متکی باشند. بنابراین، جای تعجب نیست که کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس از اولین پذیرندگان فناوری‌های نمک‌زدایی بوده و امروز بخش اعظم آب شیرین مورد استفاده در منطقه خلیج‌فارس را تامین کنند. این وضعیت به حدی جدی است که تا امروز، ۴۵درصد از تولید جهانی آب‌شیرین‌کن در خلیج‌فارس متمرکز شده و این منطقه میزبان بزرگ‌ترین مجتمع‌های آب‌شیرین‌کن در جهان است.
این حجم از آب که قرار است توسط دستگاه‌ها، شیرین شده و به بهره‌برداری برسند، دارای پسماندهای زیادی مانند شورابه‌ها و مواد شیمیایی متعددی است که متاسفانه در بیشتر موارد به دریا باز می‌گردد. تحقیقات نشان داده که به ازای هر گالن آب شیرین تولیدشده در خلیج‌فارس، به‌طور متوسط ۵.۱گالن آب‌نمک در اقیانوس آزاد می‌شود. در نتیجه چنین وضعیتی میزان شوری آب بالا رفته و به تناسب آن دمای آب نیز افزایش می‌یابد. چنانچه پژوهش‌ها نشان می‌دهد اگر اقدام فوری برای مقابله با این آسیب انجام نشود، نمک‌زدایی در ترکیب با تغییرات اقلیمی، دمای آب ساحلی خلیج‌فارس را تا سال۲۰۵۰ حداقل پنج‌درجه فارنهایت در بیش از ۵۰درصد از منطقه افزایش می‌دهد.
در نتیجه چنین وضعیتی، اکوسیستم دریایی به شدت آسیب دیده سواحل مرجانی که به نوعی قلب تپنده خلیج‌فارس هستند با این میزان از شوری و دمای بالا، نابود و بسیاری از آبزیان ناچار به مهاجرت به سواحل شمالی یعنی ایران یا محکوم به نابودی هستند. از طرف دیگر، این پهنه آبی به صورت یک حوضچه بزرگ است که توسط تنگه‌هرمز به آب‌های آزاد راه دارد. تنگه باریک هرمز که به اقیانوس هند متصل است، آب‌های متراکم و شور را از قسمت عمیق‌تر هرمز خارج و آب‌های سطحی اقیانوس هند که سبک‌تر و تازه‌تر هستند، در سطوح کم‌عمق‌تر وارد می‌کند و در حال حاضر شرایط محیطی شدیدی را برای یک دریا ایجاد کرده که دمای آن در تابستان به ۳۶درجه سانتی‌گراد می‌رسد. بنابراین، این احتمال که فعالیت‌های نمک‌زدایی ممکن است به افزایش غیرقابل اغماض شوری در سطح حوضچه، همراه با اثرات بالقوه منفی زیست‌محیطی و اقتصادی منجر شود، باید به دقت مورد توجه قرار گیرد.
گروه اقتصاد دریا-سعید قلیچی- دولت عراق به منظور مقابله با بحران فزاینده آب در کشور، به‌ویژه استان بصره، در حال حرکت به سمت افزایش منابع آب غیرمتعارف، از جمله شیرین‌سازی آب دریاست. بالا گرفتن بحران تامین آب در منطقه خاورمیانه موجب شده تا کشورهای مختلف برای تهیه منابع جدید آبی با یکدیگر به رقابت بپردازند. سال‌ها پیش از این بود که مسئولان دولتی عراق اعلام کردند شیرین‌سازی آب دریا در وزارت شهرداری‌ها برای تأمین آب آشامیدنی در دستور کار قرار گرفته و استان بصره نیز در حال بررسی این مسئله است. بااین‌حال، امیدواریم بتوانیم در مذاکرات با شرکت‌های چینی به توافق برسیم. حالا اما خبر رسیده که توافق نهایی با یک شرکت چینی برای ساخت یک نیروگاه بزرگ آب‌شیرین‌کن در شهر بصره (جنوب عراق) صورت گرفته است. شرکت «پاور چاینا» برنده قراردادی 4میلیارد دلاری شده و در اجرای این پروژه قرار است با یک شرکت محلی عراقی همکاری کند.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، آنطور که خبرگزاری رویترز در گزارش خود نوشته است: محمد شیاع‌السودانی، نخست‌وزیر عراق، سنگ بنای این پروژه را گذاشت که ظرفیت تولید روزانه آن یک‌میلیون مترمکعب خواهد بود و انتظار می‌رود بهره‌برداری تجاری آن در ژوئن2028 آغاز شود. این نیروگاه بخشی از تلاش‌های دولت برای رفع کمبود شدید آب در منطقه جنوبی است. مقامات عراقی- براساس سندی مربوط به این پروژه که رویترز به آن دسترسی پیدا کرده است- اعلام کردند که این پروژه شامل ساخت یک نیروگاه برق به ظرفیت 300مگاوات برای تامین برق نیروگاه آب‌شیرین‌کن است.
معاون وزیر نفت عراق پنجشنبه گذشته به خبرنگاران گفت که عراق قصد دارد دامنه پروژه‌های انرژی خورشیدی را گسترش دهد برای آنکه تا سال2030 به ظرفیت تولیدی 12هزار مگاوات در چارچوب تلاش‌ها برای تنوع بخشیدن به ترکیب انرژی و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی دست یابد. این هفته، عون ذیاب عبدالله، وزیر منابع آب عراق، تاکید کرد که کشورش به دلیل کمبود بارندگی و کمبود ورودی آب از کشورهای بالادست، سخت‌ترین سال آبی را در چنددهه اخیر تجربه می‌کند.
این وزارتخانه در بیانیه‌ای که در آن زمان خبرگزاری عراق آن را منتشر کرد، اعلام کرد که وزیر با آنیل بورا اینان، سفیر ترکیه در عراق، دیدار کرد تا در مورد چالش‌های آبی مهمی که عراق با آن مواجه است و سازوکارهای فعال‌سازی همکاری دوجانبه برای تامین نیازهای خود از آب رودخانه‌های دجله و فرات گفت‌وگو کند. وزیر منابع آب عراق افزود: این وزارتخانه اقداماتی را برای سازگاری با وضعیت خشکسالی از طریق اجرای یک کمپین بزرگ برای حذف تجاوزات به اشکال مختلف، ممنوعیت کشت تابستانی و اکتفا به تامین آب آبیاری برای اهداف باغبانی و کشت برخی محصولات و تامین آب خام برای ایستگاه‌های تصفیه آب انجام داده است. وی بر ضرورت حفظ حداقل جریان زیست‌محیطی رودخانه، حفاظت از آن در برابر آلودگی و حفاظت از محیط‌زیست شط‌العرب از طریق کاهش نسبت غلظت‌های نمکی، علاوه‌بر احیای هورها و حفاظت از میراث زیست‌محیطی و اکولوژیکی آن‌ها تاکید کرد.
گام‌های عملی برای استفاده از آب دریا
دولت عراق نخستین گام عملی برای پیشبرد پروژه شیرین‌سازی آب دریا در استان بصره را به عنوان یکی از راهکارهای نجات این کشور از بحران آب سال گذشته برداشته بود. خبرگزاری الفرات تابستان سال گذشته گزارش داد که حسن ظاهر النجار، معاون استاندار بصره در سخنانی گفته است: نخست‌وزیر عراق دستور داده تا پروژه شیرین‌سازی آب دریا از وزارت مسکن و عمران به دولت محلی بصره (استانداری) واگذار شود؛ استانی که از سال۱۹۸۳ میلادی به دلیل افزایش شوری آب و غلظت املاح با بحران آب دست به گریبان است. النجار گفت: در سایه افزایش مستمر جمعیت بصره که اکنون به ۵میلیون نفر رسیده است، نیازمند بیش از یک‌میلیون و ۵۰۰مترمکعب آب در روز هستیم. وی اظهار داشت: استانداری بصره سریعا پروژه شیرین‌سازی آب را آغاز خواهد کرد و پس از دریافت اعتبارات مالی، این پروژه را طی یک مدت بی‌سابقه به ثمر خواهد نشاند و عملا دعوت از شرکت‌ها انجام شده و منتظر طرح آن‌ها هستیم.
محسن الشمری، وزیر سابق منابع آب عراق اظهار داشت: بحران آب در جنوب عراق یک بحران «ترکیبی» است و هم به کمیت آب (کاهش) و هم کیفیت آب (آلودگی) مربوط می‌شود. الشمری گفت: حل مشکلات آب با شیرین‌سازی آن تنها بخشی از راهکار این مشکل است و در سایه نیازهای کشاورزی یک راه‌حل ریشه‌ای به شمار نمی‌رود، آلودگی آب‌ها در بصره و مشکل آب شرط حداکثر ۱۰درصد این مشکل را تشکیل می‌دهد. وی تصریح کرد: آبی که وارد بصره می‌شود، از بالادست رودخانه دجله و فرات از سوریه، ایران و ترکیه است که دارای میزان آلودگی بالایی است. علاوه‌بر این، باید به آلودگی‌هایی که شهرهای عراق به این آب اضافه می‌کنند، اشاره کنیم. وزیر سابق منابع آب عراق همچنین گفت: بنابراین باید بگوییم شیرین‌سازی آب تنها بخشی از راه‌حل است به خصوص که آلودگی آب موجب تولید محصولات کشاورزی و دامی آلوده و واردشدن آسیب به محیط‌زیست می‌شود.
شیرین‌سازی آب دریا در خط ساحلی خلیج‌فارس
بررسی‌ها نشان می‌دهد که خط ساحلی خلیج‌فارس بین پنج‌کشور مشترک است که بسیاری از آن‌ها در ۳۰سال گذشته توسعه اقتصادی سریعی را با رشد چشمگیر جمعیت و شهرنشینی تجربه کرده‌اند. در بین این کشورها هم تنها ایران و عراق می‌توانند برای نیازهای آب شیرین خود به آبراهه‌های طبیعی(رودخانه‌ها و کوه‌ها) متکی باشند. بنابراین، جای تعجب نیست که کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس از اولین پذیرندگان فناوری‌های نمک‌زدایی بوده و امروز بخش اعظم آب شیرین مورد استفاده در منطقه خلیج‌فارس را تامین کنند. این وضعیت به حدی جدی است که تا امروز، ۴۵درصد از تولید جهانی آب‌شیرین‌کن در خلیج‌فارس متمرکز شده و این منطقه میزبان بزرگ‌ترین مجتمع‌های آب‌شیرین‌کن در جهان است.
این حجم از آب که قرار است توسط دستگاه‌ها، شیرین شده و به بهره‌برداری برسند، دارای پسماندهای زیادی مانند شورابه‌ها و مواد شیمیایی متعددی است که متاسفانه در بیشتر موارد به دریا باز می‌گردد. تحقیقات نشان داده که به ازای هر گالن آب شیرین تولیدشده در خلیج‌فارس، به‌طور متوسط ۵.۱گالن آب‌نمک در اقیانوس آزاد می‌شود. در نتیجه چنین وضعیتی میزان شوری آب بالا رفته و به تناسب آن دمای آب نیز افزایش می‌یابد. چنانچه پژوهش‌ها نشان می‌دهد اگر اقدام فوری برای مقابله با این آسیب انجام نشود، نمک‌زدایی در ترکیب با تغییرات اقلیمی، دمای آب ساحلی خلیج‌فارس را تا سال۲۰۵۰ حداقل پنج‌درجه فارنهایت در بیش از ۵۰درصد از منطقه افزایش می‌دهد.
در نتیجه چنین وضعیتی، اکوسیستم دریایی به شدت آسیب دیده سواحل مرجانی که به نوعی قلب تپنده خلیج‌فارس هستند با این میزان از شوری و دمای بالا، نابود و بسیاری از آبزیان ناچار به مهاجرت به سواحل شمالی یعنی ایران یا محکوم به نابودی هستند. از طرف دیگر، این پهنه آبی به صورت یک حوضچه بزرگ است که توسط تنگه‌هرمز به آب‌های آزاد راه دارد. تنگه باریک هرمز که به اقیانوس هند متصل است، آب‌های متراکم و شور را از قسمت عمیق‌تر هرمز خارج و آب‌های سطحی اقیانوس هند که سبک‌تر و تازه‌تر هستند، در سطوح کم‌عمق‌تر وارد می‌کند و در حال حاضر شرایط محیطی شدیدی را برای یک دریا ایجاد کرده که دمای آن در تابستان به ۳۶درجه سانتی‌گراد می‌رسد. بنابراین، این احتمال که فعالیت‌های نمک‌زدایی ممکن است به افزایش غیرقابل اغماض شوری در سطح حوضچه، همراه با اثرات بالقوه منفی زیست‌محیطی و اقتصادی منجر شود، باید به دقت مورد توجه قرار گیرد.