«سرآمد» گزارش می‌دهد؛
ترسیم چشم‌انداز بازار کشتی‌سازی در جهان
گروه مهندسی دریا- صنعت جهانی کشتی‌سازی که ستون‌فقرات تجارت و لجستیک دریایی محسوب می‌شود، عرصه‌ای به شدت رقابتی است و در سال۲۰۲۵، چند کشور کلیدی انتظار می‌رود موقعیت خود را تثبیت کرده و سلطه خود را گسترش دهند. این برتری را می‌توان به عواملی همچون پیشرفت‌های فناورانه، حمایت‌های دولتی، افزایش تقاضا برای کشتی‌های سبزتر و کارآمدتر، زیرساخت‌های بندری عالی و عملیات روان نسبت داد. در سال۲۰۲۴، ارزش بازار جهانی کشتی‌سازی ۱۵۰.۴۲میلیارد دلار بود و پیش‌بینی می‌شود این رقم در سال۲۰۲۵ به ۱۵۵.۵۸میلیارد دلار برسد.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، بررسی‌ها نشان می‌دهند که در سال۲۰۲۵، صنعت جهانی کشتی‌سازی عمدتاً تحت سلطه چین، کره‌جنوبی، ژاپن و اقتصادهای نوظهوری مانند فیلیپین و ویتنام خواهد بود. این صنعت در حال گذار بزرگی به سمت کشتی‌های سازگار با محیط‌زیست، اتوماسیون بیشتر و فناوری‌های هوشمند کارخانه‌ای است. در حالی‌که قدرت‌های سنتی این صنعت همچنان نوآور باقی مانده‌اند، ظهور بازیگران جدید، نشان‌دهنده پویایی و تحول مداوم این بخش است.
براساس برخی گزارش‌ها، رشد این بازار ناشی از افزایش تجارت دریایی و به تبع آن، تقاضای فزاینده برای کشتی‌های مدرن، دوستدار محیط‌زیست و با سامانه‌های کارآمد onboard و عملکرد مؤثر است. منطقه آسیا-اقیانوسیه به تنهایی حداقل 85درصد از فعالیت‌های کشتی‌سازی جهان را به خود اختصاص داده است و کشورهای چین، کره‌جنوبی و ژاپن نقش‌آفرینان اصلی آن هستند. از طرف دیگر، باید در نظر داشت که چشم‌انداز سفارش ساخت کشتی در جهان برای سال‌های2025 و 2026 تحت تأثیر عوامل متعددی از جمله تقاضای جهانی، تحولات فناوری، مقررات زیست‌محیطی و تغییرات ژئوپلیتیکی قرار دارد.
سفارش ساخت کشتی‌های کانتینری در نیمه دوم سال۲۰۲۵ نیز همچون نیمه اول، توسط مالکان این نوع کشتی‌ها هدایت می‌شود. بااین‌حال، انتظار می‌رود از میزان سفارش‌های جدید در بخش کشتی‌های فله‌بر خشک، تانکرها و حامل‌های گازی، به‌ویژه در یاردهای چینی، کاسته شود. بررسی‌ها نشان می‌دهند، پیشنهاد دفتر نماینده تجاری آمریکا مبنی بر تعیین عوارض بر کشتی‌های ساخت چین که وارد بنادر آمریکا می‌شوند، هرچند هنوز به مرحله اجرا نرسیده، اما بر حجم سفارش‌ها در چین تأثیر گذاشته است.
چشم‌انداز سفارش کشتی در 2025
آنطور که در جدیدترین گزارش موسسه Maritime Strategies Intenational (MSI) درباره سفارش ساخت کشتی‌های جدید در سال۲۰۲۵ منتشر شده؛ روند سفارش‌ها در نیمه اول سال‌جاری مشابه سال۲۰۲۴ بوده، اما با تفاوت‌هایی همراه است. این تغییرات تحت تأثیر پیشنهاد نماینده تجاری آمریکا شکل گرفته‌اند که قرار است بر کشتی‌های ساخت چین که به بنادر آمریکا وارد می‌شوند، عوارض وضع شود. با وجود این، سفارش کشتی‌های کانتینری همچنان در سطح بالای سال‌های اخیر ادامه یافت و حدود نیمی از کل سفارش‌ها را تشکیل داد، اما وضعیت برای سایر بخش‌های حمل‌ونقل دریایی متفاوت بود؛ به‌طوری که حجم سفارش تانکرها حدود دوسوم و سفارش کشتی‌های فله‌بر خشک و گازسوز حدود ۸۰درصد کاهش یافته است.
آنطور که «مانا» در گزارشی نوشته است؛ آدام کنت، مدیرعامل موسسه MSI، در این‌باره اظهار داشت: «به‌طور کلی، حجم قراردادهای سفارش ساخت کشتی در سال‌جاری کاهش چشمگیری داشته است. به نظر می‌رسد آشفتگی‌های ژئوپلیتیکی موجب شده برخی مالکان کشتی منتظر بمانند و از ثبت‌سفارش جدید خودداری کنند. همچنین در نیمه اول سال شاهد کاهش قیمت در بخش‌های مختلف کشتیرانی و ساخت کشتی‌های جدید بوده‌ایم. این عوامل باعث شده مالکان عقب‌نشینی کرده و منتظر ثبات شرایط بمانند.» وی افزود: «بااین‌حال، کربن‌زدایی در بخش کشتی‌های کانتینری و کروز در حال اثرگذاری است، به‌طوری که حدود ۵۰درصد از کشتی‌های سفارش داده‌شده در نیمه اول سال، دوگانه‌سوز بوده‌اند.»
کنت ادامه داد: «بر اساس داده‌های MSI، در نیمه اول سال۲۰۲۵، سفارش ساخت کشتی در یاردهای چینی به شدت کاهش یافته و تنها حدود یک‌سوم از کل سفارش‌های جدید را تشکیل می‌دهد؛ در حالی‌که این رقم در سال گذشته ۷۰درصد بود.» وی با اشاره به تأثیر سیاست‌های آمریکا گفت: «این میزان کاهش، قابل‌توجه است. بخشی از آن احتمالاً تحت تأثیر سیاست‌های USTR بوده، اما به نظر می‌رسد باید به کمبود تقاضا در بخش‌هایی مانند کشتی‌های فله‌بر خشک نیز توجه داشت.» به گفته وی، طرح‌های اولیه USTR که اوایل سال جاری ارائه شد، پس از مشورت با فعالان صنعت و دریافت انتقادات، تعدیل شد و اکنون بیشتر بر کشتی‌های تحت مدیریت شرکت‌های چینی تمرکز دارد، نه صرفاً هر کشتی ساخت چین.
کنت در ادامه تصریح کرد: «بدون شک، اجرای برنامه‌های USTR خبر خوبی برای کشتی‌سازان کره‌ای و ژاپنی است. کشتی‌های ساخت چین به‌طور سنتی قیمت‌های پایین‌تری نسبت به همتایان ژاپنی و کره‌ای خود دارند، اما اگر این کشتی‌ها با هزینه‌های اقتصادی مضاعف همراه باشند، مالکان تمایلی به خرید آن‌ها نخواهند داشت.» وی افزود: «کشتی‌سازان کره‌ای و ژاپنی اکنون در موقعیتی قرار دارند که می‌توانند از سیاست‌های حمایتی دولت‌های آمریکا و هند بهره‌مند شوند. برای نمونه، شرکت هانوای کره‌جنوبی در کشتی‌سازی فیلادلفیا در آمریکا سرمایه‌گذاری کرده و شرکت اچ‌دی هیوندای با کشتی‌سازی کوچین هند وارد همکاری مشترک شده است. به نظر می‌رسد ساده‌ترین راه برای موفقیت در کشتی‌سازی، مشارکت یا مالکیت مشترک با یاردهایی است که ریشه در کره و ژاپن دارند.»
براساس گزارش MSI، انتظار می‌رود نیمه دوم سال۲۰۲۵ نیز روندی مشابه نیمه اول داشته باشد. در مجموع حدود ۶۰میلیون تن کشتی جدید سفارش داده خواهد شد که سهم عمده آن همچنان مربوط به کشتی‌های کانتینری است. در مقابل، سفارش کشتی‌های فله‌بر خشک، تانکرها و گازبرها در سطح پایین باقی خواهد ماند. کنت در پایان گفت: «پیش‌بینی ما این است که در سال۲۰۲۶، تعداد قراردادهای جدید حتی بیشتر کاهش یابد. البته با توجه به رشد مداوم و غیرمنتظره سفارش‌های کشتی‌های کانتینری در سال‌های اخیر، ممکن است این بخش همچنان با تقاضای بالا روبه‌رو باشد. بنابراین صحبت از کاهش چشمگیر سفارش در این بخش، منطقی نیست.»
آخرین وضعیت غول‌های کشتی‌سازی جهان
براساس گزارش‌های موجود، چین بی‌تردید بزرگ‌ترین کشور کشتی‌ساز جهان است و انتظار می‌رود این موقعیت را در سال۲۰۲۵ و سال‌های آتی حفظ و تقویت کند. سلطه چین ناشی از در دسترس بودن نیروی کار گسترده و ماهر، یارانه‌ها و حمایت‌های دولتی، سیاست‌های صنعتی قوی، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه و گسترش سریع ظرفیت کشتی‌سازی است. در سال۲۰۲۴، کشت‌سازان چینی سفارش ساخت ۴۶.۴۵میلیون تن را دریافت کردند که معادل ۷0درصد از سهم بازار جهانی بود. کارخانه‌های کشتی‌سازی چینی ۳ تا ۴سال آینده ظرفیت‌شان پر شده است و تا پای۲۰۲۸ هیچ ظرفیت خالی برای سفارش جدید وجود ندارد.
کره‌جنوبی نیز به ساخت کشتی‌های با ارزش بالا و فناوری پیشرفته شهرت دارد. در سال۲۰۲۴، شرکت‌های کشتی‌سازی کره‌ای ۱۰.۹۸میلیون CGT سفارش دریافت کردند که معادل تقریباً ۱7درصد از سهم بازار جهانی است. کره‌جنوبی در ساخت کشتی‌های حمل LNG، نفتکش‌های غول‌پیکر و کشتی‌های کانتینری بزرگ پیشتاز است و در حال سرمایه‌گذاری در کشتی‌های حمل آمونیاک و LPG نیز است. در این میان تمرکز کره‌جنوبی بر کشتی‌های پیچیده و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های سبز جایگاه آن را تثبیت کرده است.
ژاپن در رتبه سوم پس از چین و کره جنوبی قرار دارد. ژاپن تمرکز خود را به ساخت کشتی‌های با ارزش‌افزوده بالا، مانند فله‌برهای سبز و کشتی‌های با فناوری پیشرفته معطوف کرده و دیگر صرفاً بر حجم تولید رقابت نمی‌کند. در حال حاضر، ژاپن در حال بررسی فناوری‌هایی نظیر کشتی‌های خودران و سایر نوآوری‌های پیشرفته است تا مزیت رقابتی خود را حفظ کند. در سال۲۰۲۴، دفتر سفارشات کشتی‌سازی ژاپن به ۸.۳۸میلیون CGT رسید که معادل ۱3درصد از سهم جهانی است. این کشور در ساخت کشتی‌های LNG، LPG، یخچال‌دار و حمل خودرو تخصص دارد. دولت ژاپن هدف‌گذاری کرده تا ظرفیت کشتی‌سازی خود را دوبرابر کند و سهم خود در سفارشات جهانی را تا سال۲۰۳۰ به ۲0درصد افزایش دهد.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، بررسی‌ها نشان می‌دهند که در سال۲۰۲۵، صنعت جهانی کشتی‌سازی عمدتاً تحت سلطه چین، کره‌جنوبی، ژاپن و اقتصادهای نوظهوری مانند فیلیپین و ویتنام خواهد بود. این صنعت در حال گذار بزرگی به سمت کشتی‌های سازگار با محیط‌زیست، اتوماسیون بیشتر و فناوری‌های هوشمند کارخانه‌ای است. در حالی‌که قدرت‌های سنتی این صنعت همچنان نوآور باقی مانده‌اند، ظهور بازیگران جدید، نشان‌دهنده پویایی و تحول مداوم این بخش است.
براساس برخی گزارش‌ها، رشد این بازار ناشی از افزایش تجارت دریایی و به تبع آن، تقاضای فزاینده برای کشتی‌های مدرن، دوستدار محیط‌زیست و با سامانه‌های کارآمد onboard و عملکرد مؤثر است. منطقه آسیا-اقیانوسیه به تنهایی حداقل 85درصد از فعالیت‌های کشتی‌سازی جهان را به خود اختصاص داده است و کشورهای چین، کره‌جنوبی و ژاپن نقش‌آفرینان اصلی آن هستند. از طرف دیگر، باید در نظر داشت که چشم‌انداز سفارش ساخت کشتی در جهان برای سال‌های2025 و 2026 تحت تأثیر عوامل متعددی از جمله تقاضای جهانی، تحولات فناوری، مقررات زیست‌محیطی و تغییرات ژئوپلیتیکی قرار دارد.
سفارش ساخت کشتی‌های کانتینری در نیمه دوم سال۲۰۲۵ نیز همچون نیمه اول، توسط مالکان این نوع کشتی‌ها هدایت می‌شود. بااین‌حال، انتظار می‌رود از میزان سفارش‌های جدید در بخش کشتی‌های فله‌بر خشک، تانکرها و حامل‌های گازی، به‌ویژه در یاردهای چینی، کاسته شود. بررسی‌ها نشان می‌دهند، پیشنهاد دفتر نماینده تجاری آمریکا مبنی بر تعیین عوارض بر کشتی‌های ساخت چین که وارد بنادر آمریکا می‌شوند، هرچند هنوز به مرحله اجرا نرسیده، اما بر حجم سفارش‌ها در چین تأثیر گذاشته است.
چشم‌انداز سفارش کشتی در 2025
آنطور که در جدیدترین گزارش موسسه Maritime Strategies Intenational (MSI) درباره سفارش ساخت کشتی‌های جدید در سال۲۰۲۵ منتشر شده؛ روند سفارش‌ها در نیمه اول سال‌جاری مشابه سال۲۰۲۴ بوده، اما با تفاوت‌هایی همراه است. این تغییرات تحت تأثیر پیشنهاد نماینده تجاری آمریکا شکل گرفته‌اند که قرار است بر کشتی‌های ساخت چین که به بنادر آمریکا وارد می‌شوند، عوارض وضع شود. با وجود این، سفارش کشتی‌های کانتینری همچنان در سطح بالای سال‌های اخیر ادامه یافت و حدود نیمی از کل سفارش‌ها را تشکیل داد، اما وضعیت برای سایر بخش‌های حمل‌ونقل دریایی متفاوت بود؛ به‌طوری که حجم سفارش تانکرها حدود دوسوم و سفارش کشتی‌های فله‌بر خشک و گازسوز حدود ۸۰درصد کاهش یافته است.
آنطور که «مانا» در گزارشی نوشته است؛ آدام کنت، مدیرعامل موسسه MSI، در این‌باره اظهار داشت: «به‌طور کلی، حجم قراردادهای سفارش ساخت کشتی در سال‌جاری کاهش چشمگیری داشته است. به نظر می‌رسد آشفتگی‌های ژئوپلیتیکی موجب شده برخی مالکان کشتی منتظر بمانند و از ثبت‌سفارش جدید خودداری کنند. همچنین در نیمه اول سال شاهد کاهش قیمت در بخش‌های مختلف کشتیرانی و ساخت کشتی‌های جدید بوده‌ایم. این عوامل باعث شده مالکان عقب‌نشینی کرده و منتظر ثبات شرایط بمانند.» وی افزود: «بااین‌حال، کربن‌زدایی در بخش کشتی‌های کانتینری و کروز در حال اثرگذاری است، به‌طوری که حدود ۵۰درصد از کشتی‌های سفارش داده‌شده در نیمه اول سال، دوگانه‌سوز بوده‌اند.»
کنت ادامه داد: «بر اساس داده‌های MSI، در نیمه اول سال۲۰۲۵، سفارش ساخت کشتی در یاردهای چینی به شدت کاهش یافته و تنها حدود یک‌سوم از کل سفارش‌های جدید را تشکیل می‌دهد؛ در حالی‌که این رقم در سال گذشته ۷۰درصد بود.» وی با اشاره به تأثیر سیاست‌های آمریکا گفت: «این میزان کاهش، قابل‌توجه است. بخشی از آن احتمالاً تحت تأثیر سیاست‌های USTR بوده، اما به نظر می‌رسد باید به کمبود تقاضا در بخش‌هایی مانند کشتی‌های فله‌بر خشک نیز توجه داشت.» به گفته وی، طرح‌های اولیه USTR که اوایل سال جاری ارائه شد، پس از مشورت با فعالان صنعت و دریافت انتقادات، تعدیل شد و اکنون بیشتر بر کشتی‌های تحت مدیریت شرکت‌های چینی تمرکز دارد، نه صرفاً هر کشتی ساخت چین.
کنت در ادامه تصریح کرد: «بدون شک، اجرای برنامه‌های USTR خبر خوبی برای کشتی‌سازان کره‌ای و ژاپنی است. کشتی‌های ساخت چین به‌طور سنتی قیمت‌های پایین‌تری نسبت به همتایان ژاپنی و کره‌ای خود دارند، اما اگر این کشتی‌ها با هزینه‌های اقتصادی مضاعف همراه باشند، مالکان تمایلی به خرید آن‌ها نخواهند داشت.» وی افزود: «کشتی‌سازان کره‌ای و ژاپنی اکنون در موقعیتی قرار دارند که می‌توانند از سیاست‌های حمایتی دولت‌های آمریکا و هند بهره‌مند شوند. برای نمونه، شرکت هانوای کره‌جنوبی در کشتی‌سازی فیلادلفیا در آمریکا سرمایه‌گذاری کرده و شرکت اچ‌دی هیوندای با کشتی‌سازی کوچین هند وارد همکاری مشترک شده است. به نظر می‌رسد ساده‌ترین راه برای موفقیت در کشتی‌سازی، مشارکت یا مالکیت مشترک با یاردهایی است که ریشه در کره و ژاپن دارند.»
براساس گزارش MSI، انتظار می‌رود نیمه دوم سال۲۰۲۵ نیز روندی مشابه نیمه اول داشته باشد. در مجموع حدود ۶۰میلیون تن کشتی جدید سفارش داده خواهد شد که سهم عمده آن همچنان مربوط به کشتی‌های کانتینری است. در مقابل، سفارش کشتی‌های فله‌بر خشک، تانکرها و گازبرها در سطح پایین باقی خواهد ماند. کنت در پایان گفت: «پیش‌بینی ما این است که در سال۲۰۲۶، تعداد قراردادهای جدید حتی بیشتر کاهش یابد. البته با توجه به رشد مداوم و غیرمنتظره سفارش‌های کشتی‌های کانتینری در سال‌های اخیر، ممکن است این بخش همچنان با تقاضای بالا روبه‌رو باشد. بنابراین صحبت از کاهش چشمگیر سفارش در این بخش، منطقی نیست.»
آخرین وضعیت غول‌های کشتی‌سازی جهان
براساس گزارش‌های موجود، چین بی‌تردید بزرگ‌ترین کشور کشتی‌ساز جهان است و انتظار می‌رود این موقعیت را در سال۲۰۲۵ و سال‌های آتی حفظ و تقویت کند. سلطه چین ناشی از در دسترس بودن نیروی کار گسترده و ماهر، یارانه‌ها و حمایت‌های دولتی، سیاست‌های صنعتی قوی، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه و گسترش سریع ظرفیت کشتی‌سازی است. در سال۲۰۲۴، کشت‌سازان چینی سفارش ساخت ۴۶.۴۵میلیون تن را دریافت کردند که معادل ۷0درصد از سهم بازار جهانی بود. کارخانه‌های کشتی‌سازی چینی ۳ تا ۴سال آینده ظرفیت‌شان پر شده است و تا پای۲۰۲۸ هیچ ظرفیت خالی برای سفارش جدید وجود ندارد.
کره‌جنوبی نیز به ساخت کشتی‌های با ارزش بالا و فناوری پیشرفته شهرت دارد. در سال۲۰۲۴، شرکت‌های کشتی‌سازی کره‌ای ۱۰.۹۸میلیون CGT سفارش دریافت کردند که معادل تقریباً ۱7درصد از سهم بازار جهانی است. کره‌جنوبی در ساخت کشتی‌های حمل LNG، نفتکش‌های غول‌پیکر و کشتی‌های کانتینری بزرگ پیشتاز است و در حال سرمایه‌گذاری در کشتی‌های حمل آمونیاک و LPG نیز است. در این میان تمرکز کره‌جنوبی بر کشتی‌های پیچیده و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های سبز جایگاه آن را تثبیت کرده است.
ژاپن در رتبه سوم پس از چین و کره جنوبی قرار دارد. ژاپن تمرکز خود را به ساخت کشتی‌های با ارزش‌افزوده بالا، مانند فله‌برهای سبز و کشتی‌های با فناوری پیشرفته معطوف کرده و دیگر صرفاً بر حجم تولید رقابت نمی‌کند. در حال حاضر، ژاپن در حال بررسی فناوری‌هایی نظیر کشتی‌های خودران و سایر نوآوری‌های پیشرفته است تا مزیت رقابتی خود را حفظ کند. در سال۲۰۲۴، دفتر سفارشات کشتی‌سازی ژاپن به ۸.۳۸میلیون CGT رسید که معادل ۱3درصد از سهم جهانی است. این کشور در ساخت کشتی‌های LNG، LPG، یخچال‌دار و حمل خودرو تخصص دارد. دولت ژاپن هدف‌گذاری کرده تا ظرفیت کشتی‌سازی خود را دوبرابر کند و سهم خود در سفارشات جهانی را تا سال۲۰۳۰ به ۲0درصد افزایش دهد.