«سرآمد» گزارش می‌دهد؛
نوش‌داروی واردات پس از بحران کمبود اتوبوس
محدودیت اعتباری واردات ۲۰۰۰دستگاه اتوبوس برون‌شهری رفع شد
گروه حمل‌ونقل- امید اسماعیلی- «هم برای جابه‌جایی مسافران در کل کشور و هم برای انتقال زائران به مرزها، با کمبود جدی اتوبوس مواجه هستیم. با تلاش‌های انجام‌شده در سال گذشته، موفق شدیم ثبت‌سفارش داخلی حدود هزاردستگاه اتوبوس را انجام دهیم. بااین‌حال، ورود اتوبوس‌های جدید به کشور تاکنون محقق نشده است». این جملات بخش‌هایی از صحبت‌های وزیر راه و شهرسازی دولت چهاردهم است. فرزانه صادق این صحبت‌ها را چند روز پیش و در حاشیه برگزاری پنجمین ستاد اربعین۱۴۰۴ این وزارتخانه در جمع خبرنگاران مطرح کرد. چند روز از این صحبت‌ها گذشته و حالا خبرگزاری‌ها اعلام کرده‌اند که محدودیت اعتباری برای واردات 2000دستگاه اتوبوس برون‌شهری رفع شده است.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، بحران کمبود اتوبوس‌های برون‌شهری در ایام منتهی به برگزاری آیین مذهبی پیاده‌روی اربعین حسینی، برای جابه‌جایی و انتقال زائران به مرزها، موضوعی است که هرساله خود را نشان می‌دهد. امسال نیز به مانند سال‌های گذشته این کمبود خود را نشان داد؛ هرچند از ماه‌ها قبل در نشست‌های مختلف درباره آن صحبت شده و درباره این کمبود هشدار داده شده بود. چند روز پیش بود که رسانه‌های داخلی گزارش دادند که کمبود جدی اتوبوس در کشور موجب شده است که در ایام اربعین، دستگاه‌های اجرایی اتوبوس‌های در اختیار خود را به ناوگان اتوبوس‌رانی مسافری تزریق کنند. همان زمان بود که فرزانه صادق اعلام کرد تأمین ۵۰۰دستگاه اتوبوس برای جبران ناترازی ناوگان از سوی وزارت نفت و وزارت صمت انجام شده و پیگیری برای افزایش ناوگان همچنان ادامه دارد.
کارشناسان حوزه حمل‌ونقل بر این باورند که نباید به اتوبوس صرفا به عنوان یک وسیله نقلیه بین‌جاده‌ای یا شهری نگاه کرد. اتوبوس یک مسئله اقتصادی است که بحرانی‌شدن اقتصاد در کشور، در این پدیده خود را به خوبی نشان می‌دهد. در کشورهای توسعه‌یافته این روند کاملا متفاوت است و استفاده از یک اتوبوس مدرن، نیازمند درگیرشدن تمامی نهادها و جذب سرمایه عظیم نیست. در هر حال، امروز در کنار ناترازی برق و گاز، با ناترازی اتوبوس هم مواجه هستیم که قابل بررسی است. بررسی‌ها نیز حاکی از آن است که در دوران اربعین و نوروز، ناترازی اتوبوس شدت بیشتری به خود می‌گیرد. در دوسال اخیر نیز برای جبران این ناترازی، از کشور ترکیه و عراق تعداد اتوبوس جهت طی کردن دوران اربعین، نهاد‌های مربوطه قرض گرفته‌اند.
رفع محدودیت اعتبار واردات اتوبوس
روز گذشته پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی با انتشار خبری اعلام کرد که هیات‌وزیران در جلسه ۱۹مرداد۱۴۰۴، به پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های راه و شهرسازی و صنعت، معدن و تجارت و در راستای تسهیل تامین ناوگان حمل‌ونقل عمومی، به‌ویژه جهت پشتیبانی مراسم اربعین حسینی، محدودیت سقف اعتباری جهت ثبت‌سفارش واردات ۲۰۰۰دستگاه ناوگان مسافری کشور را برطرف کرده است. به این ترتیب با هدف توسعه حمل‌ونقل عمومی مسافر و ارائه خدمات بهینه به مسافران، ثبت‌سفارش و واردات ۲۰۰۰دستگاه اتوبوس برون‌شهری با مصوبه اخیر هیات‌وزیران شتاب خواهد گرفت.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که در حال حاضر ثبت‌سفارش واردات اتوبوس‌های برون‌شهری از شمول محدودیت سقف اعتباری موضوع ماده۱۰ آیین‌نامه اجرایی قانون مقررات صادرات و واردات مستثناست. وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف است نسبت به ثبت‌سفارش متقاضیان واجد شرایط بدون رعایت سقف اعتباری اقدام کند. این محدودیت، مانع جدی جهت واردات اتوبوس برون‌شهری بود که با پیگیری‌های انجام‌شده از سوی وزارت راه و شهرسازی و وزارت صمت و تصویب دولت برطرف شد.
رضا اکبری، معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای اعلام کرده است که در عملیات حمل‌ونقل اربعین امسال، ۶هزار و ۸۹۵دستگاه اتوبوس ناوگان کشور برای جابه‌جایی زائران به‌کار گرفته شده است و از این تعداد، ۴هزار و ۹۳۰دستگاه اتوبوس در مسیر مرز مهران و بالعکس سرویس‌دهی داشته‌اند. به گفته اکبری، با تلاش‌های انجام‌شده در سطح دولت و تصویب مصوبات مهم، ناوگان اتوبوسی کشور، به‌ویژه به مرزهای شلمچه و مهران هدایت شد و در حال حاضر حدود ۹۰۰دستگاه اتوبوس در مرز مهران فعال هستند که تا ۱۲ساعت آینده ۶۰۰دستگاه دیگر نیز به آن‌ها اضافه خواهد شد.
کارشناسان چه می‌گویند؟
عبدالرضا فتاحی، رئیس کانون انجمن‌ها و شرکت‌های مسافربری، درباره وضعیت فعلی ناترازی اتوبوس‌ها در گفت‌وگویی بیان کرد: چندین‌هزار اتوبوس به علت مشکلات مالی و نرخ‌های پایین از دست رفته‌اند. در حال حاضر ۶هزار اتوبوس فعال در جاده‌ها وجود دارد که نسبت به نیاز کشور عدد کمی است و باید افزایش یابد. باوجود تحریم‌ها و گرانی و مشکلات ارزی نیز اتوبوس جدید وارد نمی‌شود. الان اگر اتوبوس جدید از اروپا وارد کشور شود، نزدیک ۳۵میلیارد تومان قیمت‌گذاری می‌کنند. این عدد یعنی هرکسی سمت سرمایه‌گذاری اتوبوس نخواهد رفت. راننده‌ها تلاش دارند بیشتر به سمت سرویس شرکت‌های خصوصی، معادن و تور‌های گردشگری بروند که سود بیشتری دارد. به علت عدم‌به‌روز‌رسانی نرخ توسط دولت، راننده‌ها دیگر تمایلی برای حضور در جاده‌ها و حمل‌ونقل مسافر ندارند.
این فعال حوزه حمل‌ونقل در رابطه با عمر بالای ناوگان مسافربری بیان کرد: سرمایه‌گذار‌ها به خاطر پایین بودن کرایه، کمبود و گرانی قطعات و چالش‌های فنی از این بازار فرار می‌کنند. اتوبوس‌های ما نیز کهنه شده‌اند و عمر ناوگان به ۱۵ الی ۱۷سال رسیده است. اتوبوس‌های اسکانیا، بنز و ولوو بازار ایران را در اختیار دارند. اگرچه تعداد کمی اتوبوس «مان» از خارج وارد کردند، اما چندان نتوانسته بر ناترازی بازار اثر بگذارد. این اتوبوس‌ها به علت کمبود قطعات و عدم‌نمایندگی در کشور، حدوداً زمینگیر شده‌اند. اتوبوس‌هایی هم که در حال حاضر استفاده می‌شوند، از ۶ تا ۱۵میلیارد به‌طور میانگین و نوسانی قیمت‌گذاری می‌شود.
رئیس کانون انجمن‌ها و شرکت‌های مسافربری درباره عدم‌همخوانی نرخ بلیت با قیمت اتوبوس اظهار داشت: نرخ بلیت اتوبوس در ایران پایین است و دولت نیز اجازه به‌روزرسانی آن را نمی‌دهد. مثلاً بلیت مسیر اهواز به تهران ۵۵۰هزار تومان است در حالی‌که اگر نفر برکیلومتر محاسبه شود، باید به یک‌میلیون و ۲۵۰هزار تومان برسد. این وضعیت باعث شده راننده‌ها دیگر انگیزه‌ای برای تردد در این مسیر‌ها نداشته باشند.
فتاحی همچنین درباره هزینه‌های جانبی اتوبوس گفت: هزینه‌های فنی اتوبوس در سال‌های اخیر بسیاربسیار افزایش داشته است. طبق شنیده‌ها لاستیک اتوبوس با کیفیت خوب در هر جفت به ۱۰۰ الی ۱۵۰میلیون تومان رسیده است. با این هزینه‌ها دیگر برای راننده صرفه اقتصادی ندارد که با بلیت ۳۰۰ یا ۵۰۰هزارتومانی مسافر جابه‌جا کند. باید این نرخ‌ها اصلاح شود تا راننده‌ها با انگیزه بیشتری به این کار بپردازند.
گروه حمل‌ونقل- امید اسماعیلی- «هم برای جابه‌جایی مسافران در کل کشور و هم برای انتقال زائران به مرزها، با کمبود جدی اتوبوس مواجه هستیم. با تلاش‌های انجام‌شده در سال گذشته، موفق شدیم ثبت‌سفارش داخلی حدود هزاردستگاه اتوبوس را انجام دهیم. بااین‌حال، ورود اتوبوس‌های جدید به کشور تاکنون محقق نشده است». این جملات بخش‌هایی از صحبت‌های وزیر راه و شهرسازی دولت چهاردهم است. فرزانه صادق این صحبت‌ها را چند روز پیش و در حاشیه برگزاری پنجمین ستاد اربعین۱۴۰۴ این وزارتخانه در جمع خبرنگاران مطرح کرد. چند روز از این صحبت‌ها گذشته و حالا خبرگزاری‌ها اعلام کرده‌اند که محدودیت اعتباری برای واردات 2000دستگاه اتوبوس برون‌شهری رفع شده است.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، بحران کمبود اتوبوس‌های برون‌شهری در ایام منتهی به برگزاری آیین مذهبی پیاده‌روی اربعین حسینی، برای جابه‌جایی و انتقال زائران به مرزها، موضوعی است که هرساله خود را نشان می‌دهد. امسال نیز به مانند سال‌های گذشته این کمبود خود را نشان داد؛ هرچند از ماه‌ها قبل در نشست‌های مختلف درباره آن صحبت شده و درباره این کمبود هشدار داده شده بود. چند روز پیش بود که رسانه‌های داخلی گزارش دادند که کمبود جدی اتوبوس در کشور موجب شده است که در ایام اربعین، دستگاه‌های اجرایی اتوبوس‌های در اختیار خود را به ناوگان اتوبوس‌رانی مسافری تزریق کنند. همان زمان بود که فرزانه صادق اعلام کرد تأمین ۵۰۰دستگاه اتوبوس برای جبران ناترازی ناوگان از سوی وزارت نفت و وزارت صمت انجام شده و پیگیری برای افزایش ناوگان همچنان ادامه دارد.
کارشناسان حوزه حمل‌ونقل بر این باورند که نباید به اتوبوس صرفا به عنوان یک وسیله نقلیه بین‌جاده‌ای یا شهری نگاه کرد. اتوبوس یک مسئله اقتصادی است که بحرانی‌شدن اقتصاد در کشور، در این پدیده خود را به خوبی نشان می‌دهد. در کشورهای توسعه‌یافته این روند کاملا متفاوت است و استفاده از یک اتوبوس مدرن، نیازمند درگیرشدن تمامی نهادها و جذب سرمایه عظیم نیست. در هر حال، امروز در کنار ناترازی برق و گاز، با ناترازی اتوبوس هم مواجه هستیم که قابل بررسی است. بررسی‌ها نیز حاکی از آن است که در دوران اربعین و نوروز، ناترازی اتوبوس شدت بیشتری به خود می‌گیرد. در دوسال اخیر نیز برای جبران این ناترازی، از کشور ترکیه و عراق تعداد اتوبوس جهت طی کردن دوران اربعین، نهاد‌های مربوطه قرض گرفته‌اند.
رفع محدودیت اعتبار واردات اتوبوس
روز گذشته پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی با انتشار خبری اعلام کرد که هیات‌وزیران در جلسه ۱۹مرداد۱۴۰۴، به پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های راه و شهرسازی و صنعت، معدن و تجارت و در راستای تسهیل تامین ناوگان حمل‌ونقل عمومی، به‌ویژه جهت پشتیبانی مراسم اربعین حسینی، محدودیت سقف اعتباری جهت ثبت‌سفارش واردات ۲۰۰۰دستگاه ناوگان مسافری کشور را برطرف کرده است. به این ترتیب با هدف توسعه حمل‌ونقل عمومی مسافر و ارائه خدمات بهینه به مسافران، ثبت‌سفارش و واردات ۲۰۰۰دستگاه اتوبوس برون‌شهری با مصوبه اخیر هیات‌وزیران شتاب خواهد گرفت.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که در حال حاضر ثبت‌سفارش واردات اتوبوس‌های برون‌شهری از شمول محدودیت سقف اعتباری موضوع ماده۱۰ آیین‌نامه اجرایی قانون مقررات صادرات و واردات مستثناست. وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف است نسبت به ثبت‌سفارش متقاضیان واجد شرایط بدون رعایت سقف اعتباری اقدام کند. این محدودیت، مانع جدی جهت واردات اتوبوس برون‌شهری بود که با پیگیری‌های انجام‌شده از سوی وزارت راه و شهرسازی و وزارت صمت و تصویب دولت برطرف شد.
رضا اکبری، معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای اعلام کرده است که در عملیات حمل‌ونقل اربعین امسال، ۶هزار و ۸۹۵دستگاه اتوبوس ناوگان کشور برای جابه‌جایی زائران به‌کار گرفته شده است و از این تعداد، ۴هزار و ۹۳۰دستگاه اتوبوس در مسیر مرز مهران و بالعکس سرویس‌دهی داشته‌اند. به گفته اکبری، با تلاش‌های انجام‌شده در سطح دولت و تصویب مصوبات مهم، ناوگان اتوبوسی کشور، به‌ویژه به مرزهای شلمچه و مهران هدایت شد و در حال حاضر حدود ۹۰۰دستگاه اتوبوس در مرز مهران فعال هستند که تا ۱۲ساعت آینده ۶۰۰دستگاه دیگر نیز به آن‌ها اضافه خواهد شد.
کارشناسان چه می‌گویند؟
عبدالرضا فتاحی، رئیس کانون انجمن‌ها و شرکت‌های مسافربری، درباره وضعیت فعلی ناترازی اتوبوس‌ها در گفت‌وگویی بیان کرد: چندین‌هزار اتوبوس به علت مشکلات مالی و نرخ‌های پایین از دست رفته‌اند. در حال حاضر ۶هزار اتوبوس فعال در جاده‌ها وجود دارد که نسبت به نیاز کشور عدد کمی است و باید افزایش یابد. باوجود تحریم‌ها و گرانی و مشکلات ارزی نیز اتوبوس جدید وارد نمی‌شود. الان اگر اتوبوس جدید از اروپا وارد کشور شود، نزدیک ۳۵میلیارد تومان قیمت‌گذاری می‌کنند. این عدد یعنی هرکسی سمت سرمایه‌گذاری اتوبوس نخواهد رفت. راننده‌ها تلاش دارند بیشتر به سمت سرویس شرکت‌های خصوصی، معادن و تور‌های گردشگری بروند که سود بیشتری دارد. به علت عدم‌به‌روز‌رسانی نرخ توسط دولت، راننده‌ها دیگر تمایلی برای حضور در جاده‌ها و حمل‌ونقل مسافر ندارند.
این فعال حوزه حمل‌ونقل در رابطه با عمر بالای ناوگان مسافربری بیان کرد: سرمایه‌گذار‌ها به خاطر پایین بودن کرایه، کمبود و گرانی قطعات و چالش‌های فنی از این بازار فرار می‌کنند. اتوبوس‌های ما نیز کهنه شده‌اند و عمر ناوگان به ۱۵ الی ۱۷سال رسیده است. اتوبوس‌های اسکانیا، بنز و ولوو بازار ایران را در اختیار دارند. اگرچه تعداد کمی اتوبوس «مان» از خارج وارد کردند، اما چندان نتوانسته بر ناترازی بازار اثر بگذارد. این اتوبوس‌ها به علت کمبود قطعات و عدم‌نمایندگی در کشور، حدوداً زمینگیر شده‌اند. اتوبوس‌هایی هم که در حال حاضر استفاده می‌شوند، از ۶ تا ۱۵میلیارد به‌طور میانگین و نوسانی قیمت‌گذاری می‌شود.
رئیس کانون انجمن‌ها و شرکت‌های مسافربری درباره عدم‌همخوانی نرخ بلیت با قیمت اتوبوس اظهار داشت: نرخ بلیت اتوبوس در ایران پایین است و دولت نیز اجازه به‌روزرسانی آن را نمی‌دهد. مثلاً بلیت مسیر اهواز به تهران ۵۵۰هزار تومان است در حالی‌که اگر نفر برکیلومتر محاسبه شود، باید به یک‌میلیون و ۲۵۰هزار تومان برسد. این وضعیت باعث شده راننده‌ها دیگر انگیزه‌ای برای تردد در این مسیر‌ها نداشته باشند.
فتاحی همچنین درباره هزینه‌های جانبی اتوبوس گفت: هزینه‌های فنی اتوبوس در سال‌های اخیر بسیاربسیار افزایش داشته است. طبق شنیده‌ها لاستیک اتوبوس با کیفیت خوب در هر جفت به ۱۰۰ الی ۱۵۰میلیون تومان رسیده است. با این هزینه‌ها دیگر برای راننده صرفه اقتصادی ندارد که با بلیت ۳۰۰ یا ۵۰۰هزارتومانی مسافر جابه‌جا کند. باید این نرخ‌ها اصلاح شود تا راننده‌ها با انگیزه بیشتری به این کار بپردازند.