«سرآمد»گزارش می‌دهد؛
تثبیت فرمانروایی چین در صنعت کشتی‌سازی جهان
گروه صنایع دریایی- سهیل مرتضوی - کارشناسان بر این باورند که چین در حال حرکت به سمت ساخت ناوگان دریایی قوی‌تر از همتای آمریکایی خود است. بررسی گزارش‌های منتشرشده از سوی رسانه‌های مختلف نیز نشان می‌دهد که چین پس از تبدیل خود به «کارخانه جهانی» به دنبال تثبیت جایگاهش به عنوان بزرگ‌ترین کشتی‌ساز جهان است. بسیاری از مشتریان کشتی‌سازی چین نیز کشورهای غربی در اروپا و آمریکای‌شمالی هستند. مدتی قبل بود که وال‌استریت ژورنال در گزارشی نوشت؛ هرچند بزرگ‌ترین شرکت‌های کشتیرانی جهان هنوز تحت مالکیت غربی‌ها هستند، اما بیش از نیمی از صنعت کشتی‌سازی تجاری جهان متعلق به چین بوده و این موضوع پکن را تا حد زیادی به بزرگ‌ترین کشتی‌ساز جهان تبدیل می‌کند.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، چند روز پیش بود که خبر ادغام دوغول کشتی‌سازی دولتی چین با یکدیگر و ایجاد یکی از بزرگ‌ترین کارخانه‌های کشتی‌سازی جهان مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت. براساس گزارش‌های منتشرشده، چین دوشرکت عظیم دولتی خود در حوزه کشتی‌سازی را ادغام کرده و شرکتی با ارزش ۷۰۰میلیارد یوآن (۹۷.۴میلیارد دلار) ایجاد کرده است. بررسی‌ها نیز نشان می‌دهد که شرکت کشتی‌سازی دولتی چین و شرکت صنایع کشتی‌سازی‌اش که پیش‌تر یک مجموعه واحد بودند، اما در سال ۱۹۹۹ به دوشرکت دولتی مجزا تقسیم شدند، حالا پس از ماه‌ها گفت‌و‌گو و شایعات، در مراسمی در شانگهای دوباره به یک مجموعه تبدیل شدند.
در مقابل عملکرد مناسب چین در صنعت کشتی‌سازی، کارخانه‌های کشتی‌سازی غربی که به ایجاد امپراتوری‌های استعماری، گسترش تجارت و پیروزی در جنگ‌ها کمک می‌کرد، روندی نزولی داشته است. امروزه اروپا تنها ۵درصد از کل تولید جهانی کشتی را در اختیار دارد و ایالات متحده تقریباً هیچ سهمی در آن ندارد. اکثر کشتی‌هایی که امروزه توسط چین ساخته نشده‌اند، از کره جنوبی و ژاپن می‌آیند.
تثبیت جایگاه چین در صنعت کشتی‌سازی
براساس این ادغام، CSSC جدید تا ۲۱درصد صنعت کشتی‌سازی جهان را تحت کنترل خواهد داشت و پکن امیدوار است این ابرشرکت تازه بتواند در حوزه‌های غیرنظامی، نظامی و انرژی فراساحل رقیبی کارآمدتر باشد. هدف اصلی، تثبیت جایگاه چین بالاتر از کره‌جنوبی به عنوان قدرت برتر منطقه در بازاری است که رقابت در آن، به‌ویژه در آسیا، شدیدتر از همیشه است. در ۲۵سال جدایی، CSIC مستقر در دالیان(شمال) و CSSC مستقر در شانگهای(جنوب) رقابتی داخلی ایجاد کردند که اکنون با این ادغام، کاهش این رقابت داخلی و تمرکز بر رشد در برابر رقبای جهانی در اولویت قرار گرفته است، به‌ویژه با افزایش سیاست‌های ضدچینی ایالات متحده در دوره دوم دولت ترامپ.
این ادغام بزرگ‌ترین بازسازی راهبردی در تاریخ کشتی‌سازی چین است که با هدف بهینه‌سازی تخصیص منابع و افزایش رقابت‌پذیری در بازار جهانی انجام می‌شود. طبق برنامه، روز سه‌شنبه ۱۲اوت آخرین روز معامله سهامCSIC در بورس شانگهای خواهد بود و سپس این شرکت در China CSSC Holdings ادغام می‌شود. بااین‌حال، این اقدام می‌تواند پیامد‌های منفی نیز برای دولت پکن و شرکت تازه‌تأسیس داشته باشد؛ از جمله جلب‌توجه نهاد‌های بین‌المللی ضدانحصار. هرچند این نهاد‌ها قدرت تجزیه شرکت‌های چینی را ندارند، اما ممکن است به دولت‌های دیگر پیشنهاد اقدامات متقابل را بدهند که می‌تواند فعالیت‌های تجاریCSSC را محدود کند. همچنین ادغام احتمالی کشتی‌سازی‌های نظامی و غیرنظامی می‌تواند باعث اعمال محدودیت‌ها یا تعرفه‌های بیشتر بر صنعت کشتی‌سازی چین شود؛ از جمله افزایش هزینه‌های بندری برای کشتی‌های چینی یا تعرفه‌های بالاتر.
دست بالای چین در صنعت کشتی‌سازی
جایگاه نخست کشتی‌سازی چین در جهان نمادی از تحول تاریخی آن از یک کشور قاره‌ای متمرکز به درون به یک قدرت دریایی است که عنوان بزرگ‌ترین کشتی‌ساز جهان را دارد، اما این تنها مزیت آن نیست، بلکه صنعت کشتی‌سازی چین نشان‌دهنده یک دارایی استراتژیک محوری برای پکن است که در راستای تلاش«شی‌جین‌پینگ»، رهبر چین، برای تغییر شکل نظم جهانی است. باید توجه داشت که شرکت‌های بزرگ کشتی‌سازی چینی که کشتی‌های تجاری جهان را تولید می‌کنند، همان‌هایی هستند که معمولاً برای نیروی دریایی چین کشتی‌های جنگی می‌سازند. کارخانه‌های کشتی‌سازی چین در حال رونق هستند و قراردادهای چندمیلیارد دلاری برای ساخت کشتی‌های جنگی، کشتی‌های کانتینری، نفتکش‌ها و حامل‌های بار برای خطوط کشتیرانی در چین، غرب و حتی تایوان دریافت کردند.
در سال‌های اخیر کارخانه‌های کشتی‌سازی گسترش یافتند، تعداد بسیاری از کارگران را آموزش دادند و زنجیره‌های عرضه گسترده‌ای را برای سال‌های آینده ایجاد کردند. برنامه‌ریزان نظامی چینی از همه این موارد برای ساختن بزرگ‌ترین نیروی دریایی جهان از نظر تعداد کشتی استفاده می‌کنند. در مقابل از رونق صنعت کشتی‌سازی آمریکا کاسته شده است. در صورت درگیری طولانی‌مدت، نیروی دریایی چین به لطف کارخانه‌های کشتی‌سازی چینی دست بالا را خواهد داشت. چون اندازه کارخانه‌های کشتی‌سازی چینی جهت افزایش تولید در زمان جنگ مناسب است، می‌توانند سرعت تولید را تسریع، کشتی‌ها را جایگزین و کشتی‌های آسیب‌دیده را به سرعت تعمیر کنند. این قابلیت را کارخانه‌های کشتی‌سازی آمریکایی در طول جنگ جهانی دوم ارائه کردند.
چشم‌انداز ناوگان نظامی دریایی در چین
استراتژیست‌های آمریکایی باور دارند، با توجه به درگیری اوکراین، برتری چین در صنعت کشتی‌سازی نگران‌کننده است، زیرا احتمال طولانی‌شدن جنگ وجود دارد. بنابراین صنایع مرتبط برای تداوم جنگ مورد نیاز است، به‌طوری‌که کارخانجات اسلحه‌سازی آمریکایی برای تأمین تقاضا در مناطق جنگی اوکراین همواره تلاش کرده‌اند. از همین رو، سازندگان مهمات و کارخانه‌های کشتی‌سازی در ایالات متحده برای جنگ با چین آمادگی کافی را ندارند.
برخی گزارش‌ها نیز حاکی از این است که نیروی دریایی چین ۳۷۰کشتی جنگی دارد که بیش از تعداد ناوهای نیروی دریایی ایالات متحده است. انتظار می‌رود این تعداد تا سال ۲۰۳۰میلادی به ۴۳۵کشتی افزایش یابد. کارخانه‌های کشتی‌سازی چینی در حال ساخت کشتی‌های جنگی پیشرفته‌تر، از جمله کشتی‌های بزرگ و مجهز کلاس Renhai هستند. چین همچنین بزرگ‌ترین ناوگان ماهیگیری و گارد ساحلی جهان را ساخته است، البته ناوگان دریایی تجاری بزرگ قدرت دریایی چین را افزایش می‌دهد. در مقابل پیش‌بینی می‌شود که اندازه نیروی دریایی ایالات متحده با ۲۹۲کشتی ثابت بماند یا در سال‌های آینده کوچک‌تر شود. در نتیجه تعداد کشتی‌هایی که از رده خارج می‌شوند بیش از تعداد کشتی‌های تولید‌شده است. ناوگان لجستیکی و حملونقل دریایی که به ارتش ایالات متحده کمک می‌کند نیز در حال فرسوده‌شدن است.
سهم این کشور در دریافت سفارش کشتی‌های تانکر از ۳۲.۴درصد در سال۲۰۲۲ به ۶۲.۶درصد در سال۲۰۲۳ و ۷۱.۲درصد در سال۲۰۲۴ افزایش یافته است. سهم چین از دفتر سفارش کشتی‌های کانتینری نیز مسیر رشد مشابهی را طی کرده است. این کشور از سال۲۰۱۲ رتبه اول سفارش‌های جدید را در جهان در اختیار دارد. هزینه‌های نیروی کار در چین نصف کره و ژاپن است و این کشور ارزان‌ترین تولیدکننده فولاد در جهان به‌شمار می‌رود. ناگفته نماند، پس از پیشنهاد نماینده تجاری آمریکا مبنی بر اعمال عوارض بر کشتی‌های چینی که وارد آمریکا می‌شوند، سهم بازار چین از دریافت سفارش‌های جدید کشتی به ۵۲درصد رسید.
در سال‌های اخیر، کشتی‌سازان چینی به سمت جذب سفارش انواع کشتی‌های پیشرفته‌تر مانند تانکرهایLNG و بزرگ‌ترین کشتی‌های کانتینری روی آورده‌اند که پیش‌تر در انحصار کشتی‌سازان کره جنوبی بود. در سال گذشته، کارخانه کشتی‌سازی جیانگ‌نان و شرکت صنایع کشتی‌سازی چین به‌طور مشترک کشتی حملLNG غشاییMark III Flex با ظرفیت ۱۷۵هزار مترمکعب را به شرکتADNOC تحویل دادند. یاردهای کشتی‌سازی چین به دنبال حفظ رهبری خود در بازار رو به رشد سوخت‌های جدید و فناوری پاک هستند و طراحان موتور و تجهیزات در حال ایجاد ظرفیت محلی‌اند. شرکت Silverstream Technologies یکی از اعضای بنیان‌گذار اتحاد جهانی نوآوری حملونقل پایدار بوده که با حمایت وزارت حملونقل چین شکل گرفته و با هدف تسریع پروژه‌های صنعتی سبز در این کشور طراحی شده است.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، چند روز پیش بود که خبر ادغام دوغول کشتی‌سازی دولتی چین با یکدیگر و ایجاد یکی از بزرگ‌ترین کارخانه‌های کشتی‌سازی جهان مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت. براساس گزارش‌های منتشرشده، چین دوشرکت عظیم دولتی خود در حوزه کشتی‌سازی را ادغام کرده و شرکتی با ارزش ۷۰۰میلیارد یوآن (۹۷.۴میلیارد دلار) ایجاد کرده است. بررسی‌ها نیز نشان می‌دهد که شرکت کشتی‌سازی دولتی چین و شرکت صنایع کشتی‌سازی‌اش که پیش‌تر یک مجموعه واحد بودند، اما در سال ۱۹۹۹ به دوشرکت دولتی مجزا تقسیم شدند، حالا پس از ماه‌ها گفت‌و‌گو و شایعات، در مراسمی در شانگهای دوباره به یک مجموعه تبدیل شدند.
در مقابل عملکرد مناسب چین در صنعت کشتی‌سازی، کارخانه‌های کشتی‌سازی غربی که به ایجاد امپراتوری‌های استعماری، گسترش تجارت و پیروزی در جنگ‌ها کمک می‌کرد، روندی نزولی داشته است. امروزه اروپا تنها ۵درصد از کل تولید جهانی کشتی را در اختیار دارد و ایالات متحده تقریباً هیچ سهمی در آن ندارد. اکثر کشتی‌هایی که امروزه توسط چین ساخته نشده‌اند، از کره جنوبی و ژاپن می‌آیند.
تثبیت جایگاه چین در صنعت کشتی‌سازی
براساس این ادغام، CSSC جدید تا ۲۱درصد صنعت کشتی‌سازی جهان را تحت کنترل خواهد داشت و پکن امیدوار است این ابرشرکت تازه بتواند در حوزه‌های غیرنظامی، نظامی و انرژی فراساحل رقیبی کارآمدتر باشد. هدف اصلی، تثبیت جایگاه چین بالاتر از کره‌جنوبی به عنوان قدرت برتر منطقه در بازاری است که رقابت در آن، به‌ویژه در آسیا، شدیدتر از همیشه است. در ۲۵سال جدایی، CSIC مستقر در دالیان(شمال) و CSSC مستقر در شانگهای(جنوب) رقابتی داخلی ایجاد کردند که اکنون با این ادغام، کاهش این رقابت داخلی و تمرکز بر رشد در برابر رقبای جهانی در اولویت قرار گرفته است، به‌ویژه با افزایش سیاست‌های ضدچینی ایالات متحده در دوره دوم دولت ترامپ.
این ادغام بزرگ‌ترین بازسازی راهبردی در تاریخ کشتی‌سازی چین است که با هدف بهینه‌سازی تخصیص منابع و افزایش رقابت‌پذیری در بازار جهانی انجام می‌شود. طبق برنامه، روز سه‌شنبه ۱۲اوت آخرین روز معامله سهامCSIC در بورس شانگهای خواهد بود و سپس این شرکت در China CSSC Holdings ادغام می‌شود. بااین‌حال، این اقدام می‌تواند پیامد‌های منفی نیز برای دولت پکن و شرکت تازه‌تأسیس داشته باشد؛ از جمله جلب‌توجه نهاد‌های بین‌المللی ضدانحصار. هرچند این نهاد‌ها قدرت تجزیه شرکت‌های چینی را ندارند، اما ممکن است به دولت‌های دیگر پیشنهاد اقدامات متقابل را بدهند که می‌تواند فعالیت‌های تجاریCSSC را محدود کند. همچنین ادغام احتمالی کشتی‌سازی‌های نظامی و غیرنظامی می‌تواند باعث اعمال محدودیت‌ها یا تعرفه‌های بیشتر بر صنعت کشتی‌سازی چین شود؛ از جمله افزایش هزینه‌های بندری برای کشتی‌های چینی یا تعرفه‌های بالاتر.
دست بالای چین در صنعت کشتی‌سازی
جایگاه نخست کشتی‌سازی چین در جهان نمادی از تحول تاریخی آن از یک کشور قاره‌ای متمرکز به درون به یک قدرت دریایی است که عنوان بزرگ‌ترین کشتی‌ساز جهان را دارد، اما این تنها مزیت آن نیست، بلکه صنعت کشتی‌سازی چین نشان‌دهنده یک دارایی استراتژیک محوری برای پکن است که در راستای تلاش«شی‌جین‌پینگ»، رهبر چین، برای تغییر شکل نظم جهانی است. باید توجه داشت که شرکت‌های بزرگ کشتی‌سازی چینی که کشتی‌های تجاری جهان را تولید می‌کنند، همان‌هایی هستند که معمولاً برای نیروی دریایی چین کشتی‌های جنگی می‌سازند. کارخانه‌های کشتی‌سازی چین در حال رونق هستند و قراردادهای چندمیلیارد دلاری برای ساخت کشتی‌های جنگی، کشتی‌های کانتینری، نفتکش‌ها و حامل‌های بار برای خطوط کشتیرانی در چین، غرب و حتی تایوان دریافت کردند.
در سال‌های اخیر کارخانه‌های کشتی‌سازی گسترش یافتند، تعداد بسیاری از کارگران را آموزش دادند و زنجیره‌های عرضه گسترده‌ای را برای سال‌های آینده ایجاد کردند. برنامه‌ریزان نظامی چینی از همه این موارد برای ساختن بزرگ‌ترین نیروی دریایی جهان از نظر تعداد کشتی استفاده می‌کنند. در مقابل از رونق صنعت کشتی‌سازی آمریکا کاسته شده است. در صورت درگیری طولانی‌مدت، نیروی دریایی چین به لطف کارخانه‌های کشتی‌سازی چینی دست بالا را خواهد داشت. چون اندازه کارخانه‌های کشتی‌سازی چینی جهت افزایش تولید در زمان جنگ مناسب است، می‌توانند سرعت تولید را تسریع، کشتی‌ها را جایگزین و کشتی‌های آسیب‌دیده را به سرعت تعمیر کنند. این قابلیت را کارخانه‌های کشتی‌سازی آمریکایی در طول جنگ جهانی دوم ارائه کردند.
چشم‌انداز ناوگان نظامی دریایی در چین
استراتژیست‌های آمریکایی باور دارند، با توجه به درگیری اوکراین، برتری چین در صنعت کشتی‌سازی نگران‌کننده است، زیرا احتمال طولانی‌شدن جنگ وجود دارد. بنابراین صنایع مرتبط برای تداوم جنگ مورد نیاز است، به‌طوری‌که کارخانجات اسلحه‌سازی آمریکایی برای تأمین تقاضا در مناطق جنگی اوکراین همواره تلاش کرده‌اند. از همین رو، سازندگان مهمات و کارخانه‌های کشتی‌سازی در ایالات متحده برای جنگ با چین آمادگی کافی را ندارند.
برخی گزارش‌ها نیز حاکی از این است که نیروی دریایی چین ۳۷۰کشتی جنگی دارد که بیش از تعداد ناوهای نیروی دریایی ایالات متحده است. انتظار می‌رود این تعداد تا سال ۲۰۳۰میلادی به ۴۳۵کشتی افزایش یابد. کارخانه‌های کشتی‌سازی چینی در حال ساخت کشتی‌های جنگی پیشرفته‌تر، از جمله کشتی‌های بزرگ و مجهز کلاس Renhai هستند. چین همچنین بزرگ‌ترین ناوگان ماهیگیری و گارد ساحلی جهان را ساخته است، البته ناوگان دریایی تجاری بزرگ قدرت دریایی چین را افزایش می‌دهد. در مقابل پیش‌بینی می‌شود که اندازه نیروی دریایی ایالات متحده با ۲۹۲کشتی ثابت بماند یا در سال‌های آینده کوچک‌تر شود. در نتیجه تعداد کشتی‌هایی که از رده خارج می‌شوند بیش از تعداد کشتی‌های تولید‌شده است. ناوگان لجستیکی و حملونقل دریایی که به ارتش ایالات متحده کمک می‌کند نیز در حال فرسوده‌شدن است.
سهم این کشور در دریافت سفارش کشتی‌های تانکر از ۳۲.۴درصد در سال۲۰۲۲ به ۶۲.۶درصد در سال۲۰۲۳ و ۷۱.۲درصد در سال۲۰۲۴ افزایش یافته است. سهم چین از دفتر سفارش کشتی‌های کانتینری نیز مسیر رشد مشابهی را طی کرده است. این کشور از سال۲۰۱۲ رتبه اول سفارش‌های جدید را در جهان در اختیار دارد. هزینه‌های نیروی کار در چین نصف کره و ژاپن است و این کشور ارزان‌ترین تولیدکننده فولاد در جهان به‌شمار می‌رود. ناگفته نماند، پس از پیشنهاد نماینده تجاری آمریکا مبنی بر اعمال عوارض بر کشتی‌های چینی که وارد آمریکا می‌شوند، سهم بازار چین از دریافت سفارش‌های جدید کشتی به ۵۲درصد رسید.
در سال‌های اخیر، کشتی‌سازان چینی به سمت جذب سفارش انواع کشتی‌های پیشرفته‌تر مانند تانکرهایLNG و بزرگ‌ترین کشتی‌های کانتینری روی آورده‌اند که پیش‌تر در انحصار کشتی‌سازان کره جنوبی بود. در سال گذشته، کارخانه کشتی‌سازی جیانگ‌نان و شرکت صنایع کشتی‌سازی چین به‌طور مشترک کشتی حملLNG غشاییMark III Flex با ظرفیت ۱۷۵هزار مترمکعب را به شرکتADNOC تحویل دادند. یاردهای کشتی‌سازی چین به دنبال حفظ رهبری خود در بازار رو به رشد سوخت‌های جدید و فناوری پاک هستند و طراحان موتور و تجهیزات در حال ایجاد ظرفیت محلی‌اند. شرکت Silverstream Technologies یکی از اعضای بنیان‌گذار اتحاد جهانی نوآوری حملونقل پایدار بوده که با حمایت وزارت حملونقل چین شکل گرفته و با هدف تسریع پروژه‌های صنعتی سبز در این کشور طراحی شده است.