«سرآمد» گزارش می‌دهد؛
دورنمای نقش‌آفرینی «مجمع دریانوردان بریکس» در دریاها
عضویت انجمن دریانوردان ایران در هیات موسس مجمع دریانوردان بریکس
گروه دریانوردی- کیان اسماعیلی - مجمع دریانوردان کشورهای عضو پیمان اقتصادی بریکس در هشتمین روز از ماه آگوست سال‌جاری میلادی(2025) در شهر سالوادور برزیل تأسیس شد، آنطور که رسانه‌های جهان گزارش داده‌اند، این مجمع در قالب یک پلتفرم همکاری بین‌المللی برای اتحادیه‌های دریانوردان کشورهای عضو بریکس شامل کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای‌جنوبی و کشورهای دیگری مانند ایران، مصر، اتیوپی، امارات متحده عربی و اندونزی به فعالیت خواهد پرداخت. این مجمع با صدور سه قطعنامه و یک دستور کار راهبردی، متمرکز بر هماهنگی سیاست‌های دریانوردی میان کشورها بوده و بسیاری از کارشناسان باور دارند که این سازوکار می‌تواند کاربردهای مهمی برای اقتصاد دریایی کشورها داشته باشد.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، گزارش‌های رسمی منتشرشده از سوی نهادهای مختلف بین‌المللی نشان می‌دهد که در حال حاضر حمل‌ونقل دریایی بیش از 90درصد تجارت جهانی را تشکیل می‌دهد. در چنین شرایطی بندرها به عنوان دروازه‌های اقتصادی هرکشور نقش حیاتی در رشد اقتصادی دارند. از طرف دیگر، کشورهای عضوBRICS که در مجموع بیش از 40درصد از جمعیت و حدود 25درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل می‌دهند، به‌طور استراتژیک در مسیرهای تجاری و کریدورهای دریایی کلیدی قرار دارند. بنادر چین، هند، برزیل و آفریقای‌جنوبی از جمله پرترافیک‌ترین بنادر جهان هستند که مبادلات اقتصادی و تجاری گسترده‌ای را میان این کشورها و دیگر کشورهای جهان تسهیل می‌کنند.
در چنین شرایطی است که ایجاد و راه‌اندازی «مجمع دریانوردانBRICS» با هدف تقویت همکاری‌های دریایی میان کشورهای عضو این معاهده اقتصادی با هدف بهبود زیرساخت‌های بندری و ارتقای تجارت بین‌المللی از طریق دریا شکل گرفته است. کارشناسان معتقدند این اقدام با توجه به اهمیت روزافزون حمل‌ونقل دریایی در اقتصاد جهانی، می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی در عرصه‌های مختلف اقتصادی، امنیتی و زیست‌محیطی داشته باشد.
عضویت انجمن دریانوردان ایران IMMS در هیات موسس مجمع دریانوردان BRICS
انتخاب قاطع دبیر انجمن دریانوران ایران دکتر رضایی به عنوان عضو اصلی مجمع دریانوردان BRICS و امضای اساسنامه مجمع در جایگاه عضو موسس
تأسیس مجمع دریانوردان بریکس بیش از یک مکانیسم هماهنگی است و هدف آن تأثیرگذاری بر سیاست تجارت دریایی جهانی از منظر کشورهای جهان جنوب با همکاری و همراهی کشورهای مستقل و توانمند در جهان شمال نیم‌کره می باشد و از این اصل دفاع می‌کند که حمل و نقل دریایی باید در خدمت توسعه ملی، حقوق کارگران و صلح بین‌المللی باشد.
اجلاس بعدی BRICS به میزبانی هند در سال ۲۰۲۶ برگزار خواهد شد.
3قطعنامه و یک راهبرد محوری
مجمع دریانوردی بریکس از همان ابتدا با انتشار 3قطعنامه و یک راهبرد محوری فعالیت خود را در روزهای گذشته آغاز کرده است. آنطور که رسانه‌ها گزارش داده‌اند، راهبرد «مجمع دریانوردی بریکس» بر گسترش همکاری‌های دریایی و زیرساختی میان اعضای بریکس و شرکای آن تمرکز دارد. اهداف اصلی این راهبرد شامل تقویت کریدورهای تجاری مانند کریدورهای شمال-جنوب، ارتقای زیرساخت‌های لجستیکی و بندری، تسهیل تجارت دریایی و در نهایت کاهش وابستگی به دلار در مبادلات تجاری است.
این مجمع با مشارکت کشورهای مختلف از جمله ایران، قصد دارد تا با همکاری در زمینه‌های حمل‌ونقل دریایی، موقعیت ژئواکونومیکی خود را در تجارت جهانی تقویت کند و به یک قطب کلیدی در عرصه ترانزیت تبدیل شود. همچنین براساس گزارش‌های منتشرشده قطعنامه‌های این مجمع عبارتند از:
قطعنامه ۱- حمایت از کشتیرانی ساحلی(کابوتاژ) ملی و حاکمیت دریایی: این قطعنامه حق حاکمیت کشورهای بریکس برای اختصاص کشتیرانی ساحلی به شناورهای ملی را تایید مقررات‌زدایی را رد کرده و یک پلتفرم دائمی برای دفاع از ناوگان ملی و حاکمیت دریایی ایجاد می‌کند.
قطعنامه ۲- دفاع از حقوق دریانوردان در میان تحریم‌ها، درگیری‌های تجاری و تنش‌های جهانی: این قطعنامه تأثیرات منفی تحریم‌های یکجانبه و محدودیت‌های مالی را محکوم می‌کند، از ILO و IMO می‌خواهد تا اقدامات خاصی برای محافظت از دریانوردان در برابر آسیب‌های جانبی درگیری‌های ژئوپلیتیک انجام دهند، اطمینان حاصل کند که مطابق با حقوق بین‌الملل با دریانوردان به عنوان افراد غیرنظامی رفتار می‌شود و یک مکانیسم پاسخ به بحران و همبستگی برای ارائه کمک‌های حقوقی و بشردوستانه ایجاد نماید.
قطعنامه ۳- برنامه کاری ساختاریافته برای شرایط کاری اولیه در کشتی: این برنامه 10موضوع اولویت‌دار برای اقدام مشترک تعیین می‌کند که از مبارزه با رها کردن خدمه و ترویج مشارکت زنان تا تنظیم مقررات کشتی‌های خودران، حمایت از کشتیرانی ساحلی و رفتار عادلانه با دریانوردان.
اهمیت مجمع دریانوردی بریکس
برای انرژی جهان
برخی کارشناسان بر این باورند که مجمع دریانوردی بریکس می‌تواند به تسهیل تجارت درون‌گروهیBRICS کمک کند، جایی که بیش از ۵۴درصد تولید نفت جهانی، ۴۶درصد جمعیت جهان و کنترل بر مسیرهای کلیدی تجاری(مانند مسیر شمال-جنوب روسیه-ایران-هند و کمربند و جاده چین) در اختیار این گروه است. این امر اقتصاد دریایی کشورها را با کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و دور زدن نقاط حساس مانند کانال سوئز تقویت می‌کند. با ترویج استفاده از ارزهای محلی در معاملات، وابستگی به دلار آمریکا کاهش می‌یابد که این می‌تواند هزینه‌های ارزی را برای کشورهای در حال توسعه پایین بیاورد و ثبات اقتصادی دریایی را افزایش دهد.
با توجه به اینکه BRICS بیش از ۹۰درصد تجارت نفت و گاز را (در صورت پیوستن کشورهای بیشتر) نیز کنترل می‌کند، مجمع می‌تواند به تنوع‌بخشی اقتصاد دریایی کمک کند، مانند توسعه مسیرهای جایگزین مانند مسیر دریای شمال که زمان حمل‌ونقل را ۴۰درصد کاهش می‌دهد. این همکاری می‌تواند سهم اقتصاد دریایی در تولید ناخالص داخلی کشورها را افزایش دهد. مثلاً در هند که هزینه‌های لجستیکی ۱۴درصد تولید ناخالص داخلی است یا در چین که اقتصاد دریایی آن ۱۶۰میلیارد دلار ارزش دارد.
چشم‌انداز اقتصادی مجمع دریانوردی بریکس
این مجمع دریانوردی تازه تاسیس به کشورهایBRICS این امکان را می‌دهد که روابط اقتصادی خود را به‌ویژه در زمینه حمل‌ونقل و تجارت تقویت کنند. این امر می‌تواند به‌ویژه برای کشورهایی نظیر هند و برزیل که در حال رشد هستند، فرصتی طلایی برای توسعه اقتصادی و تجاری باشد. کشورهایBRICS می‌توانند با ایجاد مسیرهای تجاری جدید و تقویت شبکه حمل‌ونقل دریایی خود، وابستگی به مسیرهای تجاری تحت سلطه کشورهای غربی را کاهش دهند. این موضوع به کشورهای عضو کمک خواهد کرد تا در مواجهه با تنش‌های ژئوپلیتیکی، بتوانند مسیرهای تجاری خود را به‌طور مستقل‌تری مدیریت کنند. همچنین توسعه بنادر و تقویت تجارت دریایی می‌تواند فرصت‌های شغلی جدیدی در صنایع دریایی، حمل‌ونقل و خدمات مربوطه ایجاد کند. این فرصت‌ها می‌توانند به رشد اقتصادی کشورهای عضو، به‌ویژه کشورهای در حال توسعه مانند آفریقای‌جنوبی و برزیل کمک کنند.
در این میان با توجه به موقعیت استراتژیک کشورهای عضو BRICS در کریدورهای تجاری کلیدی، این مجمع می‌تواند نقش مهمی در ایجاد توازن قدرت در بازار جهانی ایفا کند. همکاری‌های دریانوردی میان این کشورها می‌تواند موقعیت آن‌ها را در بازار جهانی افزایش دهد و به آن‌ها این امکان را بدهد که در تصمیم‌گیری‌های جهانی در حوزه تجارت و حمل‌ونقل دریایی نقش‌آفرینی کنند. گرچه مجمع دریانوردیBRICS به عنوان یک ابتکار مثبت در راستای تقویت همکاری‌های دریایی مطرح است، اما چالش‌هایی نیز در مسیر آن وجود دارد. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، تفاوت‌های سطح توسعه اقتصادی و زیرساختی میان کشورهای عضو است، به‌ویژه کشورهایی مانند برزیل و آفریقای‌جنوبی نیازمند سرمایه‌گذاری‌های گسترده در زیرساخت‌های دریایی هستند.
کاتالیزور تحولات اقتصاد دریایی
گرچه مجمع دریانوردی BRICS به عنوان یک ابتکار مثبت در راستای تقویت همکاری‌های دریایی مطرح است، اما چالش‌هایی نیز در مسیر آن وجود دارد. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، تفاوت‌های سطح توسعه اقتصادی و زیرساختی میان کشورهای عضو است، به‌ویژه کشورهایی مانند برزیل و آفریقای‌جنوبی نیازمند سرمایه‌گذاری‌های گسترده در زیرساخت‌های دریایی هستند. در این میان بسیاری از کارشناسان همچنان بر این باورند که مجمع دریانوردی BRICS می‌تواند به‌عنوان یک کاتالیزور برای تحولات مثبت در اقتصاد جهانی عمل کند. با تقویت همکاری‌های دریایی، کشورهای عضو می‌توانند نه‌تنها منافع اقتصادی خود را تأمین کنند، بلکه نقش خود را در امنیت و پایداری حمل‌ونقل دریایی جهانی تقویت کنند. این ابتکار، به‌ویژه در دوره‌ای که رقابت‌های اقتصادی و ژئوپلیتیکی به شدت در حال افزایش است، می‌تواند برای کشورهایBRICS فرصتی برای بازتعریف نقش خود در عرصه جهانی فراهم کند.
گروه دریانوردی- کیان اسماعیلی - مجمع دریانوردان کشورهای عضو پیمان اقتصادی بریکس در هشتمین روز از ماه آگوست سال‌جاری میلادی(2025) در شهر سالوادور برزیل تأسیس شد، آنطور که رسانه‌های جهان گزارش داده‌اند، این مجمع در قالب یک پلتفرم همکاری بین‌المللی برای اتحادیه‌های دریانوردان کشورهای عضو بریکس شامل کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای‌جنوبی و کشورهای دیگری مانند ایران، مصر، اتیوپی، امارات متحده عربی و اندونزی به فعالیت خواهد پرداخت. این مجمع با صدور سه قطعنامه و یک دستور کار راهبردی، متمرکز بر هماهنگی سیاست‌های دریانوردی میان کشورها بوده و بسیاری از کارشناسان باور دارند که این سازوکار می‌تواند کاربردهای مهمی برای اقتصاد دریایی کشورها داشته باشد.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، گزارش‌های رسمی منتشرشده از سوی نهادهای مختلف بین‌المللی نشان می‌دهد که در حال حاضر حمل‌ونقل دریایی بیش از 90درصد تجارت جهانی را تشکیل می‌دهد. در چنین شرایطی بندرها به عنوان دروازه‌های اقتصادی هرکشور نقش حیاتی در رشد اقتصادی دارند. از طرف دیگر، کشورهای عضوBRICS که در مجموع بیش از 40درصد از جمعیت و حدود 25درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل می‌دهند، به‌طور استراتژیک در مسیرهای تجاری و کریدورهای دریایی کلیدی قرار دارند. بنادر چین، هند، برزیل و آفریقای‌جنوبی از جمله پرترافیک‌ترین بنادر جهان هستند که مبادلات اقتصادی و تجاری گسترده‌ای را میان این کشورها و دیگر کشورهای جهان تسهیل می‌کنند.
در چنین شرایطی است که ایجاد و راه‌اندازی «مجمع دریانوردانBRICS» با هدف تقویت همکاری‌های دریایی میان کشورهای عضو این معاهده اقتصادی با هدف بهبود زیرساخت‌های بندری و ارتقای تجارت بین‌المللی از طریق دریا شکل گرفته است. کارشناسان معتقدند این اقدام با توجه به اهمیت روزافزون حمل‌ونقل دریایی در اقتصاد جهانی، می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی در عرصه‌های مختلف اقتصادی، امنیتی و زیست‌محیطی داشته باشد.
عضویت انجمن دریانوردان ایران IMMS در هیات موسس مجمع دریانوردان BRICS
انتخاب قاطع دبیر انجمن دریانوران ایران دکتر رضایی به عنوان عضو اصلی مجمع دریانوردان BRICS و امضای اساسنامه مجمع در جایگاه عضو موسس
تأسیس مجمع دریانوردان بریکس بیش از یک مکانیسم هماهنگی است و هدف آن تأثیرگذاری بر سیاست تجارت دریایی جهانی از منظر کشورهای جهان جنوب با همکاری و همراهی کشورهای مستقل و توانمند در جهان شمال نیم‌کره می باشد و از این اصل دفاع می‌کند که حمل و نقل دریایی باید در خدمت توسعه ملی، حقوق کارگران و صلح بین‌المللی باشد.
اجلاس بعدی BRICS به میزبانی هند در سال ۲۰۲۶ برگزار خواهد شد.
3قطعنامه و یک راهبرد محوری
مجمع دریانوردی بریکس از همان ابتدا با انتشار 3قطعنامه و یک راهبرد محوری فعالیت خود را در روزهای گذشته آغاز کرده است. آنطور که رسانه‌ها گزارش داده‌اند، راهبرد «مجمع دریانوردی بریکس» بر گسترش همکاری‌های دریایی و زیرساختی میان اعضای بریکس و شرکای آن تمرکز دارد. اهداف اصلی این راهبرد شامل تقویت کریدورهای تجاری مانند کریدورهای شمال-جنوب، ارتقای زیرساخت‌های لجستیکی و بندری، تسهیل تجارت دریایی و در نهایت کاهش وابستگی به دلار در مبادلات تجاری است.
این مجمع با مشارکت کشورهای مختلف از جمله ایران، قصد دارد تا با همکاری در زمینه‌های حمل‌ونقل دریایی، موقعیت ژئواکونومیکی خود را در تجارت جهانی تقویت کند و به یک قطب کلیدی در عرصه ترانزیت تبدیل شود. همچنین براساس گزارش‌های منتشرشده قطعنامه‌های این مجمع عبارتند از:
قطعنامه ۱- حمایت از کشتیرانی ساحلی(کابوتاژ) ملی و حاکمیت دریایی: این قطعنامه حق حاکمیت کشورهای بریکس برای اختصاص کشتیرانی ساحلی به شناورهای ملی را تایید مقررات‌زدایی را رد کرده و یک پلتفرم دائمی برای دفاع از ناوگان ملی و حاکمیت دریایی ایجاد می‌کند.
قطعنامه ۲- دفاع از حقوق دریانوردان در میان تحریم‌ها، درگیری‌های تجاری و تنش‌های جهانی: این قطعنامه تأثیرات منفی تحریم‌های یکجانبه و محدودیت‌های مالی را محکوم می‌کند، از ILO و IMO می‌خواهد تا اقدامات خاصی برای محافظت از دریانوردان در برابر آسیب‌های جانبی درگیری‌های ژئوپلیتیک انجام دهند، اطمینان حاصل کند که مطابق با حقوق بین‌الملل با دریانوردان به عنوان افراد غیرنظامی رفتار می‌شود و یک مکانیسم پاسخ به بحران و همبستگی برای ارائه کمک‌های حقوقی و بشردوستانه ایجاد نماید.
قطعنامه ۳- برنامه کاری ساختاریافته برای شرایط کاری اولیه در کشتی: این برنامه 10موضوع اولویت‌دار برای اقدام مشترک تعیین می‌کند که از مبارزه با رها کردن خدمه و ترویج مشارکت زنان تا تنظیم مقررات کشتی‌های خودران، حمایت از کشتیرانی ساحلی و رفتار عادلانه با دریانوردان.
اهمیت مجمع دریانوردی بریکس
برای انرژی جهان
برخی کارشناسان بر این باورند که مجمع دریانوردی بریکس می‌تواند به تسهیل تجارت درون‌گروهیBRICS کمک کند، جایی که بیش از ۵۴درصد تولید نفت جهانی، ۴۶درصد جمعیت جهان و کنترل بر مسیرهای کلیدی تجاری(مانند مسیر شمال-جنوب روسیه-ایران-هند و کمربند و جاده چین) در اختیار این گروه است. این امر اقتصاد دریایی کشورها را با کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و دور زدن نقاط حساس مانند کانال سوئز تقویت می‌کند. با ترویج استفاده از ارزهای محلی در معاملات، وابستگی به دلار آمریکا کاهش می‌یابد که این می‌تواند هزینه‌های ارزی را برای کشورهای در حال توسعه پایین بیاورد و ثبات اقتصادی دریایی را افزایش دهد.
با توجه به اینکه BRICS بیش از ۹۰درصد تجارت نفت و گاز را (در صورت پیوستن کشورهای بیشتر) نیز کنترل می‌کند، مجمع می‌تواند به تنوع‌بخشی اقتصاد دریایی کمک کند، مانند توسعه مسیرهای جایگزین مانند مسیر دریای شمال که زمان حمل‌ونقل را ۴۰درصد کاهش می‌دهد. این همکاری می‌تواند سهم اقتصاد دریایی در تولید ناخالص داخلی کشورها را افزایش دهد. مثلاً در هند که هزینه‌های لجستیکی ۱۴درصد تولید ناخالص داخلی است یا در چین که اقتصاد دریایی آن ۱۶۰میلیارد دلار ارزش دارد.
چشم‌انداز اقتصادی مجمع دریانوردی بریکس
این مجمع دریانوردی تازه تاسیس به کشورهایBRICS این امکان را می‌دهد که روابط اقتصادی خود را به‌ویژه در زمینه حمل‌ونقل و تجارت تقویت کنند. این امر می‌تواند به‌ویژه برای کشورهایی نظیر هند و برزیل که در حال رشد هستند، فرصتی طلایی برای توسعه اقتصادی و تجاری باشد. کشورهایBRICS می‌توانند با ایجاد مسیرهای تجاری جدید و تقویت شبکه حمل‌ونقل دریایی خود، وابستگی به مسیرهای تجاری تحت سلطه کشورهای غربی را کاهش دهند. این موضوع به کشورهای عضو کمک خواهد کرد تا در مواجهه با تنش‌های ژئوپلیتیکی، بتوانند مسیرهای تجاری خود را به‌طور مستقل‌تری مدیریت کنند. همچنین توسعه بنادر و تقویت تجارت دریایی می‌تواند فرصت‌های شغلی جدیدی در صنایع دریایی، حمل‌ونقل و خدمات مربوطه ایجاد کند. این فرصت‌ها می‌توانند به رشد اقتصادی کشورهای عضو، به‌ویژه کشورهای در حال توسعه مانند آفریقای‌جنوبی و برزیل کمک کنند.
در این میان با توجه به موقعیت استراتژیک کشورهای عضو BRICS در کریدورهای تجاری کلیدی، این مجمع می‌تواند نقش مهمی در ایجاد توازن قدرت در بازار جهانی ایفا کند. همکاری‌های دریانوردی میان این کشورها می‌تواند موقعیت آن‌ها را در بازار جهانی افزایش دهد و به آن‌ها این امکان را بدهد که در تصمیم‌گیری‌های جهانی در حوزه تجارت و حمل‌ونقل دریایی نقش‌آفرینی کنند. گرچه مجمع دریانوردیBRICS به عنوان یک ابتکار مثبت در راستای تقویت همکاری‌های دریایی مطرح است، اما چالش‌هایی نیز در مسیر آن وجود دارد. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، تفاوت‌های سطح توسعه اقتصادی و زیرساختی میان کشورهای عضو است، به‌ویژه کشورهایی مانند برزیل و آفریقای‌جنوبی نیازمند سرمایه‌گذاری‌های گسترده در زیرساخت‌های دریایی هستند.
کاتالیزور تحولات اقتصاد دریایی
گرچه مجمع دریانوردی BRICS به عنوان یک ابتکار مثبت در راستای تقویت همکاری‌های دریایی مطرح است، اما چالش‌هایی نیز در مسیر آن وجود دارد. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، تفاوت‌های سطح توسعه اقتصادی و زیرساختی میان کشورهای عضو است، به‌ویژه کشورهایی مانند برزیل و آفریقای‌جنوبی نیازمند سرمایه‌گذاری‌های گسترده در زیرساخت‌های دریایی هستند. در این میان بسیاری از کارشناسان همچنان بر این باورند که مجمع دریانوردی BRICS می‌تواند به‌عنوان یک کاتالیزور برای تحولات مثبت در اقتصاد جهانی عمل کند. با تقویت همکاری‌های دریایی، کشورهای عضو می‌توانند نه‌تنها منافع اقتصادی خود را تأمین کنند، بلکه نقش خود را در امنیت و پایداری حمل‌ونقل دریایی جهانی تقویت کنند. این ابتکار، به‌ویژه در دوره‌ای که رقابت‌های اقتصادی و ژئوپلیتیکی به شدت در حال افزایش است، می‌تواند برای کشورهایBRICS فرصتی برای بازتعریف نقش خود در عرصه جهانی فراهم کند.