«سرآمد» گزارش می‌دهد؛
دریای بالتیک میدان قدرت‌نمایی ناتو و روسیه
گروه امنیت دریایی- سمیه ملایی - ناتو رزمایشی دریایی را تحت عنوان «سواحل شمالی ۲۰۲۵» در منطقه دریای بالتیک به مانند هرسال آغاز کرده است. بررسی گزارش‌ها و تحلیل‌های منتشرشده از سوی رسانه‌های بین‌المللی، اما نشان می‌دهد که شرایط برگزاری این رزمایش سالانه کشورهای عضو ناتو در سال‌جاری، نسبت به سال‌های گذشته کمی متفاوت است. امسال و همزمان با آغاز رزمایش دریایی ناتو، روسیه نیز برای برگزاری مانور نظامی مشترک با بلاروس اعلام آمادگی کرده است. آلمان که رهبری رزمایش ناتو را برعهده دارد، اعلام کرده که این مانور با مشارکت 12عضو ائتلاف برنامه‌ریزی شده و هدف آن تقویت بازدارندگی و ارتقای آمادگی عملیاتی نیروهای شرکت‌کننده است. روسیه این رزمایش را بخشی از استراتژی ناتو برای محاصره دریایی خود می‌بیند. شاید به همین دلیل است که از مدت‌ها قبل، ایتالیا نگرانی خود را بابت درگیری بین ناتو و روسیه اعلام کرده بود.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، رزمایش «سواحل شمالی» سالانه در دریای بالتیک برگزار می‌شود، اما نسخه ۲۰۲۵ آن با حضور گسترده‌تر نیروهای ناتو همراه است. بیش از ۴۰کشتی جنگی از ۱۴کشور عضو ناتو – از جمله آلمان، ایالات متحده، کانادا، فرانسه، ایتالیا، هلند، لهستان، سوئد، فنلاند، لیتوانی، لتونی، استونی، بلژیک و نروژ– و حدود ۲۷۰۰پرسنل نظامی در آن شرکت دارند. این رزمایش، بخشی از سری مانورهای بزرگ‌تر «کوادریگا ۲۰۲۵» ناتو، با تمرکز بر دفاع جمعی و نمایش قدرت در دریای بالتیک، در حالی انجام می‌گیرد که تنش‌های ژئوپلیتیکی میان ناتو و روسیه به اوج خود رسیده است. منطقه عملیات این رزمایش دریایی نیز از بندر کیل آلمان تا سواحل سوئد و لهستان گسترش یافته و شامل تمرین‌هایی مانند مانور گروهی کشتی‌ها، اسکورت کاروان‌ها، بازرسی کشتی‌های باری و شبیه‌سازی بلوکاده مسیرهای حمل‌ونقل در شرایط جنگی است.
آنطور که رسانه‌ها از قول منابع نزدیک به ناتو گزارش داده‌اند، اهداف اصلی این رزمایش، تقویت قابلیت‌های دفاعی ناتو در برابر تهدیدات احتمالی، بهبود هماهنگی میان نیروهای متفقین و نمایش حضور قدرتمند در دریای بالتیک است. این مانور بر سناریوهای دفاع جمعی تمرکز دارد؛ از جمله مقابله با حملات دریایی، حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی زیر دریا(مانند کابل‌های ارتباطی و خطوط انرژی) و عملیات ضدزیردریایی. با توجه به پیوستن اخیر فنلاند و سوئد به ناتو، این رزمایش نقش مهمی در ادغام نیروهای این کشورها با ساختار ناتو ایفا می‌کند و مرزهای دریایی ناتو را تا نزدیکی سن‌پترزبورگ و کالینینگراد روسیه گسترش می‌دهد.
دریای بالتیک کانون تنش‌های جدید
دریای بالتیک که حدود ۱۵درصد از تجارت جهانی دریایی را پوشش می‌دهد، به دلیل وجود زیرساخت‌های حیاتی مانند کابل‌های ارتباطی، خطوط گاز و مسیرهای انرژی، به یک منطقه استراتژیک تبدیل شده است. از زمان جنگ روسیه علیه اوکراین در سال۲۰۲۲، این دریا شاهد افزایش فعالیت‌های هیبریدی مانند آسیب به کابل‌های زیر دریا بوده که مقامات اروپایی آن را به روسیه نسبت می‌دهند. در پاسخ، ناتو ابتکار «نگهبان بالتیک» را در ژانویه۲۰۲۵ راه‌اندازی کرد تا نظارت بر زیرساخت‌ها را افزایش دهد و قابلیت‌های پاسخ سریع را تقویت کند.
این رزمایش در حالی برگزار می‌شود که روسیه در حال تقویت نیروی دریایی خود در منطقه است، از جمله ساخت پایگاه‌های جدید در دریاچه لادوگا و افزایش فعالیت‌های هیبریدی نزدیک مرزهای ناتو. ناتو این اقدامات را به عنوان تهدید مستقیم تلقی می‌کند، به‌ویژه با توجه به اینکه دریای بالتیک اکنون تقریباً به‌طور کامل توسط کشورهای ناتو احاطه شده و روسیه تنها به بخش کوچکی از ساحل آن(مانند کالینینگراد) دسترسی دارد.
رزمایش «سواحل شمالی» تأثیر دوگانه‌ای بر روابط منطقه‌ای دارد. از یک سو، برای کشورهای بالتیک (استونی، لتونی، لیتوانی)، فنلاند و سوئد، این مانور نمادی از تعهد ناتو به دفاع جمعی است و امنیت آن‌ها را در برابر تهدیدات روسیه تقویت می‌کند. پیوستن فنلاند و سوئد به ناتو مرزهای زمینی روسیه با ناتو را بیش از ۱۰۰۰کیلومتر افزایش داده و بافر استراتژیک روسیه را از بین برده است. این رزمایش همچنین به لهستان کمک می‌کند تا نقش خود را به عنوان رهبر منطقه‌ای در انرژی تجدیدپذیر و دفاع ساحلی تثبیت کند.
این مانور همچنین تنش‌ها را با روسیه افزایش می‌دهد. روسیه آن را به عنوان تمرین بلوکاده کامل ناوگان نظامی و غیرنظامی خود در بالتیک تفسیر می‌کند و هشدار داده که هرگونه محدودیت دسترسی به کالینینگراد(که از خاک اصلی روسیه جداست) معادل اعلام جنگ خواهد بود. نیکلای پاتروشف، مشاور رئیس‌جمهور روسیه ادعا کرده که ناتو در حال تمرین تصرف کالینینگراد است و روسیه آماده پاسخ نظامی است. این رزمایش همزمان با برنامه‌ریزی روسیه برای مانور مشترک با بلاروس به نام «زاپاد۲۰۲۵» است که سناریوهای درگیری با ناتو را شبیه‌سازی می‌کند.
تاثیر همزمانی دو رزمایش دریایی
همزمانی این دو رزمایش دریایی در منطقه بالتیک و همسایگی مرزهای غربی روسیه در عرصه بین‌المللی، پیامی دوگانه ایجاد کرده است. از یک سو، ناتو بر لزوم تقویت بازدارندگی در برابر تهدیدات احتمالی تأکید می‌کند و از سوی دیگر، روسیه و همپیمانانش مانورهای مشترک را بخشی از سیاست تقویت آمادگی نیروها می‌دانند. تحلیلگران منطقه‌ای بر این نکته تأکید دارند که همپوشانی عملیات‌های نظامی با ماهیت و مقیاس بالا می‌تواند امکان بروز سوء‌تفاهم یا تماس ناخواسته میان یگان‌های مختلف را افزایش دهد و در نتیجه لزوم کانال‌های ارتباطی نظامی و دیپلماتیک برای کاهش خطر تنش را یادآور می شود.
تا زمان انتشار این گزارش واکنش رسمی و تفصیلی کرملین یا دولت بلاروس نسبت به مانورهای ناتو در دریای بالتیک گزارش نشده است. دفتر فرماندهی نیروهای آلمانی و ناتو تاکید کرده‌اند که هدف اصلی از این‌گونه تمرین‌ها، نشان دادن تعهد به دفاع جمعی و تضمین امنیت شرکای منطقه‌ای است. در مقابل، مقامات در مسکو بر حق خود و بلاروس برای اجرای تمرین‌های نظامی در چارچوب برنامه‌های آموزشی تاکید دارند.پرسش محوری اکنون بر حفظ تعادل میان نشان دادن اراده دفاعی و جلوگیری از تشدید غیرضروری تنش متمرکز است. ناظران می‌گویند: تداوم گفت‌وگوهای نظامی و دیپلماتیک میان طرف‌ها، شفاف‌سازی اهداف و محدوده مانورها و اطلاع‌رسانی مناسب درباره زمان‌بندی و حوزه اجرای تمرین‌ها می‌تواند از بروز حوادث ناخواسته جلوگیری کند. در کوتاه‌مدت نیز افزایش حضور نظامی و تمرین‌های مشترک در منطقه بالتیک و همزمانی آن‌ها با زاپاد، موجب توجه گسترده تر سیاستمداران و تحلیلگران امنیتی در اروپای شرقی و پایتخت‌های ناتو شده و احتمالا در روزهای آتی واکنش‌های بیشتری را به دنبال خواهد داشت.
تعادل شکننده در بالتیک
مقام‌های روسی اعلام کرده‌اند که این رزمایش را بخشی از استراتژی ناتو برای محاصره دریایی خود می‌بیند و آن را با افزایش فعالیت‌های نظامی در قطب شمال و دریای بارنتز پاسخ داده است. کارشناسان روسی هشدار داده‌اند که روسیه از نیروی لازم برای شکستن هرگونه بلوکاده برخوردار است و به روش‌های سخت پاسخ خواهد داد. با وجود این، روسیه تاکنون از درگیری مستقیم اجتناب کرده، اما افزایش فعالیت زیردریایی‌های روسی در نزدیکی نروژ و قطب شمال نشان‌دهنده آمادگی برای مقابله است.
از طرف دیگر طی روزهای گذشته برخی از کارشناسان نظامی هشدار داده‌اند که ریسک اصلی، محاسبه اشتباه است. در شرایط فعلی اتفاق یک حادثه دریایی می‌تواند به درگیری گسترده منجر شود، به ویژه با توجه به حضور زیردریایی‌های هسته‌ای روسیه در منطقه. ناتو برای کاهش این ریسک، بر فناوری‌های نظارتی مانند پهپادها و ماهواره‌ها تکیه کرده است.
رزمایش «سواحل شمالی ۲۰۲۵» نشان‌دهنده تعهد ناتو به امنیت منطقه‌ای است، اما همزمان تنش‌ها با روسیه را تشدید می‌کند. در حالی‌که این مانور امنیت کشورهای بالتیک و شمال اروپا را افزایش می‌دهد، می‌تواند روسیه را به سمت اقدامات تلافی‌جویانه سوق دهد. برای جلوگیری از تشدید تنش‌ها، دیپلماسی و شفافیت ضروری است، اما با ادامه جنگ اوکراین، دریای بالتیک به عنوان یکی از کانون‌های اصلی رقابت ناتو-روسیه باقی خواهد ماند. آینده روابط منطقه‌ای به نحوه مدیریت این تنش‌ها بستگی دارد.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، رزمایش «سواحل شمالی» سالانه در دریای بالتیک برگزار می‌شود، اما نسخه ۲۰۲۵ آن با حضور گسترده‌تر نیروهای ناتو همراه است. بیش از ۴۰کشتی جنگی از ۱۴کشور عضو ناتو – از جمله آلمان، ایالات متحده، کانادا، فرانسه، ایتالیا، هلند، لهستان، سوئد، فنلاند، لیتوانی، لتونی، استونی، بلژیک و نروژ– و حدود ۲۷۰۰پرسنل نظامی در آن شرکت دارند. این رزمایش، بخشی از سری مانورهای بزرگ‌تر «کوادریگا ۲۰۲۵» ناتو، با تمرکز بر دفاع جمعی و نمایش قدرت در دریای بالتیک، در حالی انجام می‌گیرد که تنش‌های ژئوپلیتیکی میان ناتو و روسیه به اوج خود رسیده است. منطقه عملیات این رزمایش دریایی نیز از بندر کیل آلمان تا سواحل سوئد و لهستان گسترش یافته و شامل تمرین‌هایی مانند مانور گروهی کشتی‌ها، اسکورت کاروان‌ها، بازرسی کشتی‌های باری و شبیه‌سازی بلوکاده مسیرهای حمل‌ونقل در شرایط جنگی است.
آنطور که رسانه‌ها از قول منابع نزدیک به ناتو گزارش داده‌اند، اهداف اصلی این رزمایش، تقویت قابلیت‌های دفاعی ناتو در برابر تهدیدات احتمالی، بهبود هماهنگی میان نیروهای متفقین و نمایش حضور قدرتمند در دریای بالتیک است. این مانور بر سناریوهای دفاع جمعی تمرکز دارد؛ از جمله مقابله با حملات دریایی، حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی زیر دریا(مانند کابل‌های ارتباطی و خطوط انرژی) و عملیات ضدزیردریایی. با توجه به پیوستن اخیر فنلاند و سوئد به ناتو، این رزمایش نقش مهمی در ادغام نیروهای این کشورها با ساختار ناتو ایفا می‌کند و مرزهای دریایی ناتو را تا نزدیکی سن‌پترزبورگ و کالینینگراد روسیه گسترش می‌دهد.
دریای بالتیک کانون تنش‌های جدید
دریای بالتیک که حدود ۱۵درصد از تجارت جهانی دریایی را پوشش می‌دهد، به دلیل وجود زیرساخت‌های حیاتی مانند کابل‌های ارتباطی، خطوط گاز و مسیرهای انرژی، به یک منطقه استراتژیک تبدیل شده است. از زمان جنگ روسیه علیه اوکراین در سال۲۰۲۲، این دریا شاهد افزایش فعالیت‌های هیبریدی مانند آسیب به کابل‌های زیر دریا بوده که مقامات اروپایی آن را به روسیه نسبت می‌دهند. در پاسخ، ناتو ابتکار «نگهبان بالتیک» را در ژانویه۲۰۲۵ راه‌اندازی کرد تا نظارت بر زیرساخت‌ها را افزایش دهد و قابلیت‌های پاسخ سریع را تقویت کند.
این رزمایش در حالی برگزار می‌شود که روسیه در حال تقویت نیروی دریایی خود در منطقه است، از جمله ساخت پایگاه‌های جدید در دریاچه لادوگا و افزایش فعالیت‌های هیبریدی نزدیک مرزهای ناتو. ناتو این اقدامات را به عنوان تهدید مستقیم تلقی می‌کند، به‌ویژه با توجه به اینکه دریای بالتیک اکنون تقریباً به‌طور کامل توسط کشورهای ناتو احاطه شده و روسیه تنها به بخش کوچکی از ساحل آن(مانند کالینینگراد) دسترسی دارد.
رزمایش «سواحل شمالی» تأثیر دوگانه‌ای بر روابط منطقه‌ای دارد. از یک سو، برای کشورهای بالتیک (استونی، لتونی، لیتوانی)، فنلاند و سوئد، این مانور نمادی از تعهد ناتو به دفاع جمعی است و امنیت آن‌ها را در برابر تهدیدات روسیه تقویت می‌کند. پیوستن فنلاند و سوئد به ناتو مرزهای زمینی روسیه با ناتو را بیش از ۱۰۰۰کیلومتر افزایش داده و بافر استراتژیک روسیه را از بین برده است. این رزمایش همچنین به لهستان کمک می‌کند تا نقش خود را به عنوان رهبر منطقه‌ای در انرژی تجدیدپذیر و دفاع ساحلی تثبیت کند.
این مانور همچنین تنش‌ها را با روسیه افزایش می‌دهد. روسیه آن را به عنوان تمرین بلوکاده کامل ناوگان نظامی و غیرنظامی خود در بالتیک تفسیر می‌کند و هشدار داده که هرگونه محدودیت دسترسی به کالینینگراد(که از خاک اصلی روسیه جداست) معادل اعلام جنگ خواهد بود. نیکلای پاتروشف، مشاور رئیس‌جمهور روسیه ادعا کرده که ناتو در حال تمرین تصرف کالینینگراد است و روسیه آماده پاسخ نظامی است. این رزمایش همزمان با برنامه‌ریزی روسیه برای مانور مشترک با بلاروس به نام «زاپاد۲۰۲۵» است که سناریوهای درگیری با ناتو را شبیه‌سازی می‌کند.
تاثیر همزمانی دو رزمایش دریایی
همزمانی این دو رزمایش دریایی در منطقه بالتیک و همسایگی مرزهای غربی روسیه در عرصه بین‌المللی، پیامی دوگانه ایجاد کرده است. از یک سو، ناتو بر لزوم تقویت بازدارندگی در برابر تهدیدات احتمالی تأکید می‌کند و از سوی دیگر، روسیه و همپیمانانش مانورهای مشترک را بخشی از سیاست تقویت آمادگی نیروها می‌دانند. تحلیلگران منطقه‌ای بر این نکته تأکید دارند که همپوشانی عملیات‌های نظامی با ماهیت و مقیاس بالا می‌تواند امکان بروز سوء‌تفاهم یا تماس ناخواسته میان یگان‌های مختلف را افزایش دهد و در نتیجه لزوم کانال‌های ارتباطی نظامی و دیپلماتیک برای کاهش خطر تنش را یادآور می شود.
تا زمان انتشار این گزارش واکنش رسمی و تفصیلی کرملین یا دولت بلاروس نسبت به مانورهای ناتو در دریای بالتیک گزارش نشده است. دفتر فرماندهی نیروهای آلمانی و ناتو تاکید کرده‌اند که هدف اصلی از این‌گونه تمرین‌ها، نشان دادن تعهد به دفاع جمعی و تضمین امنیت شرکای منطقه‌ای است. در مقابل، مقامات در مسکو بر حق خود و بلاروس برای اجرای تمرین‌های نظامی در چارچوب برنامه‌های آموزشی تاکید دارند.پرسش محوری اکنون بر حفظ تعادل میان نشان دادن اراده دفاعی و جلوگیری از تشدید غیرضروری تنش متمرکز است. ناظران می‌گویند: تداوم گفت‌وگوهای نظامی و دیپلماتیک میان طرف‌ها، شفاف‌سازی اهداف و محدوده مانورها و اطلاع‌رسانی مناسب درباره زمان‌بندی و حوزه اجرای تمرین‌ها می‌تواند از بروز حوادث ناخواسته جلوگیری کند. در کوتاه‌مدت نیز افزایش حضور نظامی و تمرین‌های مشترک در منطقه بالتیک و همزمانی آن‌ها با زاپاد، موجب توجه گسترده تر سیاستمداران و تحلیلگران امنیتی در اروپای شرقی و پایتخت‌های ناتو شده و احتمالا در روزهای آتی واکنش‌های بیشتری را به دنبال خواهد داشت.
تعادل شکننده در بالتیک
مقام‌های روسی اعلام کرده‌اند که این رزمایش را بخشی از استراتژی ناتو برای محاصره دریایی خود می‌بیند و آن را با افزایش فعالیت‌های نظامی در قطب شمال و دریای بارنتز پاسخ داده است. کارشناسان روسی هشدار داده‌اند که روسیه از نیروی لازم برای شکستن هرگونه بلوکاده برخوردار است و به روش‌های سخت پاسخ خواهد داد. با وجود این، روسیه تاکنون از درگیری مستقیم اجتناب کرده، اما افزایش فعالیت زیردریایی‌های روسی در نزدیکی نروژ و قطب شمال نشان‌دهنده آمادگی برای مقابله است.
از طرف دیگر طی روزهای گذشته برخی از کارشناسان نظامی هشدار داده‌اند که ریسک اصلی، محاسبه اشتباه است. در شرایط فعلی اتفاق یک حادثه دریایی می‌تواند به درگیری گسترده منجر شود، به ویژه با توجه به حضور زیردریایی‌های هسته‌ای روسیه در منطقه. ناتو برای کاهش این ریسک، بر فناوری‌های نظارتی مانند پهپادها و ماهواره‌ها تکیه کرده است.
رزمایش «سواحل شمالی ۲۰۲۵» نشان‌دهنده تعهد ناتو به امنیت منطقه‌ای است، اما همزمان تنش‌ها با روسیه را تشدید می‌کند. در حالی‌که این مانور امنیت کشورهای بالتیک و شمال اروپا را افزایش می‌دهد، می‌تواند روسیه را به سمت اقدامات تلافی‌جویانه سوق دهد. برای جلوگیری از تشدید تنش‌ها، دیپلماسی و شفافیت ضروری است، اما با ادامه جنگ اوکراین، دریای بالتیک به عنوان یکی از کانون‌های اصلی رقابت ناتو-روسیه باقی خواهد ماند. آینده روابط منطقه‌ای به نحوه مدیریت این تنش‌ها بستگی دارد.