دلارزدایی در شانگهای
حسین سلاح‌ورزی- پیشنهاد اخیر رئیس‌جمهور برای استفاده از ارزهای دیجیتال بانک‌های مرکزی (CBDC) در مبادلات میان اعضای شانگهای، در ظاهر طرحی بلندپروازانه برای رهایی از سلطه دلار است. اما پرسش جدی اینجاست: وقتی ایران هنوز نتوانسته «ریال دیجیتال» را از مرحله پایلوت محدود فراتر ببرد، تا چه اندازه می‌توان چنین ایده‌ای را در سطح منطقه‌ای عملیاتی دانست؟
چین با «یوان دیجیتال» سال‌هاست پیشگام این مسیر است و روسیه نیز «روبل دیجیتال» را به‌صورت عملیاتی وارد چرخه کرده، اما بسیاری دیگر از کشورهای عضو شانگهای هنوز حتی زیرساخت اولیه لازم را ندارند. افزون بر این، ایجاد یک بستر مشترک برای تبادل CBDCها مستلزم اعتماد متقابل، چارچوب حقوقی واحد و هماهنگی فنی پیچیده میان بانک‌های مرکزی است؛ امری که در شرایط سیاسی امروز چندان واقع‌بینانه به نظر نمی‌رسد.
از این منظر، پیشنهاد رئیس‌جمهور بیش از آنکه چشم‌انداز اجرایی فوری داشته باشد، بیشتر نوعی بیان موضع سیاسی برای نشان دادن عزم ایران در کاهش نقش دلار و تقویت همکاری‌های منطقه‌ای است.
چین با «یوان دیجیتال» سال‌هاست پیشگام این مسیر است و روسیه نیز «روبل دیجیتال» را به‌صورت عملیاتی وارد چرخه کرده، اما بسیاری دیگر از کشورهای عضو شانگهای هنوز حتی زیرساخت اولیه لازم را ندارند. افزون بر این، ایجاد یک بستر مشترک برای تبادل CBDCها مستلزم اعتماد متقابل، چارچوب حقوقی واحد و هماهنگی فنی پیچیده میان بانک‌های مرکزی است؛ امری که در شرایط سیاسی امروز چندان واقع‌بینانه به نظر نمی‌رسد.
از این منظر، پیشنهاد رئیس‌جمهور بیش از آنکه چشم‌انداز اجرایی فوری داشته باشد، بیشتر نوعی بیان موضع سیاسی برای نشان دادن عزم ایران در کاهش نقش دلار و تقویت همکاری‌های منطقه‌ای است.