« سرآمد»تحلیل کرد؛
دورنمای پنجمین همایش علمی توسعه دریاپایه چیست؟
از نظر ماهیتی، همایشی مورد تایید و تاکید است که برون‌داد علمی داشته باشد
گروه دریاپایه -امیدمتین- قرار است شاهد برگزاری پنجمین همایش ملی توسعه دریامحور حکمرانی، سرمایه‌گذاری باشیم. اواخر آبان ماه، پیش‌بینی اولیه است، اما ممکن است به خاطر شرایط کشور قطعی نباشد.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، همایش، در کشور ما با دو فهم گنجانده شده است؛ یکی که مرسوم است، همان دورهمی‌های صنفی و تشکیلاتی و جمعیتی بوده که بیشتر به رخداد آن اندیشیده می‌شود تا برون‌داد. در حالی‌که می‌دانیم یک همایش، فقط با برون‌دادهای خود معنا پیدا می‌کند و زنده می‌ماند.
همایش خودمانی!
دورهمی‌هایی که به اسم «همایش» برگزار می‌شوند، اغلب بدون ماهیت برنامه‌ای و برخوردار از اهداف مقطعی و گروهی است. گاهی شبیه دورهمی‌های خانوادگی فقط برای حضور و دید و بازدید و شاید هم رونمایی از خود و پزهای معمول و مرسوم است. در چنین همایش‌هایی که اغلب با محتوای غیرهمایشی و به عبارتی با برنامه‌های بزمی-مجلسی همراه است، اغلب با سرود و موسیقی و... پر می‌شوند و در نهایت، یک ضیافت جمعی و تمام. شبیه همان صور و ساتی که خودمان برگزار می‌کنیم و در دعوتنامه می‌نویسیم: به صرف شربت و شرینی!
این برنامه‌ها را می‌توان همایش خودمانی نامید که یک شرکت، یک صنف یا حتی یک خانواده برای اهداف درونی خود برگزار می‌کنند.
همایش رسمی
به‌طور طبیعی، نظر ما بر همایش‌های خودمانی و دورهمی‌های تفریحی و تبلیغی نیست. منظور از همایش، همان است که با «روش علمی» برگزار می‌شود. می‌دانید که روش علمی، چیزی جز «هدف‌گذاری، راهبرد و تبیین برنامه‌های عملیاتی» نیست. اموری که براساس «علم به عنوان یک روش و فن تجربه شده» معتبر شده است. به بیان دیگر، یک همایش رسمی و آبرومند، آن است که هدف مشخص، راهبرد مشخص و برنامه‌های عملیاتی معین داشته باشد. زمان و فرصت کافی برای تولید محتوا داشته باشد و خروجی‌های معین و مشخص به عنوان یکی از برنامه‌های عملیاتی آن تعریف و پیش‌بینی شده باشد.
و باز به عبارت دیگر، یک همایش خوب با وجاهت علمی، یک فرایند مشخص و معین است که از شروع تا پایان با فکر مستدل، اسناد معتبر و روش دقیق تعریف شده باشد و تمامی دست‌اندرکاران و فعالان و علاقه‌مندان آن در یک جهت معین حرکت کنند؛ از یک نقطه مشخص شروع کنند و به نقاط معین و مشخص برسند. چنین همایشی وجاهت علمی دارد و قابل‌اعتنا و البته اثرگذار است.
وجاهت علمی
حال این سوال پیش می‌آید که وجاهت علمی به چه معناست؟ وجاهت علمی یک همایش، به آن معنا نیست که متن و محتوای آن لزوما علمی-پژوهشی باشد، بلکه بدان معناست که اسلوب و روش همایش مطابق با یک روش علمی مشخص باشد. در این باره، همایش‌های صنعتی، تجاری، مهندسی و... می‌توانند به عنوان محور و موضوع قرار گیرند، اما شرط وجاهت علمی بودن، آن است که «روش علمی مشخص» بر آن حاکم باشد.
برون‌داد علمی
همایشی از نظر ماهیتی مورد تایید و تاکید است که برون‌داد علمی داشته باشد. این ممکن نمی‌شود مگر اینکه چیزی شبیه «دبیرخانه علمی» وجود داشته باشد تا یک گروه علمی و صاحب سبک و نظر و مسلط به روش تحقیق، بر روند محتوایی آن حکمرانی کنند. همچنین در ادامه باید گفت که علم، قارچ نیست که یک‌باره بروید. نیاز به فرصت کافی و موضوع مشخص و روش تحقیق معین و پژوهشگر حرفه‌ای دارد. اگر چنین لوازمی فراهم نباشد، هیچ همایشی علمی نخواهد بود و بیشتر یک همایش نمایشی خواهد بود تا یک همایش علمی.
نظر کارشناس و کارشناسی
این دو مقوله با هم بسیار متفاوت هستند و در برنامه‌های علمی به‌طور جدی مورد توجه اهلش قرار می‌گیرد. خوب است تفاوت بسیار معنادار این دو را مرور کنیم:
نظر کارشناس، به معنای نظر علمی نیست. نظر کارشناس به معنای نظر یک شخص است؛ حال چه آن شخص صاحب تجربه یا صاحب تجربه و مدرک دانشگاهی در عالی‌ترین سطح ممکن باشد. هرچه این شخص بگوید یا بنویسد، لزوما علمی محسوب نمی‌شود، بلکه نظر یک شخص است. می‌توانیم بگوییم نظر فلان دکتر، مهندس یا پروفسور است، اما نمی‌توان گفت که آن نظر علمی است. اما نظر کارشناسی، نه نظر یک شخص، بلکه نظر یک فرایند علمی است. زمانی نظر کارشناسی می‌شود که «فرایند مشخص براساس روش تحقیقی مشخص» را طی کرده باشد.
این تفاوت در همایش‌ها به ما هشدار می‌دهد که یک نوشته یا یک سخنرانی از سوی هرکسی که باشد، نظر شخصی یک کارشناس است، نه نظر علم. به بیان دیگر، هرگز نمی‌توان با دعوت از چند سخنران با مدارج علمی بالا، یک همایش را علمی نامید. همایش علمی آن است که مجموعه‌ای از تحقیق‌ها، با روش‌های علمی توسط پژوهشگران و صاحبان فن در زمینه تحقیق، انجام شده باشد و نتایج آن در یک همایش به عنوان «برون‌داد اصلی» عرضه شود.
برخی افراد با رندی، تلاش می‌کنند که با دعوت از فلان شخص که عنوان دکتر یا مهندس را یدک می‌کشد، وجاهت و وزن علمی به همایش خود بدهند، ولی باید بدانند که اهلش می‌دانند رندی آن‌ها برای عوام جواب می‌دهد نه اهل تحقیق.
همایش‌های وزین و با وجاهت و روش علمی، همواره پویا و اهل دیالوگ مستمر هستند. همایش‌های معمولی که بیشتر یک دورهمی صنفی یا خانوادگی است، مونولوگ هستند. با کسی کاری ندارند تا روز و ساعت برگزاری و بعد از برگزاری هم با کسی کاری ندارند تا دفعه بعد! این جریان یکطرفه، هرگز در قاموس یک همایش پویای علمی وجود ندارد، بلکه برعکس، یک همایش پویا همواره و مستمر با مخاطبان خود ارتباط برقرار کرده، گفت‌وگوی زنده و مستقیم دارد، برای تضارب اندیشه‌ها تلاش می‌کند و در نهایت، خلاصه و چکیده این فرایند را در یک همایش باشکوه و ماندگار عرضه می‌کند.
همایش‌های علمی بنابه روش علمی‌ای که دارند، همواره در طول هم هستند و هیچ وقت ارتباط بین اولی، دومی و سومی و... قطع نمی‌شود. همایش‌ها با وجاهت و روش علمی، همواره در طول هم، یکدیگر را کامل می‌کنند. موضوع و محتوا و روش‌ها را بهبود می‌بخشند و خروجی آن‌ها مشخص و روشن است.
همایش‌های دیگر، دفعی، خلق‌الساعه و براساس نظر و سلایق شخصی یا گروهی است و هرسال، به‌طور مستقل از اسلاف خویش برگزار شده و بعد از برگزاری هم تمام می‌شوند. با این نگاه یک همایش خوب علمی، در حقیقت پایان ندارد و همواره ادامه‌دار و رو به تکامل است.
دورنمای پنجمین همایش علمی توسعه دریاپایه
ما از چهار همایش گذشته، کاملا بی‌اطلاع هستیم و نمی‌توانیم درباره آن قضاوت کنیم، اما می‌توانیم حدس بزنیم که چیزی از آثار آن‌ها باقی نمانده باشد. ولی همایش پنجم با تدبیر مدبرانه رئیس همایش، صاحب «دبیر علمی و دبیرخانه علمی» شده است. خبری مسرت‌بخش و امیدوارکننده. این است که می‌توانیم انتظار داشته باشیم:
- همایش به روش علمی برگزار شود نه سلیقه‌ای
- همایش تا زمان اجرا و بعد از آن با مخاطبان خود دیالوگ برقرار کند
- همایش به‌طور معناداری با همایش ششم رابطه برقرار کند
- همایش صاحب یک دبیرخانه ثابت و دائمی علمی باشد
- همایش بتواند موضوع‌پردازی کند و به اهل فن، فرصت کار علمی بدهد
- همایش بتواند در بلندمدت، خلاءشناسی کرده و برای پرکردن خلاءها برون‌داد داشته باشد
- همایش بتواند...
و به این ترتیب، تبدیل به یک آبرو برای صنعت کشتیرانی و یک فرصت بزرگ برای توسعه دریامحور شود.
گروه دریاپایه -امیدمتین- قرار است شاهد برگزاری پنجمین همایش ملی توسعه دریامحور حکمرانی، سرمایه‌گذاری باشیم. اواخر آبان ماه، پیش‌بینی اولیه است، اما ممکن است به خاطر شرایط کشور قطعی نباشد.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، همایش، در کشور ما با دو فهم گنجانده شده است؛ یکی که مرسوم است، همان دورهمی‌های صنفی و تشکیلاتی و جمعیتی بوده که بیشتر به رخداد آن اندیشیده می‌شود تا برون‌داد. در حالی‌که می‌دانیم یک همایش، فقط با برون‌دادهای خود معنا پیدا می‌کند و زنده می‌ماند.
همایش خودمانی!
دورهمی‌هایی که به اسم «همایش» برگزار می‌شوند، اغلب بدون ماهیت برنامه‌ای و برخوردار از اهداف مقطعی و گروهی است. گاهی شبیه دورهمی‌های خانوادگی فقط برای حضور و دید و بازدید و شاید هم رونمایی از خود و پزهای معمول و مرسوم است. در چنین همایش‌هایی که اغلب با محتوای غیرهمایشی و به عبارتی با برنامه‌های بزمی-مجلسی همراه است، اغلب با سرود و موسیقی و... پر می‌شوند و در نهایت، یک ضیافت جمعی و تمام. شبیه همان صور و ساتی که خودمان برگزار می‌کنیم و در دعوتنامه می‌نویسیم: به صرف شربت و شرینی!
این برنامه‌ها را می‌توان همایش خودمانی نامید که یک شرکت، یک صنف یا حتی یک خانواده برای اهداف درونی خود برگزار می‌کنند.
همایش رسمی
به‌طور طبیعی، نظر ما بر همایش‌های خودمانی و دورهمی‌های تفریحی و تبلیغی نیست. منظور از همایش، همان است که با «روش علمی» برگزار می‌شود. می‌دانید که روش علمی، چیزی جز «هدف‌گذاری، راهبرد و تبیین برنامه‌های عملیاتی» نیست. اموری که براساس «علم به عنوان یک روش و فن تجربه شده» معتبر شده است. به بیان دیگر، یک همایش رسمی و آبرومند، آن است که هدف مشخص، راهبرد مشخص و برنامه‌های عملیاتی معین داشته باشد. زمان و فرصت کافی برای تولید محتوا داشته باشد و خروجی‌های معین و مشخص به عنوان یکی از برنامه‌های عملیاتی آن تعریف و پیش‌بینی شده باشد.
و باز به عبارت دیگر، یک همایش خوب با وجاهت علمی، یک فرایند مشخص و معین است که از شروع تا پایان با فکر مستدل، اسناد معتبر و روش دقیق تعریف شده باشد و تمامی دست‌اندرکاران و فعالان و علاقه‌مندان آن در یک جهت معین حرکت کنند؛ از یک نقطه مشخص شروع کنند و به نقاط معین و مشخص برسند. چنین همایشی وجاهت علمی دارد و قابل‌اعتنا و البته اثرگذار است.
وجاهت علمی
حال این سوال پیش می‌آید که وجاهت علمی به چه معناست؟ وجاهت علمی یک همایش، به آن معنا نیست که متن و محتوای آن لزوما علمی-پژوهشی باشد، بلکه بدان معناست که اسلوب و روش همایش مطابق با یک روش علمی مشخص باشد. در این باره، همایش‌های صنعتی، تجاری، مهندسی و... می‌توانند به عنوان محور و موضوع قرار گیرند، اما شرط وجاهت علمی بودن، آن است که «روش علمی مشخص» بر آن حاکم باشد.
برون‌داد علمی
همایشی از نظر ماهیتی مورد تایید و تاکید است که برون‌داد علمی داشته باشد. این ممکن نمی‌شود مگر اینکه چیزی شبیه «دبیرخانه علمی» وجود داشته باشد تا یک گروه علمی و صاحب سبک و نظر و مسلط به روش تحقیق، بر روند محتوایی آن حکمرانی کنند. همچنین در ادامه باید گفت که علم، قارچ نیست که یک‌باره بروید. نیاز به فرصت کافی و موضوع مشخص و روش تحقیق معین و پژوهشگر حرفه‌ای دارد. اگر چنین لوازمی فراهم نباشد، هیچ همایشی علمی نخواهد بود و بیشتر یک همایش نمایشی خواهد بود تا یک همایش علمی.
نظر کارشناس و کارشناسی
این دو مقوله با هم بسیار متفاوت هستند و در برنامه‌های علمی به‌طور جدی مورد توجه اهلش قرار می‌گیرد. خوب است تفاوت بسیار معنادار این دو را مرور کنیم:
نظر کارشناس، به معنای نظر علمی نیست. نظر کارشناس به معنای نظر یک شخص است؛ حال چه آن شخص صاحب تجربه یا صاحب تجربه و مدرک دانشگاهی در عالی‌ترین سطح ممکن باشد. هرچه این شخص بگوید یا بنویسد، لزوما علمی محسوب نمی‌شود، بلکه نظر یک شخص است. می‌توانیم بگوییم نظر فلان دکتر، مهندس یا پروفسور است، اما نمی‌توان گفت که آن نظر علمی است. اما نظر کارشناسی، نه نظر یک شخص، بلکه نظر یک فرایند علمی است. زمانی نظر کارشناسی می‌شود که «فرایند مشخص براساس روش تحقیقی مشخص» را طی کرده باشد.
این تفاوت در همایش‌ها به ما هشدار می‌دهد که یک نوشته یا یک سخنرانی از سوی هرکسی که باشد، نظر شخصی یک کارشناس است، نه نظر علم. به بیان دیگر، هرگز نمی‌توان با دعوت از چند سخنران با مدارج علمی بالا، یک همایش را علمی نامید. همایش علمی آن است که مجموعه‌ای از تحقیق‌ها، با روش‌های علمی توسط پژوهشگران و صاحبان فن در زمینه تحقیق، انجام شده باشد و نتایج آن در یک همایش به عنوان «برون‌داد اصلی» عرضه شود.
برخی افراد با رندی، تلاش می‌کنند که با دعوت از فلان شخص که عنوان دکتر یا مهندس را یدک می‌کشد، وجاهت و وزن علمی به همایش خود بدهند، ولی باید بدانند که اهلش می‌دانند رندی آن‌ها برای عوام جواب می‌دهد نه اهل تحقیق.
همایش‌های وزین و با وجاهت و روش علمی، همواره پویا و اهل دیالوگ مستمر هستند. همایش‌های معمولی که بیشتر یک دورهمی صنفی یا خانوادگی است، مونولوگ هستند. با کسی کاری ندارند تا روز و ساعت برگزاری و بعد از برگزاری هم با کسی کاری ندارند تا دفعه بعد! این جریان یکطرفه، هرگز در قاموس یک همایش پویای علمی وجود ندارد، بلکه برعکس، یک همایش پویا همواره و مستمر با مخاطبان خود ارتباط برقرار کرده، گفت‌وگوی زنده و مستقیم دارد، برای تضارب اندیشه‌ها تلاش می‌کند و در نهایت، خلاصه و چکیده این فرایند را در یک همایش باشکوه و ماندگار عرضه می‌کند.
همایش‌های علمی بنابه روش علمی‌ای که دارند، همواره در طول هم هستند و هیچ وقت ارتباط بین اولی، دومی و سومی و... قطع نمی‌شود. همایش‌ها با وجاهت و روش علمی، همواره در طول هم، یکدیگر را کامل می‌کنند. موضوع و محتوا و روش‌ها را بهبود می‌بخشند و خروجی آن‌ها مشخص و روشن است.
همایش‌های دیگر، دفعی، خلق‌الساعه و براساس نظر و سلایق شخصی یا گروهی است و هرسال، به‌طور مستقل از اسلاف خویش برگزار شده و بعد از برگزاری هم تمام می‌شوند. با این نگاه یک همایش خوب علمی، در حقیقت پایان ندارد و همواره ادامه‌دار و رو به تکامل است.
دورنمای پنجمین همایش علمی توسعه دریاپایه
ما از چهار همایش گذشته، کاملا بی‌اطلاع هستیم و نمی‌توانیم درباره آن قضاوت کنیم، اما می‌توانیم حدس بزنیم که چیزی از آثار آن‌ها باقی نمانده باشد. ولی همایش پنجم با تدبیر مدبرانه رئیس همایش، صاحب «دبیر علمی و دبیرخانه علمی» شده است. خبری مسرت‌بخش و امیدوارکننده. این است که می‌توانیم انتظار داشته باشیم:
- همایش به روش علمی برگزار شود نه سلیقه‌ای
- همایش تا زمان اجرا و بعد از آن با مخاطبان خود دیالوگ برقرار کند
- همایش به‌طور معناداری با همایش ششم رابطه برقرار کند
- همایش صاحب یک دبیرخانه ثابت و دائمی علمی باشد
- همایش بتواند موضوع‌پردازی کند و به اهل فن، فرصت کار علمی بدهد
- همایش بتواند در بلندمدت، خلاءشناسی کرده و برای پرکردن خلاءها برون‌داد داشته باشد
- همایش بتواند...
و به این ترتیب، تبدیل به یک آبرو برای صنعت کشتیرانی و یک فرصت بزرگ برای توسعه دریامحور شود.