در مجله علمی Deep-Sea Research Part II منتشر شد ؛
بررسی تأثیر پدیده ال‌نینو بر سفیدشدگی مرجان‌های خلیج فارس
مقاله‌ای با عنوان "بررسی تأثیر تغییرات دمای سطح دریا (SST) و پدیده ال‌نینو بر سفیدشدگی مرجان‌های اطراف جزیره کیش در شمال خلیج فارس: رویکردی مبتنی بر سنجش از دور" با همکاری پژوهشگران دانشگاه صنعتی شریف و پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی در نشریه معتبر Deep-Sea Research Part II منتشر شد.
این پژوهش حاصل کار خانم فاطمه شعبانی، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه صنعتی شریف با راهنمایی دکتر محمد راعی و مشاوره دکتر کیوان کبیری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی است.
در این تحقیق، داده‌های دمای سطح دریا (SST) و شاخص درجه حرارت تجمعی (DHW) در بازه‌ی ۴۰ ساله (۱۹۸۲ تا ۲۰۲۲ میلادی) مورد تحلیل قرار گرفت تا ارتباط میان افزایش دما، پدیده‌ی ال‌نینو و بروز سفیدشدگی مرجان‌ها در آب‌های پیرامون جزیره کیش بررسی شود. نتایج نشان داد که بالاترین دمای میانگیت هفتگی سطح دریا (۳۵.۱۷ درجه سانتی‌گراد) و بیشترین میزان DHW (۱۳.۶ درجه-هفته) در تابستان ۲۰۱۷ رخ داده که هم‌زمان با یک دوره‌ی ال‌نینو بوده است. از طرفی آستانه‌ی بحرانی سفیدشدگی مرجان‌ها برای این منطقه مقادیر DHW برار با ۵.۳ درجه-هفته برآورد شد که نشان‌دهنده مقاومت بیشتر مرجان‌های شمال خلیج فارس نسبت به مرجان‌های سایر نقاط جهان می‌باشد، در جایی که این آستانه در اکثر نقاط جهان کمتر از 5 برآورد شده است.
پژوهش نشان می‌دهد که روند گرمایش در خلیج فارس به طور معناداری افزایشی است (۰.۰۲۵ درجه-هفته در سال) و در صورت ادامه‌ی این روند، احتمال رخدادهای بیشتر سفیدشدگی در آینده افزایش خواهد یافت. همچنین، همبستگی مثبت و معنی‌داری بین شاخص ال‌نینو (Niño 3.4) و شاخص DHW یافت شد که نقش مستقیم ال‌نینو در تشدید استرس حرارتی مرجان‌ها را تأیید می‌کند.
دکتر کیوان کبیری در توضیح اهمیت این پژوهش اظهار داشت:
این مطالعه نشان می‌دهد که مرجان‌های خلیج فارس، به‌ویژه در اطراف جزیره کیش، به‌شدت در برابر نوسانات دمایی و تغییرات اقلیمی آسیب‌پذیرند. نتایج ما نشان می‌دهد که افزایش در دمای سطح دریا می‌تواند به سفیدشدگی گسترده منجر شود و سلامت اکوسیستم‌های مرجانی را به خطر اندازد. از طرفی، با توجه به اینکه خلیج فارس یکی از گرم‌ترین پهنه‌های آبی جهان است، این ناحیه می‌تواند به عنوان یک آزمایشگاه طبیعی برای بررسی سازوکارهای سازگاری و تاب‌آوری مرجان‌ها در برابر گرمایش جهانی مورد استفاده قرار گیرد.
همکاری نزدیک میان دانشگاه صنعتی شریف و پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی در انجام این پژوهش، نشان‌دهنده اهمیت هم‌افزایی علمی در مطالعه‌ی پدیده‌های دریایی و اقلیمی و توسعه‌ی ابزارهای پایش مبتنی بر فناوری سنجش از دور است که می‌تواند راهگشای مدیریت پایدار و برنامه‌ریزی حفاظتی برای اکوسیستم‌های مرجانی کشور باشد.» انتشار این مقاله در یکی از مجلات برجسته بین‌المللی علوم دریایی گامی مهم در شناخت اثرات تغییر اقلیم بر اکوسیستم‌های مرجانی خلیج فارس و توسعه‌ی راهکارهای حفاظتی برای این زیست‌بوم ارزشمند به شمار می‌رود.
لینک مقاله:
https://doi.org/10.1016/j.dsr2.2025.105550
این پژوهش حاصل کار خانم فاطمه شعبانی، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه صنعتی شریف با راهنمایی دکتر محمد راعی و مشاوره دکتر کیوان کبیری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی است.
در این تحقیق، داده‌های دمای سطح دریا (SST) و شاخص درجه حرارت تجمعی (DHW) در بازه‌ی ۴۰ ساله (۱۹۸۲ تا ۲۰۲۲ میلادی) مورد تحلیل قرار گرفت تا ارتباط میان افزایش دما، پدیده‌ی ال‌نینو و بروز سفیدشدگی مرجان‌ها در آب‌های پیرامون جزیره کیش بررسی شود. نتایج نشان داد که بالاترین دمای میانگیت هفتگی سطح دریا (۳۵.۱۷ درجه سانتی‌گراد) و بیشترین میزان DHW (۱۳.۶ درجه-هفته) در تابستان ۲۰۱۷ رخ داده که هم‌زمان با یک دوره‌ی ال‌نینو بوده است. از طرفی آستانه‌ی بحرانی سفیدشدگی مرجان‌ها برای این منطقه مقادیر DHW برار با ۵.۳ درجه-هفته برآورد شد که نشان‌دهنده مقاومت بیشتر مرجان‌های شمال خلیج فارس نسبت به مرجان‌های سایر نقاط جهان می‌باشد، در جایی که این آستانه در اکثر نقاط جهان کمتر از 5 برآورد شده است.
پژوهش نشان می‌دهد که روند گرمایش در خلیج فارس به طور معناداری افزایشی است (۰.۰۲۵ درجه-هفته در سال) و در صورت ادامه‌ی این روند، احتمال رخدادهای بیشتر سفیدشدگی در آینده افزایش خواهد یافت. همچنین، همبستگی مثبت و معنی‌داری بین شاخص ال‌نینو (Niño 3.4) و شاخص DHW یافت شد که نقش مستقیم ال‌نینو در تشدید استرس حرارتی مرجان‌ها را تأیید می‌کند.
دکتر کیوان کبیری در توضیح اهمیت این پژوهش اظهار داشت:
این مطالعه نشان می‌دهد که مرجان‌های خلیج فارس، به‌ویژه در اطراف جزیره کیش، به‌شدت در برابر نوسانات دمایی و تغییرات اقلیمی آسیب‌پذیرند. نتایج ما نشان می‌دهد که افزایش در دمای سطح دریا می‌تواند به سفیدشدگی گسترده منجر شود و سلامت اکوسیستم‌های مرجانی را به خطر اندازد. از طرفی، با توجه به اینکه خلیج فارس یکی از گرم‌ترین پهنه‌های آبی جهان است، این ناحیه می‌تواند به عنوان یک آزمایشگاه طبیعی برای بررسی سازوکارهای سازگاری و تاب‌آوری مرجان‌ها در برابر گرمایش جهانی مورد استفاده قرار گیرد.
همکاری نزدیک میان دانشگاه صنعتی شریف و پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی در انجام این پژوهش، نشان‌دهنده اهمیت هم‌افزایی علمی در مطالعه‌ی پدیده‌های دریایی و اقلیمی و توسعه‌ی ابزارهای پایش مبتنی بر فناوری سنجش از دور است که می‌تواند راهگشای مدیریت پایدار و برنامه‌ریزی حفاظتی برای اکوسیستم‌های مرجانی کشور باشد.» انتشار این مقاله در یکی از مجلات برجسته بین‌المللی علوم دریایی گامی مهم در شناخت اثرات تغییر اقلیم بر اکوسیستم‌های مرجانی خلیج فارس و توسعه‌ی راهکارهای حفاظتی برای این زیست‌بوم ارزشمند به شمار می‌رود.
لینک مقاله:
https://doi.org/10.1016/j.dsr2.2025.105550