«سرآمد» گزارش می‌دهد؛
تبعات کاهش مصرف ماهی ایرانی ها د ر جامعه
در گفت‌وگو با سرآمد: گرانی در بازار موجب حذف ماهی از سفره‌های مردم می‌شود
گروه شیلات- سعید قلیچی - در حالی‌که ایران با چالش ناترازی برق دست‌و‌پنجه نرم می‌کند، قطعی‌های مکرر تابستان۱۴۰۴ نه‌تنها زندگی روزمره میلیون‌ها شهروند را مختل کرد، بلکه ضربه‌ای مهلک به بسیاری از واحدهای تولیدی و صنعتی وارد کرد. یکی از بخش‌هایی که قربانی خاموشی‌های تحمیلی نیمه نخست سال‌جاری بود، حوزه شیلات و پرورش ماهی از زیرشاخه‌های مهم اقتصاد کشاورزی کشور بود.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، بررسی تأثیرات منفی بحران ناترازی برق در ماه‌های گذشته بر عملکرد پرورش‌دهندگان ماهی نشان می‌دهد که در آینده نزدیک باید افزایش بی‌سابقه قیمت محصولات آبزیان، به‌ویژه قزل‌آلا باشیم. نگاهی به بازارهای روز و قیمت روزانه ماهی‌ها نیز نشان می‌دهد که این افزایش قیمت از مدتی قبل آغاز شده است. به باور کارشناسان، این گرانی به‌طور قطع همراه با تبعات اجتماعی پیرامون مصرف سرانه ماهی در خانوارهای ایرانی خواهد بود؛ جایی که گرانی، سفره‌های مردم را از پروتئین ارزان‌قیمت دریایی خالی کرده و زنگ خطری برای سلامت عمومی به صدا درآورده است.
پرورش ماهی، به‌ویژه گونه‌های سردآبی مانند قزل‌آلا، فرایندی حساس و وابسته به فناوری است. سیستم‌های هوادهی، پمپ‌های گردش آب و تصفیه‌خانه‌های استخرها، همگی به برق مداوم نیاز دارند تا اکسیژن‌رسانی به آب حفظ و از مرگ‌ومیر انبوه ماهی‌ها جلوگیری شود. اما قطعی‌های طولانی‌مدت تابستان –که گاهی تا ۵ساعت متوالی طول کشید– این تعادل شکننده را برهم زد.
طبق گزارش‌های میدانی، تلفات سنگین در مزارع پرورش ماهی ثبت شده است. کارشناسان شیلات تأکید دارند که این قطعی‌ها، به‌ویژه در گرمای شدید تابستان، نرخ مرگ‌ومیر را تا 5۰-3۰درصد افزایش داد. برخی پرورش‌دهندگان ماهی معتقدند که بدون برق، استخرها به قتلگاه تبدیل می‌شوند؛ ماهی‌ها در عرض ساعاتی خفه می‌شوند و کل سرمایه یک‌ساله از دست می‌رود. علاوه‌بر تلفات مستقیم، ناترازی برق هزینه‌های جانبی را نیز دوچندان کرد. پرورش‌دهندگان مجبور به خرید ژنراتورهای دیزلی گران‌قیمت شدند که خود با کمبود سوخت روبه‌روست. این بحران، تولید کل آبزیان پرورشی را در تابستان۱۴۰۴ حدود ۲5-۲0درصد کاهش داد، در حالی‌که تقاضای فصلی برای ماهی به دلیل تعطیلات و مصرف تابستانی، رو به افزایش بود. نتیجه؟ کمبود عرضه و جهشی ناگهانی در قیمت‌ها.
نگرانی از گرانی ماهی در بازار
آنطور که برخی خبرگزاری‌ها گزارش داده‌اند؛ اواسط تابستان قیمت هرکیلو ماهی قزل‌آلا ۱۷۰ تا ۱۸۰هزار تومان بود، اما حالا به ۴۰۰ تا ۴۵۰هزار تومان رسیده است. یکی از مدیران شهری با بیان اینکه روزانه قیمت ماهی قزل‌آلا ۱۰هزار تومان گران می‌شود، می‌گوید که شاید با آغاز فصل ماهی، قیمت‌ها پایین بیاید. از دوماه گذشته روند افزایش قیمت ماهی قزل‌آلا آغاز شده است، به‌طوری که متوسط قیمت این ماهی در عمده‌فروشی در روز دوشنبه ۷مهر، ۲۹۰هزار تومان و در شنبه ۸مهر به ۳۰۰هزار تومان رسید و روز گذشته هم ماهی در مغازه ۴۷۵هزار تومان فروخته شد. یکی از پرورش‌دهندگان ماهی می‌گوید که «قطعی برق در تابستان باعث از کار افتادن سیستم‌های هوادهی و تصفیه آب در استخرها شد.»
علاوه‌بر قطعی برق، نبود نهاده‌های دامی کافی و افزایش هزینه‌های تولید نقش پررنگی در نوسانات اخیر قیمت ماهی داشته است. قادر شمس، یکی از کارشناسان حوزه شیلات در گفت‌وگو با «فارس» معتقد است که گرانی‌ها ربطی به نهاده ندارد، بلکه قطعی‌های مکرر برق در تابستان باعث تلفات بالا در مزارع پرورش ماهی شده است. در مقابل، پدرام زرگر یکی از یک فعالان اقتصادی در بازار آبزیان می‌گوید که «در هفته‌های اخیر برق به‌طور مداوم تأمین شده و دیگر نمی‌توان گرانی را به بی‌برقی ربط داد؛ مشکل اصلی کاهش نهاده‌های دامی و نبود حمایت از تولیدکننده است.» کارشناسان می‌گویند که دولت باید با دادن اعتبار لازم، نهاده‌های دامی را فراهم کند و همچنین با نرخ‌گذاری و نظارت دقیق، مانع از گران‌فروشی در بازار ماهی شود.
تبعات کاهش مصرف ماهی در اجتماع
افزایش قیمت، تبعات اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای به بار آورده است. سرانه مصرف ماهی در ایران که پیش از این حدود ۱۳کیلوگرم در سال بود –نصف میانگین جهانی ۲۳کیلوگرم– اکنون رو به کاهش بیشتری گذاشته است. این کاهش، مستقیماً به سفره‌های خانوارهای متوسط و کم‌درآمد ضربه زده. ماهی به عنوان منبع غنی پروتئین کم‌چرب و امگا-۳، نقش کلیدی در رژیم غذایی سالم ایفا می‌کند، اما با قیمت فعلی، از دسترس خارج شده است. خانواده‌های پرجمعیت و گروه‌های سنی بالاتر – ه بیشترین نیاز به این پروتئین را دارند– بیشترین آسیب را دیده‌اند.
به باور برخی کارشناسان از منظر اقتصادی نیز این بحران آینده شیلات را تهدید می‌کند. در حقیقت می‌توان گفت که ورشکستگی مزارع کوچک، مهاجرت نیروی کار به بخش‌های دیگر و کاهش سرمایه‌گذاری تنها بخشی از خسارات و مشکلات پیش روی پرورش‌دهندگان شیلات است که آینده این صنعت را تهدید می‌کند. در این میان دولت، با وعده تأمین برق پایدار برای مزارع در تابستان آینده، گام‌هایی برداشته، اما کارشناسان هشدار می‌دهند که بدون یارانه نهاده‌ها و کنترل واردات، این چرخه معیوب ادامه خواهد یافت.
تاثیر خسارت قطعی برق شیلات در سفره‌ها
امین محمودی، کارشناس شیلات کشور پیش از این در گفت‌وگو با خبرنگاراقتصاد سرآمد، درباره تبعات و آسیب‌های واردشده به حوزه شیلات و پرورش آبزیان کشور در اثر قطعی برق در طول ماه‌های گذشته، تاکید کرد: قطعی برق در طول تابستان خسارات متعددی را به واحدهای شیلاتی وارد کرده است و البته ادامه‌داربودن این وضعیت، تولید آبزیان در کشور را با کاهش چشمگیری روبه‌رو می‌کند. این امر نه‌تنها امنیت غذایی را به خطر می‌اندازد، بلکه به بیکاری گسترده در میان فعالان این حوزه منجر خواهد شد. در بلندمدت، سرمایه‌گذاران از ورود به این بخش دلسرد شده و توسعه صنعت شیلات با موانع جدی مواجه خواهد شد.
محمودی ادامه داد: خسارات ناشی از خاموشی‌ها به‌طور مستقیم و غیرمستقیم به واحدهای شیلاتی تحمیل می‌شود. زیان مستقیم شامل تلفات گسترده ماهی، میگو و سایر آبزیان است. با توجه به قیمت بالای این محصولات، حتی از بین رفتن بخش کوچکی از آن‌ها می‌تواند زیان مالی قابل‌توجهی به دنبال داشته باشد. زیان غیرمستقیم شامل کاهش کیفیت محصول، کاهش نرخ رشد آبزیان و افزایش هزینه‌های تولید است. برای جبران قطعی برق، بسیاری از واحدهای پرورش مجبور به استفاده از موتورهای برق اضطراری و ژنراتورها می‌شوند که هزینه سوخت بالایی دارند.
این کارشناس حوزه شیلات همچنین در گفت‌وگویی با خبرنگار اقتصاد سرآمد، تاکید کرد: طی روزهای گذشته گزارش‌های مختلفی درباره افزایش قیمت برخی از انواع ماهی‌ها به‌ویژه ماهی قزل‌آلا در بازار منتشر شده است. برخی در ابتدا به اشتباه افزایش قیمت ماهی در بازار را به نحوه تخصیص ارز برای تامین نهاده‌های مورد نیاز شیلات و آبزیان مرتبط دانستند، اما این نظر چندان درست نیست. به نظر من این افزایش قیمت‌های اخیر بیش از هر عامل دیگری به خاموشی‌های تحمیل‌شده به صنعت شیلات و پرورش ماهی مربوط است.
محمودی خاطرنشان کرد: انرژی و برق، ستون‌فقرات تولید شیلات است. مزارع پرورش نیازی مداوم به انرژی دارند و ناترازی برق این زیرساخت را فلج می‌کند. حقیقت این است که خاموشی‌ها نه‌تنها یک بحران فنی، بلکه یک موضعیت حساس اقتصادی-اجتماعی است و دولت باید از وعده به عمل گذر کند، وگرنه صنعت شیلات قربانی ناترازی خواهد شد.
به گفته این فعال صنعت شیلات؛ هنوز گزارش دقیقی از میزان خسارات‌وارده در اثر خاموشی‌های تحمیلی به واحدهای پرورش آبزیان و پرورش ماهی در کشور ارائه نشده است و ما ارزیابی مشخصی از میزان تلفات در استخرها و واحدهای پرورش ماهی نداریم. گرانی اقلام مختلف ماهی‌ها به‌ویژه قزل‌آلا به عنوان یک ماهی در دسترس برای سفره‌های مردم تنها بخشی از خسارات این حوزه را نشان می‌دهد.
محمودی در پایان خاطرنشان کرد: کاهش مصرف سرانه شیلات و آبزیان در اثر گرانی، نه‌تنها معیشت پرورش‌دهندگان را به خطر انداخته، بلکه سلامت عمومی و امنیت غذایی کشور را را هم با چالش مواجه خواهد کرد. به نظر من، در حال حاضر برای عبور از این بحران، سیاست‌گذاران باید اولویت را به تأمین برق پایدار، یارانه هدفمند نهاده‌ها و کمپین‌های ترویج مصرف آبزیان بدهند. در غیر این صورت، شیلات به حاشیه رانده خواهد شد و ماهی به‌طور کامل از سفره‌های مردم حذف
می‌شود.
گروه شیلات- سعید قلیچی - در حالی‌که ایران با چالش ناترازی برق دست‌و‌پنجه نرم می‌کند، قطعی‌های مکرر تابستان۱۴۰۴ نه‌تنها زندگی روزمره میلیون‌ها شهروند را مختل کرد، بلکه ضربه‌ای مهلک به بسیاری از واحدهای تولیدی و صنعتی وارد کرد. یکی از بخش‌هایی که قربانی خاموشی‌های تحمیلی نیمه نخست سال‌جاری بود، حوزه شیلات و پرورش ماهی از زیرشاخه‌های مهم اقتصاد کشاورزی کشور بود.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، بررسی تأثیرات منفی بحران ناترازی برق در ماه‌های گذشته بر عملکرد پرورش‌دهندگان ماهی نشان می‌دهد که در آینده نزدیک باید افزایش بی‌سابقه قیمت محصولات آبزیان، به‌ویژه قزل‌آلا باشیم. نگاهی به بازارهای روز و قیمت روزانه ماهی‌ها نیز نشان می‌دهد که این افزایش قیمت از مدتی قبل آغاز شده است. به باور کارشناسان، این گرانی به‌طور قطع همراه با تبعات اجتماعی پیرامون مصرف سرانه ماهی در خانوارهای ایرانی خواهد بود؛ جایی که گرانی، سفره‌های مردم را از پروتئین ارزان‌قیمت دریایی خالی کرده و زنگ خطری برای سلامت عمومی به صدا درآورده است.
پرورش ماهی، به‌ویژه گونه‌های سردآبی مانند قزل‌آلا، فرایندی حساس و وابسته به فناوری است. سیستم‌های هوادهی، پمپ‌های گردش آب و تصفیه‌خانه‌های استخرها، همگی به برق مداوم نیاز دارند تا اکسیژن‌رسانی به آب حفظ و از مرگ‌ومیر انبوه ماهی‌ها جلوگیری شود. اما قطعی‌های طولانی‌مدت تابستان –که گاهی تا ۵ساعت متوالی طول کشید– این تعادل شکننده را برهم زد.
طبق گزارش‌های میدانی، تلفات سنگین در مزارع پرورش ماهی ثبت شده است. کارشناسان شیلات تأکید دارند که این قطعی‌ها، به‌ویژه در گرمای شدید تابستان، نرخ مرگ‌ومیر را تا 5۰-3۰درصد افزایش داد. برخی پرورش‌دهندگان ماهی معتقدند که بدون برق، استخرها به قتلگاه تبدیل می‌شوند؛ ماهی‌ها در عرض ساعاتی خفه می‌شوند و کل سرمایه یک‌ساله از دست می‌رود. علاوه‌بر تلفات مستقیم، ناترازی برق هزینه‌های جانبی را نیز دوچندان کرد. پرورش‌دهندگان مجبور به خرید ژنراتورهای دیزلی گران‌قیمت شدند که خود با کمبود سوخت روبه‌روست. این بحران، تولید کل آبزیان پرورشی را در تابستان۱۴۰۴ حدود ۲5-۲0درصد کاهش داد، در حالی‌که تقاضای فصلی برای ماهی به دلیل تعطیلات و مصرف تابستانی، رو به افزایش بود. نتیجه؟ کمبود عرضه و جهشی ناگهانی در قیمت‌ها.
نگرانی از گرانی ماهی در بازار
آنطور که برخی خبرگزاری‌ها گزارش داده‌اند؛ اواسط تابستان قیمت هرکیلو ماهی قزل‌آلا ۱۷۰ تا ۱۸۰هزار تومان بود، اما حالا به ۴۰۰ تا ۴۵۰هزار تومان رسیده است. یکی از مدیران شهری با بیان اینکه روزانه قیمت ماهی قزل‌آلا ۱۰هزار تومان گران می‌شود، می‌گوید که شاید با آغاز فصل ماهی، قیمت‌ها پایین بیاید. از دوماه گذشته روند افزایش قیمت ماهی قزل‌آلا آغاز شده است، به‌طوری که متوسط قیمت این ماهی در عمده‌فروشی در روز دوشنبه ۷مهر، ۲۹۰هزار تومان و در شنبه ۸مهر به ۳۰۰هزار تومان رسید و روز گذشته هم ماهی در مغازه ۴۷۵هزار تومان فروخته شد. یکی از پرورش‌دهندگان ماهی می‌گوید که «قطعی برق در تابستان باعث از کار افتادن سیستم‌های هوادهی و تصفیه آب در استخرها شد.»
علاوه‌بر قطعی برق، نبود نهاده‌های دامی کافی و افزایش هزینه‌های تولید نقش پررنگی در نوسانات اخیر قیمت ماهی داشته است. قادر شمس، یکی از کارشناسان حوزه شیلات در گفت‌وگو با «فارس» معتقد است که گرانی‌ها ربطی به نهاده ندارد، بلکه قطعی‌های مکرر برق در تابستان باعث تلفات بالا در مزارع پرورش ماهی شده است. در مقابل، پدرام زرگر یکی از یک فعالان اقتصادی در بازار آبزیان می‌گوید که «در هفته‌های اخیر برق به‌طور مداوم تأمین شده و دیگر نمی‌توان گرانی را به بی‌برقی ربط داد؛ مشکل اصلی کاهش نهاده‌های دامی و نبود حمایت از تولیدکننده است.» کارشناسان می‌گویند که دولت باید با دادن اعتبار لازم، نهاده‌های دامی را فراهم کند و همچنین با نرخ‌گذاری و نظارت دقیق، مانع از گران‌فروشی در بازار ماهی شود.
تبعات کاهش مصرف ماهی در اجتماع
افزایش قیمت، تبعات اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای به بار آورده است. سرانه مصرف ماهی در ایران که پیش از این حدود ۱۳کیلوگرم در سال بود –نصف میانگین جهانی ۲۳کیلوگرم– اکنون رو به کاهش بیشتری گذاشته است. این کاهش، مستقیماً به سفره‌های خانوارهای متوسط و کم‌درآمد ضربه زده. ماهی به عنوان منبع غنی پروتئین کم‌چرب و امگا-۳، نقش کلیدی در رژیم غذایی سالم ایفا می‌کند، اما با قیمت فعلی، از دسترس خارج شده است. خانواده‌های پرجمعیت و گروه‌های سنی بالاتر – ه بیشترین نیاز به این پروتئین را دارند– بیشترین آسیب را دیده‌اند.
به باور برخی کارشناسان از منظر اقتصادی نیز این بحران آینده شیلات را تهدید می‌کند. در حقیقت می‌توان گفت که ورشکستگی مزارع کوچک، مهاجرت نیروی کار به بخش‌های دیگر و کاهش سرمایه‌گذاری تنها بخشی از خسارات و مشکلات پیش روی پرورش‌دهندگان شیلات است که آینده این صنعت را تهدید می‌کند. در این میان دولت، با وعده تأمین برق پایدار برای مزارع در تابستان آینده، گام‌هایی برداشته، اما کارشناسان هشدار می‌دهند که بدون یارانه نهاده‌ها و کنترل واردات، این چرخه معیوب ادامه خواهد یافت.
تاثیر خسارت قطعی برق شیلات در سفره‌ها
امین محمودی، کارشناس شیلات کشور پیش از این در گفت‌وگو با خبرنگاراقتصاد سرآمد، درباره تبعات و آسیب‌های واردشده به حوزه شیلات و پرورش آبزیان کشور در اثر قطعی برق در طول ماه‌های گذشته، تاکید کرد: قطعی برق در طول تابستان خسارات متعددی را به واحدهای شیلاتی وارد کرده است و البته ادامه‌داربودن این وضعیت، تولید آبزیان در کشور را با کاهش چشمگیری روبه‌رو می‌کند. این امر نه‌تنها امنیت غذایی را به خطر می‌اندازد، بلکه به بیکاری گسترده در میان فعالان این حوزه منجر خواهد شد. در بلندمدت، سرمایه‌گذاران از ورود به این بخش دلسرد شده و توسعه صنعت شیلات با موانع جدی مواجه خواهد شد.
محمودی ادامه داد: خسارات ناشی از خاموشی‌ها به‌طور مستقیم و غیرمستقیم به واحدهای شیلاتی تحمیل می‌شود. زیان مستقیم شامل تلفات گسترده ماهی، میگو و سایر آبزیان است. با توجه به قیمت بالای این محصولات، حتی از بین رفتن بخش کوچکی از آن‌ها می‌تواند زیان مالی قابل‌توجهی به دنبال داشته باشد. زیان غیرمستقیم شامل کاهش کیفیت محصول، کاهش نرخ رشد آبزیان و افزایش هزینه‌های تولید است. برای جبران قطعی برق، بسیاری از واحدهای پرورش مجبور به استفاده از موتورهای برق اضطراری و ژنراتورها می‌شوند که هزینه سوخت بالایی دارند.
این کارشناس حوزه شیلات همچنین در گفت‌وگویی با خبرنگار اقتصاد سرآمد، تاکید کرد: طی روزهای گذشته گزارش‌های مختلفی درباره افزایش قیمت برخی از انواع ماهی‌ها به‌ویژه ماهی قزل‌آلا در بازار منتشر شده است. برخی در ابتدا به اشتباه افزایش قیمت ماهی در بازار را به نحوه تخصیص ارز برای تامین نهاده‌های مورد نیاز شیلات و آبزیان مرتبط دانستند، اما این نظر چندان درست نیست. به نظر من این افزایش قیمت‌های اخیر بیش از هر عامل دیگری به خاموشی‌های تحمیل‌شده به صنعت شیلات و پرورش ماهی مربوط است.
محمودی خاطرنشان کرد: انرژی و برق، ستون‌فقرات تولید شیلات است. مزارع پرورش نیازی مداوم به انرژی دارند و ناترازی برق این زیرساخت را فلج می‌کند. حقیقت این است که خاموشی‌ها نه‌تنها یک بحران فنی، بلکه یک موضعیت حساس اقتصادی-اجتماعی است و دولت باید از وعده به عمل گذر کند، وگرنه صنعت شیلات قربانی ناترازی خواهد شد.
به گفته این فعال صنعت شیلات؛ هنوز گزارش دقیقی از میزان خسارات‌وارده در اثر خاموشی‌های تحمیلی به واحدهای پرورش آبزیان و پرورش ماهی در کشور ارائه نشده است و ما ارزیابی مشخصی از میزان تلفات در استخرها و واحدهای پرورش ماهی نداریم. گرانی اقلام مختلف ماهی‌ها به‌ویژه قزل‌آلا به عنوان یک ماهی در دسترس برای سفره‌های مردم تنها بخشی از خسارات این حوزه را نشان می‌دهد.
محمودی در پایان خاطرنشان کرد: کاهش مصرف سرانه شیلات و آبزیان در اثر گرانی، نه‌تنها معیشت پرورش‌دهندگان را به خطر انداخته، بلکه سلامت عمومی و امنیت غذایی کشور را را هم با چالش مواجه خواهد کرد. به نظر من، در حال حاضر برای عبور از این بحران، سیاست‌گذاران باید اولویت را به تأمین برق پایدار، یارانه هدفمند نهاده‌ها و کمپین‌های ترویج مصرف آبزیان بدهند. در غیر این صورت، شیلات به حاشیه رانده خواهد شد و ماهی به‌طور کامل از سفره‌های مردم حذف
می‌شود.