روزی که دوباره امید بر آسمان نیلگون بندرعباس بال گشود
آیدا متین- آیین باشکوه افتتاح پایانه نفتی سپهر خلیج فارس با حضور ریاست محترم جمهوری و وزیر راه و شهرسازی برگزار شد؛ پایانه‌ای در بندرعباس، این تپنده‌ترین نبض اقتصاد ایران، جایی که شور، عشق و توان فرزندان این سرزمین در خشت خشت آن جاری است. اینجا، اراده و ایمان ایرانی بار دیگر قامت برافراشت تا نشان دهد که هیچ مانعی توان خاموش کردن شعله‌ی امید را ندارد. پایانه‌ای برخاسته از همت و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی؛ روایتی از عشق به میهن، از بازوانی که برای آبادانی وطن، آستین همت بالا زدند، و از قلب‌هایی که تپش‌شان با نام ایران یکی‌ست. در این روز روشن، بندرعباس بار دیگر لبخند زد؛ گویی نسیم امید، پس از تلخیِ حادثه ششم اردیبهشت‌ماه، دوباره در آسمان نیلگونِ این بندر وزیدن گرفت و پرواز فرداها از نو آغاز شد . بهره‌برداری از این پایانه، به همت شرکتی محقق شد که با عزمی راسخ و دلی آکنده از تعلق، آمده است تا بار دیگر عِرق خود را به سرزمین پدری و مادری به رخ بکشد.شرکت بناگستر کرانه فعالیت خود را از سال ۱۳۸۶، با تمرکز بر ایجاد زیرساخت‌ها و تأمین لجستیک فرآورده‌های نفتی در بندر شهید رجایی بندرعباس آغاز نموده است. این شرکت، با درک صحیح از روندهای رو به رشد صنعت بانکرینگ در کشور و همزمان با احداث پالایشگاه عظیم نفت ستاره خلیج فارس، در پروژه‌ای بزرگ و ملی نسبت به انعقاد قرارداد با سازمان بنادر و دریانوردی جهت احداث پایانه نفتی سپهر خلیج‌فارس در منطقه ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی اقدام نمود. پایانه نفتی سپهر خلیج فارس با رویکردی جامع‌نگر و مبتنی بر تکمیل زنجیره لجستیکی صادرات و واردات فرآورده‌های نفتی شامل مخازن و تاسیسات مربوط به تخلیه، ذخیره‌سازی و پمپاژ فرآورده، خطوط لوله انتقال فرآورده‌های نفتی به اسکله و تاسیسات بارگیری کشتی طراحی شده است. در فاز نخست این طرح، ظرفیت عملیاتی معادل ۳۱۰ هزار مترمکعب ایجاد شده است که از این میزان، ۱۴۵ هزار مترمکعب به مخازن سقف شناور و ۱۶۵ هزار مترمکعب به مخازن سقف ثابت اختصاص دارد. طراحی مخازن این پایانه با بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و ابعاد متنوع، به‌گونه‌ای صورت گرفته که امکان پهلودهی و بارگیری کشتی‌های با سایزهای مختلف را فراهم سازد.
تحقق این هدف، مستلزم بهره‌مندی پایانه از دسترسی به اسکله‌هایی با ابعاد و ظرفیت‌های گوناگون است؛ اسکله‌هایی که بتوانند نیازهای متنوع ناوگان دریایی فعال در حوزه حمل فرآورده‌های نفتی را پاسخ دهند و زمینه‌ساز ارتقای جایگاه بندر شهید رجایی در عرصه تجارت انرژی منطقه‌ای باشند.از مهم‌ترین ویژگی‌های پایانه نفتی سپهر خلیج فارس، می‌توان به افزایش ظرفیت صادرات، واردات و ترانزیت انواع فرآورده‌های نفتی سبک تا چهار برابر ظرفیت فعلی در بندر شهید رجایی اشاره کرد؛ امری که نه‌تنها به ارتقای کمی و کیفی جایگاه این بندر در شبکه بنادر کشور می‌انجامد، بلکه با افزایش حداقل ۵ میلیون تن ظرفیت مخزن‌داری برای فرآورده‌های سبک و سنگین، این بندر را به یکی از قطب‌های راهبردی لجستیک انرژی در منطقه تبدیل خواهد کرد.مودهای حمل‌ونقلی پیش‌بینی‌شده برای دریافت و ارسال انواع فرآورده‌های نفتی در پایانه نفتی سپهر خلیج فارس، شامل چهار مسیر اصلی است؛ حمل‌ونقل ریلی، تانکرهای جاده‌پیما، خطوط لوله و ناوگان دریایی. بهره‌برداری از این زیرساخت‌های ترکیبی، نه‌تنها انعطاف‌پذیری عملیاتی پایانه را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد، بلکه زمینه را برای تبدیل بندر نفتی خلیج فارس به نخستین بندر نفتی ریل‌پایه کشور فراهم می‌سازد؛ اقدامی که در بلندمدت به توسعه پایدار زنجیره تأمین و کاهش هزینه‌های لجستیکی منجر خواهد شد.تا کنون، ارزش سرمایه‌گذاری انجام‌شده در این پروژه به ۸۵ میلیون دلار رسیده که به‌طور کامل و ۱۰۰ درصد توسط بخش خصوصی تأمین و اجرا شده است. افتتاح پایانه نفتی سپهر خلیج فارس، نمادی روشن از آن است که حتی در افق تیره‌وتار چالش‌های اقتصادی و سیاسی، بخش خصوصی توان آن را دارد که همچون ستاره‌ای در سپهر توسعه بدرخشد؛ بخشی که، علیرغم تمامی دشواری‌ها، با همت و امید، به ساختن، ماندن و ایجاد اشتغال بومی همت می‌گمارد. این پروژه عظیم، نه‌تنها اثباتی روشن بر ظرفیت‌آفرینی بخش خصوصی در میدان عمل است، بلکه پیامی آموزنده برای سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران کشور به همراه دارد: در کوران بحران‌ها، این بخش خصوصی است که می‌تواند مسیر توسعه را روشن نگاه دارد؛ اگر مورد حمایت قرار گیرد.درخشش پایدار این «سپهرِ سرمایه‌گذاری» در گرو آن است که دولت با نگاهی راهبردی و حمایت‌گرانه، بسترهایی چون فضای رقابتی سالم، شفافیت در قراردادها، و نظارت هوشمند را فراهم سازد. تنها در چنین افقی است که می‌توان انتظار داشت بندری چون شهید رجایی، با تکیه بر توانمندی‌های فنی، مالی و مدیریتی بخش خصوصی، نقشی راهبردی در تجارت جهانی، تعاملات منطقه‌ای و توسعه پایدار ملی ایفا کند؛ نقشی شایسته گذشته و متناسب با آینده‌ای دریامحور.
دکترای مدیریت صنعتی، دانشگاه تهران
تحقق این هدف، مستلزم بهره‌مندی پایانه از دسترسی به اسکله‌هایی با ابعاد و ظرفیت‌های گوناگون است؛ اسکله‌هایی که بتوانند نیازهای متنوع ناوگان دریایی فعال در حوزه حمل فرآورده‌های نفتی را پاسخ دهند و زمینه‌ساز ارتقای جایگاه بندر شهید رجایی در عرصه تجارت انرژی منطقه‌ای باشند.از مهم‌ترین ویژگی‌های پایانه نفتی سپهر خلیج فارس، می‌توان به افزایش ظرفیت صادرات، واردات و ترانزیت انواع فرآورده‌های نفتی سبک تا چهار برابر ظرفیت فعلی در بندر شهید رجایی اشاره کرد؛ امری که نه‌تنها به ارتقای کمی و کیفی جایگاه این بندر در شبکه بنادر کشور می‌انجامد، بلکه با افزایش حداقل ۵ میلیون تن ظرفیت مخزن‌داری برای فرآورده‌های سبک و سنگین، این بندر را به یکی از قطب‌های راهبردی لجستیک انرژی در منطقه تبدیل خواهد کرد.مودهای حمل‌ونقلی پیش‌بینی‌شده برای دریافت و ارسال انواع فرآورده‌های نفتی در پایانه نفتی سپهر خلیج فارس، شامل چهار مسیر اصلی است؛ حمل‌ونقل ریلی، تانکرهای جاده‌پیما، خطوط لوله و ناوگان دریایی. بهره‌برداری از این زیرساخت‌های ترکیبی، نه‌تنها انعطاف‌پذیری عملیاتی پایانه را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد، بلکه زمینه را برای تبدیل بندر نفتی خلیج فارس به نخستین بندر نفتی ریل‌پایه کشور فراهم می‌سازد؛ اقدامی که در بلندمدت به توسعه پایدار زنجیره تأمین و کاهش هزینه‌های لجستیکی منجر خواهد شد.تا کنون، ارزش سرمایه‌گذاری انجام‌شده در این پروژه به ۸۵ میلیون دلار رسیده که به‌طور کامل و ۱۰۰ درصد توسط بخش خصوصی تأمین و اجرا شده است. افتتاح پایانه نفتی سپهر خلیج فارس، نمادی روشن از آن است که حتی در افق تیره‌وتار چالش‌های اقتصادی و سیاسی، بخش خصوصی توان آن را دارد که همچون ستاره‌ای در سپهر توسعه بدرخشد؛ بخشی که، علیرغم تمامی دشواری‌ها، با همت و امید، به ساختن، ماندن و ایجاد اشتغال بومی همت می‌گمارد. این پروژه عظیم، نه‌تنها اثباتی روشن بر ظرفیت‌آفرینی بخش خصوصی در میدان عمل است، بلکه پیامی آموزنده برای سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران کشور به همراه دارد: در کوران بحران‌ها، این بخش خصوصی است که می‌تواند مسیر توسعه را روشن نگاه دارد؛ اگر مورد حمایت قرار گیرد.درخشش پایدار این «سپهرِ سرمایه‌گذاری» در گرو آن است که دولت با نگاهی راهبردی و حمایت‌گرانه، بسترهایی چون فضای رقابتی سالم، شفافیت در قراردادها، و نظارت هوشمند را فراهم سازد. تنها در چنین افقی است که می‌توان انتظار داشت بندری چون شهید رجایی، با تکیه بر توانمندی‌های فنی، مالی و مدیریتی بخش خصوصی، نقشی راهبردی در تجارت جهانی، تعاملات منطقه‌ای و توسعه پایدار ملی ایفا کند؛ نقشی شایسته گذشته و متناسب با آینده‌ای دریامحور.
دکترای مدیریت صنعتی، دانشگاه تهران