«سرآمد» گزارش می‌دهد؛
پس‌لرزه‌های جنگ تجاری برای کشتیرانی جهانی
آینده غول‌های کشتیرانی در گرو رقابت تعرفه‌ای آمریکا و چین
گروه دریاپایه- پس‌لرزه‌های رقابت تعرفه‌ای میان ایالات متحده آمریکا و چین، حالا به مرور خود را در عرصه کشتیرانی جهانی نشان می‌دهد. اعمال تعرفه‌های جدید در بنادر چین و آمریکا از ۱۴اکتبر ۲۰۲۵ باعث شده شرکت‌های کشتیرانی مسیرهای خود را تغییر دهند و از کشتی‌های مرتبط با چین یا آمریکا اجتناب کنند. در پی تشدید جنگ تعرفه‌ای میان آمریکا و چین و اعمال متقابل «هزینه‌های بندری» علیه کشتی‌های دارای مالکیت یا ارتباط با هریک از دوکشور، شرکت‌های کشتیرانی بین‌المللی در حال بازنگری در ساختار‌های مدیریتی خود هستند. این در حالی است که برخلاف کاهش نرخ‌های حملونقل نقطه‌ای در شرکت‌های کشتیرانی کانتینری، نرخ اجاره کشتی‌های کانتینری در سال۲۰۲۵ در یک سیر صعودی ثابت باقی مانده و در حال حاضر ۲۰۰درصد بالاتر از سال۲۰۱۹ است.
به گزارش اقتصاد سرآمد، تنش‌های تجاری میان دواقتصاد بزرگ جهان، ایالات متحده و چین، وارد مرحله جدید و حساسی شده و حوزه حملونقل دریایی و کشتیرانی اقیانوسی را به جبهه اصلی تقابل تبدیل کرده است. در پی اقدامات متقابل دوکشور، اعمال تعرفه‌ها و عوارض اضافی بندری بر کشتی‌های مرتبط با طرف مقابل از چند روز پیش(۱۴اکتبر) آغاز شد. دولت آمریکا اعلام کرده که هدف از وضع این هزینه‌ها، کاهش تسلط چین بر صنعت دریانوردی جهانی و تقویت صنعت کشتی‌سازی داخلی آمریکاست. تحلیلگران آمریکایی معتقدند استفاده چین از سیاست‌ها و شیوه‌های «نادرست» برای تسلط بر بخش‌های لجستیک و کشتی‌سازی جهانی، مسیر را برای وضع این مجازات‌ها هموار کرده است.
در مقابل، چین نیز رسماً اعلام کرده که دریافت «هزینه‌های ویژه» را بر کشتی‌های نفتکش و کانتینری که تحت مالکیت، مدیریت یا ساخت آمریکا بوده و با پرچم این کشور تردد می‌کنند، آغاز کرده است. این اقدام تلافی‌جویانه در واکنش به طرح آمریکا برای اخذ عوارض اضافی از کشتی‌های مرتبط با چین صورت گرفته و طبق اعلام پکن، کشتی‌های ساخت چین از این عوارض معاف خواهند بود. براساس اعلام دولت چین، این کشور نیز اقدام به اعمال تحریم‌هایی علیه پنج شرکت تابعه مرتبط با آمریکا در شرکت کشتی‌سازی هانوای کره‌جنوبی کرده است.
چین مدعی است این شرکت‌ها به تحقیقات آمریکا از شیوه‌های تجاری این کشور کمک کرده‌اند. براساس اعلام تلویزیون دولتی چین؛ هزینه‌های اضافی اعمال‌شده توسط این کشور، در اولین بندر ورودی در هر سفر یا برای پنج سفر اول در طول یک‌سال دریافت خواهد شد و البته کشتی‌های خالی که صرفاً برای تعمیرات وارد یارد‌های کشتی‌سازی چین می‌شوند، از این مفاد مستثنا هستند.
افزایش نرخ حمل و کرایه کشتی‌ها
اعمال تعرفه‌های جدید در بنادر چین و آمریکا در عمل موجب شده تا شرکت‌های کشتیرانی مسیرهای خود را تغییر دهند و از کشتی‌های مرتبط با چین یا آمریکا اجتناب کنند. خبرگزاری رویترز در این باره در گزارشی نوشته که این تصمیم منجر به کاهش ظرفیت ناوگان، فشار به زنجیره تأمین جهانی و افزایش نرخ حملونقل شده است. شرکت‌های بزرگ کشتیرانی مانند Maersk، Hapag-Lloyd و CMA CGM مسیرهای خود را برای اجتناب از بنادر تحت تأثیر این تعرفه‌ها تغییر داده‌اند. نرخ‌ها در مسیرهای کلیدی ترانس‌پاسیفیک افزایش یافته است، به‌طوری‌که شاخص نرخ حمل کانتینری شانگهای(SCFI) ۱۲.۹درصد افزایش یافته و به بالاترین حد خود در چهارهفته اخیر رسیده است. تعرفه‌های جدید چین بر کشتی‌های مرتبط با آمریکا، به‌ویژه کشتی‌های متعلق به شرکت‌هایی که بیش از ۲۵درصد مالکیت آن‌ها متعلق به آمریکا یا تحت کنترل آمریکا هستند، تأثیر گذاشته است. این اقدامات باعث افزایش نرخ‌های حملونقل و ایجاد اختلال در جریان‌های تجاری شده است.
تغییر جهت نرخ‌های حمل و اجاره کشتی‌ها در بازار حملونقل در یک دوره زمانی غیرمعمول نیست. به‌طور کلی، بازار اجاره کشتی‌های کانتینری با تجربه رونق در پنج‌سال گذشته، رکوردها را شکسته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد، نرخ‌های حملونقل بیشتر در معرض تغییرات ناشی از پویایی بازار هستند؛ در حالی‌که نرخ‌های اجاره کشتی‌ها اغلب می‌توانند به دلیل شرایط چندماهه یا حتی چندساله مندرج در قراردادها، از نرخ‌های حملونقل عقب بمانند.
تحلیلگران معتقدند که عامل اصلی مسئله کمبود کشتی است. در حالی‌که سیگنال‌های طرف تقاضا-یعنی کاهش نرخ‌های حمل بار لحظه‌ای-نشان‌دهنده بازاری رو به نزول است، عرضه تناژ اجاره‌ای موجود همچنان محدود است. اپراتورهای اصلی خطوط کشتیرانی بزرگ مانند MSC و CMA CGM حجم قابل‌توجهی از تناژ دست‌دوم را جذب کرده‌اند و عملاً ناوگان موجود برای مالکان غیرعملیاتی را کاهش داده‌اند.
تنش‌های ژئوپلیتیکی و آینده خطوط کشتیرانی
تنش‌های ژئوپلیتیکی مداوم، از جمله ناامنی دریای سرخ، مسیرهای تجاری سنتی را مختل کرده و شرکت‌های حملونقل را مجبور به تغییر مسیر کشتی‌ها از طریق دماغه امیدنیک کرده است. این سفرهای طولانی، دسترسی مؤثر به کشتی‌ها را کاهش داده و باعث غیرقابل‌پیش‌بینی‌بودن زمان‌بندی می‌شود که به‌نوبه خود تقاضا برای تناژ اجاره‌شده به‌صورت لحظه‌ای و زمانی را افزایش می‌دهد.
در چنین شرایطی برخی خطوط کشتیرانی به‌طور فزاینده‌ای بر قابلیت اطمینان خدمات، تعهدات اتحاد و تداوم ناوگان-به‌ویژه در مواجهه با محیط عملیاتی نامشخص-متمرکز شده‌اند. این امر باعث تغییر به سمت تضمین اجاره‌های بلندمدت به‌عنوان یک مانع استراتژیک در برابر اختلالات آینده و نوسانات نرخ شده است. در نتیجه، این کار باعث افزایش فعالیت پیش‌بینی‌های آتی شده و تقاضای ویژه‌ای برای کشتی‌های مدرن و کم‌مصرف به‌وجود آورده است.
براساس گزارش‌های منتشرشده در پایگاه‌های اطلاع‌رسانی تخصصی حوزه حملونقل دریایی نیز کُندشدن رشد تقاضا، حاشیه سود فشرده شرکت‌های حملونقل، جریان مداوم تحویل کشتی‌های نوساز و بازگشت احتمالی ترانزیت از کانال سوئز ممکن است در نهایت نیاز به اجاره کشتی را کاهش داده و منجر به کاهش تعهدات بلندمدت شرکت‌های حملونقل شود.
تغییر موقعیت برای فرصت سرمایه‌گذاری
کارشناسان و تحلیلگران باور دارند که با افزایش تنش‌های تجاری در اثر رقابت تعرفه‌ای میان ایالات متحده آمریکا و چین، جغرافیای فرصت برای سرمایه‌گذاران در حال تغییر است. الگوی قدیمی تولید متمرکز انبوه در چین که تقاضای جهانی را تأمین می‌کرد، در حال از بین رفتن است. به جای آن، موزاییکی از بازار‌های متوسط وجود دارد که هرکدام به زیرساخت‌ها، بنادر و صنایع محلی نیاز دارند. کشور‌هایی که با این اقتصاد چندقطبی سازگار می‌شوند، نه از مقیاس، بلکه از آینده‌نگری سود خواهند برد، زیرا می‌توانند احتمال وجود اصطکاک را ارزیابی کنند. اقیانوس آرام دیگر یک بزرگراه اقیانوسی واحد نیست که دو ابرقدرت را به هم متصل کند، بلکه شبکه‌ای از کریدور‌های رقیب است که هرکدام تهدید‌ها و فرصت‌های ویژه خود را دارند.
تعرفه‌های تجاری نیز از صنایع داخلی محافظت می‌کنند یا حداقل طرفداران آن‌ها اینگونه استدلال می‌کنند، اما در عمل گویای وابستگی زیاد اقتصاد جهانی به یکدیگر است. از طرف دیگر، باید در خاطر داشت که همزمان با تبادل آتش اقتصادی واشنگتن و پکن، کشور‌های پیرامونی آسیای جنوب‌شرقی، مانند هند و استرالیا، پیامد‌های آن را به نوعی جذب و فضای جدیدی برای رشد پیدا می‌کنند. نقشه تجاری جدید دهه۲۰۲۰ نه براساس خطوط ایدئولوژیک، بلکه براساس خطوط لجستیکی ترسیم شده است.
گروه دریاپایه- پس‌لرزه‌های رقابت تعرفه‌ای میان ایالات متحده آمریکا و چین، حالا به مرور خود را در عرصه کشتیرانی جهانی نشان می‌دهد. اعمال تعرفه‌های جدید در بنادر چین و آمریکا از ۱۴اکتبر ۲۰۲۵ باعث شده شرکت‌های کشتیرانی مسیرهای خود را تغییر دهند و از کشتی‌های مرتبط با چین یا آمریکا اجتناب کنند. در پی تشدید جنگ تعرفه‌ای میان آمریکا و چین و اعمال متقابل «هزینه‌های بندری» علیه کشتی‌های دارای مالکیت یا ارتباط با هریک از دوکشور، شرکت‌های کشتیرانی بین‌المللی در حال بازنگری در ساختار‌های مدیریتی خود هستند. این در حالی است که برخلاف کاهش نرخ‌های حملونقل نقطه‌ای در شرکت‌های کشتیرانی کانتینری، نرخ اجاره کشتی‌های کانتینری در سال۲۰۲۵ در یک سیر صعودی ثابت باقی مانده و در حال حاضر ۲۰۰درصد بالاتر از سال۲۰۱۹ است.
به گزارش اقتصاد سرآمد، تنش‌های تجاری میان دواقتصاد بزرگ جهان، ایالات متحده و چین، وارد مرحله جدید و حساسی شده و حوزه حملونقل دریایی و کشتیرانی اقیانوسی را به جبهه اصلی تقابل تبدیل کرده است. در پی اقدامات متقابل دوکشور، اعمال تعرفه‌ها و عوارض اضافی بندری بر کشتی‌های مرتبط با طرف مقابل از چند روز پیش(۱۴اکتبر) آغاز شد. دولت آمریکا اعلام کرده که هدف از وضع این هزینه‌ها، کاهش تسلط چین بر صنعت دریانوردی جهانی و تقویت صنعت کشتی‌سازی داخلی آمریکاست. تحلیلگران آمریکایی معتقدند استفاده چین از سیاست‌ها و شیوه‌های «نادرست» برای تسلط بر بخش‌های لجستیک و کشتی‌سازی جهانی، مسیر را برای وضع این مجازات‌ها هموار کرده است.
در مقابل، چین نیز رسماً اعلام کرده که دریافت «هزینه‌های ویژه» را بر کشتی‌های نفتکش و کانتینری که تحت مالکیت، مدیریت یا ساخت آمریکا بوده و با پرچم این کشور تردد می‌کنند، آغاز کرده است. این اقدام تلافی‌جویانه در واکنش به طرح آمریکا برای اخذ عوارض اضافی از کشتی‌های مرتبط با چین صورت گرفته و طبق اعلام پکن، کشتی‌های ساخت چین از این عوارض معاف خواهند بود. براساس اعلام دولت چین، این کشور نیز اقدام به اعمال تحریم‌هایی علیه پنج شرکت تابعه مرتبط با آمریکا در شرکت کشتی‌سازی هانوای کره‌جنوبی کرده است.
چین مدعی است این شرکت‌ها به تحقیقات آمریکا از شیوه‌های تجاری این کشور کمک کرده‌اند. براساس اعلام تلویزیون دولتی چین؛ هزینه‌های اضافی اعمال‌شده توسط این کشور، در اولین بندر ورودی در هر سفر یا برای پنج سفر اول در طول یک‌سال دریافت خواهد شد و البته کشتی‌های خالی که صرفاً برای تعمیرات وارد یارد‌های کشتی‌سازی چین می‌شوند، از این مفاد مستثنا هستند.
افزایش نرخ حمل و کرایه کشتی‌ها
اعمال تعرفه‌های جدید در بنادر چین و آمریکا در عمل موجب شده تا شرکت‌های کشتیرانی مسیرهای خود را تغییر دهند و از کشتی‌های مرتبط با چین یا آمریکا اجتناب کنند. خبرگزاری رویترز در این باره در گزارشی نوشته که این تصمیم منجر به کاهش ظرفیت ناوگان، فشار به زنجیره تأمین جهانی و افزایش نرخ حملونقل شده است. شرکت‌های بزرگ کشتیرانی مانند Maersk، Hapag-Lloyd و CMA CGM مسیرهای خود را برای اجتناب از بنادر تحت تأثیر این تعرفه‌ها تغییر داده‌اند. نرخ‌ها در مسیرهای کلیدی ترانس‌پاسیفیک افزایش یافته است، به‌طوری‌که شاخص نرخ حمل کانتینری شانگهای(SCFI) ۱۲.۹درصد افزایش یافته و به بالاترین حد خود در چهارهفته اخیر رسیده است. تعرفه‌های جدید چین بر کشتی‌های مرتبط با آمریکا، به‌ویژه کشتی‌های متعلق به شرکت‌هایی که بیش از ۲۵درصد مالکیت آن‌ها متعلق به آمریکا یا تحت کنترل آمریکا هستند، تأثیر گذاشته است. این اقدامات باعث افزایش نرخ‌های حملونقل و ایجاد اختلال در جریان‌های تجاری شده است.
تغییر جهت نرخ‌های حمل و اجاره کشتی‌ها در بازار حملونقل در یک دوره زمانی غیرمعمول نیست. به‌طور کلی، بازار اجاره کشتی‌های کانتینری با تجربه رونق در پنج‌سال گذشته، رکوردها را شکسته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد، نرخ‌های حملونقل بیشتر در معرض تغییرات ناشی از پویایی بازار هستند؛ در حالی‌که نرخ‌های اجاره کشتی‌ها اغلب می‌توانند به دلیل شرایط چندماهه یا حتی چندساله مندرج در قراردادها، از نرخ‌های حملونقل عقب بمانند.
تحلیلگران معتقدند که عامل اصلی مسئله کمبود کشتی است. در حالی‌که سیگنال‌های طرف تقاضا-یعنی کاهش نرخ‌های حمل بار لحظه‌ای-نشان‌دهنده بازاری رو به نزول است، عرضه تناژ اجاره‌ای موجود همچنان محدود است. اپراتورهای اصلی خطوط کشتیرانی بزرگ مانند MSC و CMA CGM حجم قابل‌توجهی از تناژ دست‌دوم را جذب کرده‌اند و عملاً ناوگان موجود برای مالکان غیرعملیاتی را کاهش داده‌اند.
تنش‌های ژئوپلیتیکی و آینده خطوط کشتیرانی
تنش‌های ژئوپلیتیکی مداوم، از جمله ناامنی دریای سرخ، مسیرهای تجاری سنتی را مختل کرده و شرکت‌های حملونقل را مجبور به تغییر مسیر کشتی‌ها از طریق دماغه امیدنیک کرده است. این سفرهای طولانی، دسترسی مؤثر به کشتی‌ها را کاهش داده و باعث غیرقابل‌پیش‌بینی‌بودن زمان‌بندی می‌شود که به‌نوبه خود تقاضا برای تناژ اجاره‌شده به‌صورت لحظه‌ای و زمانی را افزایش می‌دهد.
در چنین شرایطی برخی خطوط کشتیرانی به‌طور فزاینده‌ای بر قابلیت اطمینان خدمات، تعهدات اتحاد و تداوم ناوگان-به‌ویژه در مواجهه با محیط عملیاتی نامشخص-متمرکز شده‌اند. این امر باعث تغییر به سمت تضمین اجاره‌های بلندمدت به‌عنوان یک مانع استراتژیک در برابر اختلالات آینده و نوسانات نرخ شده است. در نتیجه، این کار باعث افزایش فعالیت پیش‌بینی‌های آتی شده و تقاضای ویژه‌ای برای کشتی‌های مدرن و کم‌مصرف به‌وجود آورده است.
براساس گزارش‌های منتشرشده در پایگاه‌های اطلاع‌رسانی تخصصی حوزه حملونقل دریایی نیز کُندشدن رشد تقاضا، حاشیه سود فشرده شرکت‌های حملونقل، جریان مداوم تحویل کشتی‌های نوساز و بازگشت احتمالی ترانزیت از کانال سوئز ممکن است در نهایت نیاز به اجاره کشتی را کاهش داده و منجر به کاهش تعهدات بلندمدت شرکت‌های حملونقل شود.
تغییر موقعیت برای فرصت سرمایه‌گذاری
کارشناسان و تحلیلگران باور دارند که با افزایش تنش‌های تجاری در اثر رقابت تعرفه‌ای میان ایالات متحده آمریکا و چین، جغرافیای فرصت برای سرمایه‌گذاران در حال تغییر است. الگوی قدیمی تولید متمرکز انبوه در چین که تقاضای جهانی را تأمین می‌کرد، در حال از بین رفتن است. به جای آن، موزاییکی از بازار‌های متوسط وجود دارد که هرکدام به زیرساخت‌ها، بنادر و صنایع محلی نیاز دارند. کشور‌هایی که با این اقتصاد چندقطبی سازگار می‌شوند، نه از مقیاس، بلکه از آینده‌نگری سود خواهند برد، زیرا می‌توانند احتمال وجود اصطکاک را ارزیابی کنند. اقیانوس آرام دیگر یک بزرگراه اقیانوسی واحد نیست که دو ابرقدرت را به هم متصل کند، بلکه شبکه‌ای از کریدور‌های رقیب است که هرکدام تهدید‌ها و فرصت‌های ویژه خود را دارند.
تعرفه‌های تجاری نیز از صنایع داخلی محافظت می‌کنند یا حداقل طرفداران آن‌ها اینگونه استدلال می‌کنند، اما در عمل گویای وابستگی زیاد اقتصاد جهانی به یکدیگر است. از طرف دیگر، باید در خاطر داشت که همزمان با تبادل آتش اقتصادی واشنگتن و پکن، کشور‌های پیرامونی آسیای جنوب‌شرقی، مانند هند و استرالیا، پیامد‌های آن را به نوعی جذب و فضای جدیدی برای رشد پیدا می‌کنند. نقشه تجاری جدید دهه۲۰۲۰ نه براساس خطوط ایدئولوژیک، بلکه براساس خطوط لجستیکی ترسیم شده است.