«گردشگری بوموسی» از منظر پژوهش مجلس « سرآمد» بررسی میکند؛
«بوموسی» میزبان گردشگران می شود
آیا در جزایر ایرانی خلیجفارس گردشگری پایدار شکل می گیرد؟
گروه جزایر- در طول سالهای گذشته و با افزایش ادعای بیاساس مطرحشده از سوی امارات متحده عربی و سایر کشورهای عضو شورای همکاری خلیجفارس درباره مالکیت جزایر سهگانه ایرانی در خلیجفارس(بوموسی، تنببزرگ و تنبکوچک)، حساسیت رسانهها و ارکان سیاستگذاری و تصمیمسازی نسبت به توسعه پایدار و مسیر آینده این جزایر بیشتر از گذشته شده است. آنطور که به نظر میرسد برنامهریزیهای خوبی جهت رونق گردشگری طبیعی و فرهنگی این جزایر در دستور کار مسئولان قرار گرفته است. از طرف دیگر، با سیاستگذاریهای صورتگرفته از سوی دولت چهاردهم، قرار است شرایط برای اسکان در این جزایر تسهیل شود؛ اقدامی که در صورت اجراییشدن، میتواند زمینهساز ماندگاری پایدار جمعیت در این مناطق شود. در این میان به باور کارشناسان، رونق گردشگری از مهمترین محورهای توسعه پایدار در این جزایر خواهد بود. در همین حال دفتر مطالعات فرهنگ و آموزش مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در گزارش «ظرفیتشناسی گردشگری جزیره ابوموسی (۱): موضوع ماده (۶۱) قانون برنامه هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران» آورده که خلیجفارس، بهعنوان یکی از مهمترین مناطق راهبردی جهان، از ظرفیتهای کمنظیری در حوزه گردشگری برخوردار است.
به گزارش اقتصاد سرآمد، جزیره بوموسی حالا دیگر یک نقطه استراتژیک با نگاهی نظامی و امنیتی در میان جزایر جنوب کشور نیست. حالا علاوهبر اهمیت سیاسی و نظامی، فصلی جدید از فعالیتهای اقتصادی در این جزیره با تکیه بر پتانسیلهای گردشگری آغاز شده است. تلاشهای صورتگرفته مسئولان برای تسهیل سفر و افزایش زیرساختهای اقامتی، نشاندهنده عزمی جدی برای تبدیل بوموسی به یک مقصد گردشگری ممتاز در جنوب کشور است. جزیره بوموسی بهعنوان جنوبیترین شهر ایران، نقشی حیاتی در حفظ و تثبیت حاکمیت ملی در آبهای خلیجفارس ایفا میکند. قرارگیری آن در مسیر بینالمللی تردد کشتیهای نفتکش و تجاری دنیا، بر اهمیت راهبردی آن میافزاید. این جزیره کوچک که تنها حدود 8500نفر جمعیت دارد، دارای سواحل صخرهای و شنی است که هرکدام چشماندازهای متفاوتی را به بازدیدکنندگان عرضه میکنند. تلفیق اهمیت ژئوپلیتیک و جاذبههای طبیعی، موضوعی است که به باور کارشناسان میتواند بوموسی را به یک مقصد سرمایهگذاری چندوجهی تبدیل کند تا شاهد توسعه گردشگری و ارسالکننده پیام امنیت و آبادانی به دنیا
باشد.
نگاه مرکز پژوهشهای مجلس
به گردشگری بوموسی
در گزارش مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی درباره ظرفیتهای گردشگری جزیره بوموسی تصریح شده است که این جزیره، با موقعیت استثنایی خود در دهانه تنگههرمز، ازجمله این داراییهای ارزشمند است که قابلیت تبدیلشدن به قطب گردشگری طبیعی و فرهنگی را دارد. این جزیره با ویژگیهایی نظیر سواحل بکر، تنوعزیستی، میراث تاریخی و چشماندازهای کمنظیر، میتواند مقصدی جذاب برای گردشگران با سلایق مختلف باشد. همچنین براساس یافتههای این گزارش، بررسیها نشان میدهد که بوموسی از ظرفیت بالایی برای توسعه انواع گردشگری، ازجمله طبیعتگردی، گردشگری فرهنگی، علمی و نجومی برخوردار است. همچنین آیینهای بومی، صنایعدستی و موسیقی محلی، غنای فرهنگی این جزیره را دوچندان کرده است. بااینحال، محدودیتهای زیرساختی، چالشهای زیستمحیطی و مسائل ژئوپلیتیکی، توسعه سریع گردشگری در این منطقه را با دشواری مواجه کرده است.
در ادامه این گزارش توضیح داده شده که برای بهرهبرداری مناسب از این ظرفیتها، ضروری است توسعه گردشگری در بوموسی بهصورت مرحلهای، برنامهریزی شده و مبتنی بر هویت بومی و ملی دنبال شود. در این چارچوب، آغاز فعالیتها با گردشگری تخصصی و هدفمند(مانند طبیعتگردی)، همراه با تقویت زیرساختهای ضروری و حفاظت از محیطزیست، میتواند پایهای مطمئن برای پیشرفت آینده گردشگری ایجاد کند. همچنین تقویت برند هویتی بوموسی بهعنوان نمادی از مقاومت و تاریخ ایران در خلیجفارس، به جذب گردشگران و ایجاد اشتغال برای جامعه محلی یاری میرساند. تحقق این هدف، نیازمند شکلگیری یک نظام حکمرانی مقصد روشن و کارآمد است که در آن، نهادهای محلی، ملی و بخش خصوصی، با تقسیمکار مشخص و همافزایی نهادی، مسیر توسعه متوازن گردشگری جزیره را هدایت کنند.
ویژگیهای ممتاز و راهبردی جزیره بوموسی
در بخش یافتههای کلیدی گزارش مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی نیز محورهای مختلفی مورد اشاره قرار گرفته است. اولین محور موقعیت و توپوگرافی است. در توضیح آن بیان شده که بوموسی با مساحت ۱۲.۸کیلومترمربع، دارای سواحل بکر و ارتفاعات محدود است و کوه حلوا در جزیره بهعنوان نماد تاریخی و طبیعی بهشمار میآید. این ویژگیها امکان توسعه گردشگری ساحلی، منظر و ماجراجویانه را فراهم میآورد. در این گزارش گفته شده که ظرفیتهای زیستمحیطی هم باید مدنظر قرار گیرد. تنوعزیستی دریایی(مرجانها، لاکپشتها، پرندگان مهاجر) پوشش گیاهی شورپسند و وجود جنگلهای حرا، فرصتهای کمنظیری برای طبیعتگردی ایجاد میکند؛ درعینحال، آسیبپذیری بومشناختی ضرورت تعریف ظرفیت تحمل زیستمحیطی گردشگری جزیره را ایجاب میکند. همچنین بررسیهای ماهوارهای اخیر نشان میدهد که آلودگی نفتی و تخریب زیستگاههای دریایی روندی فزاینده دارد و نیاز به مدیریت بحران زیستمحیطی بهشدت احساس میشود.
در ادامه این گزارش به میراث ملموس و ناملموس این جزیره پرداخته شده و آمده که محوطههای باستانی، آبانبار تاریخی، صنایعدستی دریایی، موسیقی محلی و آیین لنجسازی خلیجفارس بهعنوان میراث ناملموس، پشتوانهای ارزشمند برای برندسازی فرهنگی و تقویت هویت ایرانی-اسلامی در جزیره بوموسی است. در این گزارش همچین بیان شده که ساختار اجتماعی-اقتصادی یکی دیگر از محورهایی است که باید مدنظر قرار گیرد. در توضیح این محور آمده که جمعیت جزیره عمدتاً متکی بر صیادی و مشاغل دولتی است. حضور خانوادههای بومی و ترکیب فرهنگی فارس و عرب، بستر مناسبی برای گردشگری خانوادهمحور و ارتقای نقش زنان در بازار کار را فراهم میسازد.
پیشنهاداتی برای توسعه حکمرانی در جزایر
در بخش دیگری از گزارش مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی به نظام اداری و سازمانی جزیره بوموسی هم پرداختهژ و اشاره شده است که استقرار نهادهای نظامی، انتظامی و ادارات دولتی(آموزش و پرورش، شیلات) در جزیره، علاوهبر تضمین امنیت، ظرفیت نهادی مناسبی برای پشتیبانی از توسعه گردشگری و هماهنگی بخشی میان ذینفعان بهشمار میرود. در بخش پیشنهادات این پژوهش نیز هم بیان شده که سناریوی مطلوب توسعه بوموسی، توسعه مرحلهای و هویتمحور با تأکید بر برند ملی ایران در خلیجفارس است. تحقق این سناریو نیازمند ایجاد ساختار حکمرانی مقصد، سرمایهگذاری در زیرساختهای حیاتی با رعایت ظرفیت تحمل محیطی و همافزایی میان نهادهای محلی، ملی و بخش خصوصی است. فقط با چنین رویکردی میتوان ابوموسی را از یک جزیره محدود، به مقصدی فرهنگی-هویتی و اقتصادی در سطح منطقهای ارتقا داد.
در گزارش تهیهشده توسط دفتر مطالعات فرهنگ و آموزش مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی پیرامون ظرفیتشناسی گردشگری در جزیره بوموسی همچنین پیشنهاد شده که برای هدایت توسعه گردشگری جزایر بوموسی در مدار حفظ فرهنگ و طبیعت، باید دولت آییننامهای تدوین کند که در آن ظرفیت قابلتحمل گردشگری بوموسی با تأکید بر نگاشت نهادی و ایجاد نظارت محلی فراهم شود.
آمادهباش بوموسی برای میزبانی گردشگران
چند روز پیش بود که احمد بنافی، فرماندار شهرستان بوموسی در گفتوگویی اظهار کرد: گردشگران علاقهمند به سفر به جزیره بوموسی، جنوبیترین شهر ایران در قلب خلیجفارس، میتوانند بهصورت روزانه از طریق پروازهای هوایی از فرودگاه بینالمللی بندرعباس یا با شناورهای مسافری از اسکله شهیدحقانی بندرعباس و بندرلنگه به این جزیره سفر کنند. وی افزود: با هدف ارتقای خدمات گردشگری، ظرفیت مراکز اقامتی بوموسی از ۷۰نفر به بیش از ۱۰۰نفر در روز افزایش یافته و آمادگی کامل برای استقبال از گردشگران در فصلهای سرد سال فراهم شده است.
قاسم بارگاهی، نماینده اداره کل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی هرمزگان در بوموسی نیز با اشاره به تلاشها برای توسعه دسترسی هوایی به این جزیره اظهار داشت: رایزنیهایی با شرکتهای هواپیمایی در سطح ملی انجام شده تا از اوایل آبانماه، پروازهای مستقیم از تهران و مراکز برخی استانها به مقصد بوموسی برقرار شود.
مسئولان شهرستان بوموسی با درک این پتانسیل، گامهای عملی و مهمی را برای آمادهسازی جزیره برای میزبانی از گردشگران در پاییز و زمستان برداشتهاند. این اقدامات نهتنها شامل تقویت زیرساختهای فیزیکی، بلکه بهبود دسترسی و حملونقل نیز میشود. توسعه هدفمند گردشگری در بوموسی، بیش از صرف ایجاد درآمد، حامل پیامهای مهم سیاسی و امنیتی نیز هست. هر گردشگری که به بوموسی سفر میکند، در واقع سفیر صلح و پایداری در این نقطه حساس است. تلفیق موقعیت ژئوپلیتیک خاص و پتانسیلهای بکر گردشگری، این امکان را فراهم میآورد که بوموسی الگویی موفق از توسعه پایدار در مناطق استراتژیک باشد.