«سرآمد» گزارش میدهد؛
تردید کشتیرانی در دریای سرخ برای ترانزیت انرژی
پشتپرده بیاعتمادی شرکتهای کشتیرانی به توافق صلح غزه
گروه بینالملل- رضا رضایی- دریای سرخ بهعنوان یک مسیر تجاری بینالمللی، مدیترانه را از طریق کانال سوئز و تنگه بابالمندب به اقیانوس هند متصل میکند که برای ثبات اقتصادی بسیار مهم است. پس از «عملیات طوفانالاقصی» در اکتبر ۲۰۲۳ و آغاز جنگ حماس و اسرائیل، حوثیهای یمن در پاسخ به حملات اسرائیل و کشتار مردم غزه، حمله به کشتیهای تجاری مرتبط با اسرائیل را آغاز کردند.
به گزارش «اقتصاد سرآمد»، پس از این حملات، شرکتهای بزرگ کشتیرانی مانند Evergreen، Maersk، Hapag-Lloyd و CMA CGM که از این مسیر برای تجارت دریایی آسیا و اروپا استفاده میکنند، کشتیهای خود را به مسیر دماغه امید نیک در آفریقایجنوبی منحرف کردند. پس از تغییر این مسیر، تا اواسط سال۲۰۲۴ ظرفیت تناژ کشتیهایی که از خلیج عدن عبور میکردند، ۷۶درصد و از کانال سوئز ۷۰درصد کاهش یافت، در مقابل کل تناژ کشتیهایی که از دماغه امید نیک استفاده میکردند ۸۹درصد افزایش یافت.
تاثیر بر ترانزیت انرژی
علاوه بر حملونقل کانتینری، میزان نفتخام منتقلشده از طریق این منطقه نیز کاهش یافته است. تا دسامبر۲۰۲۳، بهطور متوسط ۸.۸میلیون بشکه نفت در روز از طریق تنگه بابالمندب منتقل میشد که معادل ۸.۷درصد از تقاضای روزانه جهانی نفتخام یعنی ۱۰۱.۷میلیون بشکه بود. پس از تنشهای دریای سرخ، این میزان تا آگوست۲۰۲۴ به ۴میلیون بشکه در روز کاهش یافت که معادل حدود ۳.۹درصد از تقاضای جهانی است.
این نرخ به معنای کاهش بیش از ۵۰درصدی میزان نفتخام منتقلشده از طریق تنگه بابالمندب در 8ماهه اول سال۲۰۲۴ است. همچنین بازار سوخت کشتی از زمان تشدید تنشها در دریای سرخ، نوسانات شدیدی را تجربه کرده است، زیرا تانکرها در جستوجوی گذرگاههای امن، مسیر خود را تغییر میدهند.
این تحولات باعث تغییر در نقاط سوختگیری کشتیها بهویژه با ظهور رویههای دیگر در بخش حملونقل دریایی، مانند انتقال بار از یک کشتی به کشتی دیگر، شده است. تحلیلگران معتقدند که پیامدهای تنشهای دریای سرخ در نقشه بنادر و نقاط سوختگیری نیز منعکس خواهد شد. علیرغم تنوع رویدادهای ژئوپلیتیکی اخیر، تغییر در مسیرهای کشتیرانی ناشی از تنشهای دریای سرخ، بازار سوخت دریایی را بیش از جنگ ۱۲روزه اخیر اسرائیل و ایران در ژوئن ۲۰۱۵ تحت تأثیر قرار داده است.
واقعیت بازار سوخت کشتی نشان میدهد که زیرساختهای بنادر در مدیترانه، شرق و جنوب آفریقا و اقیانوس هند، بهخصوص با تغییر مسیر تانکرها از کانال سوئز تحت فشار شدیدی قرار دارند. نفتکشها از برخی نقاط سوختگیری اجتناب کرده و با تغییر مسیر نفتکشها، بنادر جدیدی پدیدار شدند که باعث نوسانات گستردهای در نقشه تقاضا شد.
دلیل تردید شرکتهای کشتیرانی
پس از امضا و اجراییشدن طرح صلح غزه در آغاز اکتبر۲۰۲۵، یک مقام نظامی یمن در نامهای اعلام کرد که حملات متوقف شده و در ماه نوامبر، دریای سرخ وارد دورهای نسبتاً آرام شد، اما موضع محتاطانه شرکتهای کشتیرانی که قبل از حملات از این منطقه استفاده میکردند، همچنان ادامه یافت. در این میان، یک مقام شرکت مرسک گفت که «به محض مساعدشدن شرایط، اقداماتی برای از سرگیری ترانزیت دریای سرخ از طریق کانال سوئز انجام خواهد شد، اما هنوز تاریخ مشخصی تعیین نشده است.»
اداره کانال سوئز اعلام کرد که کشتیهای کانتینری این شرکت از ابتدای دسامبر ترانزیت جزئی از طریق کانال را آغاز میکنند و سپس بازگشت کامل انجام خواهد شد. یکی دیگر از شرکتهای بزرگ حملونقل دریایی، هاپاگ-لوید، اظهار داشت که انتظار ندارد کشتیهایش به سرعت به مسیر سوئز بازگردند و تأکید کرد که این شرکت در حال نظارت بر وضعیت است.
کارشناسان باور دارند که پس از اعلام توقف درگیریها، احتیاط لازم است. آنها خاطرنشان میکنند که اگرچه خطر حملات به حملونقل دریایی در دریای سرخ، خلیج عدن و منطقه بهطور قابلتوجهی کاهش یافته است، اما همچنان خطر انجام حملات به کشتیهای عبوری از این منطقه عبور با موشک، پهپاد و وسایل نقلیه دریایی بدون سرنشین وجود دارد.
در مارس۲۰۲۵، ایالاتمتحده حمله هوایی و دریایی بزرگی را علیه اهداف حوثیها در یمن آغاز کرد که به بزرگترین عملیات نظامی ایالاتمتحده در خاورمیانه در دوره دوم ریاست جمهوری دونالد ترامپ تبدیل شد. در این عملیات، سیستمهای رادار و پدافند هوایی و همچنین سایتهای پرتاب موشکهای بالستیک و پهپاد هدف قرار گرفتند. بریتانیا نیز از این حمله در ۳۰آوریل ۲۰۲۵ حمایت کرد. بااینحال، حملات حوثیها به کشتیهایی که از منطقه عبور میکردند، ادامه یافت.
نتیجهگیری
گرچه آتشبس در غزه تحولی مثبت برای ثبات منطقهای است، اما به تنهایی تضمین نمیکند که کشتیرانی جهانی از طریق دریای سرخ از سر گرفته شود. تصور میشود شرکتهای کشتیرانی فعلا با احتیاط به مسیر دریای سرخ نزدیک خواهند شد و این امر همچنان بر زنجیره تأمین جهانی فشار وارد میکند.
بحران دریای سرخ تأثیر عمیقی بر صنعت کشتیرانی جهانی داشته است، بهطوری که شرکتهای کشتیرانی با وجود توافق آتشبس بین اسرائیل و حماس، هنوز از بازگشت به مسیرهای دریای سرخ محتاط هستند. رویکرد «صبر و انتظار» این صنعت، نشاندهنده حساسیت آن به ریسک و توانایی آن در واکنش سریع به تغییرات بازار است.
برقراری امنیت در دریای سرخ فراتر از آن است که یک توافق آتشبس بتواند آن را حل کند و تصمیم حوثیها همچنان کلید تأثیرگذاری بر تصمیمات در صنعت کشتیرانی است، زیرا هرگونه آغاز حمله مجدد اسرائیل به غزه یا لبنان میتواند این روند را بازگرداند. در حالیکه از سرگیری تجارت جهانی به رفع انسداد خطوط حیاتی کشتیرانی بستگی دارد، شرکتهای کشتیرانی باید در تصمیمگیری در مورد احیای مسیرها محتاطتر باشند. تغییرات در وضعیت احتمالا نوسانات کوتاهمدت بازار را به همراه داشته باشد، اما در درازمدت، صنعت کشتیرانی همچنان باید انعطافپذیری خود را در یک محیط ژئوپلیتیکی نامشخص حفظ کند تا ایمنی خدمه را تضمین کرده و مزایای کشتیرانی را به حداکثر برساند.
گروه بینالملل- رضا رضایی- دریای سرخ بهعنوان یک مسیر تجاری بینالمللی، مدیترانه را از طریق کانال سوئز و تنگه بابالمندب به اقیانوس هند متصل میکند که برای ثبات اقتصادی بسیار مهم است. پس از «عملیات طوفانالاقصی» در اکتبر ۲۰۲۳ و آغاز جنگ حماس و اسرائیل، حوثیهای یمن در پاسخ به حملات اسرائیل و کشتار مردم غزه، حمله به کشتیهای تجاری مرتبط با اسرائیل را آغاز کردند.
به گزارش «اقتصاد سرآمد»، پس از این حملات، شرکتهای بزرگ کشتیرانی مانند Evergreen، Maersk، Hapag-Lloyd و CMA CGM که از این مسیر برای تجارت دریایی آسیا و اروپا استفاده میکنند، کشتیهای خود را به مسیر دماغه امید نیک در آفریقایجنوبی منحرف کردند. پس از تغییر این مسیر، تا اواسط سال۲۰۲۴ ظرفیت تناژ کشتیهایی که از خلیج عدن عبور میکردند، ۷۶درصد و از کانال سوئز ۷۰درصد کاهش یافت، در مقابل کل تناژ کشتیهایی که از دماغه امید نیک استفاده میکردند ۸۹درصد افزایش یافت.
تاثیر بر ترانزیت انرژی
علاوه بر حملونقل کانتینری، میزان نفتخام منتقلشده از طریق این منطقه نیز کاهش یافته است. تا دسامبر۲۰۲۳، بهطور متوسط ۸.۸میلیون بشکه نفت در روز از طریق تنگه بابالمندب منتقل میشد که معادل ۸.۷درصد از تقاضای روزانه جهانی نفتخام یعنی ۱۰۱.۷میلیون بشکه بود. پس از تنشهای دریای سرخ، این میزان تا آگوست۲۰۲۴ به ۴میلیون بشکه در روز کاهش یافت که معادل حدود ۳.۹درصد از تقاضای جهانی است.
این نرخ به معنای کاهش بیش از ۵۰درصدی میزان نفتخام منتقلشده از طریق تنگه بابالمندب در 8ماهه اول سال۲۰۲۴ است. همچنین بازار سوخت کشتی از زمان تشدید تنشها در دریای سرخ، نوسانات شدیدی را تجربه کرده است، زیرا تانکرها در جستوجوی گذرگاههای امن، مسیر خود را تغییر میدهند.
این تحولات باعث تغییر در نقاط سوختگیری کشتیها بهویژه با ظهور رویههای دیگر در بخش حملونقل دریایی، مانند انتقال بار از یک کشتی به کشتی دیگر، شده است. تحلیلگران معتقدند که پیامدهای تنشهای دریای سرخ در نقشه بنادر و نقاط سوختگیری نیز منعکس خواهد شد. علیرغم تنوع رویدادهای ژئوپلیتیکی اخیر، تغییر در مسیرهای کشتیرانی ناشی از تنشهای دریای سرخ، بازار سوخت دریایی را بیش از جنگ ۱۲روزه اخیر اسرائیل و ایران در ژوئن ۲۰۱۵ تحت تأثیر قرار داده است.
واقعیت بازار سوخت کشتی نشان میدهد که زیرساختهای بنادر در مدیترانه، شرق و جنوب آفریقا و اقیانوس هند، بهخصوص با تغییر مسیر تانکرها از کانال سوئز تحت فشار شدیدی قرار دارند. نفتکشها از برخی نقاط سوختگیری اجتناب کرده و با تغییر مسیر نفتکشها، بنادر جدیدی پدیدار شدند که باعث نوسانات گستردهای در نقشه تقاضا شد.
دلیل تردید شرکتهای کشتیرانی
پس از امضا و اجراییشدن طرح صلح غزه در آغاز اکتبر۲۰۲۵، یک مقام نظامی یمن در نامهای اعلام کرد که حملات متوقف شده و در ماه نوامبر، دریای سرخ وارد دورهای نسبتاً آرام شد، اما موضع محتاطانه شرکتهای کشتیرانی که قبل از حملات از این منطقه استفاده میکردند، همچنان ادامه یافت. در این میان، یک مقام شرکت مرسک گفت که «به محض مساعدشدن شرایط، اقداماتی برای از سرگیری ترانزیت دریای سرخ از طریق کانال سوئز انجام خواهد شد، اما هنوز تاریخ مشخصی تعیین نشده است.»
اداره کانال سوئز اعلام کرد که کشتیهای کانتینری این شرکت از ابتدای دسامبر ترانزیت جزئی از طریق کانال را آغاز میکنند و سپس بازگشت کامل انجام خواهد شد. یکی دیگر از شرکتهای بزرگ حملونقل دریایی، هاپاگ-لوید، اظهار داشت که انتظار ندارد کشتیهایش به سرعت به مسیر سوئز بازگردند و تأکید کرد که این شرکت در حال نظارت بر وضعیت است.
کارشناسان باور دارند که پس از اعلام توقف درگیریها، احتیاط لازم است. آنها خاطرنشان میکنند که اگرچه خطر حملات به حملونقل دریایی در دریای سرخ، خلیج عدن و منطقه بهطور قابلتوجهی کاهش یافته است، اما همچنان خطر انجام حملات به کشتیهای عبوری از این منطقه عبور با موشک، پهپاد و وسایل نقلیه دریایی بدون سرنشین وجود دارد.
در مارس۲۰۲۵، ایالاتمتحده حمله هوایی و دریایی بزرگی را علیه اهداف حوثیها در یمن آغاز کرد که به بزرگترین عملیات نظامی ایالاتمتحده در خاورمیانه در دوره دوم ریاست جمهوری دونالد ترامپ تبدیل شد. در این عملیات، سیستمهای رادار و پدافند هوایی و همچنین سایتهای پرتاب موشکهای بالستیک و پهپاد هدف قرار گرفتند. بریتانیا نیز از این حمله در ۳۰آوریل ۲۰۲۵ حمایت کرد. بااینحال، حملات حوثیها به کشتیهایی که از منطقه عبور میکردند، ادامه یافت.
نتیجهگیری
گرچه آتشبس در غزه تحولی مثبت برای ثبات منطقهای است، اما به تنهایی تضمین نمیکند که کشتیرانی جهانی از طریق دریای سرخ از سر گرفته شود. تصور میشود شرکتهای کشتیرانی فعلا با احتیاط به مسیر دریای سرخ نزدیک خواهند شد و این امر همچنان بر زنجیره تأمین جهانی فشار وارد میکند.
بحران دریای سرخ تأثیر عمیقی بر صنعت کشتیرانی جهانی داشته است، بهطوری که شرکتهای کشتیرانی با وجود توافق آتشبس بین اسرائیل و حماس، هنوز از بازگشت به مسیرهای دریای سرخ محتاط هستند. رویکرد «صبر و انتظار» این صنعت، نشاندهنده حساسیت آن به ریسک و توانایی آن در واکنش سریع به تغییرات بازار است.
برقراری امنیت در دریای سرخ فراتر از آن است که یک توافق آتشبس بتواند آن را حل کند و تصمیم حوثیها همچنان کلید تأثیرگذاری بر تصمیمات در صنعت کشتیرانی است، زیرا هرگونه آغاز حمله مجدد اسرائیل به غزه یا لبنان میتواند این روند را بازگرداند. در حالیکه از سرگیری تجارت جهانی به رفع انسداد خطوط حیاتی کشتیرانی بستگی دارد، شرکتهای کشتیرانی باید در تصمیمگیری در مورد احیای مسیرها محتاطتر باشند. تغییرات در وضعیت احتمالا نوسانات کوتاهمدت بازار را به همراه داشته باشد، اما در درازمدت، صنعت کشتیرانی همچنان باید انعطافپذیری خود را در یک محیط ژئوپلیتیکی نامشخص حفظ کند تا ایمنی خدمه را تضمین کرده و مزایای کشتیرانی را به حداکثر برساند.