بررسی اثرات مطلوب اجرای یک عملیات بانکی در گزارش «اقتصادسرآمد»؛
بازار باز، گامی برای کنترل تورم
گروه بانک و بیمه- عملیات بازار باز یا Open market operation خرید و فروش اوراق قرضه دولتی در بازار آزاد، برای گسترش یا انقباض میزان پول در سیستم بانکی گفته است، که توسط بانک‌های مرکزی کشورها انجام می‌شود. خریدها به سیستم بانکی پول تزریق می‌کنند و رشد اقتصادی را افزایش می‌دهند، در حالی که فروش‌ها عکس این را انجام می‌دهند.
عملیات بازار باز از ابزارهای اصلی در سیاست‌های پولی یک کشور است. (نرخ تنزیل و ذخیره لازم نیز ابزارهای دیگر هستند) هدف خزانه‌داری فدرال آمریکا در استفاده از این تکنیک، تنظیم نرخ منابع فدرال است. نرخی که بر اساس آن بانک‌ها از یکدیگر قرض می‌گیرند.
عملیات بازار باز می‌تواند اهداف متفاوتی را دنبال کند. در بسیاری کشورها مهمترین وظیفه بانک مرکزی کنترل نرخ تورم است که این کنترل از طریق عملبات بازار باز صورت می‌گیرد. در کشورهایی که نرخ برابری ارز را کنترل می‌کنند، عملیات بازار باز با هدف کنترل نرخ ارز صورت می‌گیرد.
عملیات بازار باز یکی از ابزارهای مهم سیاست پولی برای بانک‌های مرکزی است. به عبارت دیگر، بانک‌های مرکزی چند ابزار برای اِعمال سیاست پولی دارند و یکی از معروفترین آنها نرخ ذخیره قانونی است که با تغییر این نرخ، بانک مرکزی حجم پول جامعه و نرخ سود تسهیلات بانکی را تحت تأثیر قرار میدهد.
کارشناسان و فعالان اقتصادی، عملیات بازار باز را گامی به سوی اجرای اهداف کنترل تورمی در اقتصاد کشور می‌دانند.
بر اساس این حکم، تدوین و پیگیری سیاست پولی، رصد و پایش انتقال پولی، تدوین و پیگیری برنامه‌های اعلام موضع، برنامه‌ریزی و نظارت بر بازار بین بانکی، برنامه‌ریزی، نظارت و اجرای عملات بازار باز و پیشنهاد مقررات سیاست پولی و الگوی نظارت آن از جمله مهم ترین وظایف کمیته اجرایی عملیات بازار باز محسوب می‌شود.
مجید عینیان نیز درباره چیستی این بازار، اظهار داشت: عملیات بازار باز عملیاتی است که بانک‌های مرکزی در دنیا برای اعمال سیاست پولی خود استفاده می‌کنند. بازار باز یکی از ابزارهای مهم سیاست پولی است که بانک مرکزی ما تاکنون این ابزار را در اختیار نداشته است. پیش نیاز این بازار وجود بازار اوراق قرضه دولتی است که در کشور ما چند وقتی است که پیش نیازها آماده شده و بانک مرکزی نیز تصمیم گرفته تا این عملیات را اجرا و سیاست پولی را برای رسیدن به اهداف تورمی اجرایی کند.
وی درباره تشکیل کمیته اجرایی این بازار، گفت: این کمیته ساز و کارهای اجرایی بازار را برعهده دارد و مهمترین کار برای این کمیته پیش بینی جریان نقدی بازار بین بانکی در آینده کوتاه مدت است. به طور مثال این کمیته پیش بینی می کند که در دو هفته آتی نقدینگی کم یا زیاد خواهد شد و با توجه به این پیش بینی پیشنهاداتی ارائه می کنند.این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه این کمیته وظیفه تعیین حجم و نرخ برای دخالت در بازار بین بانکی است و این دخالت‌ها از نوع ارائه اعتبار است ولی متکی به وثیقه‌ای که بانک در اختیار بانک مرکزی قرار می دهد.
عینیان در پاسخ به اینکه پیش بینی شما از فعالیت این کمیته، چیست؟ گفت: بانک مرکزی در بلند مدت با استفاده از این ابزار تورم را کنترل خواهد کرد، اما در مرحله اول بیش از اینکه این کمیته یا کل بانک مرکزی در تلاش برای تغییر نرخ بین بانکی باشد باید با استفاده از آن تورم را کنترل کند.
به گفته، حجتالاسلام والمسلمین سیدعباس موسویان، عضو شورای فقهی بانک مرکزی و نایب رئیس کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار،از حدود پانزده سال پیش که بحث انتشار صکوک و اوراق بهادار اسلامی در ایران به صورت جدی مطرح شد و به ویژه از زمانی که اسناد خزانه اسلامی از سال ۹۲ یا ۹۳ منتشر شد و همچنین اوراق اجارههای دولتی، اوراق مرابحه و برخی دیگر از اوراق مالی اسلامی که به بازار آمد، زمینه برای ورود بانک مرکزی به بازار اوراق بهادار و اعمال سیاست پولی از طریق خرید و فروش اوراق بهادار فراهم شده است.
وی گفت: از نظر شریعت، موضوع مهم اوراق پایه است. اگر اوراق پایه، اوراق مشروعی همانند صکوک و اسناد خزانه اسلامی و به عبارت کلیتر، اوراق بهادار اسلامی باشد خرید و فروش آن از سوی بانک مرکزی اشکال شرعی نخواهد داشت و بانک مرکزی می‌تواند از طریق خرید و فروش آن سیاست پولی را اعمال کند.
عملیات بازار باز از ابزارهای اصلی در سیاست‌های پولی یک کشور است. (نرخ تنزیل و ذخیره لازم نیز ابزارهای دیگر هستند) هدف خزانه‌داری فدرال آمریکا در استفاده از این تکنیک، تنظیم نرخ منابع فدرال است. نرخی که بر اساس آن بانک‌ها از یکدیگر قرض می‌گیرند.
عملیات بازار باز می‌تواند اهداف متفاوتی را دنبال کند. در بسیاری کشورها مهمترین وظیفه بانک مرکزی کنترل نرخ تورم است که این کنترل از طریق عملبات بازار باز صورت می‌گیرد. در کشورهایی که نرخ برابری ارز را کنترل می‌کنند، عملیات بازار باز با هدف کنترل نرخ ارز صورت می‌گیرد.
عملیات بازار باز یکی از ابزارهای مهم سیاست پولی برای بانک‌های مرکزی است. به عبارت دیگر، بانک‌های مرکزی چند ابزار برای اِعمال سیاست پولی دارند و یکی از معروفترین آنها نرخ ذخیره قانونی است که با تغییر این نرخ، بانک مرکزی حجم پول جامعه و نرخ سود تسهیلات بانکی را تحت تأثیر قرار میدهد.
کارشناسان و فعالان اقتصادی، عملیات بازار باز را گامی به سوی اجرای اهداف کنترل تورمی در اقتصاد کشور می‌دانند.
بر اساس این حکم، تدوین و پیگیری سیاست پولی، رصد و پایش انتقال پولی، تدوین و پیگیری برنامه‌های اعلام موضع، برنامه‌ریزی و نظارت بر بازار بین بانکی، برنامه‌ریزی، نظارت و اجرای عملات بازار باز و پیشنهاد مقررات سیاست پولی و الگوی نظارت آن از جمله مهم ترین وظایف کمیته اجرایی عملیات بازار باز محسوب می‌شود.
مجید عینیان نیز درباره چیستی این بازار، اظهار داشت: عملیات بازار باز عملیاتی است که بانک‌های مرکزی در دنیا برای اعمال سیاست پولی خود استفاده می‌کنند. بازار باز یکی از ابزارهای مهم سیاست پولی است که بانک مرکزی ما تاکنون این ابزار را در اختیار نداشته است. پیش نیاز این بازار وجود بازار اوراق قرضه دولتی است که در کشور ما چند وقتی است که پیش نیازها آماده شده و بانک مرکزی نیز تصمیم گرفته تا این عملیات را اجرا و سیاست پولی را برای رسیدن به اهداف تورمی اجرایی کند.
وی درباره تشکیل کمیته اجرایی این بازار، گفت: این کمیته ساز و کارهای اجرایی بازار را برعهده دارد و مهمترین کار برای این کمیته پیش بینی جریان نقدی بازار بین بانکی در آینده کوتاه مدت است. به طور مثال این کمیته پیش بینی می کند که در دو هفته آتی نقدینگی کم یا زیاد خواهد شد و با توجه به این پیش بینی پیشنهاداتی ارائه می کنند.این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه این کمیته وظیفه تعیین حجم و نرخ برای دخالت در بازار بین بانکی است و این دخالت‌ها از نوع ارائه اعتبار است ولی متکی به وثیقه‌ای که بانک در اختیار بانک مرکزی قرار می دهد.
عینیان در پاسخ به اینکه پیش بینی شما از فعالیت این کمیته، چیست؟ گفت: بانک مرکزی در بلند مدت با استفاده از این ابزار تورم را کنترل خواهد کرد، اما در مرحله اول بیش از اینکه این کمیته یا کل بانک مرکزی در تلاش برای تغییر نرخ بین بانکی باشد باید با استفاده از آن تورم را کنترل کند.
به گفته، حجتالاسلام والمسلمین سیدعباس موسویان، عضو شورای فقهی بانک مرکزی و نایب رئیس کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار،از حدود پانزده سال پیش که بحث انتشار صکوک و اوراق بهادار اسلامی در ایران به صورت جدی مطرح شد و به ویژه از زمانی که اسناد خزانه اسلامی از سال ۹۲ یا ۹۳ منتشر شد و همچنین اوراق اجارههای دولتی، اوراق مرابحه و برخی دیگر از اوراق مالی اسلامی که به بازار آمد، زمینه برای ورود بانک مرکزی به بازار اوراق بهادار و اعمال سیاست پولی از طریق خرید و فروش اوراق بهادار فراهم شده است.
وی گفت: از نظر شریعت، موضوع مهم اوراق پایه است. اگر اوراق پایه، اوراق مشروعی همانند صکوک و اسناد خزانه اسلامی و به عبارت کلیتر، اوراق بهادار اسلامی باشد خرید و فروش آن از سوی بانک مرکزی اشکال شرعی نخواهد داشت و بانک مرکزی می‌تواند از طریق خرید و فروش آن سیاست پولی را اعمال کند.