واکاوی «اقتصادسرآمد» از اما و اگرهای بحران آب در قرن 21؛
آب «خطی» می شود
گروه انرژی- در سال‌های اخیر مسئله آب از جنبه اقتصادی فراتر رفته و بعد امنیتی پیدا کرده، تا جایی که قرن آینده را قرن جنگ آب دانسته‌اند. در نشست پیش رو به این موضوع پرداخته می‌شود که خشکسالی و کم‌آبی چه پیامدهای امنیتی می‌تواند داشته باشد.
بروز بحران آب علل مختلفی دارد. مهم‌ترین آنها عبارتند از: نداشتن برنامه آمایش سرزمین و جانمایی‌های نادرست سکونتگاه‌های جمعیتی و صنعتی و کشاورزی، ناکارآمدی نظام مدیریت آب، کاهش بارندگی، روش سنتی در انتقال، توزیع و مصرف آب، بهره‌وری کم آب و هدررفت بالای آب و الگوی کشت نامناسب. از سوی دیگر مسئله بیکاری به دلیل بحران آب، از بین رفتن صنعت گردشگری، فروپاشی اقتصاد محلی، مهاجرت روستاها به شهر، پدیده حاشیه‌نشینی و غیره از جمله پیامدهایی است که بحران آب را یک مسئله امنیتی می‌کند.
امروزه نظر به افزایش بازارهای رقابتی، تنوع محصولات، تغییرات شرایط سیاسی و اقتصادی، تغییرات آب و هوایی، کاهش و آلودگی برخی از منابع طبیعی و... دانش اقتصاد مرزهای خود را از اقتصاد خطی (تولید-توزیع-مصرف) فراتر گذاشته و به سمت اقتصاد چرخشی (تولید-مصرف-بازیافت) در حال حرکت است. در اقتصاد چرخشی علاوه بر هدف اصلی اقتصاد خطی، کاهش، بازیافت یا استفادهی مجدد از ضایعات در فرآیند تولید، هدف آرمانی است.
موضوع اقتصاد چرخشی در صنعت آب و فاضلاب از یک سو نظر به مشخصه های خاص آن (مصرف آب و تولید فاضلاب همزمان)، تأثیر مخرب فاضلاب بر محیط زیست، مشکلات کمبود آب به دلیل افزایش جمعیت، شدت رقابت مصرفکنندگان آب، کاهش سرانه منابع آبی کشور، خشکسالی های مستمر و استفاده مجدد فاضلاب در مسیر توسعه پایدار، قابل ملاحظه است. این پژوهش سعی دارد، ضمن تشریح مبانی نظری اقتصاد چرخشی، توسعه پایدار و استفاده مجدد از فاضلاب، ارتباط متقابل این سه مؤلفه و الزامات و فرصت های اقتصاد چرخشی در استفادهی مجدد از فاضلاب در مسیر توسعه پایدار را مورد نقد و بررسی قرار دهد. با استفاده از ارزش اقتصادی آب در بخشهای مختلف اقتصادی کشور و پساب تخصیص داده شده به این بخش ها، سهم پساب فاضلاب در ایجاد ارزش افزوده اقتصادی کشور در سال 1394 محاسبه شده است. نتایج نشان می دهد، اقتصاد چرخشی پساب فاضلاب سبب ایجاد ارزش افزوده اقتصادی به میزان 2،251 میلیارد ریال (0/02 درصد از کل ارزش افزوده ی اقتصاد کشور) شده و برنامه ریزی صحیح برای استفاده بهینه از پساب فاضلاب می تواند نقش پررنگی در رشد اقتصادی کشور، مدیریت منابع آب و توسعه پایدار داشته باشد.در این خصوص، رئیس گروه مشورتی بین‌المللی استفاده از آب ایالت کالیفرنیا گفت: در قرن ۲۱ هیچ آبی نباید به صورت خطی باشد و همه آب‌های مصرفی باید به صورت چرخشی باشند.
حسین اشک تراب اظهار کرد: مسئله و مشکلات مربوط به آب بسیار عمده هستند و با یک درجه تغییر دما می‌توانند تاثیرات مهمی بر اقتصاد و رفاه مردم بگذارند.
وی افزود: تقریبا ۲۰ سال است که در کالیفرنیا و در گروه مشورتی بین‌المللی استفاده از آب ایالت کالیفرنیا فعالیت می‌کنم. از این جهت من فکر می‌کنم بررسی و مطالعه اقلیمی بسیار اهمیت دارد و ما باید سال‌های آینده را بررسی کنیم و آمادگی روبه‌رو شدن با آنها را داشته باشیم.
رئیس گروه مشورتی بین‌المللی استفاده از آب ایالت کالیفرنیا، ادامه داد: در سال گذشته جلسه‌ای در رابطه با سیل و فعالیت‌هایی که در زمینه آن انجام داده‌ایم داشته‌ایم. روش‌هایی وجود دارد که مستقل از اقلیم‌های مختلف قابل پیاده‌سازی در همه نواحی و بسیار ثمربخش هستند.
این استاد دانشگاه افزود: همه چیزهایی که ما استفاده می‌کنیم به یک آب باز می‌گردد و ما نباید بگوییم که این آب کثیف است یا قابل استفاده نیست، اصل مهم تکنولوژی است که به کار می‌گیریم که قابلیت تصفیه آب را دارد. آبی که ما تصفیه می‌کنیم آب کارخانه، مواد شیمیایی و... است. بنابراین آبی که از این طریق تولید می‌شود از خیلی از آب‌های سطحی دنیا بهتر است.اشک تراب بیان کرد: در حال حاضر حدودا 80 درصد منابع آب به صورت چرخشی تصفیه می‌شود و تا آخر عمر بدون هیچ تلفاتی قابل استفاده است. در قرن ۲۱ هیچ آبی نباید به صورت خطی باشد و همه آب‌های مصرفی باید به صورت چرخشی باشند و تصفیه شوند.
بروز بحران آب علل مختلفی دارد. مهم‌ترین آنها عبارتند از: نداشتن برنامه آمایش سرزمین و جانمایی‌های نادرست سکونتگاه‌های جمعیتی و صنعتی و کشاورزی، ناکارآمدی نظام مدیریت آب، کاهش بارندگی، روش سنتی در انتقال، توزیع و مصرف آب، بهره‌وری کم آب و هدررفت بالای آب و الگوی کشت نامناسب. از سوی دیگر مسئله بیکاری به دلیل بحران آب، از بین رفتن صنعت گردشگری، فروپاشی اقتصاد محلی، مهاجرت روستاها به شهر، پدیده حاشیه‌نشینی و غیره از جمله پیامدهایی است که بحران آب را یک مسئله امنیتی می‌کند.
امروزه نظر به افزایش بازارهای رقابتی، تنوع محصولات، تغییرات شرایط سیاسی و اقتصادی، تغییرات آب و هوایی، کاهش و آلودگی برخی از منابع طبیعی و... دانش اقتصاد مرزهای خود را از اقتصاد خطی (تولید-توزیع-مصرف) فراتر گذاشته و به سمت اقتصاد چرخشی (تولید-مصرف-بازیافت) در حال حرکت است. در اقتصاد چرخشی علاوه بر هدف اصلی اقتصاد خطی، کاهش، بازیافت یا استفادهی مجدد از ضایعات در فرآیند تولید، هدف آرمانی است.
موضوع اقتصاد چرخشی در صنعت آب و فاضلاب از یک سو نظر به مشخصه های خاص آن (مصرف آب و تولید فاضلاب همزمان)، تأثیر مخرب فاضلاب بر محیط زیست، مشکلات کمبود آب به دلیل افزایش جمعیت، شدت رقابت مصرفکنندگان آب، کاهش سرانه منابع آبی کشور، خشکسالی های مستمر و استفاده مجدد فاضلاب در مسیر توسعه پایدار، قابل ملاحظه است. این پژوهش سعی دارد، ضمن تشریح مبانی نظری اقتصاد چرخشی، توسعه پایدار و استفاده مجدد از فاضلاب، ارتباط متقابل این سه مؤلفه و الزامات و فرصت های اقتصاد چرخشی در استفادهی مجدد از فاضلاب در مسیر توسعه پایدار را مورد نقد و بررسی قرار دهد. با استفاده از ارزش اقتصادی آب در بخشهای مختلف اقتصادی کشور و پساب تخصیص داده شده به این بخش ها، سهم پساب فاضلاب در ایجاد ارزش افزوده اقتصادی کشور در سال 1394 محاسبه شده است. نتایج نشان می دهد، اقتصاد چرخشی پساب فاضلاب سبب ایجاد ارزش افزوده اقتصادی به میزان 2،251 میلیارد ریال (0/02 درصد از کل ارزش افزوده ی اقتصاد کشور) شده و برنامه ریزی صحیح برای استفاده بهینه از پساب فاضلاب می تواند نقش پررنگی در رشد اقتصادی کشور، مدیریت منابع آب و توسعه پایدار داشته باشد.در این خصوص، رئیس گروه مشورتی بین‌المللی استفاده از آب ایالت کالیفرنیا گفت: در قرن ۲۱ هیچ آبی نباید به صورت خطی باشد و همه آب‌های مصرفی باید به صورت چرخشی باشند.
حسین اشک تراب اظهار کرد: مسئله و مشکلات مربوط به آب بسیار عمده هستند و با یک درجه تغییر دما می‌توانند تاثیرات مهمی بر اقتصاد و رفاه مردم بگذارند.
وی افزود: تقریبا ۲۰ سال است که در کالیفرنیا و در گروه مشورتی بین‌المللی استفاده از آب ایالت کالیفرنیا فعالیت می‌کنم. از این جهت من فکر می‌کنم بررسی و مطالعه اقلیمی بسیار اهمیت دارد و ما باید سال‌های آینده را بررسی کنیم و آمادگی روبه‌رو شدن با آنها را داشته باشیم.
رئیس گروه مشورتی بین‌المللی استفاده از آب ایالت کالیفرنیا، ادامه داد: در سال گذشته جلسه‌ای در رابطه با سیل و فعالیت‌هایی که در زمینه آن انجام داده‌ایم داشته‌ایم. روش‌هایی وجود دارد که مستقل از اقلیم‌های مختلف قابل پیاده‌سازی در همه نواحی و بسیار ثمربخش هستند.
این استاد دانشگاه افزود: همه چیزهایی که ما استفاده می‌کنیم به یک آب باز می‌گردد و ما نباید بگوییم که این آب کثیف است یا قابل استفاده نیست، اصل مهم تکنولوژی است که به کار می‌گیریم که قابلیت تصفیه آب را دارد. آبی که ما تصفیه می‌کنیم آب کارخانه، مواد شیمیایی و... است. بنابراین آبی که از این طریق تولید می‌شود از خیلی از آب‌های سطحی دنیا بهتر است.اشک تراب بیان کرد: در حال حاضر حدودا 80 درصد منابع آب به صورت چرخشی تصفیه می‌شود و تا آخر عمر بدون هیچ تلفاتی قابل استفاده است. در قرن ۲۱ هیچ آبی نباید به صورت خطی باشد و همه آب‌های مصرفی باید به صورت چرخشی باشند و تصفیه شوند.