قاچاق 1000000000 لیتر بنزین در سه ماه اخیر؛
گره کور بنزیــن
به گزارش اقتصاد سرآمد - در حالی که بخش نفت کشور در گیرودار مقابله با تحریم‌ها و حفظ سطح صادرات نفت و درآمدهای نفتی است، مسأله بنزین به یکی از عاجل‌ترین مسائلی که باید به آن پاسخ داد تبدیل شده است.
ستاد مبارزه با قاچاق ارز کالا اعلام کرده است که در سه ماه اخیر، میزان قاچاق بنزین به رقم یک میلیارد لیتر رسیده است! با این حال، مسأله بنزین آن‌قدر غامض شده که شاید نتوان در کوتاه‌مدت، چاره‌ای برای آن یافت. در حالی که بخش نفت کشور در گیرودار مقابله با تحریم‌ها و حفظ سطح صادرات نفت و درآمدهای نفتی است، مسأله بنزین به یکی از عاجل‌ترین مسائلی که باید به آن پاسخ داد تبدیل شده است. ستاد مبارزه با قاچاق ارز کالا اعلام کرده است که در سه ماه اخیر، میزان قاچاق بنزین به رقم یک میلیارد لیتر رسیده است! با این حال، مسأله بنزین آن‌قدر غامض شده که شاید نتوان در کوتاه‌مدت، چاره‌ای برای آن یافت. به گزارش نکونیوز، افزایش شدید نرخ ارز باعث شده است تا اختلاف بین قیمت بنزین در ایران و کشورهای همسایه به بالاترین حد برسد. این اختلاف قیمت، انگیزه و سود بادآورده زیادی برای قاچاقچیان سوخت ایجاد کرده است و قاچاق سوخت یک رکورد تاریخی ثبت کرده است: ستاد مبارزه با قاچاق ارز و کالا، میزان قاچاق سوخت در سه ماهه اخیر را یک میلیارد لیتر اعلام کرده است. قیمت بنزین در ترکیه یک دلار و 20 سنت به ازای هر لیتر است. این قیمت بدان معناست که قاچاق هر لیتر بنزین به ترکیه حدوداً 15 هزار تومان برای قاچاقچیان سود به دنبال دارد. در واقع، در کشورهای مختلف همسایه ما، قیمت بنزین بین 5 هزار تومان تا 15 هزار تومان، گران‌تر از ایران است و این امر باعث شده تا روزانه میلیون‌ها لیتر از بنزین تولیدشده در داخل یا بنزین وارداتی به کشورهای اطراف قاچاق شود. پایگاه اطلاع‌رسانی دولت گزارش داده که قاچاقچیان سوخت، هر دقیقه بین 138 میلیون تا 277 میلیون تومان سود به جیب می‌زنند.
میانگین مصرف سوخت در تابستان امسال ۹۰ میلیون لیتر در روز بوده و برخی گزارش‌ها حاکی از این است که در حال حاضر مصرف روزانه بنزین از ۱۰۰ میلیون لیتر نیز فراتر رفته است. با توجه به اظهارات مسئولان دولتی و نمایندگان مجلس، مشخص است که در گام اول استفاده از کارت‌های هوشمند سوخت یک‌بار دیگر در کشور اجباری خواهد شد. هنوز مشخص نیست که آیا با احیای کارت سوخت، طرح سهمیه‌بندی بنزین و دو نرخی شدن آن نیز اجرایی خواهد شد یا خیر. جلال میرزایی، عضو کمیسیون انرژی مجلس گفته است که احتمالاً پس از اربعین حسینی، یعنی 2 هفته آینده، شاهد اعمال دو نرخی شدن بنزین خواهیم بود. وی گفته است که احتمالا 60 تا 80 لیتر بنزین سهمیه‌ای با قیمت فعلی یعنی لیتری هزار تومان در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد و نرخ دوم با قیمت آزاد عرضه می‌شود. درباره نرخ دوم گمانه‌زنی‌های مختلفی وجود دارد و مسئولان ذیربط هنوز به جمع‌بندی نهایی نرسیده‌اند.
با این حال، هنوز به‌طور قطع نمی‌توان گفت که دولت و مجلس بر سر دو نرخی کردن قیمت بنزین اتفاق نظر دارند. قیمت بنزین در ایران، درست یا غلط، به مسأله اجتماعی و سیاسی تبدیل شده است و شاید دولت در شرایط فعلی که اوضاع معیشتی مردم به‌هیچ مناسب نیست، اوضاع را برای افزایش قیمت بنزین، مساعد ارزیابی نکند. اسحاق جهانگری، معاون اول رئیس‌جمهور از چنین دریچه به مسأله افزایش قیمت بنزین پرداخته و گفته است: «از ما دولتى‌ها و بخش خصوصى، مظلوم‌تر ملت ايران هستند كه حقوق ماهيانه زير ٢ميليون تومان دريافت مى‌كنند...
واقعاً در اين شرايط، دولت می‌تواند قيمت بنزين را افزايش دهد؟ بايد سياست هاى خود را گام به گام پيش ببريم. نمى‌توانيم اقتصاد يارانه‌اى خود را به يكباره به اقتصاد آزاد تبديل كنيم». سال گذشته نیز دولت قصد داشت در قالب لایحه بودجه سال 97، قیمت بنزین را افزایش داده و به لیتری 1500 تومان برساند. اما در نتیجه اعتراضات دی‌ماه سال گذشته، مجلس در نهایت با افزایش قیمت بنزین مخالفت کرد و افزایش قیمت سوخت منتفی شد. امسال نیز دلایل مشابهی برای مخالفت مجلس و دولت با افزایش قیمت بنزین وجود دارد. لذا افزایش قیمت بنزین احتمالاً یا صورت نخواهد گرفت یا اگر صورت بگیرد شیب افزایش قیمت‌ها بسیار کُند خواهد بود. این بدان معناست که افزایش قیمتی اگر صورت بگیرد، جزئی خواهد بود و افزایش جزئی قیمت‌ها نیز مانعی در برابر قاچاق سوخت نخواهد بود؛ چرا که قیمت بنزین در کشورهای همسایه همچنان بسیار بالاتر از ایران خواهد بود.
در واقع، مسأله بنزین در شرایط فعلی به یک گره کور تبدیل شده است که به این راحتی نمی‌توان آن را باز کرد. دولت چندان نمی‌تواند بر مؤثر بودن افزایش جزئی قیمت بنزین حساب باز کند و شاید راه‌کار مقطعی و موقت این باشد که از طریق به‌کارگیری کارت سوخت، کنترل بیشتری بر میزان مصرف شهروندان صورت گیرد. کنترل سخت‌گیرانه میزان مصرف شاید راهی باشد که به کاهش میزان قاچاق بنزین در شرایط فعلی کمک کند. این روش مسأله بنزین را حل نخواهد کرد اما جلوی بغرنج‌تر کردن آن را نیز خواهد گرفت. در درازمدت، برای حل مسأله بنزین، راهی نیست جز این که همزمان با واقعی شدن قیمت سوخت، درآمدهای مردم هم واقعی شود و معادل ارزی درآمدها، با کشورهایی نظیر ترکیه، برابری کند.
ستاد مبارزه با قاچاق ارز کالا اعلام کرده است که در سه ماه اخیر، میزان قاچاق بنزین به رقم یک میلیارد لیتر رسیده است! با این حال، مسأله بنزین آن‌قدر غامض شده که شاید نتوان در کوتاه‌مدت، چاره‌ای برای آن یافت. در حالی که بخش نفت کشور در گیرودار مقابله با تحریم‌ها و حفظ سطح صادرات نفت و درآمدهای نفتی است، مسأله بنزین به یکی از عاجل‌ترین مسائلی که باید به آن پاسخ داد تبدیل شده است. ستاد مبارزه با قاچاق ارز کالا اعلام کرده است که در سه ماه اخیر، میزان قاچاق بنزین به رقم یک میلیارد لیتر رسیده است! با این حال، مسأله بنزین آن‌قدر غامض شده که شاید نتوان در کوتاه‌مدت، چاره‌ای برای آن یافت. به گزارش نکونیوز، افزایش شدید نرخ ارز باعث شده است تا اختلاف بین قیمت بنزین در ایران و کشورهای همسایه به بالاترین حد برسد. این اختلاف قیمت، انگیزه و سود بادآورده زیادی برای قاچاقچیان سوخت ایجاد کرده است و قاچاق سوخت یک رکورد تاریخی ثبت کرده است: ستاد مبارزه با قاچاق ارز و کالا، میزان قاچاق سوخت در سه ماهه اخیر را یک میلیارد لیتر اعلام کرده است. قیمت بنزین در ترکیه یک دلار و 20 سنت به ازای هر لیتر است. این قیمت بدان معناست که قاچاق هر لیتر بنزین به ترکیه حدوداً 15 هزار تومان برای قاچاقچیان سود به دنبال دارد. در واقع، در کشورهای مختلف همسایه ما، قیمت بنزین بین 5 هزار تومان تا 15 هزار تومان، گران‌تر از ایران است و این امر باعث شده تا روزانه میلیون‌ها لیتر از بنزین تولیدشده در داخل یا بنزین وارداتی به کشورهای اطراف قاچاق شود. پایگاه اطلاع‌رسانی دولت گزارش داده که قاچاقچیان سوخت، هر دقیقه بین 138 میلیون تا 277 میلیون تومان سود به جیب می‌زنند.
میانگین مصرف سوخت در تابستان امسال ۹۰ میلیون لیتر در روز بوده و برخی گزارش‌ها حاکی از این است که در حال حاضر مصرف روزانه بنزین از ۱۰۰ میلیون لیتر نیز فراتر رفته است. با توجه به اظهارات مسئولان دولتی و نمایندگان مجلس، مشخص است که در گام اول استفاده از کارت‌های هوشمند سوخت یک‌بار دیگر در کشور اجباری خواهد شد. هنوز مشخص نیست که آیا با احیای کارت سوخت، طرح سهمیه‌بندی بنزین و دو نرخی شدن آن نیز اجرایی خواهد شد یا خیر. جلال میرزایی، عضو کمیسیون انرژی مجلس گفته است که احتمالاً پس از اربعین حسینی، یعنی 2 هفته آینده، شاهد اعمال دو نرخی شدن بنزین خواهیم بود. وی گفته است که احتمالا 60 تا 80 لیتر بنزین سهمیه‌ای با قیمت فعلی یعنی لیتری هزار تومان در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد و نرخ دوم با قیمت آزاد عرضه می‌شود. درباره نرخ دوم گمانه‌زنی‌های مختلفی وجود دارد و مسئولان ذیربط هنوز به جمع‌بندی نهایی نرسیده‌اند.
با این حال، هنوز به‌طور قطع نمی‌توان گفت که دولت و مجلس بر سر دو نرخی کردن قیمت بنزین اتفاق نظر دارند. قیمت بنزین در ایران، درست یا غلط، به مسأله اجتماعی و سیاسی تبدیل شده است و شاید دولت در شرایط فعلی که اوضاع معیشتی مردم به‌هیچ مناسب نیست، اوضاع را برای افزایش قیمت بنزین، مساعد ارزیابی نکند. اسحاق جهانگری، معاون اول رئیس‌جمهور از چنین دریچه به مسأله افزایش قیمت بنزین پرداخته و گفته است: «از ما دولتى‌ها و بخش خصوصى، مظلوم‌تر ملت ايران هستند كه حقوق ماهيانه زير ٢ميليون تومان دريافت مى‌كنند...
واقعاً در اين شرايط، دولت می‌تواند قيمت بنزين را افزايش دهد؟ بايد سياست هاى خود را گام به گام پيش ببريم. نمى‌توانيم اقتصاد يارانه‌اى خود را به يكباره به اقتصاد آزاد تبديل كنيم». سال گذشته نیز دولت قصد داشت در قالب لایحه بودجه سال 97، قیمت بنزین را افزایش داده و به لیتری 1500 تومان برساند. اما در نتیجه اعتراضات دی‌ماه سال گذشته، مجلس در نهایت با افزایش قیمت بنزین مخالفت کرد و افزایش قیمت سوخت منتفی شد. امسال نیز دلایل مشابهی برای مخالفت مجلس و دولت با افزایش قیمت بنزین وجود دارد. لذا افزایش قیمت بنزین احتمالاً یا صورت نخواهد گرفت یا اگر صورت بگیرد شیب افزایش قیمت‌ها بسیار کُند خواهد بود. این بدان معناست که افزایش قیمتی اگر صورت بگیرد، جزئی خواهد بود و افزایش جزئی قیمت‌ها نیز مانعی در برابر قاچاق سوخت نخواهد بود؛ چرا که قیمت بنزین در کشورهای همسایه همچنان بسیار بالاتر از ایران خواهد بود.
در واقع، مسأله بنزین در شرایط فعلی به یک گره کور تبدیل شده است که به این راحتی نمی‌توان آن را باز کرد. دولت چندان نمی‌تواند بر مؤثر بودن افزایش جزئی قیمت بنزین حساب باز کند و شاید راه‌کار مقطعی و موقت این باشد که از طریق به‌کارگیری کارت سوخت، کنترل بیشتری بر میزان مصرف شهروندان صورت گیرد. کنترل سخت‌گیرانه میزان مصرف شاید راهی باشد که به کاهش میزان قاچاق بنزین در شرایط فعلی کمک کند. این روش مسأله بنزین را حل نخواهد کرد اما جلوی بغرنج‌تر کردن آن را نیز خواهد گرفت. در درازمدت، برای حل مسأله بنزین، راهی نیست جز این که همزمان با واقعی شدن قیمت سوخت، درآمدهای مردم هم واقعی شود و معادل ارزی درآمدها، با کشورهایی نظیر ترکیه، برابری کند.