بررسی «اقتصادسرآمد» از رفتارهای هیجانی مردم در بازار سرمایه
ریسک مردم با اعتماد به دولت
گروه بانک، بیمه و بورس- بالاخره مهلت پذیرهنویسی سرمایهگذاری در صندوق واسطهگری مالی یکم به پایان رسید؛ صندوقی که برای نخستین بار در ایران در ظاهر صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله (ETF) تشکیل شد تا بخشی از داراییهای دولت را به شیوهای جدید در بازار سرمایه واگذار کند.
به گزارش اقتصادسرآمد، بازار سرمایه طی ماه های اخیر میزبان تعداد زیادی سهامدار جدید بوده و این موضوع باعث شده است نگرانی هایی درمورد رفتار هیجانی غیرحرفهایهای نوپای بازار سرمایه (اصطلاحأ کد اولیها) نسبت به نوسانات بازار که رفتار منطقی بازار را با آشفتگی روبرو میکند، ایجاد شود. در این شرایط دولت با تشکیل صندوقهایی در قالب ETF در بورس قصد دارد بخشی از داراییهای خود را عرضه کند و پیشبینی شده است که مخاطبان اصلی این صندوقها نوپاهای بازار سرمایه باشند.
برخی از کارشناسان اقتصادی با اشاره به استقبال نهچندان بالای مردم از این صندوقها اظهار کردند که قالب ناآشنایی مثل صندوقهای ETF در این استقبال کم موثر بوده و به معنای شکست سیاست دولت در جذب سرمایه از طریق این صندوقها بوده است، اما برخی دیگر از کارشناسان اعلام کردهاند، هدف اصلی این واگذاری به طریق صندوق واسطهگری مالی یکم متوجه جذب حداکثری سرمایه نبوده و دولت برای جذب سرمایه باقیمانده پس از مهلت پذیرهنویسی این صندوق نیز برنامه دارد.
به گفته این کارشناسان، تحقق عدالت اجتماعی در امر واگذاری و همچنین عمق بخشیدن به بازار بورس، اصلیترین اهدافی بوده است که دولت را به انتخاب شیوه ETF برای واگذاری متمایل کرده و عملکرد پذیرهنویسی آن نیز قابل دفاع و رضایتبخش بوده است.
انتقاداتی که در مدت پذیرهنویسی صندوق واسطهگری مالی یکم اعلام شده این بوده است که عمومأ این صندوقها را با شیوه واگذاری به سبک تجمیع شرکتها در یک شرکت سهامی عام و عرضه اولیه سهام این شرکت در بورس مقایسه کردند.
کارشناسان اقتصادی و کارشناسان بازار سرمایه، عقاید مختلفی درمورد نقش صندوقهای ETF در کنترل رفتار هیجانی جدیدالورودهای بازار سرمایه دارند. عدهای بر این باورند که این صندوقها باعث تعلق خاطر سرمایهگذاران نمیشوند و به رفتار هیجانی آن ها دامن می زند، اما در مقابل کارشناسانی هستند که اعتقاد دارند صندوقهای ETF با حذف برخی پیچیدگیها و سادهسازی فرایند سرمایهگذاری در بورس میتوانند در وضع ملتهب کنونی بازار سرمایه، با جذب سرمایهگذاران غیرحرفهای به ثبات بازار کمک کنند. در این خصوص فرشاد مومنی اقتصادادان با تاکید بر اینکه «ما باید هرچه سریعتر، این بلوغ فکری را حاصل کنیم که راه نجات کشور از مسیر خلاقیت و تولید فناورانه میگذرد نه از طریق دامن زدن به سوداگری و مفت خوارگی و تلاش برای تبدیل آن به فرهنگ مسلط» به دولت هشدار داده بود: مقامات گرامی باید توجه داشته باشند وقتی مردم به آنها اعتماد کردند و زمین خوردند دیگر نمیتوانند بگویند که مردم خودشان باید دقت میکردند که در این صورت آنها میگویند ما به شما اعتماد کردیم و شما بودید که ادعا کردید بورس از هر نظر مورد تایید ساختار قدرت است.
پیمان مولوی، دبیرکل انجمن اقتصاددانان نیز معتقد است که با توجه به شبهات و مشکلاتی که طی ۱۵ سال گذشته در شرکتهای واگذار شده توسط دولت بروز کرد، ارائه شفاف هرگونه دارایی توسط دولت از طریق بازار سرمایه اقدام مثبت و مناسبی است.
به گفته وی، همین که دولت تصمیم گرفته است از بورس و اوراق برای خصوصیسازی استفاده کند نسبت به دولتهای پیشین یک قدم جلوتر است.در ادامه امیرعباس کریمزاده، عضو هیئتمدیره سرمایهگذاری سپه نیز در همین رابطه بیان کرد که تجربه سایر کشورها نشان میدهد که وقتی در یک مقطع زمانی خاص، تمایلی در میان مردم عادی ایجاد میشود که وارد بورس شوند و این بازار با هجوم تودههای مردم بیتجربه در سرمایهگذاری مواجه میشود، بهترین اقدام برای محافظت از سرمایه آنها و همچنین جلوگیری از متأثر شدن بازار از رفتارهای هیجانی تودهای این گروه، هدایتشان به سمت سرمایهگذاری در صندوقهای ETF است.
به گفته وی، این صندوقها کمک میکند که افراد بیتجربه نتوانند به صورت مستقیم در امور شرکتها دخالت کنند یا به عبارتی راههای اثرگذاری افراد بیتجربه و همچنین نااهلان بر شرکتها را میبندند.