شناسنامه موسیقی ایران
هشتاد سال از عمر یک صدا می گذرد. هشتاد سال افتخار و پایداری درعرصه موسیقی . چه کسی شجریان را نمی شناسد ! اصلا مگر می شود استاد شجریان را نشناسیم ؟ سال ها صدای ربنای ایشان در ماه رمضان در رادیو و تلوزیون و اکنون فضای مجازی خاطره ای برای مخاطبان ایرانی خلق کرده است که ماندگاری را در عرصه نوای اسلامی رقم زده است .
محمدرضا شجریان ، متولد ۱ مهر ۱۳۱۹ در مشهد، موسیقی‌دان، آهنگ‌ساز، خواننده و خوشنویس اهل ایران و نامزد ۲ جایزه گرمی است. سایت انجمن آسیا وی را پرآوازه‌ترین هنرمند موسیقی اصیل ایرانی، روزنامه ونکوورسان او را یکی از مهم‌ترین هنرمندان موسیقی جهان و همچنین رادیوی عمومی ملی (NPR) در سال ۲۰۱۰ وی را یکی از ۵۰ صدای برتر جهان معرفی کرده‌است. شجریان در ایران ملقب به خسرو آواز ایران است.
استاد شجریان را باید شناسنامه موسیقی ایران نامید چراکه بیش از نیم قرن فعالیت موسیقی هنری و نبوغ آمیز درعرصه ساخت ساز های سنتی در طول زندگی این بزرگ مرد دیده می شود . استاد شجریان علاوه بر موسیقی و آواز سنتی ایران دست به قلم خوش نویسی نیز دارد. هنری در دل هنری دیگر که تماما. رنگ و بوی ایرانی دارد . هنرمندی که عاشق باشد محبوب می شود عشق رازی ست برای پیشرفت در عرصه هنر . او از سال ۱۳۴۴ به فراگیری خط نستعلیق نزد ابراهیم بوذری و حسین میرخانی پرداخت. او در حال حاضر دارای درجه ممتاز در خط نستعلیق می‌باشد. محمدرضا شجریان در سال ۱۳۸۹ آثار خطاطی خود را در نمایشگاهی در تالار وحدت به همراه منتخبی از خوش‌نویسان معاصر به نمایش گذاشت. استاد شجریان همچون گارسیا مارکز برای کلمبیایی هاست قلم برای گارسیا مارکز پرچمی ست در جهان ادبیات و صدا و آواز پرچمی برای ایرانیان در جهان موسیقی . محمدرضا شجریان دوراز سیاست قبل و بعد انقلاب توانست خودرا پاک از محافل دولتی دور بدارد که این امر یکی از دلایل محبوبیت ایشان است وی همیشه در کنار مردم بوده و هست . و رسالت هنر را به اثبات رسانده است . مردمی بودن هنر بسیار مهم است همان طور که خسرو گلسرخی ، بیژن جزنی، صمد بهرنگی، گارسیا مارکز کلمبیایی، جان لنون ، باب مارلی ، ویکتور خارا و ....تا پای جان و آخرین نفس ها درکنار مردم خود مانده و هنر خود را در راه مردم بکار گرفته اند .
محمدرضا شجریان در مبحث اسلامی نیز سال ها فعال بوده و یکی از قاریان ممتاز زمان خود بوده است . ایشان اولین بار نزد پدرش (مهدی شجریان) که خود از قاریان مشهد بود، قرائت قرآن را فرا گرفت. او برای اولین بار در ۱۲ سالگی به تلاوت قرآن در رادیو مشهد پرداخت. محمدرضا شجریان تا قبل از سال ۱۳۴۶ که به تهران مهاجرت کرد، به صورت افتخاری در رادیو مشهد قرآن می‌خواند.
همچنین در مسابقات جهانی تلاوت قرآن در سال ۱۳۵۷ (تابستان ۱۹۷۹) در مالزی، هنگامی که قاری ایرانی قادر به شرکت در مسابقه نبود بدون هماهنگی و آمادگی قبلی، به‌عنوان نماینده ایران در مسابقه شرکت می‌کند و رتبه دوم جهان را به دست می‌آورد.در سال ۱۳۵۸ چهار آیه برگرفته از آیات قرآن را با صوت خواند و این آیات (که تمامی آن‌ها با واژه «ربنا» شروع می‌شدند)، در ماه رمضان در برنامه افطار پخش شدند و به نام دعای ربنای شجریان معروف شدند. دعای ربنا به همراه مناجات مثنوی افشاری (این دهان بستی دهانی باز شد) باصدای شجریان به مدت ۳۰ سال از اصلی‌ترین برنامه‌های رادیو و تلویزیون برای ماه رمضان بودند.
محمدرضا شجریان دعای ربنا را متعلق به مردم معرفی کرده و حتی هنگامی که صدا و سیما را از پخش آثار منع کرد، پخش دعای ربنا را به عنوان یک مورد استثناء منع نکرد.یک مجموعه تلاوت قرآن به نام به یاد پدر وجود دارد که در قالب ۲ سی‌دی مجزا (به یاد پدر ۱ و به یاد پدر ۲) انتشار یافته و مربوط به برخی تلاوت‌های محمدرضا شجریان بین سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۱ است. محمدرضا شجریان این اثر را پس از وفات پدرش، مهدی شجریان برای یادبود او در سال ۱۳۷۸ منتشر کرد. این مجموعه شامل تلاوت سوره‌های قصص، انعام، فجر، بلد، فتح و نمل می‌باشد و البته شجریان در به یاد پدر ۲ دعای ربنا را نیز اضافه کرد.
محمدرضا شجریان مبدع چند ساز جدید در موسیقی ایرانی است. وی در اردیبهشت ۱۳۹۰ در نمایشگاه در تهران این سازها را رسماً به نمایش عمومی درآورد.برخی این سازها عبارت اند از: صراحی، شهر آشوب، ساغر، کرشمه، سبو و…نمایشگاه سازهای ابداعی شجریان ۱۳۹۰ نمایشگاهی از سازهای ابداعی محمدرضا شجریان است که در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۰ در تالار بهارخانه هنرمندان افتتاح گردید.
تولید سازهای ابداعی به دست شجریان با انتقاد زیادی مواجه شد و در نشستی با حضور کارشناسانی همچون: جلال ذوالفنون، جمال سماواتی، حسین علیزاده، داریوش طلاییو… مورد نقد قرار گرفت. همچنین« سجاد پورقناد» در گفت و شنودی با حضور موافقان سازهای شجریان، به نقد این سازها پرداخت.
وی همچون چشمه ای جوشان در قعرقنات دلها رخنه می کند و روزبه روز جلوه اش پرفروغ تر نمایان می شود ؟ دلایل بسیار قدرتمند برای اثبات این سخن وجود دارد و اینکه استاد شجریان تنها فردی است که در عرصه و عرضه آوازایران علاوه برتسلط فنون خوانندگی و هوش بالا به تاریخ ، کیش، شعر،ادبیات،فلسفه و روانشناسی و روانشناختی اجتماعی و جامعه شناسی احاطه و اشراف کامل داشته و با دانستن سرگذشت مردم ، نیاز زمان حال را بهتر درک می کند تامانع تکرار گذشته و تامل شکوفایی خلاقیت در زمان حال می شود.
شاگردان استاد شجریان بزرگانی هستند که هم اکنون درعرصه موسیقی سنتی چراغی هستند برای آیندگان .خوانندگان سرشناسی، چون ایرج بسطامی، حسام‌الدین سراج، حمیدرضا نوربخش، علی جهاندار و پسرش همایون از جمله شاگردان شجریان هستند.آثار استاد شجریان علاوه بر اشعار سنتی شاعران نامی با شاعران معاصر چون « فریدون مشیری، نیما یوشیج، سهراب سپهری، شفیعی کدکنی، مهدی اخوان ثالث و هوشنگ ابتهاج استفاده کرده‌است.» از جمله کارهای مشترک او گزیده‌ای است از رباعیات خیام با صدای شجریان و رباعی‌خوانی احمد شاملو. محمدرضا شجریان تاابد در تاریخ موسیقی و هنر ایران می درخشد و این هنرمند هیچگاه با سلیقه گرایی کم رنگ نخواهد شد . زیرا نیت و مرام او مقدم است بر نفسیات شان و او یک کیمیاگری ست که حاصل عشق است و وطن پرستی و تعهد به هنر و آواز.
محمدرضا شجریان ، متولد ۱ مهر ۱۳۱۹ در مشهد، موسیقی‌دان، آهنگ‌ساز، خواننده و خوشنویس اهل ایران و نامزد ۲ جایزه گرمی است. سایت انجمن آسیا وی را پرآوازه‌ترین هنرمند موسیقی اصیل ایرانی، روزنامه ونکوورسان او را یکی از مهم‌ترین هنرمندان موسیقی جهان و همچنین رادیوی عمومی ملی (NPR) در سال ۲۰۱۰ وی را یکی از ۵۰ صدای برتر جهان معرفی کرده‌است. شجریان در ایران ملقب به خسرو آواز ایران است.
استاد شجریان را باید شناسنامه موسیقی ایران نامید چراکه بیش از نیم قرن فعالیت موسیقی هنری و نبوغ آمیز درعرصه ساخت ساز های سنتی در طول زندگی این بزرگ مرد دیده می شود . استاد شجریان علاوه بر موسیقی و آواز سنتی ایران دست به قلم خوش نویسی نیز دارد. هنری در دل هنری دیگر که تماما. رنگ و بوی ایرانی دارد . هنرمندی که عاشق باشد محبوب می شود عشق رازی ست برای پیشرفت در عرصه هنر . او از سال ۱۳۴۴ به فراگیری خط نستعلیق نزد ابراهیم بوذری و حسین میرخانی پرداخت. او در حال حاضر دارای درجه ممتاز در خط نستعلیق می‌باشد. محمدرضا شجریان در سال ۱۳۸۹ آثار خطاطی خود را در نمایشگاهی در تالار وحدت به همراه منتخبی از خوش‌نویسان معاصر به نمایش گذاشت. استاد شجریان همچون گارسیا مارکز برای کلمبیایی هاست قلم برای گارسیا مارکز پرچمی ست در جهان ادبیات و صدا و آواز پرچمی برای ایرانیان در جهان موسیقی . محمدرضا شجریان دوراز سیاست قبل و بعد انقلاب توانست خودرا پاک از محافل دولتی دور بدارد که این امر یکی از دلایل محبوبیت ایشان است وی همیشه در کنار مردم بوده و هست . و رسالت هنر را به اثبات رسانده است . مردمی بودن هنر بسیار مهم است همان طور که خسرو گلسرخی ، بیژن جزنی، صمد بهرنگی، گارسیا مارکز کلمبیایی، جان لنون ، باب مارلی ، ویکتور خارا و ....تا پای جان و آخرین نفس ها درکنار مردم خود مانده و هنر خود را در راه مردم بکار گرفته اند .
محمدرضا شجریان در مبحث اسلامی نیز سال ها فعال بوده و یکی از قاریان ممتاز زمان خود بوده است . ایشان اولین بار نزد پدرش (مهدی شجریان) که خود از قاریان مشهد بود، قرائت قرآن را فرا گرفت. او برای اولین بار در ۱۲ سالگی به تلاوت قرآن در رادیو مشهد پرداخت. محمدرضا شجریان تا قبل از سال ۱۳۴۶ که به تهران مهاجرت کرد، به صورت افتخاری در رادیو مشهد قرآن می‌خواند.
همچنین در مسابقات جهانی تلاوت قرآن در سال ۱۳۵۷ (تابستان ۱۹۷۹) در مالزی، هنگامی که قاری ایرانی قادر به شرکت در مسابقه نبود بدون هماهنگی و آمادگی قبلی، به‌عنوان نماینده ایران در مسابقه شرکت می‌کند و رتبه دوم جهان را به دست می‌آورد.در سال ۱۳۵۸ چهار آیه برگرفته از آیات قرآن را با صوت خواند و این آیات (که تمامی آن‌ها با واژه «ربنا» شروع می‌شدند)، در ماه رمضان در برنامه افطار پخش شدند و به نام دعای ربنای شجریان معروف شدند. دعای ربنا به همراه مناجات مثنوی افشاری (این دهان بستی دهانی باز شد) باصدای شجریان به مدت ۳۰ سال از اصلی‌ترین برنامه‌های رادیو و تلویزیون برای ماه رمضان بودند.
محمدرضا شجریان دعای ربنا را متعلق به مردم معرفی کرده و حتی هنگامی که صدا و سیما را از پخش آثار منع کرد، پخش دعای ربنا را به عنوان یک مورد استثناء منع نکرد.یک مجموعه تلاوت قرآن به نام به یاد پدر وجود دارد که در قالب ۲ سی‌دی مجزا (به یاد پدر ۱ و به یاد پدر ۲) انتشار یافته و مربوط به برخی تلاوت‌های محمدرضا شجریان بین سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۱ است. محمدرضا شجریان این اثر را پس از وفات پدرش، مهدی شجریان برای یادبود او در سال ۱۳۷۸ منتشر کرد. این مجموعه شامل تلاوت سوره‌های قصص، انعام، فجر، بلد، فتح و نمل می‌باشد و البته شجریان در به یاد پدر ۲ دعای ربنا را نیز اضافه کرد.
محمدرضا شجریان مبدع چند ساز جدید در موسیقی ایرانی است. وی در اردیبهشت ۱۳۹۰ در نمایشگاه در تهران این سازها را رسماً به نمایش عمومی درآورد.برخی این سازها عبارت اند از: صراحی، شهر آشوب، ساغر، کرشمه، سبو و…نمایشگاه سازهای ابداعی شجریان ۱۳۹۰ نمایشگاهی از سازهای ابداعی محمدرضا شجریان است که در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۰ در تالار بهارخانه هنرمندان افتتاح گردید.
تولید سازهای ابداعی به دست شجریان با انتقاد زیادی مواجه شد و در نشستی با حضور کارشناسانی همچون: جلال ذوالفنون، جمال سماواتی، حسین علیزاده، داریوش طلاییو… مورد نقد قرار گرفت. همچنین« سجاد پورقناد» در گفت و شنودی با حضور موافقان سازهای شجریان، به نقد این سازها پرداخت.
وی همچون چشمه ای جوشان در قعرقنات دلها رخنه می کند و روزبه روز جلوه اش پرفروغ تر نمایان می شود ؟ دلایل بسیار قدرتمند برای اثبات این سخن وجود دارد و اینکه استاد شجریان تنها فردی است که در عرصه و عرضه آوازایران علاوه برتسلط فنون خوانندگی و هوش بالا به تاریخ ، کیش، شعر،ادبیات،فلسفه و روانشناسی و روانشناختی اجتماعی و جامعه شناسی احاطه و اشراف کامل داشته و با دانستن سرگذشت مردم ، نیاز زمان حال را بهتر درک می کند تامانع تکرار گذشته و تامل شکوفایی خلاقیت در زمان حال می شود.
شاگردان استاد شجریان بزرگانی هستند که هم اکنون درعرصه موسیقی سنتی چراغی هستند برای آیندگان .خوانندگان سرشناسی، چون ایرج بسطامی، حسام‌الدین سراج، حمیدرضا نوربخش، علی جهاندار و پسرش همایون از جمله شاگردان شجریان هستند.آثار استاد شجریان علاوه بر اشعار سنتی شاعران نامی با شاعران معاصر چون « فریدون مشیری، نیما یوشیج، سهراب سپهری، شفیعی کدکنی، مهدی اخوان ثالث و هوشنگ ابتهاج استفاده کرده‌است.» از جمله کارهای مشترک او گزیده‌ای است از رباعیات خیام با صدای شجریان و رباعی‌خوانی احمد شاملو. محمدرضا شجریان تاابد در تاریخ موسیقی و هنر ایران می درخشد و این هنرمند هیچگاه با سلیقه گرایی کم رنگ نخواهد شد . زیرا نیت و مرام او مقدم است بر نفسیات شان و او یک کیمیاگری ست که حاصل عشق است و وطن پرستی و تعهد به هنر و آواز.