موفقیت بنادر ایران؛ متناسب با تحولات بنادر منطقه
در زنجیره حمل و نقل بین المللی، بنادر دارای نقشی کلیدی هستند و بدون آنها، فرآیند تولید تجارت حمل و نقل و مصرف تکمیل نخواهد شد. بنادر مشابه هر موسسه اقتصادی خدماتی دارای انواع عمده مالکیت از دو جنبه خصوصی و دولتی هستند که در کشورهای در حال توسعه با توجه به بافت خاص اقتصاد سیاسی آن ها، این اماکن عموما دولتی ولی در کشورهای توسعه یافته انواع خصوصی و نیمه دولتی نیز به وفور یافت می شود. در زمان کنونی، اغلب پورت اپراتورهای جهانی به روشهای گوناگون با بنادر قراردادهای همکاری تنظیم نموده و امتیاز بهره برداری از بندر را طی مدت مشخص بدست می آورند. دولتها سعی دارند با مشارکت دادن هر چه بیشتر پورت اپراتورها در زیر ساختها و روساختها از سرمایه؛ مهارت کارکنان آنها؛ ابداع و نوآوری آنها استفاده بیشتر نموده و بالتبع شاهد افزایش کارایی نیز باشند. در این مطالعه، فرایند خصوصی سازی بنادر، مزایا، معایب و اقدامات موثر جهت جلوگیری از روند خصوصی سازی ناکارآمد، مدلهای مدیریت بندر یا انواع قراردادهای منعقده در واگذاری بنادر به بخش خصوصی، عملکرد موفق ترین بندر منطقه تحت مدیریت یک اپراتور خصوصی بین المللی و همچنین معرفی بنادر دولتی و خصوصی ایران، رکوردهای عملیاتی ثبت شده در بنادر توسط شرکت های خصوصی و نهایتاً مقایسه عملکرد دو بخش خصوصی و دولتی در مدیریت عملیات بندر مورد بررسی قرار می گیرد.بندرهای ایران همیشه جز بهترین مقاصد سفری کشور است و در تمام فصل های سال مسافران زیادی برای سفر و گردشگری بندرهای دریای خزر را به عنوان مقصد سفری خود انتخاب می کنند. بندرهای شمال به خصوص برای هموطنان تهرانی مقصد سفری محبوبی است؛ چرا که فاصله زمانی و مسافتی اندکی تا تهران دارد؛ البته اگر از مسئله ترافیک و شلوغی آن بخصوص در ایام تعطیلی صرف نظر کرده باشیم. اما مقاصد گردشگری شهرهای بندری تنها مختص به شمال نیست.
کارشناس برجسته اقتصادى و استاد دانشگاه با اشاره به اینکه موفقیت بنادر ایران؛ متناسب با تحولات بنادر منطقه رخ داده است، تأکید کرد: سازمان بنادر و دریانوردى؛ عملکرد قابل دفاعى دارد و در ارزیابى با سازمان هاى همتراز و مشابه خود، موفقتر عمل کرده است.هادى حقشناس با اشاره به اینکه سازمان بنادر از جمله مجموعههایى است که در سالهاى اخیر متناسب با وضعیت زیرساخت ها و تحولات بنادر خارجى به ویژه بنادر منطقه، به موفقیت هاى نسبى دست یافته است، اظهار کرد: اگر عملکرد سازمان بنادر بهتر از بنادر منطقه نباشد، پایینتر هم نیست و علت آن ساختار و نحوه فعالیت این سازمان بر اساس کنوانسیونهاى تخصصى و بینالمللى از جمله سازمان بینالمللى دریانوردى (IMO) است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: یکى از مهمترین اقدامات سازمان بنادر طی سالهای اخیر، توسعه سواحل مکران و ساخت بنادر در این منطقه بوده است که البته توسعه چابهار، یکى از دغدغههاى جدى مقام معظم رهبرى بوده است و بر این اساس سرمایهگذارى بسیارى مناسبی از سوى سازمان بنادر در این خصوص انجام گرفته و در این میتوان گفت که سازمان بنادر، موفقتر از تمامى سازمانها در توسعه مکران عمل کرده است. این کارشناس برجسته اقتصادى، با بیان اینکه حضور پررنگ در دریاى خزر و نقش ویژه در مجامع بینالمللى از جمله سازمان بینالمللى دریانوردى را مىتوان از دیگر اقدامات مهم سازمان بنادر و دریانوردى اعلام کرد، گفت: عملکرد سازمان بنادر در بخشهاى مختلف قابل دفاع است و در ارزیابى با سازمانهاى همتراز و مشابه خود موفقتر عمل کرده است.وی با بیان اینکه سازمان بنادر و دریانوردى در حوزه واگذارى فعالیتها به بخش خصوصى، جذب سرمایه بخش خصوصى، افزایش کارایى و بهره ورى، ایجاد زیرساختها و پاسخ به تقاضاى متقاضیان، عملکرد مناسبى داشته است، خاطرنشان کرد: منابع سازمان بنادر، ابزار زیرساختى براى جلب مشارکت بخش خصوصى است و دغدغه دولت نیز حضور هرچه بیشتر بخش خصوصى در بنادر و اقتصاد ایران است.حق شناس با تأکید بر اینکه به سازمان بنادر و دریانوردى هیچ بودجهاى از منابع عمومى تعلق نمى گیرد، اظهار کرد: این سازمان همواره از محل درآمدهای خود؛ فعالیتهاى توسعهاى را در دستور کار قرار داده است؛ اگر قصد داریم شاهد رونق و پویایى اقتصاد کشور از جمله در حوزه بندرى و دریایى باشیم، ضرورت دارد از محل منابع عمومى نیز، اعتبارات لازم را به سازمان بنادر اختصاص دهیم.این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه سازمان بنادر و دریانوردى در راستاى واگذارى صددرصد فعالیتهاى قابل واگذارى بر اساس اصل ٤٤ قانون اساسى گام برداشته است، عنوان کرد: سازمان بنادر؛ از سازمان هاى پیشرو در این زمینه است و خوشبختانه اقدامات صورت گرفته در جذب و همکاری با بخش خصوصی منجر به دستاوردهاى مناسبی در بخش های دریایى و بندرى شده است.از سوی دیگر، علی قنبری درباره وضعیت توسعه ای بنادر کشور می گوید: بنادر کشور بر اساس استراتژی مشخص و توسعه ای در حال پیشرفت هستند و این مهم را می توان در تمام بنادر بزرگ دید.
وی تصریح کرد: توسعه بنادر بزرگ و عملیاتی به صورت منظم در حال انجام است و همه مدیران این حوزه می دانند که چگونه سیاست گذاری برای ادامه رشد بنادر را دنبال کنند.قنبری اذعان داشت: در مقطع فعلی و تحریم های که کشور با آن مواجه است، توسعه و رشد فعالیت بنادر کوچک حائز اهمیت است. وی با بیان اینکه فعالان اقتصادی را باید با ویژگی ها و مزیت های بنادر کوچک آشنا کرد، اذعان داشت: اگر سیاست های تشویقی با هدف جذب سرمایه گذار راضی کننده و رویه خوبی داشته باشد می توان به رونق بنادر کوچک که در شرایط تحریمی، شریان اقتصادی کشور محسوب می شوند، امیدوار بود.
کارشناس اقتصادی گفت: توسعه بنادر بزرگ نباید باعث فراموشی ما از رونق بنادر کوچک شود، بدین حهت اعتقاد دارم که هر دو مقوله را به صورت متوازن می توان دنبال کرد.