گران فروشی با گرانی متفاوت است
ادامه از صفحه اول
کسری بودجه ساختاری که به‌طور دائم با درآمدهای نفتی پوشش داده می‌شود تا رأی‌دهندگان را در کوتاه‌مدت راضی نگه دارد در کنار عدم استقلال بانک مرکزی و اتلاف منابع کشور در اثر بی‌برنامگی، ریشه‌های اصلی تورم در ایران هستند. بنابراین قبل از تولیدکنندگان هر مسئولی باید از خود سؤال کند که کدام رأی و کدام تصمیم من منجر به تورم شده است. از طرفی باید بین رضایت و مصلحت مردم، اولویت را به مصلحت مردم دهیم.به‌تازگی توافق اقتصادی بسیار مهمی بین 15 کشور آسیا و اقیانوسیه مشتمل بر ده کشور جنوب شرق آسیا (آ سه آن) متشکل از مالزی، اندونزی، فیلیپین، سنگاپور، تایلند، کامبوج، لائوس، میانمار، ویتنام، برونئی و 5 کشور چین، ژاپن، کره جنوبی، استرالیا و نیوزیلند در قالب بزرگ‌ترین پیمان تجارت آزاد جهان موسوم به پیمان مشارکت اقتصادی جامع منطقه‌ای صورت گرفت. این پیمان که پس از 8 سال مذاکره در 25 آبان 99 به امضا رسید ترکیب متنوعی از اقتصادهای توسعه‌یافته و ثروتمند تا اقتصادهای با کمترین درجه توسعه‌یافتگی را گرد هم آورده است و حدود 30 درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی و بازاری معادل 2.2 میلیارد نفر یا تقریباً 30 درصد جمعیت جهان را دربرمی گیرد که متأسفانه در ایران چندان به آن توجه نشد درحالی‌که این پیمان می‌تواند هم برای اعضا و هم برای اقتصادهای خارج از آن مانند ایران دارای دلالت‌های مهمی باشد.
اهداف اصلی این پیمان، حذف تدریجی موانع تعرفه‌ای و غیر تعرفه‌ای در حوزه تجارت کالا، حذف تدریجی محدودیت‌ها و اقدامات تبعیض‌آمیز در حوزه تجارت خدمات برای ایجاد محیط سرمایه‌گذاری آزاد، تسهیل‌کننده و رقابتی در منطقه عنوان شده است. آنچه این پیمان را از توافق‌نامه‌های مشابه قبلی متمایز می‌کند عبارت‌اند از اعضا، متن قانونی توافق، انعطاف‌های آن و گستره مشمولیت آنکه قابل‌توجه هستند.ازنظر کاربردی، دستاوردهای این پیمان، هماهنگ‌سازی قواعد مبدأ ناهمگون بین کشورهای مختلف منطقه است. امکان استفاده از رویه‌های تجاری هماهنگ‌سازی شده با توجه به پیچیدگی‌های تجارت در منطقه آسیا-اقیانوسیه به‌ویژه در ارتباط با اقتصادهای کمتر توسعه‌یافته منطقه دستاورد کوچکی نیست. این پیمان نخستین قرارداد تجارت آزاد بین دو کشور چین و ژاپن و دو کشور ژاپن و کره جنوبی را به امضا درآورده است که از این حیث دستاورد بی‌سابقه‌ای است. احتمال دارد تا پیش‌ازاین توافق، مصالحه این قدرت‌های اقتصادی بسیار دور از ذهن به نظر می‌رسد؛ اما امروز چین به‌عنوان رقیب جدی آمریکا و دو کشور ژاپن و کره جنوبی به‌عنوان متحدان اصلی آمریکا بر سر منافع اقتصادی و ملی شهروندان خود پای یک تیر و یک پیمان نشسته‌اند. مؤلفه بسیار مهم و متمایزکننده دیگر این توافق مسامحه و همراهی بین کشورهاست که به مدد آن اتفاق‌نظر بین چنین گروهی از کشورهای متنوع و نامتجانس به لحاظ توسعه اقتصادی و سیاسی حاصل شده است.دلالت‌های این توافق منطقه‌ای مهم از منظر اثرات آن بر آمریکا، چین و اتحادیه اروپا، دارای اهمیت است و درواقع RCEP می‌تواند از یکسو با کاهش نقش آمریکا در تدوین قانون تجارت و از سوی دیگر با تغییر مسیر زنجیره‌های تأمین به سمت حاشیه‌های ترجیحی ایجاد شده در آسیا همراه باشد که این امر می‌تواند به معنای کم‌رنگ شدن نقش آمریکا و از سوی دیگر گسترش نفوذ اقتصادی چین در منطقه باشد.با عنایت به نکات فوق و آثار جهانی توافق، دلالت‌های بیرون بودن ایران از این بلوک اقتصادی قوی از دو منظر دارای اهمیت است. از منظر نخست، کاهش قدرت و رقابت‌پذیری کشور در عرصه تجارت بین‌المللی تحت تأثیر رفتار توجیهی در زمینه تعرفه‌های گمرکی که بین بازیگران این پیمان ناهماهنگی با رویه‌های تجارت منطقه‌ای و حتی دشوار شدن مسیر پیوستن به نهادهای بین‌المللی ازجمله سازمان تجارت جهانی در سال‌های پیش رو در کنار انزوای اقتصادی ایران در بلندمدت ذیل اثرات اقتصادی عدم حضور در زنجیره ارزش منطقه‌ای قابل‌بررسی است.از منظر دوم عدم التزام به قواعد تسهیل‌کننده بین‌المللی دارای آثار اقتصادی قابل‌توجهی بر محیط کسب‌وکار داخلی خواهد بود. زیرا عدم پیوستن و تبعیت از نظام‌های هماهنگ‌کننده بین‌المللی که از درس‌های آن می‌توان در محیط کسب‌وکار داخلی بهره جست می‌تواند به عدم نهادسازی‌های مرتبط و عدم حرکت در مسیر تسهیل محیط کسب‌وکار داخلی دامن زد.بازبینی در سیاست‌های تجاری کشور ضروری است؛ نخست آنکه منش فکری و الگوی رفتاری بدنه تصمیم گیر و تصمیم‌ساز جامعه باید به سمت همگرایی با دنیا، تعامل سازنده بر مبنای منافع اقتصادی متقابل و مشارکت در بلوک‌های اقتصادی به‌جای بلوک‌های ایدئولوژیک تغییر کند و سپس علاوه بر تکیه‌بر مزیت‌های نسبی کشور که در شرایط فعلی بیشتر متکی بر منابع و خام فروشی هستند باید به خلق مزیت و ایجاد ارزش‌افزوده بپردازیم تا بتوانیم از منافع اقتصادی و استراتژیک حضور در شبکه تعاملات بین‌المللی به‌طور متقابل منتفع شویم. در همین راستا موضوع بهره‌گیری از فرصت احیای برجام دارای اهمیت است.
*رییس اتاق بازرگانی ایران