بررسی «اقتصادسرآمد» از چند شغله ها و کاهش بهروری کار در ایران
بیشتر کار می کنند پول کمتری درمی آورند
گروه جامعه- وقتی درباره کار، شغل و دستمزد در ایران سخن می گوییم غالبا حقوق بگیران از اینکه زیاد کار می کند اما دریافتی کمی دارند گلایه دارند. از این جهت درصدد داشتن شغل دوم و سوم هستند که در این شرایط سبب کاهش راندمان کار و کاهش بهر وری شغلی می شود. در واقع برای جبران کمبود میزان دستمزد به شغل های متعدد روی می آورند که این روند همه جوانب زندگی به خصوص زندگی شغلی آنها را تحت تاثیر قرار می دهد.
به گزارش اقتصادسرآمد، بر خلاف آنچه که شاید به نظر می رسد، کارگران در کشور‌های ثروتمند، کمتر از کارگران در کشور‌های فقیر کار می‌کنند. به عبارت ساده تر، ساعات کاری یک کارگر در کشور‌های ثروتمند، از ساعات کاری همتای او در کشور‌های فقیر در طول یک بازه زمانی مشخص، کمتر است.این نکته هم حائز اهمیت است که منظور از «کارگر»، کسی است که نیروی کار خود را در ازای دستمزد به «کارفرما» می‌فروشد. بر این اساس، یک برنامه نویس به همان اندازه یک کارگر کارخانه خودروسازی، در این تعریف می‌گنجد.
بهره وری شغلی در ایران، بر اساس گزارش‌های مشابه، در میان پایین‌ترین‌ها در منطقه است. اما این اتفاق چرا رخ می‌دهد؟اقتصاد ایران، اقتصادی به شدت بی ثبات است که تاثیر سیاست بر آن، تقریباً همواره منفی بوده است. نوسان بسیار زیاد نرخ ارز، تغییرات ناگهانی قوانین، نبود امنیت سرمایه گذاری و از همه مهم تر، از بین رفتن «سرمایه اجتماعی» (مثلاً در قالب کاهش اعتماد مردمی به کلیت حکمرانی)، همه و همه می‌توانند عواملی باشند که بازدهی شغلی در ایران را تحت الشعاع قرار می‌دهند.
با این همه، شاید بتوان در کنار این عللِ کلی که همواره هم تکرار شده اند، عللی را هم برشمرد که تا اندازه‌ای «فنی تر» هستند و می‌توان امیدوار بود گوشی شنوا پیدا شود که دیر یا زود برای از میان برداشتن این موانع، آستینی بالا بزند.به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین دلایل برای اینکه چرا بهره وری شغلی در ایران پایین است.
چرا شهروندان برخی کشورها، کمتر کار می‌کنند و بیشتر پول در می‌آورند، حال آنکه شهروندان کشور‌های دیگر، مجبورند بیشتر کار کنند، اما در زندگی پیشرفت نمی‌کنند؟ کلید اصلی برای پاسخ به این پرسش، در «بهره وری» شغلی نهفته است.
«بهره وری» در اقتصاد و البته بسیاری حوزه‌های دیگر، به طور کلی به صورت نسبت میان «خروجی» به «ورودی» محاسبه می‌شود. به عبارت ساده تر، اینکه چقدر باید «خرج» شود تا مقدار مشخصی «دخل» ایجاد شود. مثلاً، اگر بخواهید یک رستوران راه اندازی کنید که ماهانه صد میلیون تومان درآمد داشته باشد، شاید مجبور باشید مثلاً ۲ میلیارد تومان سرمایه گذاری کنید.
در این شرایط و با توجه به آنچه در بالا گفته شد برخی از شاخص های توسعه یافتگی از جمله مساله شکاف طبقاتی و شاخص فلاکت در ایران در شرایط خوبی نیستند.
مدتی قبل، مرکز آمار ایران، چند ماه پیش در گزارشی که از وضع اقتصادی ایران در سال ۱۳۹۸، اعلام‌کرده شاخص فلاکت در اقتصاد ایران ظرف سه‌سال ۲۶درصد رشد داشته و از ۱۹.۳درصد در سال ۱۳۹۵ به ۴۵.۴ در سال ۱۳۹۸ رسیده است. شاخص فلاکت در ایران در سال ۹۵، ۱۹.۳درصد بوده؛ در سال ۹۶ به ۲۰.۳درصد و در سال ۹۷، به ۳۸.۹ رسیده است. بنابر این گزارش، در سال ۱۳۹۸، شاخص فلاکت در ایران، در فصل‌های مختلف، فرازونشیب داشته؛ یعنی در بهار پارسال به ۴۸.۴؛ در تابستان به ۵۳.۱؛ در پاییز به ۵۰.۶ و در زمستان به ۴۵.۴درصد رسیده است. شاخص فلاکت که از جمع نرخ‌های بیکاری و تورم به‌دست می‌آید، وضعیت اقتصادی و اجتماعی یک جامعه را نشان می‌دهد.
در خصوص شکاف طبقاتی، کمال اطهاری، کارشناس اقتصاد در خصوص افزایش شکاف طبقانی می گوید:در کشور‌های دارای الگوی رفاه توسعه‌بخشی، در قدم اول از رشد بالای اقتصادی و درآمد بهره‌مند شدند و پس از مدتی، دولت رفاه فراگیر را سامان دادند. در ژاپن تامین اجتماعی خاص خودش را داشت که تا دهه نود در همه کارگاه‌های بزرگ، کارگر‌ها استخدام مادام‌العمر بودند و به‌این‌ترتیب یک تضمین بالایی برای درآمد وجود داشت. در کشور‌های اروپایی هم ایتالیا و یونان و همچنین آمریکای لاتین از این منظر دچار بحران شدیدی هستند. از تامین اجتماعی و رفاه ملغمه درست کرده بودند و الگویشان کامل نبود. به همین خاطر موفق نشدند. در کشور‌هایی مثل ایران هم یک ملغمه‌ای بوده است.
این پژوهشگر توسعه بیان کرد: ایران از نمونه‌های بسیار بد در این زمینه است. با اینکه درآمد سرشار نفت هم داشته است. در ایران الگو‌هایی که پیش از انقلاب بود؛ به هم ریخته شد. چون بحث‌های تفکر توسعه‌ای در حوزه سیاسی حاکم نبود مثلا گفتند کارگران کرایه ندهند، بعد قوانین را دست‌کاری کردند و این را به یارانه‌های نقدی تقلیل دادند. اصلاً سیاست اجتماعی تدوین نشد. در برنامه چهارم کوشیده شد این سیاست اجتماعی تدوین شود که آن هم توسط دولت احمدی‌نژاد کنار گذاشته شد.
به گزارش اقتصادسرآمد، بر خلاف آنچه که شاید به نظر می رسد، کارگران در کشور‌های ثروتمند، کمتر از کارگران در کشور‌های فقیر کار می‌کنند. به عبارت ساده تر، ساعات کاری یک کارگر در کشور‌های ثروتمند، از ساعات کاری همتای او در کشور‌های فقیر در طول یک بازه زمانی مشخص، کمتر است.این نکته هم حائز اهمیت است که منظور از «کارگر»، کسی است که نیروی کار خود را در ازای دستمزد به «کارفرما» می‌فروشد. بر این اساس، یک برنامه نویس به همان اندازه یک کارگر کارخانه خودروسازی، در این تعریف می‌گنجد.
بهره وری شغلی در ایران، بر اساس گزارش‌های مشابه، در میان پایین‌ترین‌ها در منطقه است. اما این اتفاق چرا رخ می‌دهد؟اقتصاد ایران، اقتصادی به شدت بی ثبات است که تاثیر سیاست بر آن، تقریباً همواره منفی بوده است. نوسان بسیار زیاد نرخ ارز، تغییرات ناگهانی قوانین، نبود امنیت سرمایه گذاری و از همه مهم تر، از بین رفتن «سرمایه اجتماعی» (مثلاً در قالب کاهش اعتماد مردمی به کلیت حکمرانی)، همه و همه می‌توانند عواملی باشند که بازدهی شغلی در ایران را تحت الشعاع قرار می‌دهند.
با این همه، شاید بتوان در کنار این عللِ کلی که همواره هم تکرار شده اند، عللی را هم برشمرد که تا اندازه‌ای «فنی تر» هستند و می‌توان امیدوار بود گوشی شنوا پیدا شود که دیر یا زود برای از میان برداشتن این موانع، آستینی بالا بزند.به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین دلایل برای اینکه چرا بهره وری شغلی در ایران پایین است.
چرا شهروندان برخی کشورها، کمتر کار می‌کنند و بیشتر پول در می‌آورند، حال آنکه شهروندان کشور‌های دیگر، مجبورند بیشتر کار کنند، اما در زندگی پیشرفت نمی‌کنند؟ کلید اصلی برای پاسخ به این پرسش، در «بهره وری» شغلی نهفته است.
«بهره وری» در اقتصاد و البته بسیاری حوزه‌های دیگر، به طور کلی به صورت نسبت میان «خروجی» به «ورودی» محاسبه می‌شود. به عبارت ساده تر، اینکه چقدر باید «خرج» شود تا مقدار مشخصی «دخل» ایجاد شود. مثلاً، اگر بخواهید یک رستوران راه اندازی کنید که ماهانه صد میلیون تومان درآمد داشته باشد، شاید مجبور باشید مثلاً ۲ میلیارد تومان سرمایه گذاری کنید.
در این شرایط و با توجه به آنچه در بالا گفته شد برخی از شاخص های توسعه یافتگی از جمله مساله شکاف طبقاتی و شاخص فلاکت در ایران در شرایط خوبی نیستند.
مدتی قبل، مرکز آمار ایران، چند ماه پیش در گزارشی که از وضع اقتصادی ایران در سال ۱۳۹۸، اعلام‌کرده شاخص فلاکت در اقتصاد ایران ظرف سه‌سال ۲۶درصد رشد داشته و از ۱۹.۳درصد در سال ۱۳۹۵ به ۴۵.۴ در سال ۱۳۹۸ رسیده است. شاخص فلاکت در ایران در سال ۹۵، ۱۹.۳درصد بوده؛ در سال ۹۶ به ۲۰.۳درصد و در سال ۹۷، به ۳۸.۹ رسیده است. بنابر این گزارش، در سال ۱۳۹۸، شاخص فلاکت در ایران، در فصل‌های مختلف، فرازونشیب داشته؛ یعنی در بهار پارسال به ۴۸.۴؛ در تابستان به ۵۳.۱؛ در پاییز به ۵۰.۶ و در زمستان به ۴۵.۴درصد رسیده است. شاخص فلاکت که از جمع نرخ‌های بیکاری و تورم به‌دست می‌آید، وضعیت اقتصادی و اجتماعی یک جامعه را نشان می‌دهد.
در خصوص شکاف طبقاتی، کمال اطهاری، کارشناس اقتصاد در خصوص افزایش شکاف طبقانی می گوید:در کشور‌های دارای الگوی رفاه توسعه‌بخشی، در قدم اول از رشد بالای اقتصادی و درآمد بهره‌مند شدند و پس از مدتی، دولت رفاه فراگیر را سامان دادند. در ژاپن تامین اجتماعی خاص خودش را داشت که تا دهه نود در همه کارگاه‌های بزرگ، کارگر‌ها استخدام مادام‌العمر بودند و به‌این‌ترتیب یک تضمین بالایی برای درآمد وجود داشت. در کشور‌های اروپایی هم ایتالیا و یونان و همچنین آمریکای لاتین از این منظر دچار بحران شدیدی هستند. از تامین اجتماعی و رفاه ملغمه درست کرده بودند و الگویشان کامل نبود. به همین خاطر موفق نشدند. در کشور‌هایی مثل ایران هم یک ملغمه‌ای بوده است.
این پژوهشگر توسعه بیان کرد: ایران از نمونه‌های بسیار بد در این زمینه است. با اینکه درآمد سرشار نفت هم داشته است. در ایران الگو‌هایی که پیش از انقلاب بود؛ به هم ریخته شد. چون بحث‌های تفکر توسعه‌ای در حوزه سیاسی حاکم نبود مثلا گفتند کارگران کرایه ندهند، بعد قوانین را دست‌کاری کردند و این را به یارانه‌های نقدی تقلیل دادند. اصلاً سیاست اجتماعی تدوین نشد. در برنامه چهارم کوشیده شد این سیاست اجتماعی تدوین شود که آن هم توسط دولت احمدی‌نژاد کنار گذاشته شد.