گزارش «اقتصادسرآمد» ازانقراض ماهی های خاویاردر دریای خزر
«مرواریـد سیـاه» در آستـانه نابـودی
گروه اقتصاددریا- ماهیان خاویاری جزو ذخایر ژنتیکی دریای خزر و ثروت عمومی به شمار رفته و صید تجاری آن ممنوعیت دارد. خزر بزرگ ترین دریاچه جهان است که از مجموع 6400 کیلومتر نوار ساحلی آن، ۷۴۰ کیلومتر در حاشیه سه استان شمالی ایران و از جمله گلستان واقع شده است.حدود 116 گونه شناخته شده و 64 زیرگونه در این دریا زیست می‌کنند که از این مجموع حدود 17 گونه آن ارزش تجاری دارد. ماهیان خاویاری از خانواده تاس ماهیان ازجمله گونه های آبزی کم نظیری هستند که با توجه به قدمت آنها به عنوان فسیل های زنده شناخته می‌شوند.
به گزارش اقتصادسرآمد، دریای خزر ۱۲۰۰ کیلومتر طول و ۷ هزار کیلومتر خط ساحلی دارد و ماهیان خاویاری در این وسعت زیاد مهاجرت می‌کنند. موضوع مربوط به حفاظت و بازسازی ذخایر ماهیان خاویاری دریای خزر را نمی‌توان تنها به شکل استانی و یا در کشور ایران دنبال کرد، بلکه باید همه کشورهای حاشیه دریای خزر در آن سهیم باشند. ماهیان خاویاری برای رسیدن به سن بلوغ زمان طولانی را سپری می‌کنند، این زمان در گونه ازون برون حداقل ۵ تا ۷ سال و گونه فیل ماهی بالغ‌بر ۱۷ سال است. با توجه به این مسئله باید یک برنامه بلندمدت و استراتژیک برای احیای ذخایر دریای خزر تعریف کرد.
در این خصوص، مدیر امور ماهیان خاویاری استان گلستان می گوید: در سال ۱۹۸۸ میلادی، در دریای خزر ۳۰۰۰ تن خاویار و ۳۰ هزار تن گوشت ماهیان خاویاری صید شد و در بحبوحه همان سال‌ها، در ایران رکورد صید ۳۱۰ تن خاویار به ثبت رسید. در حال حاضر میزان صید ماهیان خاویاری مولد برای بازسازی ذخایر در ایران به شدت کاهش پیدا کرده به‌طوری‌که سال گذشته میزان صید به کمتر از یک تن رسیده است.سیدمصطفی عقیلی‌نژاد افزود: ظرفیت ماهیان خاویاری در دریای خزر مغفول باقیمانده است، برای استفاده از این ظرفیت نیاز است که نسبت به بازسازی ذخایر دریای خزر از طریق تکثیر مصنوعی و حفاظت از آنها، تلاش جدی‌تری داشته باشیم. تمامی کشورهای حاشیه دریای خزر باید گام‌های اساسی، در راستای حل این بحران بردارند. تقویت ذخایر ماهیان خاویاری قطعاً می‌تواند در رونق اقتصادی ساحل‌نشینان و کسانی که سالیان سال امرار معاش خود را از دریا دارند، نقش اساسی داشته باشد.وی با اشاره به اینکه خاویار خزری به‌خصوص خاویار ایران همواره مورد توجه تجار خاویار در دنیا بوده است، افزود: کیفیت خاویار خزری که با رشد طبیعی ماهیان خاویاری در دریا به دست می‌آید، قابل قیاس با خاویاری که در شرایط مصنوعی پرورش داده می‌شود، نیست. پرورش ماهیان خاویاری و تولید خاویار را به شکل مصنوعی رد نمی‌کنیم اما باید تمام تلاش ما این باشد که ذخایر دریا را تقویت و بهترین کیفیت خاویار دنیا را تولید کنیم.براساس آنچه که برخی از کارشناسان اعلام می کنند، تعدادی از گونه های ماهیان خاویاری در دریای خزر از بین رفته اند و اگر این روند ادامه داشته باشد، خیلی زود خزر خالی از ماهیان خاویاری می شود.دریای خزر در نقاط نزدیک به سواحل استان گلستان به دلیل آرام بودن آب و همچنین ارتباطی که با گرگانرود و قره سو دارد، یکی از مهم ترین زیستگاه ماهی خاویاری است که به دلیل ساختن سدها و کم شدن آب رودخانه ها، ماهیان خاویاری که رودکوچ هستند، نمی توانند در فصل تخم ریزی به رودخانه مهاجرت کنند.از سویی دیگر دام صیادان غیرمجاز همیشه در دریا پهن است و این گونه ماهیان که فسیل های زنده دریای خزر با بیش از ۲۵۰ میلیون سال قدمت هستند، اسیر این دام ها شده و با قیمت های چند ده میلیون تومان به فروش می رسند.بهره برداری از ماهیان خاویاری با حداکثر برداشت حدود ۲۷ هزار تن در سال ۱۹۸۷ میلادی به همراه ۳ هزار تن خاویار، امروزه به ذخیره بهره برداری با برآوردی حدود ۲۸۰ تن گوشت و ۲۰ تن خاویار رسیده است.در این خصو، در تصمیمی جدید از سوی کمیسیون حفاظت و بهره برداری بهینه از منابع زنده دریای خزر، صید تجاری ماهیان خاویاری برای سال ۲۰۲۱ ممنوع شد.مدیرکل دفتر امور صید و صیادی سازمان شیلات ایران با اعلام این مطلب گفت: در نشست مجازی اخیر این کمیسیون، نمایندگان پنج کشور ساحلی دریای خزر بار دیگر ممنوعیت صید تجاری ماهیان خاویاری را برای جلوگیری از انقراض این گونه ارزشمند آبزی به تصویب رساندند.مختار آخوندی افزود: ممنوعیت صید تجاری ماهیان خاویاری در دریای خزر از سال 2010 آغاز شده و قرار است کشورهای عضو کمیسیون حفاظت و بهره برداری بهینه از منابع زنده دریای خزر، آثار ممنوعیت صید این گونه ماهی را بررسی و نتایج را اعلام کنند.وی با بیان این که صید تجاری ماهیان خاویاری در دریای خزر بر اساس این تصمیم همچنان قاچاق محسوب می شود، اظهار داشت: نیروهای یگان حفاظت از منابع آبزیان سازمان شیلات و نیروهای دریایی و مرزبانی ناجا با متخلفان صید ماهیان خاویاری مطابق قانون برخورد می کنند.
به گزارش اقتصادسرآمد، دریای خزر ۱۲۰۰ کیلومتر طول و ۷ هزار کیلومتر خط ساحلی دارد و ماهیان خاویاری در این وسعت زیاد مهاجرت می‌کنند. موضوع مربوط به حفاظت و بازسازی ذخایر ماهیان خاویاری دریای خزر را نمی‌توان تنها به شکل استانی و یا در کشور ایران دنبال کرد، بلکه باید همه کشورهای حاشیه دریای خزر در آن سهیم باشند. ماهیان خاویاری برای رسیدن به سن بلوغ زمان طولانی را سپری می‌کنند، این زمان در گونه ازون برون حداقل ۵ تا ۷ سال و گونه فیل ماهی بالغ‌بر ۱۷ سال است. با توجه به این مسئله باید یک برنامه بلندمدت و استراتژیک برای احیای ذخایر دریای خزر تعریف کرد.
در این خصوص، مدیر امور ماهیان خاویاری استان گلستان می گوید: در سال ۱۹۸۸ میلادی، در دریای خزر ۳۰۰۰ تن خاویار و ۳۰ هزار تن گوشت ماهیان خاویاری صید شد و در بحبوحه همان سال‌ها، در ایران رکورد صید ۳۱۰ تن خاویار به ثبت رسید. در حال حاضر میزان صید ماهیان خاویاری مولد برای بازسازی ذخایر در ایران به شدت کاهش پیدا کرده به‌طوری‌که سال گذشته میزان صید به کمتر از یک تن رسیده است.سیدمصطفی عقیلی‌نژاد افزود: ظرفیت ماهیان خاویاری در دریای خزر مغفول باقیمانده است، برای استفاده از این ظرفیت نیاز است که نسبت به بازسازی ذخایر دریای خزر از طریق تکثیر مصنوعی و حفاظت از آنها، تلاش جدی‌تری داشته باشیم. تمامی کشورهای حاشیه دریای خزر باید گام‌های اساسی، در راستای حل این بحران بردارند. تقویت ذخایر ماهیان خاویاری قطعاً می‌تواند در رونق اقتصادی ساحل‌نشینان و کسانی که سالیان سال امرار معاش خود را از دریا دارند، نقش اساسی داشته باشد.وی با اشاره به اینکه خاویار خزری به‌خصوص خاویار ایران همواره مورد توجه تجار خاویار در دنیا بوده است، افزود: کیفیت خاویار خزری که با رشد طبیعی ماهیان خاویاری در دریا به دست می‌آید، قابل قیاس با خاویاری که در شرایط مصنوعی پرورش داده می‌شود، نیست. پرورش ماهیان خاویاری و تولید خاویار را به شکل مصنوعی رد نمی‌کنیم اما باید تمام تلاش ما این باشد که ذخایر دریا را تقویت و بهترین کیفیت خاویار دنیا را تولید کنیم.براساس آنچه که برخی از کارشناسان اعلام می کنند، تعدادی از گونه های ماهیان خاویاری در دریای خزر از بین رفته اند و اگر این روند ادامه داشته باشد، خیلی زود خزر خالی از ماهیان خاویاری می شود.دریای خزر در نقاط نزدیک به سواحل استان گلستان به دلیل آرام بودن آب و همچنین ارتباطی که با گرگانرود و قره سو دارد، یکی از مهم ترین زیستگاه ماهی خاویاری است که به دلیل ساختن سدها و کم شدن آب رودخانه ها، ماهیان خاویاری که رودکوچ هستند، نمی توانند در فصل تخم ریزی به رودخانه مهاجرت کنند.از سویی دیگر دام صیادان غیرمجاز همیشه در دریا پهن است و این گونه ماهیان که فسیل های زنده دریای خزر با بیش از ۲۵۰ میلیون سال قدمت هستند، اسیر این دام ها شده و با قیمت های چند ده میلیون تومان به فروش می رسند.بهره برداری از ماهیان خاویاری با حداکثر برداشت حدود ۲۷ هزار تن در سال ۱۹۸۷ میلادی به همراه ۳ هزار تن خاویار، امروزه به ذخیره بهره برداری با برآوردی حدود ۲۸۰ تن گوشت و ۲۰ تن خاویار رسیده است.در این خصو، در تصمیمی جدید از سوی کمیسیون حفاظت و بهره برداری بهینه از منابع زنده دریای خزر، صید تجاری ماهیان خاویاری برای سال ۲۰۲۱ ممنوع شد.مدیرکل دفتر امور صید و صیادی سازمان شیلات ایران با اعلام این مطلب گفت: در نشست مجازی اخیر این کمیسیون، نمایندگان پنج کشور ساحلی دریای خزر بار دیگر ممنوعیت صید تجاری ماهیان خاویاری را برای جلوگیری از انقراض این گونه ارزشمند آبزی به تصویب رساندند.مختار آخوندی افزود: ممنوعیت صید تجاری ماهیان خاویاری در دریای خزر از سال 2010 آغاز شده و قرار است کشورهای عضو کمیسیون حفاظت و بهره برداری بهینه از منابع زنده دریای خزر، آثار ممنوعیت صید این گونه ماهی را بررسی و نتایج را اعلام کنند.وی با بیان این که صید تجاری ماهیان خاویاری در دریای خزر بر اساس این تصمیم همچنان قاچاق محسوب می شود، اظهار داشت: نیروهای یگان حفاظت از منابع آبزیان سازمان شیلات و نیروهای دریایی و مرزبانی ناجا با متخلفان صید ماهیان خاویاری مطابق قانون برخورد می کنند.