ارزیابی اثرات دیداری نیروگاه بادی منجیل
مكان‌هاي بادخيز، غالباً در مناطق دورافتاده از شهرهاي نيازمند برق واقع شده‌اند. هرچند ممكن است زمين‌هاي مناسب و بادخيز در نزديكي مناطق شهری وجود داشته باشند، اما ترجیح مالکین به استفاده از آنها برای کاربردهای دیگر است.
همانطور که می‌دانیم تامین انرژی برق یکی از نیازهای ضروری و چالش‌های مهم در جوامع مختلف است و استفاده از از باد به‌عنوان يك منبع انرژي ناپایدار همواره مورد توجه بوده است. اما یکی از مسائل پیش‌رو در استفاده از این منبع انرژی، عدم وزش دائمی و عدم قابلیت ذخیره‌سازی آن در باطری است. با این وجود تاثیرات دیداری، به‌عنوان یکی از موضوعات مورد توجه در زمینه‌ی توربین‌های بادی است. مطالعات صورت‌گرفته نشان می‌دهد به‌طور کلی دو هدف اصلی برای ارزیابی چشم‌انداز و اثرات دیداری هر پدیده وجود دارد. یکی از آنها شناسایی اثرات توسعه بر چشم‌انداز دیداری منطقه و دیگری شناسایی این اثر بر شخصیت چشم‌انداز در منطقه است. به گزارش اقتصاد سرآمد ، جاوید زاد مهدی گفت : نتایج پژوهش علمی صورت‌گرفته در مزرعه بادی منطقه منجیل به‌عنوان یک بررسی موردی و همچنین استفاده از تجربیات کسب شده موارد مشابه جهانی، راهکارهایی به‌منظور پیشگیری، کنترل و کاهش اثرات منفی زیست‌محیطی نیروگاه‌های بادی ارائه می‌نماید. این کارشناس محیط زیست در ادامه افزود : هر آنچه به چشم انسان نازیبا به نظر رسد و این نازیبایی را تشدید کند منجر به ایجاد آلودگی دیداری می‌گردد؛ در خصوص اثرات دیداری نیروگاه بادی، و احساسی که از دیدن یک توربین یا مزرعه بادی به‌وجود می‌آید به چندین شاخص بستگی دارد، از جمله شاخص‌های فیزیکی مانند دورنمای اندازه و تعداد توربین‌ها، طراحی سازه، رنگ و اندازه پره‌ها و شاخص احساس فردی نسبت به یک پروژه بادی که به ویژگی‌های روان‌شناختی و شاخص‌های اجتماعی وابسته است.
بررسی اثرات دیداری و سایر اثرات زیست‌محیطی ساختارهای تکنولوژیکی یا صنایع بلند در یک چشم‌انداز امری جدید و نوپا نیست و شامل بررسی پارامترهای زیر است. ZVI(Zone Of Visual Influence) که عبارت است از منطقه یا ناحیه میدان دید فرضی (تئوریک) بر پایه اثرات دیداری که به‌وسیله کامپیوتر توسط کاربر از ناحیه میدان دید واقعی با موانع طبیعی، محاسبه می‌شود.
به همان میزان که آلودگی محیط‌زیست و آلودگی صوتی برای جامعه شهری مضر و خطرناک است، آلودگی دیداری نیز به همان اندازه و شاید بیشتر از آن خطرآفرین می‌باشد، چرا که آلودگی دیداری تاثیر مستقیمی بر آرامش روحی و روانی جامعه شهری دارد. به همین دلیل ضروریست کارشناسان انرژی‌های نو برای توسعه نیروگاه‌های بادی در هر منطقه باید تحت قوانین EIA (Environmental Impact Assessment)، که همان ارزیابی اثرات زیست محیطی نیروگاه‌های بادی است، اثرات دیداری این نیروگاه‌ها را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهند.
زادمهدی افزود : نتایج بررسی‌های به‌عمل آمده‌ی متعدد حاکی از وجود همبستگی آماری میان فراوانی انحرافات و ناهنجاری‌های رفتاری با انواع آلودگی‌های محیطی و دیداری با توجه به افزایش شهرنشینی، توسعه فن‌آوری و نیز رشد بدون برنامه و مدیریت یکپارچه وجود دارد و این پدیده روندی رو به رشدتر و تاثیرگذارتر به خود گرفته و باعث اثراتی از قبیل کاهش میزان کارایی افراد و نیز افزایش بیمارهای روحی و روانی شده است.
VIA(Visual Impact Assessment) که عبارت از ارزیابی دیداری که این پارامتر در خصوص توربین‌های بادی که از فاصله20 تا 25 کیلومتری در شرایط آب و هوایی ایده‌آل قابل دید است، بسیار حائز اهمیت است. هنگام تعیین سازه‌ها بادی، ارزیابی اثرات دیداری آنها برمیراث فرهنگی، مناطق تفریحی، مناطق حفاظت شده و دیگر سازه‌های حساس به لحاظ دیداری، مهم است که باید هنگام ساخت نیروگاه‌های بادی توجه ویژه به ارزیابی اثرات دیداری آنها گردد.
این کارشناس حوزه محیط زیست افزود : بهترین مکان‌های بادخیز ایران برای احداث نیروگاه بادی در مناطق کوهستانی و دامنه رشته کوه‌های البرز، زاگرس و ارتفاعات شرقی کشور قرار دارند. در این مطالعه نیروگاه بادی منجیل (استان گیلان) به‌عنوان مطالعه موردی در نظر گرفته شده است. شهر منجیل به‌علت وجود شرایط مناسب توپوگرافی و نزدیکی به دره سفیدرود و ارتفاعات اطراف از پتانسیل بالایی برای توسعه نیروگاه‌های بادی برخوردار است.زادمهدی گفت : به لحاظ صوتی، مشخصات جغرافیایی این نیروگاه به گونه‌ای است که جهت وزش باد از شهر منجیل به سمت نیروگاه می‌باشد، به همین دلیل صدای ایجاد شده توسط نیروگاه در شهر احساس نمی‌گردد. به لحاظ بصری رنگ و ظاهر توربین‌ها و پره‌های آن به‌شکلی است که به‌طور کامل قابل دید هستند؛ حتا در شب هم نورافکن‌ها تمام توربین‌ها را به‌طور آشکارا نشان می‌دهند.زاد مهدی در پایان گفت : مهمترین مسئله‌ای که از جنبه زیست‌محیطی مطرح است اثرات دیداری و منظر احداث نیروگاه می‌باشد چراکه این اثر می‌تواند به‌شدت ذهن افراد را درخصوص مسائل زیست‌محیطی تغییر دهد.
مهمترین مسئله اثرات دیداری بر روی گردشگران این منطقه در زمین‌های مرتفع به شعاع 10 کیلومتری نیروگاه بادی بررسی شده است که نتایج حاصله از ابعاد یکنواختی رنگ، بزرگی سازه، تکرار یک شکل و چرخش مداوم پره‌ها بیشترین اثرات دیداری را بدلیل نزدیک بودن توربین‌ها با شهرمنجیل و جاده داشته است که این مساله تاثیرات منفی بلندمدت برروی دید، ذهن و افکار ساکنین این شهر گذاشته است که این اثرات بواسطه طول عمر مفید توربین‌ها با انجام فرآیندهایی نظیر نورپردازی، رنگ‌آمیزی و ایجاد فضای سبز مناسب تماماً برگشت‌پذیر هستند.از اینرو در طراحی نیروگاه‌های بادی با درنظر گرفتن ویژگی‌های توپوگرافی نوع زمین، پوشش گیاهی، الگوی زیستگاهی و آسیب‌پذیری در برابر اختلال در زیباشناسی، ارزیابی اثرات دیداری هر پروژه باید بطور کامل و جامع در اختیار متخصصان فن و مشورت با مشاوران قانونی قرارگیرد تا طبق دستورالعمل‌های استاندارد با ارائه بهترین تکنیک‌ها انجام گیرد.