چرا قبض برق تابستان امسال نجومی شد؟
آزادسازی بی سر و صدای تعرفه برق خانگی
گروه انرژی - قبضهای برق نجومی پس از بحران مکرر قطعی برق در کشور، صدای اعتراض مشترکان را درآورده. افزایش تا ده برابری قیمت برق خانگی به چه معناست و آیا دولت بی سروصدا به سمت آزادسازی قیمت برق حرکت کرده؟
به گزارش اقتصادسرآمد، در روزهای گذشته بدون اعلام رسمی، قبضهای برقی به در خانهها فرستاده شده که قیمت درج شده در آن به شکل عجیبی متفاوت از قیمت قبوض قبلی است. طبق بررسیهای میدانی رویداد در کلان شهرها افزایش قبض برق تا ده برابر میرسد و در شهرهایی به جز کلان شهرها قیمتهای درج شده در قبضهای برق دو تا ۵ برابر بیشتر از مدت مشابه سال گذشته شده است. گرچه مسئولان یکی از دلایل افزایش قیمت قبض برق را رشد مصرف برق در تابستان میدانند اما نگاهی به تفاوت قیمتها و مقایسه آن با تابستان سال گذشته نشان میدهد، حجم افزایش قیمت برق بسیار بیشتر از حجم افزایش مصرف برق در تابستان است.
جزئیات افزایش قیمت برق خانگی 1400
یکی از ساکنان منطقه ۱۱ تهران در گفتگو با رویداد۲۴ از افزایش چندبرابری قبض برق خانهاش خبر داده و میگوید: «پارسال همین موقع قبض برقی که برای خانهام ارسال شد، ۸۰ هزار تومان بود. در دوره دو ماهه قبلی قیمت قبض به ۲۱۸ هزارتومان رسیده بود اما در آخرین دوره قیمت برق مصرفی خانهام ۵۱۲ هزار تومان محاسبه شده است.»
ساکنان مناطق مختلف تهران روایتهای مشابهی از دریافت قبض برق نجومی مطرح کردهاند. این روایتها به فضای مجازی هم رسیدهاند. یک شهروند تهرانی در این باره در توییتر نوشته: «قبض برق برای ما ۹۸۰ هزار تومان اومده. بالاترین مبلغی که قبلا داشتیم ۳۷۰ هزار تومان بود.» شهروند دیگری میگوید: «قبض برق قبلی ما ۷۳ هزار تومان بود، امروز قبض جدید ۶۴۵ هزار تومان آمده. فکر کنم پول واکسن هم کشیدن رو قبض برق.»
یکی دیگر از شهروندهای تهران نیز در این باره در فضای مجازی نوشته: «ماه پیش حدود ۳۰۰ هزار تومان قبض برق اومد. این دفعه دیدم ۱.۵ میلیون تومان است. یعنی مصرف ما بدون اینکه خودمون خبر داشته باشیم، ۵ برابر شده؟»یکی از ساکنان شهر اهواز میگوید: «قبوض برق مشترکان بسیار عادی در خوزستان از ۱۵۰ تا ۲۵۰ هزار تومان یه دفعه حول یک میلیون تومان شده است؛ چند نفر از جمله ما درخواست بازدید کنتور برق دادیم ولی گفتن کنتور مشکلی ندارد.»درحالی که چنین گزارشهایی از نقاط مختلف کشور درباره قبوض برق موجود است، توانیر علت افزایش مبالغ قبض برق را جریمههای پرمصرفی اعلام کرده است. عبدالامیر یاقوتی، مدیرکل مدیریت مصرف و امور مشترکان توانیرگفته است: «افرادی که الگوی مصرف را رعایت نکنند ۱۶ درصد به تعرفه آنها افزوده خواهد شد.»
قیمت برق در ایران آزاد میشود؟
این درحالی است که باتوجه به شدت و حدت گرما در مناطق مختلف کشور، طبیعتا نمیتوان الگوی مشترکی را برای تعیین مصرف استاندارد تعیین کرد اما توانیر چنین کاری انجام داده بدون اینکه توجه کند ساکنان مناطق جنوب در گرمای بالای ۴۰ درجه چطور از کولر و برق کمتری استفاده کنند.اما فارغ از این موضوع میزان قبضهای ارسالی آخرین دوره برای مشترکان، حتی بسیار بیشتر از تعرفه تعیینی توانیر برای پرمصرفهاست. درحالی که توانیر اعلام کرده برای پرمصرفها ۱۶ درصد تعرفه بالاتر میرود، میزان افزایش قیمت برق برای عمده خانهها تا ۷۰۰ درصد هم رشد داشته است.
حسین افضلی، مدیرعامل شرکت برق منطقهای مازندارن در گفتگو با رویداد۲۴ مهمترین دلیل افزایش قیمت برق را تغییر فرمول محاسبه مبتنی بر الگوی مصرف میداند و توضیح میدهد: «هر سال بر اساس مصوبه هیات وزیران در ابتدای اردیبهشت ماه هفت درصد قیمت برق افزایش پیدا میکند و برای مشترکان پرمصرف که ۱۴ درصد مشترکان را تشکیل میدهند، ۱۶ درصد به مبلغ برق آنها اضافه میشود یعنی در کل به رقم صورتحساب مشترکان پرمصرف ۳۳ درصد اضافه میشود.»اما طبق همین قانون از ۳۰ میلیون مشترکین خانگی، ۸۰۰ هزار نفر مشترک پرمصرف هستند اما اکنون شاهد افزایش قیمت قبض برق برای عموم مردم هستیم آن هم نه در حد ۱۶ تا ۳۳ درصد بلکه خانوادهها با افزایش تا ده برابری قیمت برق مواجه شدند.این مقام مسئول آزادسازی قیمت برق و گران شدن برق را به عنوان یک راهکار مناسب مطرح میکند تا صنعت برق در ایران توسعه یابد.اما در مقابل کارشناسان معتقدند آزادسازی قیمت انرژی که در دهههای اخیر توسط دولتها هم در مورد بنزین و حالا هم درمورد برق اعمال شده، یک سیاست ضدمردمی و ضدمعیشتی است، چراکه منابع انرژی در ایران دارایی عمومی محسوب میشود و این حق همه است که از آن به شکل ارزانی بهرهمند شوند.
احسان سلطانی، پژوهشگر اقتصادی، گرانی قبض برق را یک راهکار دولت برای کسب درآمد و پوشش کسری بودجه میداند و میگوید: «برای بهینه سازی مصرف انرژی در ایران باید ببینیم سیاستگذاری در جهت تامین منافع چه کسانی است. اگر بپذیریم که برق را گران کردهاند که مصرف کم شود، پس چرا نحوه محاسبه قیمت برق غیرخانگی تغییری نکرده است؟ قیمت ورق فولاد گرم با بیش از ۱۰ برابر افزایش به ۲۳۳۲۴۳ ریال در هر کیلوگرم در مرداد ماه ۱۴۰۰ صعود کرد که ۲.۵ برابر زمان مشابه در سال ۱۳۹۹ است. همچنین قیمت ورق فولاد در دو دوره تحریمها (۱۳۸۸ تا مرداد ۱۴۰۰) ۴۵ برابر شده است. این را در نظر بگیرید که صنعت فولاد هم از رانت انرژی برق و هم آب برخوردار است. خب چرا تعرفه مصرف برق این صنعت با توجه به افزایش چندبرابری سودش تغییر نکرده است؟ چرا از جیب آب رفته مردم باید هزینه گرانی برق و ادعا «بهینه سازی مصرف برق» پرداخت شود؟»
به گفته سلطانی عامل دیگری که در تابستان امسال به شدت در تعیین قبض برق و پولهای دریافتی دیگر از مردم، تعیین کننده بوده این است که برجام فعلا به بودجه امسال نرسیده و دولت با کسری بودجه بالایی روبه رو است. به همین دلیل راههای مختلفی برای پوشش این کسری درنظر گرفته که یکی از آنها هم گرانی قبضها و به نوعی آزادسازی قیمت برق آن هم بی سروصداست. اعتراضات گرانی بنزین هم این واهمه را ایجاد کرده و مسئولان تصمیم گرفتهاند بدون سروصدای رسانهای و اعلام عمومی قیمت انرژی را گران کرده و طوری تدریجی و در سکوت آن را پیش ببرند که از اعتراضات مردمی جلوگیری کنند. اما آنچه مشخص است، دست کردن در جیب و دارایی مردم برای کسب درآمد، تامین کسری بودجه و تامین منافع صاحبان بنگاههای صنعتی و خصولتیهاست.