بخش خصوصی، حلقه مفقوده انرژی در ایران« اقتصادسرآمد» بررسی می کند
غفلت وزارت نفت از بهینهسازی مصرف انرژی
گروه نفت و انرژی - تعریف طرحهای بهینهسازی انرژی یکی از ظرفیتهای مغفول کشور است که میتواند علاوه بر صرفهجویی در مصرف گاز، تهدید مصرف بالای انرژی در کشور را به فرصتهای اقتصادی و اشتغالزایی تبدیل کند. همواره نزدیک شدن به فصل سرما و افزایش مصرف خانگی گاز طبیعی در کشور همراه با پیامهای رسانهای معتددی در زمینه صرفهجویی در مصرف انرژی است. هرچند فرهنگسازی در این زمنیه اهمیت بسیار بالایی دارد، ولی باید توجه داشت اتکا به این بحث کافی نیست و با توجه به مصرف روزافزون انرژی در کشور به کار بستن شیوههای بهروز و متنوع بهینهسازی مصرف انرژی ضروری به نظر میرسد.
به گزارش اقتصادسرآمد، براساس سند تراز تولید و مصرف گاز طبیعی تا افق ۱۴۲۰ که به تصویب شورای عالی انرژی رسیده و ابلاغ شده است، تراز منفی گاز کشور در تمامی سالهای دولت سیزدهم به وقوع خواهد پیوست و بدین صورت میزان تقاضا برای گاز از میزان تولید گاز در کشور پیشی خواهد گرفت. سال گذشته کسری تراز گازی به ۱۶۰ میلیون متر مکعب در روز هم رسید و به گفته جواد اوجی احتمال کسری ۲۰۰ میلیون متر مکعبی گاز برای زمستان امسال وجود دارد. هرچند سیاستهای عدم توسعه و سرمایهگذاری در میادین گازی هم از دلایل اصلی ایجاد این ناترازی است ولی از نقش بهینه نبودن مصرف گاز در کشور هم نباید چشمپوشی کرد. در واقع چنانچه حتی برنامههای افزایش تولید و واردات گاز از کشورهای همسایه با موفقیت انجام شود، ولی مصرف گاز همچنان غیربهینه باقی بماند، تأثیرات آن کوتاه مدت خواهد بود.
یکی از شاخصهایی که به منظور سنجش بهرهوری انرژی مورد استفاده قرار میگیرد شاخص شدت مصرف انرژی است. میزان انرژی مورد نیاز برای تولید یک واحد از تولید ناخالص ملی هر کشور، شدت انرژی نام دارد. بسیاری از کارشناسان شاخص شدت انرژی را یک معیار به منظور برآورد کارآمدی نظام اقتصادی تلقی میکنند، زیرا شدت انرژی بالا برای یک اقتصاد بیانگر میزان مصرف انرژی زیاد برای تولید است فلذا این مسئله میتواند میزان کارآمدی یک نظام اقتصادی را تعیین کند.
بخش خصوصی حلقه مفقوده انرژی در ایران
در همین راستا نصرتالله سیفی، مدیرعامل اسبق شرکت بهینهسازی مصرف سوخت با اشاره به تعریف پروژه بهینهسازی انرژی موتورخانهها به روزنامه اقتصادسرآمد، گفت: «در طرح اصلاح موتورخانهها برآورد ما این بود که حدود ۶ میلیارد متر مکعب در مصرف گاز صرفهجویی شود. کل صادرات سالانه گاز ایران به ترکیه حدود ۱۰ میلیارد متر مکعب است، لذا عدد ۶ میلیارد متر مکعب رقم قابل توجهی است. در این راستا میتوان بستری را فراهم کرد که شرکتهای خصوصی در صورت سرمایهگذاری در طرحهای بهینهسازی بتوانند گاز مازاد را از طریق شبکه گازرسانی ایران به کشورهای مختلف صادر کنند.
درآمد قطرهچکانی بخش خصوصی از انرژی
او افزود: طبیعتاً بخش خصوصی هم از بحث استقبال خواهد کرد زیرا اگر گاز مازاد را در داخل کشور بفروشد، چون قیمتها یارانهای است، درآمد بخش خصوصی قطرهچکانی خواهد بود و دوره بازگشت سرمایه طولانی شده به طوری که طرح را از توجیه ساقط میکند، ولی در صورت ایجاد ظرفیت صادراتی درآمدزایی بخش خصوصی با فروش ارزی گاز به قیمت منطقهای افزایش چشمگیری یافته و پروژههای بهینهسازی اقتصادی میشوند. البته برای اجرای این راهکار یک سری زیرساختهای حقوقی و قراردادی نیاز است که باید وزارت نفت و شرکت ملی گاز برای ایجاد آنها اقدام کنند.»
سیفی تصریح کرد: همچنین یکی از مزایای مهم تعریف پروژههای بهینهسازی پتانسیل اشتغالزایی بالای آن است در واقع به اندازه هر وسیله گازی در بخش خانگی و اداری میتوان یک پروژه بهینهسازی تعریف کرد که بدین ترتیب برای تعداد زیادی از مهندسان و تکنسینها اشتغالزایی میشود.
اقتصاد گفته میشود قیمت کالا بهترین سیگنال برای تنظیم مصرف آن است. تعرفهگذاری پلکانی به معنای بهرهمندی هرکس از یارانه انرژی با توجه به سطح مصرف و دهکهای اجتماعی وی میباشد. این راهکار برای اولین بار در تابستان امسال برای صنعت برق به کار گرفته شد.
غفلت وزارت نفت از توجه به بحث بهینهسازی مصرف انرژی
به طور قطع هرکدام از موارد بالا نیازمند بررسی دقیق و ارائه نظر کارشناسان است، ولی آنچه مسلم است وزارت نفت نباید از توجه به بحث بهینهسازی مصرف انرژی غفلت کند و برنامههای خود را با لحاظ کردن کوتاهمدت و بلندمدت بودن آنها به کار گیرد تا از به وجود آمدن بحران انرژی در پی منفی شدن تراز گازی کشور جلوگیری کند.
مشکلات و چالشهای موجود بر سر راه افزایش ظرفیت تولید انرژی، خصوصا انرژی الکتریکی و افزایش روزافزون تقاضا برای انرژی الکتریکی موجب شده است که کشورهای مختلف دنیا در پی راهکارهایی مناسب برای بهینهسازی مصرف انرژی و مدیریت سمت تقاضا باشند. ارزیابیها نشان میدهد حدود ۲۰ درصد از کل مصرف انرژی در دنیا مربوط به دستگاههای سرمایشی است. مطابق با ارزیابیها این میزان در ایران بالاتر است و در زمان اوج بار بیش از ۲۲هزار مگاوات از مصرف برق مربوط به دستگاههای سرمایشی است که ۴ تا ۵ هزار مگاوات آن در دستگاههای دولتی و سازمانهای عمومی مصرف میشود. در همین راستا چندی پیش وزیر نیرو در راستای مدیریت مصرف صحیح انرژی، اعلام کرد که یک میلیون کولر گازی باید تعویض شود که موجب صرفهجویی ۲ میلیارد مترمکعبی گاز خواهد شد. در این گزارش علاوه بر بررسی این طرح برخی راهکارها برای کاهش مصرف این وسایل که میتواند از هدررفت انرژی جلوگیری کند، پیشنهاد شده است.