بررسی« اقتصاد سرآمد» ازتزریق جان دوباره به کالبد صنعت نفت
شوک بخش خصوصی بر صنعت نفت
گروه نفت و انرژی - اگرچه جذب سرمایه در صنعت نفت بهدلیل تحریمهای طولانی، کاری سخت به نظر میرسد، اما امید به رفع تحریمها و جدیت و خوشبینی مدیریت جدید صنعت نفت میتواند دورانی نو را برای صنعت نفت رقم بزند و جان تازهای به این صنعت ببخشد. رکود و توقف سرمایهگذاری در بخشهای مختلف صنعت نفت بهویژه بخشهای بالادستی، اکنون مهمترین و بزرگترین چالش این صنعت بهشمار میآید که زمینه ظهور و بروز دیگر چالشها نظیر کمبود سوخت در فصلهای مختلف را ایجاد کرده است. تحریمهای اقتصادی اگرچه در نگاه نخست، زمینه حذف بشکههای نفت ایران از بازارهای جهانی و کوتاه شدن دست اقتصاد ایران از دلارهای نفتی را سبب شد، اما واقعیت این است که صنعت نفت در یک دهه گذشته، آسیبهای بهمراتب بزرگتر و نگرانکنندهتری را متحمل شده که آثار و نشانههای آن بهتدریج در مقدار تولید و عرضه نفت و گاز مشخص میشود و تا سالها هزینه آن باید پرداخت شود.
به گزارش اقتصادسرآمد، در طول یک دهه گذشته و بر مبنای برنامهریزیهای توسعهای و راهبردی، باید حدود ۲۰۰ میلیارد دلار در صنعت نفت سرمایهگذاری میشد. این مقدار سرمایهگذاری عموماً با هدف نگهداشت صنعت نفت ایران در چرخه رقابتی تولید و عرضه جهانی نفت و گاز، همچنین تأمین نیاز داخلی و توسعه و نوسازی طرحهای پاییندستی صنعت نفت و گاز و اصلاح سازوکارهای عرضه، توزیع و مصرف انرژی در کشور باید انجام میشد که با بررسیهای انجام شده در خوشبینانهترین حالت تنها ۱۰ تا ۲۰ درصد در یک بازه زمانی ۱۰ ساله آن هم در بخشهای اولویتدار محقق شده است، بنابراین ایران در شرایط رقابتی مناسبی با دیگر رقیبان در سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و غیر اوپک قرار ندارد.از سوی دیگر سرمایهگذاری نکردن در بخشهای بالادستی، مقدار تولید نفت و گاز را دچار رکود کرده، بهگونهای که در حوزه مصرف داخلی گاز و با لحاظ رشد مصرف بیرویه، در فصل زمستان ایران با کمبود عرضه گاز در بخشهای خانگی، صنعتی و نیروگاهی روبهروست. این نبود سرمایهگذاری بهطور ویژه طرحهای اصلاحی برای نحوه عرضه، توزیع و مهمتر از همه مصرف را با مشکل روبهرو کرده، بهگونهای که آهنگ مصرف حاملهای سوخت در کشور با شدت و حدت بیشتری نسبت به گذشته در حال افزایش است. رکود سرمایهگذاری، صنعت نفت را با چالشهای دیگری بهویژه در بخش فنی و مهندسی، همچنین مدیریت طرحهای توسعهای روبهرو کرده است.
سرمایه گذاری بخش خصوصی شوک
بر صنعت نفت
علیرضا اقبالی کارشناس اقتصاد صنعت نفت ایران سرمایه گذاری بخش خصوصی را دارای شوک نفتی بر صنعت نفت دانست و به روزنامه اقتصادسرآمد، گفت: سرمایهگذاری در صنعت نفت همواره با انتقال فناوری و الگوهای بهروز و کارآمد مدیریتی همراه است، بنابراین صنعت نفت ایران افزون بر کمبود و رکود سرمایه و منابع مالی با رسوب توانمندیهای فنی و مهندسی بهویژه در بخشهای بالادستی و مهندسی مخازن هم مواجه است.
تزریق جان دوباره به کالبد صنعت نفت
وی با بیان این مهم که، بزرگترین خطر برای ایران، کاهش تولید نفت و گاز و در خوشبینانهترین شرایط تولید در سطح کنونی است که با توجه به روند رو به افزایش مصرف در داخل، ایران توان و ظرفیت صادراتی خود را در سالهای نهچندان دور از دست خواهد داد، افزود: مسئله روز ایران عدم توازن در تولید و مصرف گاز طبیعی است که کشور و وزارت نفت را در ماههای آینده با مشکل مواجه خواهد کرد. این عدم توازن ناشی از مصرف بیرویه گاز در کشور از یک سو و از سوی دیگر عدم افزایش تولید گاز است که در سالهای آینده به نحو گستردهتری با کاهش فشار در استخراج گاز از میدان پارس جنوبی خود را نشان میدهد.
جذب سرمایه در صنعت نفت بهدلیل تحریمهای طولانی، کاری سخت
اقبالی تاکید داشت: اگرچه جذب سرمایه در صنعت نفت بهدلیل تحریمهای طولانی، کاری سخت به نظر میرسد، اما امید به رفع تحریمها و جدیت و خوشبینی مدیریت جدید صنعت نفت میتواند دوران نوینی را برای صنعت نفت رقم بزند و جان تازهای را به این صنعت ببخشد. آنچه در این مهم تعیینکننده است، حمایت دولت و حاکمیت از صنعت نفت و فراهم کردن زمینههای سیاسی، اقتصادی و فنی برای توسعه این صنعت است که نقش پیشران توسعهای برای کشور دارد.در چنین شرایطی، مدیریت جدید صنعت نفت در دولت سیزدهم، افزایش تولید نفت و گاز را با محوریت جذب سرمایهگذاریهای جدید در صنعت در اولویت قرار داده و در حال زمینهسازی برای جذب سرمایهگذاریهای خارجی و داخلی برای توسعه طرحهای نفت و گاز و جبران عقبماندگیهاست. بر این اساس مجموعهای از الگوهای قراردادی متنوع در دستور کار قرار دارد که به گفته وزیر نفت، تهاتر نفت و میعانات گازی با کالا و سرمایهگذاری از جمله این طرحها است.تعریف و ابلاغ زیرساختهای قانونی، امکان سرمایهگذاری بخش خصوصی در توسعه شبکه گازرسانی به صنایع، شهرها و روستاها را در کشور ایجاد کرده است، به پشتوانه قوانین مصوب و ابلاغی دولت و مجلس شورای اسلامی، شرکت ملی گاز ایران توانسته است با مشارکت بخش خصوصی در طرحهای خطوط، تاسیسات انتقال گاز و توسعه شبکه گازرسانی و بهرهگیری از گاز طبیعی به جای انواع فرآوردههای نفتی، در آزادسازی مصرف سوخت مایع و افزایش صادرات گاز موفق عمل کند. به بهرهگیری از مدل جدید سرمایهگذاری در صنعت گاز با هدف استفاده از گاز طبیعی به جای فرآوردههای نفتی از چند سال گذشته تاکنون، با سرمایهگذاری حدود ۴ میلیارد دلاری در پروژههای گازرسانی شهری و روستایی و در ازای آن صادرات سوخت مایع، حدود ۹ میلیارد دلار صرفهجویی ارزی در بخش گاز محقق شده است، ضمن آنکه با مشارکت بخش خصوصی در احداث خطوط لوله و تاسیسات انتقال گاز، صادرات گاز به عراق از دو نقطه نفتشهر و شلمچه، درآمد ارزی قابل توجهی به همراه داشته است.