چرا چین به دنبال خرید نفتِ ارزان قیمت از ایران است « اقتصاد سرآمد» بررسی می کند
ناروی چینیها به ایران در جهان پسانفت
گروه نفت و انرژی - صنعت نفت دهههای آخر عمر خود را میگذراند و هر چند پیش بینی میشود تقاضای جهانی برای نفت تا مدتی صعودی باشد، کشورهای نفتی باید به دنبال شیوههایی جدید برای تبدیل طلای سیاه به پول باشند. پولسازترینِ این حوزه ها، ایجاد «پتروپالایشگاه ها» است. بررسیها نشان میدهند که کشورهایی مانند عربستان و حتی چین در این زمینه پیش افتاده اند و ایران با وجود ذخایر گسترده نفت، سرمایه کافی برای اجرای این طرحها را در اختیار ندارد. به دنبال بروز شوک در بخش انرژی جهان، قیمت نفت به کانال ۸۰ دلاری وارد شده و حالا بسیاری از موسسات پیش بینی اقتصادی میگویند که نه فقط قیمتهای بالاتری هم قابل حصول هستند، که تقاضا برای نفت هم ممکن است بر خلاف پیش بینیهای قبلی، تا مدتها صعودی باشد.
به گزارش اقتصادسرآمد، با این همه، ظاهراً اقتصادهای نفتی در جهان خود را برای جهان «پسا-نفت» هم آماده میکنند. مثلاً، عربستان سعودی، یکی از بزرگترین دارندگان ذخایر نفت و یکی از سه تولیدکننده بزرگ این محصول در جهان، وعده داده که تا سال ۲۰۳۰ میلادی اقتصادش را به یک اقتصاد غیرنفتی بدل خواهد کرد. از آن سو، قطر، رقیب دیرینه ایران در میدان گازی «پارس جنوبی» (یا به قول قطری ها، میدان «گنبد شمالی»)، مدتی است که از «اوپک» خارج شده تا تمام تمرکزش را بر روی تولید و صادرات «گاز طبیعی» بگذارد.
از سویی دیگر، مسابقه پرسرعتِ کنار گذاشتن بنزین به عنوان سوخت خودرو در فاصله سالهای ۲۰۳۰ تا ۲۰۴۰ میلادی، بیش از پیش نفت را به کالایی مربوط به گذشته تبدیل خواهد کرد. بر همین اساس، کشورهایی مانند چین، بریتانیا، آلمان، فرانسه و حتی برزیل، اعلام کردهاند که در فاصله سالهای مورد اشاره، تولید هر نوع خودروی بنزینی را متوقف و ممنوع میکنند. به این ترتیب، ً نفت روز به روز اهمیت خود را از دست میدهد و این یعنی یک زنگ خطر برای کشورهایی که اقتصادشان به نفت وابسته است. با این حال، ظاهرا ایران هم پیام پایان عصر نفت را دریافت کرده و از آنجا که تحریمکردنِ صادرات نفت چندان دشوار نیست و چشم انداز روشنی هم برای پایان تحریمها متصور نیست، برنامه ریزی برای کنارگذاشتن خام فروشی نفت در ایران هم شروع شده است.
کارت جدید برای کشورهای نفتی، پتروپالایشگاهها
مهدی حاتمی کارشناس صنعت نفت کشورمان در اینباره به خبرنگار روزنامه اقتصادسرآمد، یادآور شد: اما همه کشورهای نفتی این را میدانند که نباید مزیت طلای سیاهی را که زیر خاک شان و در سواحل شان موجود است، به این راحتی رها کنند. در واقع، برنامه کنار گذاشتن تدریجیِ نفت در اقتصادهای نفتی، باید دست کم از یک مرحله دیگر هم عبور کند که ممکن است دههها طول بکشد. «پتروپالایشگاهها» نسل جدیدی از «پالایشگاهها» محسوب میشوند که بر تجمیع مجتمعهای پالایش و پتروشیمی تاکید دارند. به عبارت ساده، در مجتمعهای پتروپالایشگاهی هدف تنها تولید بنزین، نفت و گاز نیست بلکه در کنار تولید این محصولات، تامین خوراک مورد نیاز مجتمعهای پلیمری و شیمیایی هم انجام میشود.
سد سرمایه گذاری و باز هم داستان تحریمها
وی معتقد است: با این همه، احداث «پتروپالایشگاه» یک مشکل اساسی دارد و آن هم هزینه بسیار بالایِ مورد نیاز برای ساخت این سازههای فنی و پیچیده است. بررسی مشخصات پنج مجتمع پتروپالایش در حال ساخت در چین و عربستان نشان میدهد مجموع ظرفیت اسمی این مجتمعهای پتروپالایشی ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه در روز و سرمایهگذاری مورد نیاز برای اجرایی شدن این طرحها حدود ۶۹ میلیارد و ۸۵۰ میلیون دلار است.
چرا چین به دنبال خرید نفتِ ارزان قیمت
از ایران است
حاتمی گفت که بررسیها نشان میدهند که چین با ظرفیت پالایشی ۱۶ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۹ میلادی، در واقع همین حالا هم بزرگترین تولیدکننده محصولات پتروپالایشی در جهان است. دو شرکت «پتروچاینا» و «ساینوپک»، عمده عملیات پالایش را در این کشور بر عهده دارند و در مجموع، بزرگترین سهم از سبد محصولات پتروپالایشی را در جهان به خود اختصاص میدهند.
بر اساس گزارشات شاید عجیب نباشد که عربستان سعودی، یکی از رقبای منطقهای ایران، از مدتها پیش برای احداث پتروپالایشگاهها آستین بالا زده باشد چرا که عربها با همراهی غرب در صنعت نفت به دستاوردهای بزرگی دست یافتهاند. سعودیها اکنون ۹ پتروپالایشگاه با مجموع ظرفیت ۲.۹ میلیون بشکه در روز دارند. شرکت «آرامکو «به صورت انحصاری ۶ پالایشگاه از این تعداد را در اختیار دارد و بقیه به صورت سرمایه گذاری مشترک با شرکتهای دیگر هستند. همزمان، پارک پتروپالایشی «آرامکو-سابیک» به ارزش ۲۰ میلیارد دلار، پارک پتروپالایشی «رابغ» به ارزش ۱۸ میلیارد دلار و پارک پتروپالایشی «الجبیل» به ارزش ۱۰ میلیارد دلار برخی از سرمایهگذاریهای عربستان برای توسعه ظرفیت پتروپالایشی و تکمیل زنجیره ارزش در این کشور هستند که نشان میدهند ایران این بار هم در حال باختن قافیه به کشورهای همسایه است.
این در حالی است که دست کم هند و چین، هر دو واردکننده نفت هستند و به این ترتیب، میتوان حدس زد که چرا چینیها (در قرارداد موسوم به ۲۵ ساله با ایران) به دنبال خرید نفتِ ارزان قیمت از ایران هستند. در واقع، نفت ارزانِ ایران که با تخفیف بالا به چین فروخته میشود، قرار است در پالایشگاههای این کشور به کالاهای بسیار گران قیمتِ پتروشیمیایی بدل شود و دوباره صادر شود.