راهکارهای بحران آب کشور در کوتاه‌مدت
ادامه از صفحه اول
طرح‌های پرهزینه و غیرقابل درک انتقال آب از مرکز کشور به خلیج‌فارس انتقال و انتقال آب بین بخشی هستیم.
۱-کدام عقل سلیم طرح انتقال آب از شهر بهبهان شمال خوزستان به شهرهای ساحلی را می‌تواند توجیه کند. طرح انتقال آب از سد کوثر بهبهان تا حاشیه خلیج‌فارس از بندر دیلم تا بندرلنگه بندر طاهری به طول ۳۱۷ کیلومتر و مابقی از طریق خط انتقال محرم. درهمان زمان پیشنهاد دادیم به‌جای انتقال این‌گونه طرح‌ها چرا از روش‌های آب‌شیرین‌کن درهمان مناطق ساحلی استفاده نمی‌کنیم که گوش شنوایی نبود درحالی‌که می‌توانیم با یک‌هزارم هزینه این طرح‌ها تمام شهرهای ساحلی حتی استان‌های هم‌جوار را با بهترین کیفیت تأمین آب نماییم منافع چه کسانی در اجرای چنین طرح‌های پرهزینه خسارت‌بار و ویران‌کننده انتقال آب به شهرهای ساحلی است؟ منافع کدام مشاوران در طراحی و تائید این طرح‌هاست؟.
۲ -طرح انتقال آب غدیر از شمال خوزستان (سد دز اندیمشک) به مناطق جنوبی خوزستان در جوار دریا ورود خروشان اروند اشتباه بزرگ و مهلک که تداوم مشکلات آبی خوزستان و بخصوص مناطق کشاورزی شمال خوزستان را در معرض تهدید قرار خواهد داد. مشکلاتی که آژیر هشدار آن نیز هم‌اکنون به صدا درآمده. حال به‌جای طرح‌های این‌گونه با نصب چند آب‌شیرین‌کن در جوار دریا و رودخانه خروشان اروند مشکل آب شرب مردم شهرهای آبادان، خرمشهر، سوسنگرد و حتی کشاورزی آنان را به‌راحتی حل می‌کنیم چرا از طرح‌های ملانصرالدینی مشاوران و پیمانکاران که تعارض منافع در آن مشهود است جلوگیری نمی‌شود تا خسارات بیشتر به منابع آبی و اعتماد مردم وارد نگردد.
۳ -طرح انتقال سرشاخه‌های دز به قم رود این طرح با تونلی به طول ۳۶ کیلومتر و انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قم رود و با انتقال ۱۸۱ میلیون مترمکعب آب شرب برای شهرهای خوانسار، خمین، گلپایگان، محلات، دلیجان، سلفچگان، ساوه و قم هدف‌گذاری شده است درحالی‌که در عمل ثابت کردیم که با اجرای طرح جداسازی آب شرب و بهداشتی که فاز یک آن با موفقیت در قم اجرا شد و باوجود سد ۱۵خرداد به‌راحتی می‌توان بر مشکلات غلبه کرد.همان‌گونه که با چند مثال عینی بیان کردیم متأسفانه به خاطر سودجویی برخی دست‌اندرکاران، منافع شخصی بر منافع ملی ارجحیت یافته، منافع برخی مشاوران و کارفرمایان به هم گره‌خورده و برخی کارفرمایان یا شاغل به‌صورت مشاور هستند یا بعد از بازنشستگی در آنجا مشغول می‌شوند؛ و این تعارض منافع، منابع آبی کشور را به نابودی کشانده نمونه‌های آن فراوان و مستند است که در این مجال نمی‌گنجد.
پیشنهاد‌های اجرایی و عملیاتی
•وضعیت موجود ما حاصل فساد و رانت است. برخورد قاطع و انقلابی و برچیدن این وضعیت می‌تواند راه گشا باشد همچنین استفاده از نیروهای تخصصی متعهد و غیرسفارشی در مجموعه تخصصی وزارت نیرو باید سرلوحه کار قرار گیرد.
•آب شرب و کشاورزی تمام استان‌های ساحلی و خوزستان به‌وسیله آب‌شیرین‌کن در کمتر از سه ماه با کمترین هزینه ممکن قابل‌حل است. با متوقف کردن طرح‌های انتقال با هزینه‌های میلیاردی می‌توان برای خرید آب‌شیرین‌کن بدون هزینه اضافه به دولت اقدام کرد تداوم طرح‌های دو شبکه‌ای کردن آب در شهرهایی که باکیفیت با مشکل کیفیت آب مواجه‌اند می‌تواند راهگشا باشد (مانند قم).
•واگذاری تسهیلات بلاعوض به کشاورزان در مناطق بحرانی و الزام به استفاده از روش‌های نوین آبیاری اقدامی الزامی در بخش آب است.
•انتقال کارخانه‌های فولاد و صنایع آب‌بر مانند کاشی‌سرامیک به مناطق ساحلی در کمترین زمان ممکن می‌تواند ما را برای غلبه بر بحران آبی کشور کمک نماید.
•نظارت و بازخواست از هزینه کرد طرح‌های کاهش هدر رفت آب شرکت‌های زیرمجموعه وزارت نیرو آب و فاضلاب که علی‌رغم گذشت ۳۰ سال همچنان در پرداخت ۳۰ درصد مانده‌اند می‌تواند کمک مؤثری در هدر رفت آب و هزینه‌های اجباری باشد.
•اجرای شبکه‌های جمع‌آوری فاضلاب بازچرخانی پساب به‌طورجدی و الزام‌آور جهت کارخانه‌ها و فضای سبز.
•الزام ممنوع کردن محصولات آب بر جایگزین کشت چمن با درختان کم آب در تمام شهرها.
نتیجه‌گیری: کوتاه‌ترین و ارزان‌ترین راه غلبه بر بحران فعلی اجرای پیشنهاد استفاده از آب‌شیرین‌کن‌ها با یک‌هزارم هزینه‌های طرح‌های انتقال و سدسازی که ضمن مرتفع کردن مشکل آب استان‌های خوزستان هرمزگان بوشهر سیستان و بلوچستان در کمترین زمان ممکن، ظرفیت قابل‌توجهی آب جهت مدیریت بحران در مناطق مرکزی آزاد و در گام دوم با انتقال معکوس از مناطق ساحلی به مرکز با خطوط انتقال ایجادشده می‌توانیم بر بحران فائق آییم.برای اجرای این طرح با متوقف کردن طرح‌های بی‌حاصل منابع مالی از همین محل و بدون بار مالی برای دولت امکان‌پذیر است در کنار اجرای این طرح‌ها الزام به انتقال صنایع بزرگ آب‌بر چون فولاد و ممنوعیت ساخت کارخانه‌های آب بر در مرکز باید تصویب شود. درحالی‌که ما درگیر مسائل آبی بین استان‌ها با اجرای غلط و نادرست طرح‌های انتقال آب بین بخشی هستیم کشورهای هم‌جوار ما مانند عربستان که بیابانی لم‌یزرع بیش نبود تنها از یک آب‌شیرین‌کن بنام شیبا در ۹۰ کیلومتری جده ۱۸ مترمکعب بر ثانیه (۱۸ هزار لیتر بر ثانیه) آب از دریا شیرین و به مناطق بیابانی خود منتقل در حالیکه جنگل‌های ما در حال نابودی است عربستان در حال احداث جنگل‌های ۵۰ میلیونی با ظرفیت‌های خدادادی آب دریا و آب‌شیرین‌کن‌های نصب‌شده است آب شیرین‌کن شیبا فقط یکی از آب‌شیرین‌کن‌های نصب‌شده در عربستان است روزانه بیش از یک نیم میلیون مترمکعب آب شیرین برای شرب و کشاورزی
تولید می‌کنند.
*مدرس دانشگاه و مجری طرح شبکه دوگانه آب قم
طرح‌های پرهزینه و غیرقابل درک انتقال آب از مرکز کشور به خلیج‌فارس انتقال و انتقال آب بین بخشی هستیم.
۱-کدام عقل سلیم طرح انتقال آب از شهر بهبهان شمال خوزستان به شهرهای ساحلی را می‌تواند توجیه کند. طرح انتقال آب از سد کوثر بهبهان تا حاشیه خلیج‌فارس از بندر دیلم تا بندرلنگه بندر طاهری به طول ۳۱۷ کیلومتر و مابقی از طریق خط انتقال محرم. درهمان زمان پیشنهاد دادیم به‌جای انتقال این‌گونه طرح‌ها چرا از روش‌های آب‌شیرین‌کن درهمان مناطق ساحلی استفاده نمی‌کنیم که گوش شنوایی نبود درحالی‌که می‌توانیم با یک‌هزارم هزینه این طرح‌ها تمام شهرهای ساحلی حتی استان‌های هم‌جوار را با بهترین کیفیت تأمین آب نماییم منافع چه کسانی در اجرای چنین طرح‌های پرهزینه خسارت‌بار و ویران‌کننده انتقال آب به شهرهای ساحلی است؟ منافع کدام مشاوران در طراحی و تائید این طرح‌هاست؟.
۲ -طرح انتقال آب غدیر از شمال خوزستان (سد دز اندیمشک) به مناطق جنوبی خوزستان در جوار دریا ورود خروشان اروند اشتباه بزرگ و مهلک که تداوم مشکلات آبی خوزستان و بخصوص مناطق کشاورزی شمال خوزستان را در معرض تهدید قرار خواهد داد. مشکلاتی که آژیر هشدار آن نیز هم‌اکنون به صدا درآمده. حال به‌جای طرح‌های این‌گونه با نصب چند آب‌شیرین‌کن در جوار دریا و رودخانه خروشان اروند مشکل آب شرب مردم شهرهای آبادان، خرمشهر، سوسنگرد و حتی کشاورزی آنان را به‌راحتی حل می‌کنیم چرا از طرح‌های ملانصرالدینی مشاوران و پیمانکاران که تعارض منافع در آن مشهود است جلوگیری نمی‌شود تا خسارات بیشتر به منابع آبی و اعتماد مردم وارد نگردد.
۳ -طرح انتقال سرشاخه‌های دز به قم رود این طرح با تونلی به طول ۳۶ کیلومتر و انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قم رود و با انتقال ۱۸۱ میلیون مترمکعب آب شرب برای شهرهای خوانسار، خمین، گلپایگان، محلات، دلیجان، سلفچگان، ساوه و قم هدف‌گذاری شده است درحالی‌که در عمل ثابت کردیم که با اجرای طرح جداسازی آب شرب و بهداشتی که فاز یک آن با موفقیت در قم اجرا شد و باوجود سد ۱۵خرداد به‌راحتی می‌توان بر مشکلات غلبه کرد.همان‌گونه که با چند مثال عینی بیان کردیم متأسفانه به خاطر سودجویی برخی دست‌اندرکاران، منافع شخصی بر منافع ملی ارجحیت یافته، منافع برخی مشاوران و کارفرمایان به هم گره‌خورده و برخی کارفرمایان یا شاغل به‌صورت مشاور هستند یا بعد از بازنشستگی در آنجا مشغول می‌شوند؛ و این تعارض منافع، منابع آبی کشور را به نابودی کشانده نمونه‌های آن فراوان و مستند است که در این مجال نمی‌گنجد.
پیشنهاد‌های اجرایی و عملیاتی
•وضعیت موجود ما حاصل فساد و رانت است. برخورد قاطع و انقلابی و برچیدن این وضعیت می‌تواند راه گشا باشد همچنین استفاده از نیروهای تخصصی متعهد و غیرسفارشی در مجموعه تخصصی وزارت نیرو باید سرلوحه کار قرار گیرد.
•آب شرب و کشاورزی تمام استان‌های ساحلی و خوزستان به‌وسیله آب‌شیرین‌کن در کمتر از سه ماه با کمترین هزینه ممکن قابل‌حل است. با متوقف کردن طرح‌های انتقال با هزینه‌های میلیاردی می‌توان برای خرید آب‌شیرین‌کن بدون هزینه اضافه به دولت اقدام کرد تداوم طرح‌های دو شبکه‌ای کردن آب در شهرهایی که باکیفیت با مشکل کیفیت آب مواجه‌اند می‌تواند راهگشا باشد (مانند قم).
•واگذاری تسهیلات بلاعوض به کشاورزان در مناطق بحرانی و الزام به استفاده از روش‌های نوین آبیاری اقدامی الزامی در بخش آب است.
•انتقال کارخانه‌های فولاد و صنایع آب‌بر مانند کاشی‌سرامیک به مناطق ساحلی در کمترین زمان ممکن می‌تواند ما را برای غلبه بر بحران آبی کشور کمک نماید.
•نظارت و بازخواست از هزینه کرد طرح‌های کاهش هدر رفت آب شرکت‌های زیرمجموعه وزارت نیرو آب و فاضلاب که علی‌رغم گذشت ۳۰ سال همچنان در پرداخت ۳۰ درصد مانده‌اند می‌تواند کمک مؤثری در هدر رفت آب و هزینه‌های اجباری باشد.
•اجرای شبکه‌های جمع‌آوری فاضلاب بازچرخانی پساب به‌طورجدی و الزام‌آور جهت کارخانه‌ها و فضای سبز.
•الزام ممنوع کردن محصولات آب بر جایگزین کشت چمن با درختان کم آب در تمام شهرها.
نتیجه‌گیری: کوتاه‌ترین و ارزان‌ترین راه غلبه بر بحران فعلی اجرای پیشنهاد استفاده از آب‌شیرین‌کن‌ها با یک‌هزارم هزینه‌های طرح‌های انتقال و سدسازی که ضمن مرتفع کردن مشکل آب استان‌های خوزستان هرمزگان بوشهر سیستان و بلوچستان در کمترین زمان ممکن، ظرفیت قابل‌توجهی آب جهت مدیریت بحران در مناطق مرکزی آزاد و در گام دوم با انتقال معکوس از مناطق ساحلی به مرکز با خطوط انتقال ایجادشده می‌توانیم بر بحران فائق آییم.برای اجرای این طرح با متوقف کردن طرح‌های بی‌حاصل منابع مالی از همین محل و بدون بار مالی برای دولت امکان‌پذیر است در کنار اجرای این طرح‌ها الزام به انتقال صنایع بزرگ آب‌بر چون فولاد و ممنوعیت ساخت کارخانه‌های آب بر در مرکز باید تصویب شود. درحالی‌که ما درگیر مسائل آبی بین استان‌ها با اجرای غلط و نادرست طرح‌های انتقال آب بین بخشی هستیم کشورهای هم‌جوار ما مانند عربستان که بیابانی لم‌یزرع بیش نبود تنها از یک آب‌شیرین‌کن بنام شیبا در ۹۰ کیلومتری جده ۱۸ مترمکعب بر ثانیه (۱۸ هزار لیتر بر ثانیه) آب از دریا شیرین و به مناطق بیابانی خود منتقل در حالیکه جنگل‌های ما در حال نابودی است عربستان در حال احداث جنگل‌های ۵۰ میلیونی با ظرفیت‌های خدادادی آب دریا و آب‌شیرین‌کن‌های نصب‌شده است آب شیرین‌کن شیبا فقط یکی از آب‌شیرین‌کن‌های نصب‌شده در عربستان است روزانه بیش از یک نیم میلیون مترمکعب آب شیرین برای شرب و کشاورزی
تولید می‌کنند.
*مدرس دانشگاه و مجری طرح شبکه دوگانه آب قم