بررسی « اقتصاد سرآمد» از سوء استفاده مافیای زباله از ضعف نهادهای مدیریتی پسماند
اقتصاد پسماند در ایران دچار چالش است
گروه اقتصاد جامعه - با وجود گذشت بیش از پنج ماه از آغاز به کار دوره جدید مدیریت شهری، شاهد اوضاع اسف باری در جمع آوری پسماندهای پایتخت هستیم و در بسیاری از مناطق شهر، زباله های ریخته شده در کف خیابان و در اطراف مخازن پسماند به وفور مشاهده می شود، دکتر حسین جعفری، مدیرعامل اسبق سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران در گفت و گو با رکنا با تاکید بر لزوم تغییر سیستم جمع آوری و پردازش زباله در کشور تصریح کرد که کم توجهی شهرداری و سایر نهادهای متولی در عمل به وظایف خود در قبال مدیریت پسماند در تهران منجر به انباشت زباله در بسیاری از خیابانهای پایتخت شده است.
به گزارش اقتصادسرآمد، جمع آوری زباله یکی از مهمترین وظایف دستگاههای حاکمیتی است. در کشور ما وظیفه اصلی جمع آوری زباله روی دوش شهرداری ها قرار داده داده است. اما با این وجود، قانون مدیریت پسماندها مصوب سال 1383، 12 دستگاه دیگر را نیز در فرآیند جمع آوری زباله در شهرها دخیل می داند. این در حالی است که هم اکنون در تهران شاهد شرایط نامناسب جمع آوری زباله هستیم؛ به نحوی که به جز خیابان بهشت که ساختمان اصلی شهرداری تهران در آن قرار گرفته است، جمع آوری زباله در سایر خیابان های پایتخت به شکل نامناسبی انجام می شود. به همین دلیل، شاهد انباشت زباله در میان کوچه ها و خیابان ها و در اطراف مخازن زباله تهران هستیم.
زباله؛ واژهای است که در اقتصاد جهانی سهمی از اقتصاد را به خود اختصاص داده است. این طلای کثیف که با تمام هزینههای زیستمحیطی و مخرب، درآمد هنگفتی (امحای پسماند، بازیافت، انرژی با هزینه کم ) در آن نهفته است. در سالهای نه چندان دور خلاصی از شر زبالههای شهری و صنعتی به یک معضل زیست محیطی برای کشورها تبدیل شده بود ولی اکنون زبالهها در خدمت رشد و توسعه کشورها قرار گرفته و سالانه میلیاردها دلار ارزش افزوده برای اقتصاد جهان خلق میکند.براساس آمارهای اعلام شده، سالانه در جهان حدود ۲ میلیارد تن زباله شهری و صنعتی تولید میشود که ارزش بازار آن از مرحله جمعآوری تا بازیافت به ۵۰۰ میلیارد دلار میرسد. روزانه بیش از۵/ ۳ میلیون تن زباله در جهان تولید میشود و سرانه تولید زباله در هر روز برابر ۳۰۰ گرم است.
قانون پسماند پاسخگوی نیاز کشور
و شهر نیست
جعفر حسینی کارشناس مسائل شهری در اینباره قدیمی بودن قانون مدیریت پسماندها در کشور را از جمله عوامل ضعف عوامل شهرداری در جمع آوری پسماندهای پایتخت توصیف کرد به روزنامه اقتصادسرآمد، گفت: با توجه به این که حدود 17 سال از زمان تصویب قانون مدیریت مدیریت پسماندها در کشور میگذرد، بنابراین، این قانون دیگر نمیتواند پاسخگوی نیازهای امروز باشد و دستگاههای اجرایی را به صورت ایجابی و سلبی برای اجرای صحیح قانون هدایت کند.
اقتصاد پسماند در ایران دچار چالش است
او ادامه داد: هماهنگی مناسبی بین نهادهای گوناگون متولی اجرای این قانون وجود ندارد و به همین دلیل، شاهد آن هستیم که نه تنها خروجی عملکرد این دستگاهها منجر به نظافت شهر نمیشود، بلکه با وجود ظرفیتهای زیاد، سیستم جمعآوری، دفن و بازیافت زبالهها در تهران منجر به اشتغالزایی و درآمدزایی مناسبی برای شهروندان و مدیریت شهری نیز نمیشود.
چرا هیچ سازمانی به وظایف خود در حوزه پسماند عمل نمیکند
این فعال محیطزیست بخش مهمی از بار مدیریت پسماند کشور را روی دوش تولیدکنندگان کالاهای مختلف دانست و عنوان کرد: تمام کارگاهها و کارخانجات تولیدکننده محصولات گوناگون باید برای جمع آوری و امحای پسماندهای خود برنامه داشته باشند و این برنامه را به سازمان محیط زیست ارائه کنند. اگر هم این دستگاه ها فاقد برنامه مدون در این زمینه باشد، سازمان محیط زیست وظیفه دارد که مطابق قانون از آنها مبالغی بگیرد و این مبالغ را در اختیار شرکتهای رسمی واسطی قرار دهد که در حوزه جمع آوری و امحای پسماندهای واحدهای تولیدی فعالیت می کنند.
سوء استفاده مافیای زباله از ضعف نهادهای مدیریتی پسماند
حسینی با تاکید بر سوء استفاده مافیای زباله از ضعف نهادهای متولی مدیریت پسماند در کشور، گفت: وقتی تولیدکنندگان ما راهکاری برای جمع آوری پسماند محصولات تولیدی خود ارائه نمیدهند، طبیعی است که پسماند بسیاری از محصولات از جمله ظروف شیشهای و پلاستیکی که در سطح شهر تولید میشود، به دست مافیای زباله میرسد و در شرایطی که می توان در فرآیند جمع آوری و پردازش این پسماندها برای عموم مردم به شکل رسمی اشتغالزایی کرد، عملا این کار منجر به درآمدزایی بی ادازه مافیای پسماند از ضعف سیستم جمع آوری زباله در تهران می شود.
یکی از مهمترین اشکالات فرآیند جمع آوری و پردازش پسماند در پایتخت این است که آیین نامه های اجرایی قانون مدیریت پسماندها بخصوص در زمینه تعیین وظایف تولیدکنندگان در ارائه برنامه برای امحای پسماندهای ناشی از تولیدات خود نوشته نشده است. همچنین چون هم افزایی مناسبی بین دستگاه های مختلف برای جمع آوری پسماند در تهران وجود ندارد، بنابراین با وجود گذشت 17 سال از تصویب قانون مدیریت پسماندها در کشورمان، هنوز هم شاهد وضعیت نامناسبی در این زمینه حتی در کلانشهر تهران هستیم. قرار است تا پایان سال جاری در روش جمع آوری زباله در تهران تغییراتی صورت گیرد. سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهر تهران می گوید به دنبال این هستیم که کار تفکیک به درستی صورت گیردو برنامه های جدی در این زمینه داریم. برخی از اعضای شورای شهر تهران به نحوه جمعآوری زباله انتقاداتی دارند و همچنین از حضور زباله گردان در شهر ابراز نارضایتی کرده اند. مدیران جدید شهری تاکید دارند که برنامههایی برای جمعآوری زباله در تهران دارند و هم چنین اقداماتی در خصوص تفکیک زباله از مبدا انجام میدهند تا بتوانند سر و سامانی به وضعیت جمع آوری زباله در تهران بدهند.