مهمترین موانع بهبود کارایی حمل و نقل بینالملل در ایران،« اقتصاد سرآمد» گزارش می دهد
ساختار حمل و نقل انحصاری و معیوب است
گروه راه و ساختمان - زیرساختهای گمرکی در مرزهای زمینی نقش مهمی در کاهش هزینه صادرات به بازارهای همسایه دارند. با این حال مشاهده میشود عمده سرمایهگذاریهای ایران در این بخش، معطوف به مرزهایی است که به لحاظ واردات اهمیت دارند و مرزهای مهم از جنبه صرفا صادرات، دچار ضعف است. راه به خصوص در بخش ریلی، زمینی و هوایی، وجود امکانات و تجهیزات موردنیاز در پایانه ها، بازارچه ها و گمرکات مرزی، کیفیت تولیدات و بازاریابی از زیرساخت ها و موارد اولیه توسعه صادرات و واردات به شمار می رود که این زیرساخت ها به خصوص در بخش جاده ها و راه های مرزی استان چندان فراهم نیست و این امر موجب شده شاهد بروز برخی مشکلات در این بخش باشیم. از مرحله خرید تا رسیدن کالا به دست مشتری یکی از پیچیدهترین مراحل پروسه ترخیص کالا از گمرک است. در مراحل چندگانه واردات وقتی کالا در یکقدمی خریدار قرار دارد میتواند بهسادگی آب خوردن یا بهسختی هفتخوان رستم باشد.
به گزارش اقتصادسرآمد، اینکه کالا پس از ثبت اطلاعات و درخواست ترخیص در چه مسیری قرار بگیرد، مشخص خواهد کرد که میزان سختی ترخیص چقدر خواهد بود. زمانی که اسناد و مدارک اظهار شده با بررسی گمرکی تطابق نداشته باشد یا کارت بازرگانی بهتازگی شروع به فعالیت کرده باشد کالا در مسیر قرمز قرار میگیرد. البته مخدوش بودن مدارک و عوامل دیگری ممکن است یک کالا را وارد خط قرمز کند. طبیعی است که در پیچیدهترین مرحله واردات نمیخواهیم دچار بررسی دوباره و دوباره و چندباره شویم و همه مراحل را از ابتدا شروع کنیم. به زبان دیگر شاید در تمام مراحل واردات از خرید و منبعیابی و حملونقل شاید شانس، نقش مؤثری داشته باشد ولی در ترخیص از گمرک هیچچیز را نباید به شانس واگذار کرد.
گمرکات ایران در فرودگاههای بینالمللی، بندرهای ۱۰ گانه آبی، پایانههای مرز زمینی و بندرهای خشک مستقر هستند تا واردات به کشور و بارگیری به نقاط مختلف ایران به آسانترین و کمترین هزینه ممکن انجام شود. بیش از صد گمرک در سراسر کشور از مناطق مرزی و آبی گرفته تا بندرهای خشک مناطق مرکزی کشور در حال فعالیت هستند. اما صرف وجود گمرک مبنی بر تسهیل در روند ترخی کالا نیست و گاهی همین گمرک موانعی را برای کالا ایجاد میکند که گاه سالها طول میکشد تا صاحبان آن به کالای وارداتی خود دست پیدا کنند. نمونه این اتفاق در دولت گذشته به وفور وجود داشت.
شناسایی عامل اصلی انحراف از هدف واردات زمینی به ایران
باقرکریمی کارشناس حمل و نقل، توقف طولانی مدت کالا در گمرکات مرزی را را عامل اصلی انحراف از هدف واردات به ایران دانست و به روزنامه اقتصادسرآمد، گفت:. قوانین دست و پاگیر، رویههای پیچیده گمرکی و تعدد سازمانهای متولی در مرزها به طولانی شدن زمان توقف ناوگان در مرز منجر شده و بی اعتمادی به این بخش را باعث شده است.
مهمترین موانع بهبود کارایی حمل و نقل بینالملل در ایران
وی ادامه داد: ضعف زیرساختهای نرمافزاری از جمله قوانین و آییننامهها را از جمله مهمترین موانع بهبود کارایی حمل و نقل بینالملل در ایران است و باید برای ورود به بازار جهانی و مطرح شدن ایران در سطوح اقتصاد جهانی سعی در رفع موانع از رسوب کالا در گمرکات شد. چرا که کشورما از ظرفیت بسیار خوب استراتژیک در منطقه برخوردار است.
به گفته وی قوانین و آییننامههای بخش حمل و نقل در ایران به گونهای است که ساختاری معیوب، انحصاری و غیر بهرهور را به این صنعت داده است. به گونهای که فضای رقابتی از بین رفته و تاثیر سرمایه و برنامهریزی تخصصی حمل و نقل و ترانزیت و واردات در میزان سوددهی به شدت کاهش یافته است.
ضعف تاسیسات گمرکی موجب انحراف ترانزیت از ایران
کارشناس حمل و نقل و اقتصاد کشورمان، گفت: ضعف تاسیسات گمرکی تاثیر بالایی در انحراف ترانزیت از ایران به دالانهای دیگر داشته است. شاخصی وجود دارد که بر اساس آن، هر روز توقف کالا در گمرک و یا انبار، ۱ درصد قیمت تمام شده را افزایش می دهد. اما تا به امروز برخی به راحتی از کنار این مساله مهم میگذرند و خود را به تغافل میزنند.
مشکل گمرکات این است که از مدیریت یکپارچه برخوردار نیستند. حکمرانی در مرزهای ایران مصداق «یک مویز و چهل قلندر» است. عدم هماهنگی در مرزهای کشور از مشکلات اساسی است که به شورای عالی صادرات منتقلشده و آنها به دنبال حل مشکل هستند. این ناهماهنگیها به فعالان اقتصادی ضربه میزند. به اعتقاد بسیاری از فعالان اقتصادی ایران، معافیت های مالیاتی، قوانین خاص گمرکی و اخذ ویزا و قوانین کار اتباع خارجی از جمله مواردیست که می تواند خش قابل توجهی از نیاز اقتصاد کشور را نیز برطرف کند. اصليترين چالشهاي مربوط به امور گمركي را ميتوان در رئوسي شامل تشريفات گمركي، قوانين و مقررات، زيرساختها، ساختار سازماني، آموزش و اطلاعرساني و نظارت بر عملكرد سازمان گمرك تقسيمبندي کرد. اما این تقسیم بندی نیاز به سالها کار کارشناسی برای رفع مشکلات از امور گمرکی در ایران دارد. لذا با توجه به موضوع تحريم و مشكلات تدارك مواد اوليه كارخانهها، منطقي است كه گمرك تسهيلات لازم براي كل مراحل از ثبت سفارش تا ترخيص كالا بهخصوص براي شركتها و موسساتي كه ساليان دراز در اين امر داراي سوابق بوده و در حفظ پرسنل شاغل خود اهتمام داشتهاند، همكاريهاي لازم بهعمل آورند.