گزارشی از پیشینهی تاریخی زنگ خطر تالاب انزلی
زخمهای ناسور از تالاب دردمند انزلی
گروه اقتصاد دریا - مریم ساحلی - آزاد سازی حریم سواحل از جمله اتفاقات خوبی است که در سال ۱۴۰۰ رقم خورد. رییس جمهور ۹ بهمن ضرب الاجلی ۲۰ روزه برای آزادسازی سواحل تصرف شده تا مرز مجاز تعیین کرد. پس از سپری شدن زمان تعیین شده یعنی روز ۳۰ بهمن مدیرکل منابع طبیعی گیلان دربارهی اقدامات صورت گرفته در راستای دستور رییس جمهور مبنی بر آزادسازی حریم ۶۰ متری سواحل، اظهار کرد: «استان گیلان ۲۸۲ کیلومتر نوار ساحلی دارد که از این میزان ۲۳ کیلومتر تحت تصرف دولتی و غیر دولتی بود.»به گزارش اقتصاد سرآمد، «میرحامد اختری» به ایسنا اعلام کرد: «طی دو هفتهی گذشته اقدام به آزادسازی ۲۳ کیلومتری حریم ۶۰ متری سواحل استان کردیم.» وی ۱۹ کیلومتر از نوار ساحلی استان را در تصرف دستگاه های دولتی دانست و تصریح کرد: «خوشبختانه حریم ۶۰ متر همهی ۱۹ کیلومتر آزاد شده است.»اختری همچنین چهار کیلومتر مابقی را در تصرف نهادهای غیر دولتی و اشخاص دانست و گفت:«حریم ۶۰ متر بخش عمدهی این چهار کیلومتر رفع تصرف شده و بخشی هم در انتظار حکم قضایی است که به زودی رفع تصرف می شود.»آزاد سازی حریم سواحل با پوشش خبری گستردهی صدا و سیما همراه بود این در حالی است که رسانهی مذکور موضع آشکاری در خصوص جمع آوری مجتمع ساحلی زیباکنار و عقب نشینی از حریم دریا نداشته است. و اما موضوعی که در این میان نگاهها را به ویژه پس از گذشت ضرب الاجل بیست روزه، متوجه خویش ساخت، عملکرد صدا و سیما بوده است. چرا که آزاد سازی حریم سواحل با پوشش خبری گستردهی صدا و سیما همراه بود این در حالی است که رسانهی مذکورموضع آشکاری در خصوص جمع آوری مجتمع ساحلی زیباکنار و عقب نشینی از حریم دریا نداشته است. این موضوع از سوی امام جمعه انزلی در خطبههای نماز جمعهی این شهر مورد انتقاد قرار گرفت.
تالاب دردمند انزلی
پیشینهی طنین زنگ خطر برای تالاب انزلی به نیم قرن پیش باز میگردد اما متاسفانه اقدام موثری برای نجات آن رخ نداده و اوضاع و احوال آن امروز بسیار اسفبار است. این تالاب، پهنهی آبی ارزشمندی است که از هجوم فاضلابها، رسوبات، سنبل آبی و سازههای نامناسب در رنج است و آلودگیِ رودخانههای منتهی به آن به ویژه دو رود خانهی زرجوب و گوهر رودِ رشت در طول سالیان بسیار بر ناخوشاحوالیهای آن افزودهاند و البته کنار همهی این معضلات آتشی که با دستان سودجویان بارها در نیزارهای حاشیهی تالاب زبانه کشیده، خود مشکل دیگری است که نیازمند توجه ویژه است. ۳ شهریور ماه امسال ۵ هکتار از نیزارهای تالاب واقع در منطقهی «شانگهای پرده» سوخت و دوشنبه ۸ شهریور نیز آتش در نیزارهای «چراغپشتان» شعلهور شد. آتشی که بعد از ۷۷ ساعت تلاش جمعی و ۴ بار عملیات آبپاشی هواپیمای آتش نشان مهار شد.خبر دستگیری مظنونان پس از آتش سوزیهای تالاب انتشار می یابد اما آنچه مهم است سرانجام این دستگیریهاست که انتظار میرود توسط متولیان ذیربط اعلام شود و در رسانهها انعکاس یابد.
وسعت این آتشسوزی ۷ هکتار اعلام شد ولی روز چهارم مهرماه، مدیرکل وقت محیط زیست گیلان در جلسهی احیای تالاب انزلی اعلام کرد که در آتش سوزیهای اخیر بیش از ۶۷ هکتار از نیزارهای تالاب انزلی سوخته است. و اما ۱۳ اسفند نیز ۷۰ هکتارِ دیگر از نیزارهای تالاب انزلی در محدودهی روستای حسن رود دچار حریق شد. البته آنچه که در این میان مورد توجه ویژه باید قرار گیرد، عمدی بودن آتش سوزیهاست و البته خبر دستگیری مظنونان پس از این آتش سوزیها انتشار مییابد اما آنچه مهم است سرانجام این دستگیریهاست که انتظار میرود توسط متولیان ذیربط اعلام شود و در رسانهها انعکاس یابد. لازم به ذکر است که متعاقب حریق اخیر، مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان در گفت و گو با خبرنگار تسنیم از در دستورکار قرار گرفتنِ تشکیل کمیتهای برای مقابله با زمینخواری و حوادث و نحوه برخورد با آن در حوزه تالاب انزلی خبر داد. همچنین گفتنیست، از دیگر موارد مهم مربوط به تالاب انزلی در سال ۱۴۰۰ که اذهان دوستداران محیط زیست را به خویش جلب کرد میتوان از ابطال سند مالکیت تالاب انزلی که سال ۹۹ به نام وزارت نیرو خورده بود و همچنین مباحث مربوط به کاهش حریم تالاب انزلی یاد کرد.
تالاب انزلی در سفر رییس جمهور
و اما سفر رییس جمهور به گیلان در بهمن ماه فرصت مغتنمی برای جلب نگاه دولت به مشکلات تالاب بین المللی انزلی و تاکید بر اهمیت پرداختن به آن در سطح ملی بود. تشکیل نخستین کارگروه ملی احیای تالاب بین المللی انزلی، ساماندهی دو رودخانه زرجوب و گوهررود رشت و همچنین آزادسازی حریم سواحل گیلان در رشت با حضور معاون اجرایی ریاست جمهوری مورخ ۱۱ بهمن سال ۱۴۰۰ اقدامی بود که در این راستا شکل گرفت. پیرامون موضوع ساماندهی دو رودخانهی زرجوب و گوهررود رشت صحبت شد و مبلغ ۵۵۰ میلیارد تومان برای ساماندهی فاضلاب ورودی به این دو رودخانه تخصیص یافت. «سیدصولت مرتضوی» از تزریق ۸۰ تا ۱۰۰ میلیارد تومان بودجه برای ساماندهی این دو رودخانه تا پایان سال ۱۴۰۰ خبر داد و اظهار کرد که اجرای کل طرح باید تا خرداد ماه سال ۱۴۰۲ به اتمام برسد. ضرورت اجرای طرحهای آبخیزداری در حوزههای آبریز بالادست تالاب انزلی و مقابلهی جدی با سنبل آبی از دیگر مواردی بود که در این نشست مورد تاکید قرار گرفت.احیای تالاب انزلی نیازمند تدبیر مدیرانِ کاربلد، بودجه و توجه گسترده در سطح ملی است. بررسیهای ما در خصوص تزریق شدن یا نشدن بودجهی ۸۰ تا ۱۰۰ میلیاردتومانی که قرار بود تا پایان سال برای ساماندهی دو رودخانه گوهر رود و زرجوب تزریق شود، متاسفانه به نتیجه نرسید. واقعیت این است که پیشینهی برگزاری جلسات و تشکیل کارگروهها نتیجهی ارزشمندی تا کنون برای تالاب انزلی دربر نداشته و آنچه حائز اهمیت است برنامهریزی صحیح ، اختصاص بهنگام اعتبارات، نظارت مناسب بر اجرای طرحها و برآیند قابل مشاهده این نشستهاست. بیتردید محیط زیست ارزشمند و حساس گیلان جدا از آنچه که در این گزارش به آن پرداختیم، با معضلات دیگری نیز دست به گریبان است و این مشکلات با افزایش جمعیت، تغییرات اقلیمی و گسترش آسیبها هر روز حادتر از روز قبل خواهد شد، از این رو انتظار میرود متولیان ذیربط، امروز به آن بیاندیشند که فردا بسیار دیر است.