کاپیتان علی رضا افشار در گفت و گو با «اقتصاد سرآمد» : ناوگان نفتكش ایران در سطح دنيا برند و درجه یک بود
ناوگان نفتكش در معرض فرسودگی
گروه اقتصاد دریا - كاپيتان علی رضا افشار، از پیشکسوتان دریاست و نگاه دقیقی به مباحث مربوطه دارد. وی که فارغ‌التحصيل دانشگاه دريانوردي خارك در رشته مهندسي دريا – دريانوردي، فارغ‌التحصيل ارشد مديريت دريايي حمل و نقل در دانشگاه علوم دريايي چابهار و ارشد معماري كشتي در دانشگاه خرمشهر.است، در گفت و گوی اختصاصی با اقتصاد سرآمد به چند پرسش محوری پاسخ داد که در ذیل از نظر شما مخاطبان رسانه تخصصی دریا می گذرد:
اقتصادسرآمد: كاپيتان چيست؟
كاپيتان افشار : متاسفانه در كشور ما دريا مغفول افتاده، يعني خيلي شناخت روي آن نيست. حتي بچه‌هايي كه الان دارند در دانشکده‌هاي دريايي تحصيل مي‌كنند، اطلاع خاصي از دريا و دریانوردی ندارند و حتي دوستاني كه دارند درس اين رشته را مي‌خوانند و بورسيه شده‌اند هم اطلاع خاصي ندارند تا زماني كه پايشان را روي كشتي مي‌گذارند و اولين سفري كه مي‌خواهند بروند. نوع سيلابس‌هاي درسي و نوع دريارفتن دانشجویان، متفاوت است و طبق آن قواعدي كه قديم بود، پیش نمی رود. مثلا طرف در دانشگاه چابهار سال‌هاي پيش دو تا چهار ترم درس مي‌خواند، بعد دريا برايش برنامه ریزی مي‌كردند و مي‌رفت دريا و برمي‌گشت و بخش مهمی از تجربه اش را پر مي‌كرد، اما الان كه برنامه های عملی برای دانشجویان کاهش یافته و بار تجربی خوبی ندارد. استانداردي داريم، يك كنوانسيوني داريم به اسم CCW (The leading event for call center business in Europe) و مرتبط است با گواهينامه‌‌هاي دريانوردي و استانداردهايش كه كشور ما هم عضو آن است و اجباري است. كاپيتان طبق قواعد CCW معمولا براي تناژهاي زير 500 تن داريم كه كشتي‌هاي غيركنوانسيوني به آن‌ها مي‌گويند و بين 500 تا 3000 تن براي سفرهاي نزديك به ساحل تا زير 3000 معروف است و بالاي سه هزار تن. اين مدرك فرماندهي طبق CCW است كه پيش‌نياز اين مدرك کاپیتانی است كه امروزه از دو روش قابل وصول است؛ يكي اين‌كه بچه‌ها بروند دانشگاه دريايي، مثل دانشگاه خارك، دانشگاه چابهار يا مهندسي آموزشي كشتيراني جمهوري اسلامي و از طريق كنكور سراسري دوره را طي كنند و مداركشان را کامل کنند و با مدرك افسر دومي كه آزمونش توسط سازمان بنادر انجام مي‌شود، به‌عنوان افسر 3 بروند روي كشتي و بعد از فارغ‌التحصيلي در رشته‌هاي موتورخانه مي‌شوند مهندس دوم. بعد دوره مهندس دومي و بعد هم يك دوره كوتاهي كه بعد مي‌شوند مهندس اول.
روش ديگري هم كه امروز تحت آموزش دريايي است كه علاقه مندان مي‌توانند از طريق آموزشگاه‌هاي دريايي روند را طي كنند كه البته در ايران هنوز محدود است، ولي دارد اجرا مي‌شود؛ با يكسري دوره‌هاي دريايي كه در بعضی آموزشگاه‌ها دارد انجام مي‌شود.
اقتصادسرآمد: وضعيت حرفه‌اي و مهارت‌هاي عالي در كاپيتان‌هاي ما چگونه است در مقايسه با كاپيتان‌هاي در سطح دنيا؟
كاپيتان افشار : در دنيا كلا ما حدود یک میلیون و 700 هزار نفر دريانورد داريم كه بخشي از اين‌ها مستر و فرمانده، يا سرمهندس هستند. ايران تحصيل كرده‌ها و آدم‌هاي موفق در اين رشته دارد. ما فرمانده‌هاي خيلي خوبي داريم كه خيلي از آن‌ها هم در دانشگاه‌هاي دنيا مشغول تدريس هستند. كانادا، استراليا، دانشگاه عمان و دانشگاه‌های دیگر.
ما ناوگان خيلي خوبي هم داشتيم، ناوگان نفتكش كه يك برندي بود كه درجه یک بود در سطح دنيا، ولي این ناوگان دارد فرسوده مي‌شود. متاسفانه با توجه به تحريم‌هايي كه انجام شد، از استانداردها يك مقدار فاصله گرفتيم. خاطرم هست، سال 2002، 2004 و 2005 ما استانداردهای شركت شِل و اِلپ را پاس مي‌كرديم با نفتكش و كشتي‌ها چارتر پوشش داده مي‌شد. ناوگان ما چارتر كمپاني‌هاي نفتي بزرگ دنيا مي‌شدند. يك سري كشتي داشتيم با پرسنل ايراني كه اصلا ايران نمي‌آمدند و سمت آمريكاي جنوبي سير مي‌كردند و كشتي‌هاي افرا مكسمان آن‌جا بودند، كشتي‌هاي 80-70 هزار تني ما آن‌جا و كشتي‌هاي 150-140 هزار تني ما در سمت آمريكاي جنوبي بودند و ايران نمي‌آمدند؛ يعني اينقدر استاندارد ما بالا بود.
اقتصادسرآمد: - هر چه گفتید، با فعل ماضی بود؛ یعنی الان افت کرده ایم؟
كاپيتان افشار : تردید نکنید که افت کرده ایم. بررسی کنید وضعیت دانشجویان قدیم را با دانشجویان جدید. لنگرگاه بندرعباس یا چین یا هر کجا باشد، نمی تواند مهارت دریانوردی بدهد. مهارت دریانوردی روی کشتی و در درون دریا به دست می آید. تربیت دانشجویان با مشکل مدرک گرایی مواجه شده و آن تجارب و مهارت های لازم یک دریانورد وجود ندارد و این یکی از دلایل مهم افت ماست.
اقتصادسرآمد: - شما گفتيد از دريا مغفول شديم و دريا مغفول است. دليل اين مغفول‌شدن يا مغفول‌ماندن از دريا چيست؟
كاپيتان افشار : مثالي مي‌زنم؛ به‌عنوان نمونه آمريكا. اقتصاد دريامحور نسبت درآمد کل اقتصادشان(GNP) يك چيزي حدود 50 درصد است، سهم كشور چين در اقتصاد دريامحور 50 درصد است. در امریکا، سهم اقتصاد دریامحورش، بیش از بیست درصدش از گردشگري دريايي است. چيزي كه در ايران مغفول مانده و تقریبا صفر است.
متاسفانه سياست دريايي در ايران نداريم، متولي مشخص هم نداريم.
اقتصادسرآمد: كاپيتان چيست؟
كاپيتان افشار : متاسفانه در كشور ما دريا مغفول افتاده، يعني خيلي شناخت روي آن نيست. حتي بچه‌هايي كه الان دارند در دانشکده‌هاي دريايي تحصيل مي‌كنند، اطلاع خاصي از دريا و دریانوردی ندارند و حتي دوستاني كه دارند درس اين رشته را مي‌خوانند و بورسيه شده‌اند هم اطلاع خاصي ندارند تا زماني كه پايشان را روي كشتي مي‌گذارند و اولين سفري كه مي‌خواهند بروند. نوع سيلابس‌هاي درسي و نوع دريارفتن دانشجویان، متفاوت است و طبق آن قواعدي كه قديم بود، پیش نمی رود. مثلا طرف در دانشگاه چابهار سال‌هاي پيش دو تا چهار ترم درس مي‌خواند، بعد دريا برايش برنامه ریزی مي‌كردند و مي‌رفت دريا و برمي‌گشت و بخش مهمی از تجربه اش را پر مي‌كرد، اما الان كه برنامه های عملی برای دانشجویان کاهش یافته و بار تجربی خوبی ندارد. استانداردي داريم، يك كنوانسيوني داريم به اسم CCW (The leading event for call center business in Europe) و مرتبط است با گواهينامه‌‌هاي دريانوردي و استانداردهايش كه كشور ما هم عضو آن است و اجباري است. كاپيتان طبق قواعد CCW معمولا براي تناژهاي زير 500 تن داريم كه كشتي‌هاي غيركنوانسيوني به آن‌ها مي‌گويند و بين 500 تا 3000 تن براي سفرهاي نزديك به ساحل تا زير 3000 معروف است و بالاي سه هزار تن. اين مدرك فرماندهي طبق CCW است كه پيش‌نياز اين مدرك کاپیتانی است كه امروزه از دو روش قابل وصول است؛ يكي اين‌كه بچه‌ها بروند دانشگاه دريايي، مثل دانشگاه خارك، دانشگاه چابهار يا مهندسي آموزشي كشتيراني جمهوري اسلامي و از طريق كنكور سراسري دوره را طي كنند و مداركشان را کامل کنند و با مدرك افسر دومي كه آزمونش توسط سازمان بنادر انجام مي‌شود، به‌عنوان افسر 3 بروند روي كشتي و بعد از فارغ‌التحصيلي در رشته‌هاي موتورخانه مي‌شوند مهندس دوم. بعد دوره مهندس دومي و بعد هم يك دوره كوتاهي كه بعد مي‌شوند مهندس اول.
روش ديگري هم كه امروز تحت آموزش دريايي است كه علاقه مندان مي‌توانند از طريق آموزشگاه‌هاي دريايي روند را طي كنند كه البته در ايران هنوز محدود است، ولي دارد اجرا مي‌شود؛ با يكسري دوره‌هاي دريايي كه در بعضی آموزشگاه‌ها دارد انجام مي‌شود.
اقتصادسرآمد: وضعيت حرفه‌اي و مهارت‌هاي عالي در كاپيتان‌هاي ما چگونه است در مقايسه با كاپيتان‌هاي در سطح دنيا؟
كاپيتان افشار : در دنيا كلا ما حدود یک میلیون و 700 هزار نفر دريانورد داريم كه بخشي از اين‌ها مستر و فرمانده، يا سرمهندس هستند. ايران تحصيل كرده‌ها و آدم‌هاي موفق در اين رشته دارد. ما فرمانده‌هاي خيلي خوبي داريم كه خيلي از آن‌ها هم در دانشگاه‌هاي دنيا مشغول تدريس هستند. كانادا، استراليا، دانشگاه عمان و دانشگاه‌های دیگر.
ما ناوگان خيلي خوبي هم داشتيم، ناوگان نفتكش كه يك برندي بود كه درجه یک بود در سطح دنيا، ولي این ناوگان دارد فرسوده مي‌شود. متاسفانه با توجه به تحريم‌هايي كه انجام شد، از استانداردها يك مقدار فاصله گرفتيم. خاطرم هست، سال 2002، 2004 و 2005 ما استانداردهای شركت شِل و اِلپ را پاس مي‌كرديم با نفتكش و كشتي‌ها چارتر پوشش داده مي‌شد. ناوگان ما چارتر كمپاني‌هاي نفتي بزرگ دنيا مي‌شدند. يك سري كشتي داشتيم با پرسنل ايراني كه اصلا ايران نمي‌آمدند و سمت آمريكاي جنوبي سير مي‌كردند و كشتي‌هاي افرا مكسمان آن‌جا بودند، كشتي‌هاي 80-70 هزار تني ما آن‌جا و كشتي‌هاي 150-140 هزار تني ما در سمت آمريكاي جنوبي بودند و ايران نمي‌آمدند؛ يعني اينقدر استاندارد ما بالا بود.
اقتصادسرآمد: - هر چه گفتید، با فعل ماضی بود؛ یعنی الان افت کرده ایم؟
كاپيتان افشار : تردید نکنید که افت کرده ایم. بررسی کنید وضعیت دانشجویان قدیم را با دانشجویان جدید. لنگرگاه بندرعباس یا چین یا هر کجا باشد، نمی تواند مهارت دریانوردی بدهد. مهارت دریانوردی روی کشتی و در درون دریا به دست می آید. تربیت دانشجویان با مشکل مدرک گرایی مواجه شده و آن تجارب و مهارت های لازم یک دریانورد وجود ندارد و این یکی از دلایل مهم افت ماست.
اقتصادسرآمد: - شما گفتيد از دريا مغفول شديم و دريا مغفول است. دليل اين مغفول‌شدن يا مغفول‌ماندن از دريا چيست؟
كاپيتان افشار : مثالي مي‌زنم؛ به‌عنوان نمونه آمريكا. اقتصاد دريامحور نسبت درآمد کل اقتصادشان(GNP) يك چيزي حدود 50 درصد است، سهم كشور چين در اقتصاد دريامحور 50 درصد است. در امریکا، سهم اقتصاد دریامحورش، بیش از بیست درصدش از گردشگري دريايي است. چيزي كه در ايران مغفول مانده و تقریبا صفر است.
متاسفانه سياست دريايي در ايران نداريم، متولي مشخص هم نداريم.